Դիտել Հայերը Հորդանանում էջի աղբյուրը

{{Տեղեկաքարտ Միջազգային հարաբերություններ
|անվանում = Հայ-հորդանանական հարաբերություններ
|պատկեր = 
|երկիր1 = Հորդանան
|երկիր2 = Հայաստան
|գույն1 = orange
|գույն2 = green
}}
'''Հայերը Հորդանանում''' բնակություն են հաստատել վաղ ժամանակներից։ Սակայն հայ համայնքը ձևավորվել և ստվարացել է [[1915]] թվականի [[Հայոց ցեղասպանություն|Մեծ Եղեռնի]] ժամանակից, երբ բազմաթիվ գաղթականներ ապաստան են գտել Հորդանանում։ [[1948]] թվականին Հորդանանում հայերի թիվը շուրջ 6000 էր, [[1980]] թվականին՝ 3000<ref name="looklex">{{Cite web |title=Jordan: Religions & Peoples |url=http://i-cias.com/e.o/jordan_4.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171222220121/http://i-cias.com/e.o/jordan_4.htm |archive-date=2017 թ․ դեկտեմբերի 22 |access-date=2014 թ․ հուլիսի 18}}</ref>։ Հորդանանի հայերը, որոնք մեծ մասամբ արհեստավորներ և առևտրականներ են, բնակվում են հիմնականում [[Ամման]]ում, կան նաև [[Իբրիդ]]ում, [[Էր Ռուսեյֆա]]յում, [[Մաան]]ում։ Համայնքի համախմբմանը նպաստում է եկեղեցին, որի հոգևոր պետը նշանակում է [[Երուսաղեմի Հայոց պատրիարքություն|Երուսաղեմի հայոց պատրիարքը]], բարեգործական կազմակերպությունները, գործում են դպրոց, դրամատիկ և պարի ինքնագործ խմբեր, երիտասարդական ակումբներ։ Հորդանանում գործում է 2 առաքելական և 1 կաթոլիկ եկեղեցի։

Շուրջ 2500 հայեր [[Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցի|Հայ առաքելական եկեղեցու]] հետևորդներ են<ref name="looklex"/> և հիմնականում խոսում են արևմտահայերեն բարբառով<ref>{{Cite web |title=Ethnologue 14 report for language code:ARM |url=http://www.ethnologue.com/14/show_language.asp?code=ARM |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20090421071658/http://www.ethnologue.com/14/show_language.asp?code=ARM |archive-date=2009 թ․ ապրիլի 21 |access-date=2014 թ․ հուլիսի 18}}</ref>։ Հայերը երկրի ամենամեծ քրիստոնեական համայնքն են՝ քրիստոնյա արաբներից հետո<ref>{{Cite web |title=Jordan :: Religion - Britannica Online Encyclopedia |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/306128/Jordan/256321/Religion |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20141022080451/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/306128/Jordan/256321/Religion/ |archive-date=2014 թ․ հոկտեմբերի 22 |access-date=2014 թ․ հուլիսի 18}}</ref>։

== Պատմություն ==
[[Պատկեր:Armenian church, Amman.jpg|մինի|[[Սուրբ Թադևոս եկեղեցի (Ամման)|Սուրբ Թադևոս]] եկեղեցի, [[Ամման]]]]
1930-1946 թվականներին Հորդանանում ապրել է մոտ 6000 հայ։ 1948 թվականի արաբա-իսրայելական պատերազմից հետո Պաղեստինից Հորդանան ներգաղթյալների նոր ալիքը հայերի թիվը հասցրել է 10000-ի։ Սակայն 1950-ականներից սկսած և հատկապես Վեցօրյա պատերազմից հետո մեծ թվով հայեր գաղթել են [[Ավստրալիա]], [[Կանադա]] և [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|Միացյալ Նահանգներ]], արտագաղթը շարունակվել է մինչև 1970-ական թվականները՝ Հորդանանում հայերի թիվը հասցնելով 3000-ի։

Հայերի մեծ մասը [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ից փրկված Հայոց ցեղասպանությունը վերապրածների ժառանգներն են, ովքեր արտաքսվել կամ փախել են [[Օսմանյան կայսրություն]]ից [[Սիրիա]], այնուհետև [[Հորդանան]]։ Առաջին հայ փախստականները բնակություն են հաստատել հիմնականում Մաանում, Շոբակում, Էլ-Կարակում, Մադաբայում և Ար-Ռուսայֆում։ Ներկայումս հայերի մեծամասնությունը ապրում է մայրաքաղաք Ամմանում, որոշ ընտանիքներ ապրում են Իրբիդում, Աքաբայում, Մադաբայում և Ազ-Զարկայում։

Հայերը գործունեություն են ծավալում տարբեր ոլորտներում, նրանք հիմնականում լուսանկարիչներ, մոդելավորողներ, ավտոմեխանիկներ, խոշոր գործարարներ և մանր առևտրականներ են։ Հայկական կազմակերպությունների, դպրոցների ու կրոնական կառույցների մեծ մասը գտնվում է Ամմանի Ջաբալ ալ-Աշրաֆիա շրջանում, որը հայտնի է որպես Հայկական թաղամաս ({{lang-ar|حي الأرمن}}, Հայ ալ-Արման)։

== Կրոն ==
Թեև հայերի մեծ մասն արդեն արտագաղթել է, սակայն Ամմանի հայկական թաղամասում գործում է երկու հայկական եկեղեցի։ Հորդանանի հայերը, հիմնականում Հայ առաքելական եկեղեցու հետևորդներ են՝ Երուսաղեմի պատրիարքարանի իրավասության ներքո։ Երուսաղեմի պատրիարքը եպիսկոպոս է նշանակում Հորդանանի թեմի համար։ Քիչ թվով հայեր համարվում են [[Հայ կաթողիկե եկեղեցի|Հայ Կաթողիկե եկեղեցու]] հետևորդներ։

=== Եկեղեցիներ ===
[[Պատկեր:Սբ. Կարապետ եկեղեցին Հորդանանում.jpg|մինի|[[Սուրբ Կարապետ եկեղեցի (Հորդանան)|Սուրբ Կարապետ եկեղեցին Հորդանանում]]]]
Հայ առաքելական եկեղեցու Սուրբ Թադեոս եկեղեցին (Ամանում) ծառայում է Հայ Առաքելական եկեղեցուն, մինչդեռ հայ կաթոլիկները ունեն իրենց ծխական համայնքը Արևելյան Ամմանի Ջաբալ ալ-Աշրաֆիե հայկական թաղամասում։ Հայ առաքելական եկեղեցու [[Սուրբ Կարապետ եկեղեցի (Հորդանան)|Սուրբ Կարապետ եկեղեցին]] գտնվում է մկրտության վայրում՝ [[Հորդանան (գետ)|Հորդանան գետի]] մոտ։ Հայ Կաթողիկե եկեղեցուն են պատկանում Սուրբ Սահակ և Սուրբ Մեսրոպ եկեղեցին (Ամանում)։

== Կրթություն ==
Ուսումնական հաստատությունները կարևոր դեր են խաղում հայոց լեզվի և ինքնության պահպանման գործում։ Ամմանը հայկական բազմաթիվ կրթական հաստատությունների և մշակութային կազմակերպությունների կենտրոնն է։ Հայկական դպրոցներն ավարտած դպրոցականները կարող են անմիջապես գնալ հորդանանյան միջնակարգ դպրոց՝ շրջանցելով տարրական դասարանները։ ''Hetoumyan Azkayeen Varjaran'' առաջին հայկական դպրոցը հիմնադրվել է Ամմանի Ջաբալ Ալ-Նաթիֆում 1930 թվականին։ Մեկ այլ փոքրիկ դպրոց էլ հիմնել է Սամուել Արա Սերպեքյանը Ար-Ռուսայֆում։

Ամմանում գործում է երկու հայկական նախակրթարան։

[[Հայկական բարեգործական ընդհանուր միություն]]ը (AGBU)՝ Գյուլբենկյանի, Յուզբեշյանի (Youzbeshian) և Վարժարանի (Varjaran) գլխավորությամբ, հիմնադրել է դպրոց 1962 թվականին Ամմանի շրջանում գտնվող Ջաբալ Ալ-Աշրաֆիա քաղաքում։ Դպրոցում դասավանդվում են հայ գրականություն, պատմություն և կրոն հայերեն լեզվով՝ ի լրումն Հորդանանի կրթության նախարարության կողմից սահմանված ընդհանուր դպրոցական ծրագրի։
Սուրբ Մեսրոպի Հայկական կաթոլիկ դպրոցը նույնպես գտնվում է Ամմանի շրջանի  Ջեբել Ալ-Աշրաֆիայում։

== Կազմակերպություններ ==
Հայկական կազմակերպությունների մեծ մասը տեղակայված են Ամմանում, որոնք ձգտում են համախմբել հայ համայնքի բոլոր անդամներին՝ կազմակերպելով տարբեր մշակութային, մարզական, պարային և բարեգործական միջոցառումներ, կանանց և երիտասարդական միություններ, կազմակերպելով ազգային տոներ։

=== Կազմակերպություններ՝ տեղակայված Ամմանում ===
Հոմենտմենը հայկական մարզական և սկաուտական կազմակերպություն է։ Հիմնադրվել է Հորդանանում 1945 թվականին, ըստ Հորդանանի երիտասարդության բարձրագույն խորհրդի արձանագրությունների։ Ակումբի ներկայիս կենտրոնակայանը գտնվում է Ալ Աշրաֆիեում, որը կառուցվել է 1967 թվականին։
[[Հայ օգնության միություն]]ը (ՀՕՄ) անկախ, հասարակական կազմակերպություն է, որը ստեղծված է հայ համայնքների սոցիալական և կրթական կարիքների համար և մարդասիրական օգնություն է տրամադրում կարիքի մեջ գտնվող համայնքներին։ Հիմնադրվել է Հորդանանում 1965 թվականին Հորդանանի բարեգործական կազմակերպությունների ընդհանուր դաշնության ներքո։ Կազմակերպությունը գործում է 1947 թվականից։ Գլխավոր գրասենյակը գտնվում է Ալ Աշրաֆիեում։ ''Watany Sporting Club'' (WSC) ({{lang-hy|Ազգային մարզական միությունն}}), հիմնադրվել է 1955 թվականին, գլխավոր գրասենյակը գտնվում է Ալ Աշրաֆիեում, կառուցվել է 1974 թվականին։ Ակումբում գործել է նաև 1994 թվականին կառուցված ամառային հանգստավայր։

=== Հայկական պարախմբեր Ամմանում ===
«Արազ»-ը հայկական պարախումբ է, որը ղեկավարում է Հայ օգնության միությունը։ «Սպիտակ»-ը հայկական ժողովրդական բանահյուսական պարախումբ է, որը ղեկավարում է ''Watany Sporting Club''-ը (WSC)։

=== Հայկական սպորտային բաժամունքներ ===
Հորդանանի հայերը մասնակցել են Հորդանանի ազգային լիգայի բազմաթիվ մարզական մրցաշարերի՝ ներկայացնելով 2 ակումբներ՝ Հոմենտմենը և ''Watany Sporting Club''-ը։ ''Watany Sporting Club''-ը (WSC) ունի հավաքական թիմ, որն ակտիվորեն մասնակցում է Հորդանանի լիգայի մրցաշարերին, վերջին տասնամյակի ընթացքում հավաքականը մասնակցել է բազմաթիվ մրցաշարերի՝ թագավոր Աբդալլահի ծննդյան և Հորդանանի Անկախության օրվա կապակցությամբ։

Ամենահայտնի և մասսայականություն վայելողներից են Հոմենտմեն և ''Watany Sporting Club'' (WSC) ակումբների բասկետբոլային թիմերը, որոնք խաղում էին Հորդանանի բասկետբոլի պաշտոնական լիգայում, առաջին և երկրորդ դիվիզիոններում, 1950-ականներից մինչև 1990-ականները։

Հորդանանի հայազգի որոշ խաղացողներ հանդես են եկել Հորդանանի բասկետբոլի ազգային հավաքականի կազմում։ Բացի այդ, Watany Sporting Club-ը  (WSC) հաղթել է Հորդանանի բասկետբոլի լիգայի մրցաշարում 1963 թվականին։

== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
{{Հայկական սփյուռք}}

[[Կատեգորիա:Հորդանանահայ հասարակություն]]
[[Կատեգորիա:Հորդանանի ազգեր]]