Դիտել Նորվեգիայի եկեղեցի էջի աղբյուրը

{{ՎՏՔ}}
[[Պատկեր:Borgund Stave Church in Lærdalen, 2013 June.jpg|մինի|[[Բորգունդի ստավկիրկա]]ն]]
'''Նորվեգիայի եկեղեցի''' ({{lang-no|Den norske kirke}}, {{lang-nn|Den norske kyrkja}}), [[Լյութերականություն|լյութերական]] եկեղեցիներից մեկը, որը համարվում է Նորվեգիայի պաշտոնական եկեղեցին։ Մինչև [[1969]] թվականն այն կոչվում էր «պետական եկեղեցի» ({{lang-no|statskirken}}): Պաշտոնական եկեղեցու գլխավորն այսօր համարվում է Նորվեգիայի թագավորը, իսկ դրա կառավարումը իրականացնում է Նորվեգիայի եկեղեցու և մշակութային հարցերի նախարարությունը։

[[2012]] թվականի [[մայիսի 21]]-ին եկեղեցին առանձնացել է պետությունից<ref>[http://www.rosbalt.ru/main/2012/05/17/981962.html Норвегия отделила церковь от государства] // Росбалт. — 17 мая 2012.{{V|22|5|2012}}</ref>։

== Դավանություն ==
Նորվեգիայի եկեղեցին պատկանում է լյութերական եղեղեցիների շարքին։ Լյութերականներն իրենց հավատի հիմքը համարում են բացառապես [[Աստվածաշունչ]]ը։ Բացի այդ, Նորվեգիայի եկեղեցին ճանաչում է հետևյալ հիմնարար հանգանակները.

* [[Առաքելական հանգանակ]]
* [[Նիկիական հանգանակ]]
* [[Հավատքի Աթանեսյան դավանանք]]
* [[Աուգսբուրգյան դավանանք]]
* [[Մարտին Լյութեր]]ի փոքր կատեխիզիս

=== Սուրբ Գրքի ընկալում ===
Նորվեգիայի եկեղեցին պատկանում է լյութերական ուսմունքին։ Համաձայն այդ ուսմունքի՝ Աստվածաշունչը պատմում է Աստծո պահանջների և պարգևների կամ էլ օրենքի և մարգարեությունների մասին։ Դա նշանակում է, որ [[Հին Կտակարան|Հին կտակարանն]] Աստծո օրենքների պատմությունն է, որոնց խախտման համար մարդիկ [[զոհաբերություն]] են մատուցում բարձրյալին ու այդ կերպ [[Մեղք (կրոնական)|մեղքերին]] թողություն է շնորհվում։ Իսկ [[Նոր Կտակարան|Նոր կտակարանում]] ներկայացված է, որ վասն մեղաց մարդոց [[Հիսուս|Հիսուս Քրիստոսը]] մահացավ՝ [[խաչ]] բարձրանալով։

Ինչպես և [[Քրիստոնեություն|քրիստոնեության]] մյուս ճյուղերում, լյութերականության մեջ նույնպես եկեղեցին ընդունում է, որ Հիսուս Քրիստոսի գալուստը հինկտակարանյան մարգարեություն էր [[Մեսիա]]յի մասին։

Լյութերական աստվածաբանության, այդ թվում և Նորվեգիայի եկեղեցու հիմքն այն է, որ մարդու միակ փրկությունը բացառապես հավատքն է։ Այս հարցի շուրջ մի հայտարարի չգալու պատճառով էր, որ միմյանցից առանձնացան լյութերականությունը ու [[Հռոմի Կաթոլիկ եկեղեցի|Հռոմի կաթոլիկ եկեղեցին]]։ Համաձայն Նորվեգիայի եկեղեցու ուսմունքի՝ մարդը չի կարող փրկվել իր արարքների ու բարեպաշտության շնորհիվ, այլ միայն Հիսուս Քրիստոսի՝ միակ Փրկիչը լինելու հավատով։

=== Խորհուրդ ===
[[Պատկեր:Nidarosdomen Trondheim 3.jpg|thumb|
[[Նիդարոսի Մայր Տաճար|Նիդարոսի Մայր տաճար]]՝ Նորվեգիայի գլխավոր եկեղեցին:
|300px]]

Նորվեգական եկեղեցու խորհուրդներից են՝
* [[մկրտություն]]ը,
* [[հաղորդություն]]ը։
Բայց նաև օգտագործում է այլ խորհուրդներ քույր եկեղեցիներից, որոնցից է, մասնավորապես, քահանայությունը։ Նորվեգիայի եկեղեցին ընդունում է նաև համագոյության վարդապետությունը։

==== Մկրտություն ====
Մկրտությունն մեղքերից մաքագործող արարողություն է։ Մկտված անձինք եկեղեցի են մտնում արդեն որպես Աստծո զավակներ։ Մկրտության արարողության ժամանակ մկրտվողին ջրով լվանում են։ Ի տարբերություն [[Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցի|հայ առաքելական եկեղեցու]]՝ Նորվեգիայում [[մյուռոն]] չեն օգտագործում։

==== Հաղորդություն ====
Համաձայն լյութերական ուսմունքի՝ [[հաց]]ը և [[գինի]]ն վերածվում են Մարմնի և Արյան և իսկապես տեղի է ունենում Քրիստոսի զոհաբերումը։ [[Բողոքականություն]]ը խորհուրդը համարում է հիշատակ և նշում, որ Քրիստոսն այդտեղ ներկա է «հացի մեջ, հացի հետ և հացի տակ» (Մ. Լյութեր)։ Սա նշանակում է, որ հացը զուտ տեսանելի նշան է, սիմվոլ, որի միջոցով Քրիստոսը հաղորդակցվում է մեզ հետ։ Լյութերից ավելի առաջ գնալով՝ Ժ. Կալվինը ստեղծեց աստվածաբանություն, ըստ որի՝ հացը և գինին օգտագործում ենք լոկ որպես հիշատակ և ձև՝ հիշելու համար Քրիստոսի զոհաբերումը, իսկ Քրիստոսն, անկախ այդ «խորհրդանիշերից», միևնույն է, ներկա է արարողությանը<ref>Արշակ Տեր-Միքելյան, Հայաստանյայց Սուրբ Եկեղեցու Քրիստոնեականը, Ս. Էջմիածին, 2007, էջ 455-457</ref>։ Իսկ կաթոլիկ եկեղեցում, ինչպես Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցում, որպես «Քրիստոսի մարմին» օգտագործվում է բաղարջ՝ անթթխմոր հաց, սակայն որպես «Քրիստոսի արյուն» օգտագործվում է գինի, որին գոլ ջուր է խառնվում։ Այս հանգամանքը Կաթոլիկ եկեղեցին հիմնավորվում է խաչելությունից հետո հռոմեական զինվորի գեղարդի հարվածից Հիսուս Քրիստոսի կողից հոսած ջրով և արյամբ (Հովհ. 19։36), որը, սակայն, տեղի է ունեցել խորհրդի հաստատումից հետո։ Իրականում հանգամանքը առավելապես կապված է Քրիստոսի բնությունների մասին [[Քաղկեդոնի ժողով|Քաղկեդոնի]] ժողովի որոշումների հետ<ref name="ReferenceA">Ս.Ս. Մայիլեան, Ոսկեփորիկ, մասն Բ, 1993, էջ 87-88, Արշակ Տեր-Միքելյան, Հայաստանյայց Սուրբ Եկեղեցու Քրիստոնեականը, Ս. Էջմիածին, 2007, էջ 452-455</ref>։ Այլ է կողմնորոշումը նաև աստվածաբանական հարցում։ Ի տարբերություն Հայոց Եկեղեցու, որտեղ հացը և գինին «փոխակերպվում» են Քրիստոսի Մարմնի և Արյան (մնալով հաց և գինի՝ Սուրբ Հոգով հոգևոր հատկությամբ են օժտվում), Կաթոլիկ եկեղեցում կիրառվում է «գոյացափոխություն» տերմինը, ինչը նշանակում է, որ հացը և գինին այդ պահին դադարում են հաց և գինի լինելուց և իրավամբ փոխում են իրենց գոյությունը՝ վերածվելով Մսի և Արյան<ref name="ReferenceA" />։ Լատին եկեղեցում հաղորդություն տրվում է միայն չափահաս և գիտակից մարդկանց։ Սակայն աշխարհականներին տրվում է միայն հացը՝ Մարմինը, իսկ գինին՝ Արյունը, ըմպում են միայն հոգևորականները<ref>Քրիստոնյա Հայաստան հանրագիտարան, Երևան, 2002, էջ 526, Ս.Ս. Մայիլեան, Ոսկեփորիկ, մասն Բ, 1993, էջ 87-88, Արշակ Տեր-Միքելյան, Հայաստանյայց Սուրբ Եկեղեցու Քրիստոնեականը, Ս. Էջմիածին, 2007, էջ 452-455</ref>։ Ի տարբերություն կաթոլիկ եկեղեցու՝ Հիսուս Քրիստոսը ներկա է գտնվում հացի և գինու մեջ։

== Ժամերգություն ==
[[Ժամերգություն]]ը ({{lang-no|gudstjeneste}} կամ {{langi|no|høymesse}}) Նորվեգիայի եկեղեցում կարևոր իրադարձություն է ծխի համար։ Նորվեգիայի ամբողջ տարածքում ժամերգությունները հիմնականում սկսվում են կիրակի առավոտյան՝ 11.00-ին։ Սակայն երբեմն կարող է այդ ժամը փոփոխության ենթարկվել։ Եթե մի քահանա հովվություն է անում մի քանի ծխական համայնքներում, ապա հնարավոր է, որ կիրակի օրերին սրբազան արարողություններ չկատարվեն։ Մկրտությունը, հաղորդությունն ու կոնֆիրմացիան ([[օծում]]ը) իրականացվում են որպես հանդիսավոր հրապարակային ակտ, բայց ոչ որպես խորհուրդ։ Իսկ [[Հուղարկավորություն|հուղարկավորման]] ծեսն ու [[պսակ]]ադրությունը հատուկ խորհրդով են իրականացվում։ Եկեղեցիների մեծամասնությունում կիրառվում է «Նորվեգիայի եկեղեցու [[պատարագամատույց]]ը» ({{lang-no|Gudstjenestebok for den norske kirke}}): Որոշ ծխերում պատարագներն անցնում են այլ կերպ՝ առավել վառ և լուսավոր։

Պատարագի արարողությունը Նորվեգիայի եկեղեցում հիմնված է [[Կաթոլիկություն|կաթոլիկ]] պատարագի վրա։ Գործնականորեն շատ քիչ են տարբերվում այս երկու եկեղեցիների պատարագի արարողությունները։

Ժամանակակից Նորվեգիայի եկեղեցում ժամերգությունը հետևյալ կերպ է ընթանում<ref>[http://www.kirken.no/?event=doLink&famID=9252 Описание хода службы] на сайте Церкви Норвегии {{ref-no}}</ref>.

* Ներածական մասը սկսվում է [[Սաղմոսերգություն|սաղմոսերգությամբ]], ողջույնով և ներածական խոսքով։ Հաճախ առաջին [[սաղմոս]]ի երգելու ժամանակ իրականացվում է տոնական թափոր։ Դրանից հետո մեղքերի թողության [[աղոթք]]ներն են սկսվում։ Դրա ժամանակ երգում են «Տե՛ր, ողորմյա՜» (Kyrie, eleison) և փառաբանական աղոթքներ (Gloria in excelsis Deo):
* Այդ օրվա պատարագի ժամանակ երկու անգամ կատարվում են ավետարանական ընթերցումներ՝ [[հավատո հանգանակ]]ն (սովորաբար առաքելական) և օրվա խորհրդին վերաբերող [[քարոզ]]ը։ Այս բոլորից հետո [[Ապաշխարություն|ապաշխարանքի]] աղոթքներն են հնչում ու կատարվում է գոհունակության նվիրաբերություն։
* [[Հաղորդություն]] («սուրբ սեղանի պատարագ»). հաղորդության պատարագի ժամանակ քահանան և դպրաց դասը մի քանի աղոթքներով են փոխանակվում և երգում են [[Եսայի մարգարե|Եսայի մարգերությունից]] վեցերորդ գլուխը։ Դրանից հետո քահանայի և հավատացյալների կողմից կատարվում է [[Տերունական աղոթք]]ի՝ «Հայր մերի» արտասանությունը։ Ամենավերջում քահանան հավուր պատշաճի խոսքեր է ասււոմ և խմբով երգում են Agnus Dei:
* Ավարտ. [[Պատարագ (եկեղեցական)|պատարագը]] Նորվեգիայի եկեղեցում ավարտվում է ժողովրդի [[Օրհնություն|օրհնությամբ]]։ Երբեմն այն կարող է կատարվել մեծ շուքով՝ ըստ [[Տոնացույց (ծիսամատյան)|տոնացույցի]]։

Եթե պատարագի ընթացքում [[մկրտություն]] է տեղի ունենալու, ապա այն հիմնականու իրականցվում է Gloria-ից կամ փառաբանական աղոթքներից հետո։

== Եկեղեցական ծիսակատարություններ ==
=== Օծման խորհուրդ ===
[[Օծում]]ը Սուրբ Հոգով օծվելը, կնքվելը կամ Սուրբ Հոգու կնիքն իր վրա ընդունելը, որ կատարվում է [[Հիսուս Քրիստոս]]ի՝ Օծյալ Փրկչի անունով մկրտվելուց հետո։ Այդ օծումից ի վերուստ սահմանված է Հիսուսին հավատացողների համար, ովքեր մաքրված են նրա քավչարար արյան և հրաշափառ Հարության զորության շնորհիվ։ Սուրբ Հոգու Օծումը Աստծո Ուխտի հաստատումն է, որով քրիստոնյան կնքվում է որպես Աստծո ընտրյալ, և որով հաստատագրվում է նրա սրբացումը։[[Պատկեր:Confirmation blessing.jpg|thumb|Օծման կարգ նորվեգական եկեղեցում|300px]]

Նորվեգիայի եկեղեցու ծիսակատարություններից է համարվում օծման խորհուրդը։ Մինչ օծում սկսելը, եկեղեցին աղոթում է նրա համար։ Դրա իմաստը կայանում է վավերացումը ({{lang-la|confirmatio}}). Աստված հաստատում է խոստումը, որը տրվել էր համայն մարդկությանը՝ սուրբ մկրտության մասին։ [[Բողոքականություն|Բողոքականները]] հերքում են [[Կաթոլիկություն|կաթոլիկ]] և [[Ուղղափառություն|ուղղափառ]] եկեղեցիների հասկացությունը, ըստ որի օծումը խորհուրդ է։ Նրանք այն անցկացնում են որպես պարտադիր նախապայման՝ հաղորդությունից առաջ։ [[1736]] թվականին օծման խորհուրդը պարտադիր դարձավ Նորվեգիայի բոլոր քաղաքացիների համար։

=== Խոստովանություն ===
Ի տարբերություն կաթոլիկության և ուղղափառության, լյութերական եկեղեցին [[Ապաշխարություն|մեղքերի թողություն]]ը ոչ միայն քահանաներին է վստահում, այլև սովորական հավատավոր մարդկանց։ Անձամբ [[Մարտին Լյութեր]]ը կարծում էր, որ [[խոստովանություն]]ը կարևոր հանգամանք է մեղքերի գիտակցության համար և դա համարում պաստորների պարտականությունը։ Նորվեգիայի եկեղեցում գոյություն ունի խոստովանության արարողություն, որը վերջին տարիներին մեծ ճանաչում է գտնում։ Սովորաբար խոստովանությունը կատարվում է [[քահանա]]յի սենյակում կամ ապաշխարողի տանը։ Որոշ եկեղեցիներում կան խոստովանատուն կամ խոստովանարան։ Խոստովանությունը կարևոր դեր է կատարում լեստադիանների համար, որոնք հիմնականում տարածված են [[Նուր-Նորգե|Հյուսիսային Նորվեգիայում]] ([[Թրոմս]]ում և [[Ֆինմարք]]ում)։ Այս հավատքի ներկայացուցիչները հիմնականում իրենց մեղքերը խոստովանում են այն հավատացյալներին, ու ամենաշատն են վստահում ու պարտադիր պայման չեն համարում, որ անպայման քահանայի մոտ մեղքերի թողության գնան։

=== Պսակադրություն ===
Համաձայն լյութերական եկեղեցու՝ [[պսակ]]ադրությունն առաջին հերթին քաղաքացիական հարց է։ Սակայն այն պաշտոնական վավերացման է ենթարկվում եկեղեցու ներսում՝ հատուկ ծիսակարգի ժամանակ։ Գոյություն ունեն հատուկ աղոթքներ, որոնք հղվում են առ Աստված ամուսնացողների համար։

Նախկինում Նորվեգիայի եկեղեցին պսակադրությունը համարում էր անքակտելի երևույթ և չէր ներում ապահարզանները։ Սակայն հատկապես [[20-րդ դար]]ից հետո այս դիրքորոշումը փոխվում է։ Քահանաները օրինական են համարում բաժանման իրավունքը։ Համաձայն ամուսնության մասին նորվեգական օրենքի՝ եթե քահանան չի ընդունում բաժանվածների՝ ամուսնանալու իրավունքը, նա կարող է հրաժարվել այդ ծեսն անցկացնելուց։

[[1992]] թվականից թեժ բանակցություններ են գնում [[Համասեռականություն|համասեռականների]] մասին. քննարկումների գլխավոր թեման [[Միասեռական|միասեռ]] ամուսնությունների հարցն է։ [[2007]] թվականին Եկեղեցական խորհուրդն այդ հարցը թողեց [[եպիսկոպոս]]ների հայեցողությանը<ref>[http://www.kirken.no/?event=doLink&famID=9252 Гомосексуализм и церковь] на сайте Церкви Норвегии {{ref-no}}</ref>։ [[2016]] թվականի [[ապրիլի 11]]-ին Նորվեգիայի եկեղեցու [[սինոդ]]ը որոշում կայացրեց եկեղեցիներում կատարել միասեռ ամուսնություններ (այն կատարվեց քվեարկությամբ. 115 մարդկանցից կողմ քվեարկեցին 88 քահանաներ)։ «The Local» հաղորդում է, որ «արդեն 4200 մարդ լքել է եկեղեցին 2016 թվականի սկզբից… Հավատացյալների մեծ մասը եկեղեցու գրկից հեռացավ ապրիլին»<ref>{{Cite web |title=Thousands leave the Church of Norway |url=http://www.thelocal.no/20160418/thousands-leave-the-church-of-norway |accessdate=2016 թ․ ապրիլի 25 |publisher=[[The Local]] |language=en}}</ref>։

=== Ձեռնադրություն ===
Քահանաների [[ձեռնադրություն]]ը կատարվում է օրհնության շրջանակներում։ Նորվեգիայի եկեղեցում կարող են ձեռնադրվել այն քահանաները (լինեն կին, թե տղամարդ), որոնք արժանի են այդ աստիճանին և ունեն բավարար չափով գիտելիքներ հոգևոր ասպարեզում։ Եպիսկոպոսի աստիճանի շնորհումը կատարվում է հատուկ ծիսակարգի ժամանակ։ Սարկավագները, կատեղեթներն ու կանտորները Նորվեգական եկեղեցում կոչվում են վիգսել ({{lang-no|vigsel}}): Այս աստիճանները շնորհվում են միայն օրհնության կարգով։ Առանց դրանց հնարավոր չէ նորվեգական լյութերական եկեղեցում կատարել որևէ քրիստոնեական արարողություն։

Նորվեգիայի եկեղեցում, սկսած [[1961]] թվականից, թույլատրված է կանանց ձեռնադրությունը, այդ թվում՝ հնարավոր է նաև կնոջը եպիսկոպոսի բարձրագույն աստիճանի շնորհումը<ref>Позняк О. С. Первая женщина-пастор в Исландии: путь к ординации (по материалам исландской прессы) // Аспирант. — 2015. — № 6-1 (11). — С. 7.</ref>։

== Նորվեգիայի եկեղեցու թեմեր ==
[[Պատկեր:Bispedømmer i Norge.svg|thumb|Նորվեգիայի լյութերական եկեղեցու տասնմեկ թեմերը|300px]]
[[Պատկեր:Bispemotetmars07.jpg|thumb|300px|Նովեգիայի եկեղեցու եպիսկոպոսները 2007 թվականի մարտին: Հետևի շարքում, ձախից աջ՝ Թուր Յորգենսեն, Օդդ Բունդևիկ, Ֆինն Վագլե, Էռնստ Օդդվար Բոսլանն, Պեր Օսկար Հյոլոս, Ուլե Քրիսթիան Քվարմե:Առաջին շարքում՝ ձախից աջ՝ Ուլավ Շևեսլա, Լայլա Ռիքսոսեն Դալ, Հելգա Հյոուլգան Բյուֆուգլիեն, Սոլվեյգ Ֆիսքե, Ուլե Հագեսեթեր]]

Նորվեգիայի եկեղեցին եպիսկոպոսասինոդական եկեղեցի է։ Այն բաժանված է տասնմեկ [[եպիսկոպոսություն]]ների.

{| class="wikitable sortable"
!Թեմեր
!Աթոռներ
!Կոմսություններ
!Ծանոթագրություններ
|-
|[[Օսլո]]
|[[Օսլո]]
|[[Օսլո]], [[Ասքեր]] և [[Բերում]] կոմունաներ ([[Ակերսհուս|Աքերսհուս]] կոմսություն)
|Օսլոյի եպիսկոպոսը պատասխանատու է նաև խուլերի և բանակային ծխերի համար (տնային եկեղեցիների վաժին)
|-
|Բորգ
|[[Ֆրեդրիկստադ]]
|[[Ակերսհուս|Աքերսհուս]] (բացառությամբ Ասքերի և Բերումի), Էսթֆոլ
|
|-
|Համար
|[[Համար]]
|[[Օպլանդ]], [[Հեդմարք]]
|
|-
|Թունսբերգ
|[[Թյոնսբերգ]]
|[[Բուսկերուդ]], [[Վեսթֆոլ]]
|
|-
|Ագդեր և Թելեմարք
|[[Քրիսթիանսան]]
|[[Վեսթ Ագդեր]], [[Թելեմարք]], [[Էսթ Ագդեր]]
|
|-
|Ստավանգեր
|[[Ստավանգեր]]
|[[Ռուգլան]]
|
|-
|Բյորգվին
|[[Բերգեն]]
|[[Սոգն օգ Ֆյուրանե]], [[Հորդալան]]
|Բյորգվինի եպիսկոպոսը պատասխանատու է Նորվեգիայի եկեղեցու աշխատանքի համար արտասահմանում («Ծովագնացների եկեղեցի»)
|-
|Մյորե
|[[Մոլդե]]
|[[Մյորե օգ Ռոմսդալ]]
|
|-
|Նիդարոս
|[[Թրոնհեյմ]]
|[[Նուր Թրյոնդելագ]], [[Սյոր Թրյոնդելակ]]
|
|-
|Սյոր Հոլուգալան
|[[Բուդյո]]
|[[Նուրլան]]
|
|-
|Նուր Հոլուգալան
|[[Թրոմսյո]]
|[[Թրոմս]], [[Ֆինմարք]], [[Շպիցբերգեն]]
|
|}

== Ղեկավարող մարմիններ ==
* Նորվեգիայի եկեղեցու գլխավոր համարվում է Նորվեգիայի թագավորը կամ թագուհին։ 2016 թվականի դրությամբ՝ եկեղեցին ղեկավարում է [[Հարալդ V]] արքան։ Սակայն իրականում լիազորությունները հանձնված են Եկեղեցու և մշակույթի հարցերի նախարարությանը (նախկինում գոյություն ուներ առանձին Եկեղեցու նախարարություն, որը լուծարվեց)։ Եկեղեցական հարցերը լուծում է Նորվեգիայի եկեղեցական վարչությունը։ Վերջինիս կազմի մեջ մտնում եմ միայն այն անձինք, ովքեր Նորվեգիայի եկեղեցու հետևորդներ են։ Եկեղեցական վարչության գոյությունը դիտարկված է սահմանադրությամբ, մասնավորապես 2 § 27 կետում։ [[Սթորթինգ]]ը մեծ ազդեցություն ունի եկեղեցու վրա։ Այն իրականացնում է պառլամենտի եկեղեցական հարցերի վարչության միջոցով՝ օրենքներ ընդունելով։
* Կառավարության բարձրագույն օրգան Նորվեգիայի եկեղեցում համարվում է [[1984]] թվականին ստեղծված Եկեղեցական տաճարը ({{lang-no|Kirkemøtet}}): Այս կառույցի մեջ ներգրավված են բոլոր տասնմեկ եպիսկոպոսներն ու թեմական առաջնորդությունների անդամները։
* Եպիսկոպոսական տաճարի ({{lang-no|Bispemøtet}}) կազմի մեջ ներառված են կրկին բոլոր տասնմեկ եպիսկոպոսները։ Սրա էությունն այն է, որ Նորվեգիայի եկեղեցու եպիսկոպոսը միանձնյա որոշումներ չի կարող ընդունել, այլ պետք է համատեղ քննարկվեն բոլոր տեսակի հոգևոր և աշխարհիկ հարցերը<ref>[http://www.lovdata.no/cgi-wift/ldles?doc=/sf/sf/sf-19970606-1056.html «Регламент работы епископского собора»] Королевский указ от от 6 июня 1997 года {{ref-no}}</ref>։ Այս տաճարի նախագահը ({{lang-no|preses}}) ներկայացնում է Եկեղեցական տաճարին բոլոր հաշվետվությունները։
* Եկեղեցական խորհուրդը ({{lang-no|Kirkerådet}}, ստեղծվել է [[1969]] թվականին, կանոնադրությունը փոփոխման է ենթարկվել [[1984]] թվականին) պատասխանատու է Եկեղեցական տաճարի համար և համարվում է բարձրագույն կատարողական մարմին սեսիաների ժամանակ։
* Աստվածաբանական հանձնաժողովը ({{lang-no|Den norske kirkes lærenemnd}}) պատասխանատու է հավատքի ուսմունքի հարցերի համար։ Ունի քսան անդամ։
* Միջեկեղեցական հարցերի խորհուրդը պատասխանատու է լյութերական և այլ քույր եկեղեցիների հարաբերությունների համար։ Ինպես նաև կատարում է էկումենիկ գործունեություն և միջտարածաշրջանային կապեր է ստեղծում Նորվեգիայի տարածքում։
* [[Նորվեգիայի սաամներ|Սաամերի]] եկեղեցական խորհուրդը ({{lang-no|Samisk kirkeråd}}, ստեղծվել է [[1992]] թվականին) պատասխանատու է բոլոր տեսակի եկեղեցական արարողակարգերի ժամանակ սաամերենի համար, ինչպես նաև պատասխանատու է, որպեսզի պահպանվեն սաամական հոգևոր ավանդույթները։
* Պատանեկան եկեղեցական տաճար (''Ungdommens kirkemøte''), պատասխանատու է եկեղեցիներում ընդգրկված երիտասարդների համար՝ սարկավագներ, դպիրներ, աշխարհիկ երեխաներ։

=== Թեմակալ առաջնորդություն ===
* Եպիսկոպոսության խորհուրդ (''Bispedømmeråd''), կազմված է 7 ընտրված աշխարհիկ քաղաքացիներից, եպիսկոպոսից և 1 կղերական հոգևորականից
* Եպիսկոպոս (''Biskop'')

=== Հոգևոր գործակալ ===
* Պրոբստ (Prosten)՝ լյութերականների ավագ քահանա

=== Ծխական խորհուրդ ===
* Ծխական հավաքներ (''Menighetsmøte'') — բաղկացած է տվյալ համայնքի բոլոր չափահաս աշխարհիկ քաղաքացիներից
* Ծխական խորհուրդ (''Menighetsråd'') — կազմված է 4-ից 10 անդամներից և ավագերեցից (''prest'')
* Ծխական պրեսբիտեր (''Soknepresten'')

== Միջազգային համագործակցություններ ==
Նորվեգիայի եկեղեցին համարվում է ինքնավար լյութերական եկեղեցի, սակայն մասնակցում է շատ միջազգային կառույցների աշխատանքներին։ Դրանցից մի քանիսը ներկայացվում են ստորև.
* Լյութերական եկեղեցու համաշխարհային ֆեդերացիա
* [[Եկեղեցիների Համաշխարհային Խորհուրդ|Եկեղեցիների համաշխարհային խորհուրդ]]
* Եվրոպական եկեղեցիների կոնֆերենցիա
* Պորվոյի հռչակագիր, սա միավորում է Սկանդինավիայի և Բալթյան ավազանի լյութերական եկեղեցիներին։

== Պետության և եկեղեցու հարաբերություններ ==
[[Պատկեր:Thor Bjarne Bore og Trond Giske.jpg|thumb|Եկերեցու և մշակույթի նախարար Թրուն Յինսկեն և Եկեղեցական խորհրդի ներկայացուցիչ Թուր Բյարնե Բուրեն, 2005 թվական]]

Նորվեգիայի եկեղեցին պետությունից առանձնացել է [[2012]] թվականի [[մայիսի 21]]-ին։ Դա կայացավ [[Սահմանադրություն|սահմանադրական]] բարեփոխումների ֆոնին, որն ընդունեց Նորվեգիայի [[Խորհրդարան|պառլամենտը]]։ Վերջին տարիներին քննարկումներ են ընթանում եկեղեցու և պետության առանձնացման շուրջ։ Մի շարք դասախոսություններ են կարդացվել այդ հարցի վերաբերյալ<ref>[http://www.vl.no/samfunn/article3465359.ece ''Guide til stat/kirke-forliket''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090213192526/http://www.vl.no/samfunn/article3465359.ece |date=2009-02-13 }} Статья в газете Vårt Land {{ref-no}}</ref><ref>[http://www.kirken.no/?event=doLink&famID=160752 Kirken.no - På vei mot ny kirkeordning<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>։

Եկեղեցական կառույցների և քահանաների վարձատրությունն այսօր ընկած են պետության և տեղական իշխանությունների ուսերին<ref>[http://www.regjeringen.no/nb/dep/kud/tema/kirke/kirkens_okonomi.html?id=1220 Kirkens økonomi - regjeringen.no<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>։ Եկեղեցու ֆինանսավորման 2/3 մասը տալիս են կոմունաները<ref>[http://www.kirken.no/?event=doLink&famID=233 Kirken.no - Økonomi<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>։ Սակայն ծխական համայնքներ կան, որ քահանաներին վճարելու և եկեղեցական ծախսերի համար իրենք են գումար հայթայթում, երբեմն նաև հավատացյալների հանգանակության միջոցով։

== Նորվեգիայի եկեղեցին ռեֆորմացիայի ժամանակ ==
=== Ռեֆորմացիա ===
[[Պատկեր:Christian III of Denmark.jpg|thumb|Քրիսթիան III թագավորը, ով լյութերականությունը դարձրեց Նորվեգիայի պետական կրոնը]]

Ռեֆորմացիան կրոնական և հասարակա-քաղաքական շարժում էր [[Արևմտյան Եվրոպա|Արևմտան]] և [[Կենտրոնական Եվրոպա]]յում [[XVI դար|XVI-րդ]] և [[XVII դար]]ի սկզբին, որը նպատակավորված էր ռեֆորմացնել [[քրիստոնեություն]]ը համապատասխան [[Աստվածաշունչ|Աստվածաշնչին]]։ Այն Դանիայում և Նորվեգիայոմ սկսվել է [[1536]]-ից 1537 թվականներին։ Այդ ժամանակ թագավոր Քրիսթիան III պետական կրոն դարձրեց իր թագավորության ամբողջ տարածքում։

Լյութերի դրույթները ուղղված էին փրկության թղթեր վաճառող եկեղեցու դեմ։ Նա կարծում էր, որ մարդը կարող է փրկության հասնել միայն հավատով, այլ ոչ թե անհեթեթ թղթեր գնելով։ Ըստ Լյութերի՝ հավատի միակ աղբյուրը [[Աստվածաշունչ]]ն է։ Այս ամենի նպատակով Լյութերը առաջադրեց հետևյալ դրույթները.
* Յուրաքանչյուր քրիստոնյա, եթե նա անկեղծ զղջում է, առանց ինդուլգեցիայի էլ ստանում է լիակատար [[ապաշխարություն]]։ Եկեղեցու ճշմարիտ գանձը, իհարկե մեղքերի թողությունը չէ, այլ Աստծո մեծության և բարեհաճության սրբազան ավետարանը։
* Քրիստոնյաներին պետք է սովորեցնել, որ նա, ով տեսնում է կարիքավորին և, չնայած դրան էլ, տալիս է գումար ինդուլգեցիաներին, ստանում է ոչ թե Հռոմի պապի թողությունը, այլ վաստակում է Աստծո զայրույթը։
* Ասել, թե պապի զինանշանով զարդարված և տաճարում դրված խաչը [[Քրիստոս]]ի խաչին հավասար արժեք ունի սրբապղծություն է։
Բարեփոխումների արդյունքում [[լյութերականություն]]ը բարելավեց իր դիրքերը։ Կաթոլիկ եկեղեցուն զուգահեռ առաջանում էր [[բողոքական եկեղեցի]]ն։ Աստիճանաբար Ռեֆորմացիան ընդլայնեց իր սահմանները [[Եվրոպա]]յում։ Հավատացյալների համար կարևոր նշանակություն ուներ այն խնդիրը, թե ինչպես է մարդը փրկվելու գործած մեղքերից։ Հոգևորականները քարոզում էին, թե առանց եկեղեցու օգնության հնարավոր չէ փրկվել։ Դրա համար անհրաժեշտ է ամեն օր անհապաղ այցելել եկեղեցի, օգնել չքավորներին և [[բարեգործություն]]ներով զբաղվել։ Պետք էր նաև եկեղեցու կարիքների համար հատկացնել դրամ։ Կրոնական կառույցը հոգևոր առաջնորդի անունից փրկության թղթեր էր վաճառում, որը կոչվում էր ինդուլգենցիա։ Փրկության թուղթ գնողները ազատվում էին մեղքերից։ 1517 թվականի հոկտեմբերի 31-ին Գերմանիայի Վիտենբերգ քաղաքի Մայր տաճարի դռանը և մոտակայքում մի հոդված փակցվեց։ Հոդվածի հեղինակը նույն համալսարանի փիլիսոփայության պրոֆեսոր [[Մարտին Լյութեր]]ն էր։ Լյութերը իր այս գաղափարով շատերին իր կողմնակից դարձրեց և երբ Գերմանիայի կայսր Կարլոս Ե-ն հրաման արձակեց Լյութերի գաղափարախոսությունը արգելափակելու նպատակով Լյութերի կողմնակիցները բողոքով ներկայացան կայսերը։ Դրա արդյունքում [[Եվրոպա]]յում առաջացավ [[բողոքական եկեղեցի]]ն։ Հաստատվեց "Ում իշխանությունը, նրա հավատը" սկզբունքը, որով առաջնորդվում էին Գերմանաիայի 1/8 մասը։ Այսինքն՝ տվյալ տարածքի կյուրֆուսն էր որոշում իր արեալի կրոնական դավանանքի ուղղությունը։

Նախքան ռեֆորմացիան, նորվեգական հողերը պատկանում էին եկեղեցուն։ Սակայն հետագայում այն լրիվությամբ անցնում է թագավորին։ Նորվեգիայի և [[Դանիա]]յի եկեղեցիները, որոնք մինչև ռեֆորմացիան կաթոլիկ էին, դուրս եկոն Հռոմի կաթոլիկ եկեղեցուց և ստեղծեցին ազգային առաքելական-լյութերական եկեղեցին։

=== Ռեֆորմացիայից հետո ===
[[Պատկեր:Eidsvoll riksraad 1814.jpeg|thumb|Էյդսվոլի եկեղեցական հավաք]]

Ռեֆորմացիայից հետո կամաց-կամաց եկեղեցին անցնում է թագավորների ձեռքը։ [[1660]] թվականին [[Դանիայի և Նորվեգիայի միացյալ թագավորություն|Դանիա-նորվեգական պետությունը]] դառնում է բացարձակ միապետություն։ Գրեթե երկու հարյուրամյակի ընթացքում եկեղեցու կառավարումն իրականացնում էին պետական մարմիններ։ Համաձայն [[1814]] թվականի ընդունված սահմանադրությանը՝ առաքելական-լյութերական եկեղեցին դարձավ Նորվեգիայի պետական կրոնը։

Այսօր էլ Նորվեգիայում գլխավոր եկեղեցին համարվում է Նորվեգական եկեղեցին՝ լյութերականը։

[[Շվեդիայի և Նորվեգիայի միացյալ թագավորություն|Շվեդա-նորվեգական ունիայի]] ժամանակահատվածում եկեղեցին շոշափելի փոփոխություններ չարձանագրեց։ [[19-րդ դար]]ում ստեղծվեց Եկեղեցու հարցերի նախարարությունը։

=== Նորվեգիայի եկեղեցին Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ ===
[[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ի ժամանակ [[Նացիստական Գերմանիա]]ն օկուպացիայի ենթարկեց Նորվեգիայի տարածքը։ [[Նորվեգական Դիմադրության շարժում|Դիմադրության]] գաղափարախոսը Նորվեգիայի տարածքում դարձավ [[Լյութերականություն|եկեղեցին]]։ Եկեղեցական ծիսակատարությունների ժամանակ հաճախակի էր պաստորների կողմից քարոզվում դիմադրության մասին։ Նրանք քննադատում էին նորվեգական ժամանակավոր կառավարությանը անարդար որոշումների ու կարգադրությունների համար, ինչպես նաև խստիվ դատափետում էին նացիզմը։ [[1942]] թվականին, [[Նիդարոսի Մայր Տաճար|Նիդարոսի մայր տաճարում]] մեծ հանդիսություն էր կազմակերպվել։ Այն նվիրված էր [[Վիդքուն Քվիսլինգ]]ի՝ Նորվեգիայի նախագահ նշանակվելուն, որը երկիրը նացիոնալականացման էր տանում։ Եկեղեցում բոլոր եպիսկոպոսները քննադատեցին [[Ֆաշիզմ|ֆաշիստական]] Գերմանիայի նկրտումները և հրաժարվեցին եկեղեցու սպասավորությունից։ Արդյունքում բոլոր եպիսկոպոսներն ու քահանաների զգալի մասը ներկալվեցին մինչև պատերազմի ավարտը։ Քահաների 90 % հետևեցին եպիսկոպոսների օրինակին և կախերը խզեցին պետության հետ, սակայն քրիստոնեական ծիսակարգեր եկեղեցիներում շարունակեցին իրականացնել։ Դրա պատճառով այցելությունների թիվը Նորվեգիայի եկեղեցիներում կտրուկ աճեց։

== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ|2}}

== Արտաքին հղումներ ==
* [http://www.kirken.no/ Պաշտոնական կայք]
* [http://www.nsd.uib.no/data/region/kirke/ Պաշտոնական վիճակագրություն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060626053738/http://www.nsd.uib.no/data/region/kirke/ |date=2006-06-26 }}
* [http://www.nsd.uib.no/data/region/kirke/ NSD Kirkedatabase (offisiell statistikk)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060626053738/http://www.nsd.uib.no/data/region/kirke/ |date=2006-06-26 }}
* [https://lovdata.no/lov/1996-06-07-31 Lov om Den norske kirke (kirkeloven).] LOV-1996-06-07-31 Lovdata.no
* [https://kirken.no/nb-NO/om-kirken/bakgrunn/om-kirkestatistikk/medlemsstatistikk/ Kirkens egen medlemstatistikk]
* [http://www.kyrkja.no/ Den norske kyrkja si nettside]

{{Արտաքին հղումներ}}
{{Օրվա հոդված նախագծի մասնակից}}

[[Կատեգորիա:Կրոնը Նորվեգիայում]]