Jump to content

«Բուրկա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
 
(7 intermediate revisions by 4 users not shown)
Տող 1. Տող 1.
'''Բուրկա''' ({{lang-ar|برقع}}, [[Աֆղանստան]]ում հայտնի է որպես [[չադրա]] ({{lang-ps|چادري}}), [[Կենտրոնական Ասիա]]յում՝ որպես փարանջա), մարմինն ու դեմքը ծածկող վերնահագուստ, որը կանայք, ըստ [[իսլամ]]ական որոշ ավանդույթների, կրում են հանրության առաջ։
{{ՎԹ1|2024,3,27}}
'''Բուրկա''' ({{lang-ar|برقع}}), [[Աֆղանստան|Աֆղանստանում՝]] հայտնի որպես քող (չադրա) ({{lang-ps|چادري}}), [[Կենտրոնական Ասիա|Կենտրոնական Ասիայում]]՝ բուրկա, մարմինն ու դեմքը ծածկող արտաքին հագուստ, որը կանայք կրում են [[Իսլամ|իսլամական]] որոշ ավանդույթներով՝ հանրության առաջ ծածկվելու համար:
[[File:01 Burqa (cropped).tif|thumb|Բուրկա]]
[[File:01 Burqa (cropped).tif|thumb|Բուրկա]]

Բուրկա տերմինը երբեմն ասոցացվում է [[Նիկաբ|նիկաբի]] հետ: [[Նիկաբ|Նիկաբը]] դեմքի քող է, որը կրելիս աչքերը բաց են մնում, մինչդեռ բուրկան ծածկում է ամբողջ մարմինը գլխից մինչև գետին, ինչը թույլ է տալիս կրողին տեսնել ցանցի օգնությամբ։ Բուրկան նույնպես չպետք է շփոթել [[Հիջաբ|հիջաբի]] հետ, որը սովորաբար ծածկում է մազերը և պարանոցը, բայց ոչ դեմքը:[[File:Burqa clad Pashtun & Qizilbash women, Kabul, 1840.jpg|thumb|Բուրկա հագած փուշթուն կանայք, Քաբուլ, 1840]]
== Տերմին ==
Բուրկան և դեմքը ծածկող հագուստի այլ տեսակներ հայտնի են դեռևս նախաիսլամական ժամանակներից, հատկապես [[փուշթու]] և արաբ կանանց շրջանում: Դեմքը ծածկելը իսլամում կրոնական պահանջ չի համարվում:Իսլամ իրավաբանների <ref name="mubarak">{{cite encyclopedia |year=2009 |title=Burqa |encyclopedia=The Oxford Encyclopedia of the Islamic World |publisher=Oxford University Press |location=Oxford |editor=John L. Esposito |author=Hadia Mubarak}}</ref>մեծ մասը ևս նույն կարծիքին են, իսկ մահմեդականներ իրավաբանները պնդում են, որ ցանկալի է՝ կինը ծածկի իր դեմքը<ref>{{cite web |title=Закрытие лица и рук женщины |url=http://islamdag.ru/book/30315 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190514190400/http://islamdag.ru/book/30315 |archive-date=2019-05-14 |accessdate=2019-05-14 |website=islamdag.ru |publisher=ISLAMDAG.RU |deadlink=no}}</ref>՝ գայթակղություն չառաջացնել համար:

Բուրկա տերմինը երբեմն ասոցացվում է [[նիկաբ]]ի հետ։ [[Նիկաբ]]ը դեմքի քող է, որը կրելիս աչքերը բաց են մնում, մինչդեռ բուրկան ծածկում է ամբողջ մարմինը գլխից մինչև գետին, ինչը թույլ է տալիս կրողին տեսնել ցանցի օգնությամբ։ Բուրկան չպետք է շփոթել նաև [[հիջաբ]]ի հետ, որը սովորաբար ծածկում է մազերը և պարանոցը, բայց ոչ դեմքը:[[File:Burqa clad Pashtun & Qizilbash women, Kabul, 1840.jpg|thumb|Բուրկա հագած փուշթուն կանայք, Քաբուլ, 1840]]

== Պատմություն ==
Բուրկան և դեմքը ծածկող հագուստի այլ տեսակներ հայտնի են դեռևս նախաիսլամական ժամանակներից, հատկապես [[փուշթու]] և արաբ կանանց շրջանում։ Դեմքը ծածկելը իսլամում կրոնական պարտադիր պահանջ չի համարվում։ Իսլամական իրավագետների<ref name="mubarak">{{Cite encyclopedia |year=2009 |title=Burqa |encyclopedia=The Oxford Encyclopedia of the Islamic World |publisher=Oxford University Press |location=Oxford |editor=John L. Esposito |author=Hadia Mubarak}}</ref> մեծ մասը նույն կարծիքին են։ Մուսուլմանական իրավագետների մի մասը պնդում է, որ ցանկալի է՝ կինը ծածկի իր դեմքը<ref>{{Cite web |title=Закрытие лица и рук женщины |url=http://islamdag.ru/book/30315 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190514190400/http://islamdag.ru/book/30315 |archive-date=2019 թ․ մայիսի 14 |accessdate=2019 թ․ մայիսի 14 |website=islamdag.ru |publisher=ISLAMDAG.RU}}</ref>՝ գայթակղություն չառաջացնել համար։
[[File:Costumes of Islamic Women.JPG|thumb|Իսլամ կանայք]]
[[File:Costumes of Islamic Women.JPG|thumb|Իսլամ կանայք]]
2021 թվականից 15 երկիր արգելում է բուրկա կրել՝ [[Ավստրիա|Ավստրիան]], [[Քվեբեկ|Քվեբեկը]], [[Դանիա|Դանիան]], [[Ֆրանսիա|Ֆրանսիան]], [[Բելգիա|Բելգիան]], [[Տաջիկստան|Տաջիկստանը]], [[Լատվիա|Լատվիան]]<ref name="independent.co.uk">{{cite web |date=2016-04-21 |title=A European government has banned Islamic face veils despite them being worn by just three women |url=https://www.independent.co.uk/news/islamic-muslim-face-veil-niqab-burqa-banned-latvia-despite-being-worn-by-just-three-women-entire-a6993991.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20170121050903/http://www.independent.co.uk/news/islamic-muslim-face-veil-niqab-burqa-banned-latvia-despite-being-worn-by-just-three-women-entire-a6993991.html |archive-date=2017-01-21 |accessdate=2017-02-01 |publisher= |deadlink=no}}</ref>, [[Բուլղարիա|Բուլղարիան]]<ref>{{cite web |title=Bulgaria the latest European country to ban the burqa and [niqab in public places] |url=http://www.smh.com.au/world/bulgaria-the-latest-european-country-to-ban-the-burqa-and-niqab-in-public-places-20160930-grss9q.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20161105235925/http://www.smh.com.au/world/bulgaria-the-latest-european-country-to-ban-the-burqa-and-niqab-in-public-places-20160930-grss9q.html |archive-date=2016-11-05 |access-date=2019-05-14 |deadlink=no}} Smh.com.au: accessed 5 December 2016.</ref>, [[Կամերուն|Կամերունը]], [[Չադ|Չադը]], [[Կոնգոյի Հանրապետություն|Կոնգոյի Հանրապետությունը]], [[Գաբոն|Գաբոնը]], [[Նիդերլանդներ|Նիդեռլանդներ]]<ref name="edition.cnn.com">{{cite news |last1=Halasz; McKenzie |first1=Stephanie; Sheena |date=2018-06-27 |title=The Netherlands introduces burqa ban in some public spaces |url=https://edition.cnn.com/2018/06/27/europe/netherlands-partial-burqa-ban-intl/index.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180809064152/https://edition.cnn.com/2018/06/27/europe/netherlands-partial-burqa-ban-intl/index.html |archivedate=2018-08-09 |accessdate=2018-08-09 |publisher=CNN |issue=June 27, 2018 |agency=CNN}}</ref>, [[Մարոկկո]]<ref>{{cite news |last1=Phillips |first1=Tom |date=2015-01-13 |title=China bans burqa in capital of Muslim region of Xinjiang |url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/china/11342070/China-bans-burqa-in-capital-of-Muslim-region-of-Xinjiang.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210411123148/https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/china/11342070/China-bans-burqa-in-capital-of-Muslim-region-of-Xinjiang.html |archivedate=2021-04-11 |accessdate=2018-08-09 |publisher=The Telegraph |issue=13 January 2015 |agency=The Telegraph}}</ref><ref>{{Cite news |date=2017-01-10 |title=Morocco 'bans sale of the burka' |url=https://www.bbc.com/news/world-africa-38574457 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170131195456/http://www.bbc.com/news/world-africa-38574457 |archivedate=2017-01-31 |access-date=2019-02-15 |accessdate=2019-05-14 |language=en}}</ref> և [[Շրի Լանկա]]<ref>{{cite web |title=Covering the face banned from tomorrow |url=http://www.dailymirror.lk/breaking_news/Covering-the-face-banned-from-tomorrow/108-166091 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190514190358/http://www.dailymirror.lk/breaking_news/Covering-the-face-banned-from-tomorrow/108-166091 |archive-date=2019-05-14 |access-date=2019-05-14 |website=Daily Mirror |deadlink=no}}</ref>.
2021 թվականի դրությամբ 14 երկիր արգելում է բուրկա կրել, դրանց թվում են [[Ավստրիա]]ն, [[Կանադա|Կանադայի]] [[Քվեբեկ]] նահանգը, [[Դանիա]]ն, [[Ֆրանսիա]]ն, [[Բելգիա]]ն, [[Տաջիկստան]]ը, [[Լատվիա]]ն<ref name="independent.co.uk">{{Cite web |date=2016 թ․ ապրիլի 21 |title=A European government has banned Islamic face veils despite them being worn by just three women |url=https://www.independent.co.uk/news/islamic-muslim-face-veil-niqab-burqa-banned-latvia-despite-being-worn-by-just-three-women-entire-a6993991.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170121050903/http://www.independent.co.uk/news/islamic-muslim-face-veil-niqab-burqa-banned-latvia-despite-being-worn-by-just-three-women-entire-a6993991.html |archive-date=2017 թ․ հունվարի 21 |accessdate=2017 թ․ փետրվարի 1}}</ref>, [[Բուլղարիա]]ն<ref>{{Cite web |title=Bulgaria the latest European country to ban the burqa and [niqab in public places] |url=http://www.smh.com.au/world/bulgaria-the-latest-european-country-to-ban-the-burqa-and-niqab-in-public-places-20160930-grss9q.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20161105235925/http://www.smh.com.au/world/bulgaria-the-latest-european-country-to-ban-the-burqa-and-niqab-in-public-places-20160930-grss9q.html |archive-date=2016 թ․ նոյեմբերի 5 |access-date=2019 թ․ մայիսի 14}} Smh.com.au: accessed 5 December 2016.</ref>, [[Կամերուն]]ը, [[Չադ]]ը, [[Կոնգոյի Հանրապետություն]]ը, [[Գաբոն]]ը, [[Նիդերլանդներ|Նիդեռլանդները]]<ref name="edition.cnn.com">{{Cite news |last1=Halasz; McKenzie |first1=Stephanie; Sheena |date=2018 թ․ հունիսի 27 |title=The Netherlands introduces burqa ban in some public spaces |url=https://edition.cnn.com/2018/06/27/europe/netherlands-partial-burqa-ban-intl/index.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180809064152/https://edition.cnn.com/2018/06/27/europe/netherlands-partial-burqa-ban-intl/index.html |archivedate=2018 թ․ օգոստոսի 9 |accessdate=2018 թ․ օգոստոսի 9 |publisher=CNN |issue=June 27, 2018 |agency=CNN}}</ref>, [[Մարոկկո|Մարոկկոն]]<ref>{{Cite news |last1=Phillips |first1=Tom |date=2015 թ․ հունվարի 13 |title=China bans burqa in capital of Muslim region of Xinjiang |url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/china/11342070/China-bans-burqa-in-capital-of-Muslim-region-of-Xinjiang.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210411123148/https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/china/11342070/China-bans-burqa-in-capital-of-Muslim-region-of-Xinjiang.html |archivedate=2021 թ․ ապրիլի 11 |accessdate=2018 թ․ օգոստոսի 9 |publisher=The Telegraph |issue=13 January 2015 |agency=The Telegraph}}</ref><ref>{{Cite news |date=2017 թ․ հունվարի 10 |title=Morocco 'bans sale of the burka' |url=https://www.bbc.com/news/world-africa-38574457 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170131195456/http://www.bbc.com/news/world-africa-38574457 |archivedate=2017 թ․ հունվարի 31 |access-date=2019 թ․ փետրվարի 15 |accessdate=2019 թ․ մայիսի 14 |language=en}}</ref>, [[Շրի Լանկա|Շրի Լանկան]]<ref>{{Cite web |title=Covering the face banned from tomorrow |url=http://www.dailymirror.lk/breaking_news/Covering-the-face-banned-from-tomorrow/108-166091 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190514190358/http://www.dailymirror.lk/breaking_news/Covering-the-face-banned-from-tomorrow/108-166091 |archive-date=2019 թ․ մայիսի 14 |access-date=2019 թ․ մայիսի 14 |website=Daily Mirror}}</ref>.
[[Պատկեր:Group_of_Women_Wearing_Burkas.jpg|մինի|Բուրկա կրող կանանց խումբ]]
[[Պատկեր:Group_of_Women_Wearing_Burkas.jpg|մինի|Բուրկա կրող կանանց խումբ]]
[[Պատկեր:Burka_ban_world_map.svg|մինի|Աշխարհի քարտեզը, որտեղ բուրկա կրելն արգելված է]]
[[Պատկեր:Burka_ban_world_map.svg|մինի|Աշխարհի քարտեզը, որտեղ բուրկա կրելն արգելված է]]
Երբ դեմքին քող կրելը քննարկվում էր վաղ իսլամական իրավագիտության մեջ՝ աղոթքի համատեքստից դուրս, այն սովորաբար համարվում էր «սոցիալական կարգավիճակի և ֆիզիկական անվտանգության խնդիր»: Միջնադարյան դարաշրջանում իսլամական իրավաբանները սկսեցին ավելի մեծ ուշադրություն դարձնել ավրատի (ինտիմ մասեր) հայեցակարգին և այն հարցին, թե արդյոք կանայք պետք է ծածկեն իրենց դեմքը: Մալիկիի և [[Հանաֆիական մազհաբ|հանաֆիի]] գիտնականների մեծ մասը կարծում էր, որ կանայք հանրության առաջ պետք է մարմնի բոլոր հատվածները ծածկեն բացի իրենց դեմքից<ref name="bucar54">{{книга |ref=Bucar |ссылка=https://archive.org/details/islamicveilbegin0000buca |автор=Bucar, Elizabeth |заглавие=The Islamic Veil: A Beginner's Guide |год=2013 |язык=en |издательство=Oneworld Publications (Kindle edition) |страницы=[https://archive.org/details/islamicveilbegin0000buca/page/54 54]—55}}</ref><ref name="siddiqui">{{Cite encyclopedia |year=2006 |title=Veil |encyclopedia=Encyclopaedia of the Qurʾān |publisher=Brill |editor=Jane Dammen McAuliffe |doi=10.1163/1875-3922_q3_EQCOM_00103 |author=Siddiqui, Mona}}</ref>: [[Հանբալյան մազհաբ|Հանբալիի]] և Շաֆիի իրավաբանները կնոջ դեմքը համարում էին ավրայի (ինտիմ հատված) մի մասը՝ եզրակացնելով, որ ամբողջ դեմքը, բացի աչքերից, պետք է ծածկված լինի: Հանբալի իրավաբան Իբն Թեյմիյան (մահ՝ 1328) վերջին տեսակետի կողմնակիցն էր, մինչդեռ [[Հանաֆիական մազհաբ|հանաֆ]]<nowiki/>ի գիտնական Բուրհան ալ-Դին ալ-Մարգինանին (մահ՝ 1197 թ.) ընդգծեց, որ կնոջ համար հատկապես տղամարդկանց հետ ամենօրյա գործնական հարաբերությունների ժամանակ կարևոր է չծածկել դեմքն ու ձեռքերը։ Իրավաբանական բուհերում այս հարցի շուրջ տարակարծություններ կային<ref name="bucar54" />։ Այսպիսով, Յուսուֆ ալ-Քարադավին մեջբերում է դասական [[Շաֆիական մազհաբ|շաֆիակա]]<nowiki/>ն և հանբալի իրավաբաններին՝ պնդելով, որ անհրաժեշտ չէ ծածկել դեմքը<ref name="qaradawi">{{cite web |last=al-Qaraḍāwī |first=Yūsuf |title=Is Wearing the Niqāb Obligatory for Women? |url=http://suhaibwebb.com/ummah/women/hijab-niqab/is-wearing-the-niqab-obligatory-for-women-part-1-of-2-by-yusuf-al-qara%E1%B8%8Dawi-translated-by-u-%CA%BFabdullah |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140709012848/http://www.suhaibwebb.com/ummah/women/hijab-niqab/is-wearing-the-niqab-obligatory-for-women-part-1-of-2-by-yusuf-al-qara%E1%B8%8Dawi-translated-by-u-%CA%BFabdullah |archivedate=2014-07-09 |accessdate=2015-11-16 |website=SuhaibWebb.com}}</ref>:
Երբ դեմքին քող կրելը քննարկվում էր վաղ իսլամական իրավագիտության մեջ՝ աղոթքի համատեքստից դուրս, այն սովորաբար համարվում էր «սոցիալական կարգավիճակի և ֆիզիկական անվտանգության խնդիր»։ Միջնադարում իսլամական իրավաբանները սկսեցին ավելի մեծ ուշադրություն դարձնել ավրատի (ինտիմ մասեր) հայեցակարգին և այն հարցին, թե արդյոք կանայք պետք է ծածկեն իրենց դեմքը։ Մալիկիի և [[Հանաֆիական մազհաբ|հանաֆիի]] գիտնականների մեծ մասը կարծում էր, որ կանայք հանրության առաջ պետք է մարմնի բոլոր հատվածները ծածկեն բացի դեմքից<ref name="bucar54">{{Ռուսերեն գիրք |ref=Bucar |ссылка=https://archive.org/details/islamicveilbegin0000buca |автор=Bucar, Elizabeth |заглавие=The Islamic Veil: A Beginner's Guide |год=2013 |язык=en |издательство=Oneworld Publications (Kindle edition) |страницы=[https://archive.org/details/islamicveilbegin0000buca/page/54 54]—55}}</ref><ref name="siddiqui">{{Cite encyclopedia |year=2006 |title=Veil |encyclopedia=Encyclopaedia of the Qurʾān |publisher=Brill |editor=Jane Dammen McAuliffe |doi=10.1163/1875-3922_q3_EQCOM_00103 |author=Siddiqui, Mona}}</ref>։ [[Հանբալյան մազհաբ|Հանբալիի]] և Շաֆիի իրավաբանները կնոջ դեմքը համարում էին ավրատի (ինտիմ հատված) մի մասը՝ եզրակացնելով, որ ամբողջ դեմքը, բացի աչքերից, պետք է ծածկված լինի։ Հանբալի իրավաբան Իբն Թեյմիյան (մահ՝ 1328) վերջին տեսակետի կողմնակիցն էր, մինչդեռ [[Հանաֆիական մազհաբ|հանաֆ]]ի գիտնական Բուրհան ալ-Դին ալ-Մարգինանին (մահ՝ 1197) ընդգծեց, որ կնոջ համար հատկապես տղամարդկանց հետ ամենօրյա գործնական հարաբերությունների ժամանակ կարևոր է չծածկել դեմքն ու ձեռքերը։ Իրավաբանական բուհերում այս հարցի շուրջ տարակարծություններ կային<ref name="bucar54" />։ Այսպիսով, Յուսուֆ ալ-Քարադավին մեջբերում է դասական [[Շաֆիական մազհաբ|շաֆիակա]]ն և հանբալի իրավաբաններին՝ պնդելով, որ անհրաժեշտ չէ ծածկել դեմքը<ref name="qaradawi">{{Cite web |last=al-Qaraḍāwī |first=Yūsuf |title=Is Wearing the Niqāb Obligatory for Women? |url=http://suhaibwebb.com/ummah/women/hijab-niqab/is-wearing-the-niqab-obligatory-for-women-part-1-of-2-by-yusuf-al-qara%E1%B8%8Dawi-translated-by-u-%CA%BFabdullah |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140709012848/http://www.suhaibwebb.com/ummah/women/hijab-niqab/is-wearing-the-niqab-obligatory-for-women-part-1-of-2-by-yusuf-al-qara%E1%B8%8Dawi-translated-by-u-%CA%BFabdullah |archivedate=2014 թ․ հուլիսի 9 |accessdate=2015 թ․ նոյեմբերի 16 |website=SuhaibWebb.com}}</ref>։


[[Ջաֆարիական մազհաբ|Ջաֆարիական մազհաբում]] դեմքը ծածկելը պարտադիր չէ<ref>{{cite web |author= |date=2008-03-07 |title=The Islamic Modest Dress |url=http://www.al-islam.org/modestdress/ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080615234312/http://www.al-islam.org/modestdress/ |archivedate=2008-06-15 |accessdate=2008-06-02 |publisher=Mutahhari}}</ref>:
[[Ջաֆարիական մազհաբ]]ում դեմքը ծածկելը պարտադիր չէ<ref>{{Cite web |date=2008 թ․ մարտի 7 |title=The Islamic Modest Dress |url=http://www.al-islam.org/modestdress/ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080615234312/http://www.al-islam.org/modestdress/ |archivedate=2008 թ․ հունիսի 15 |accessdate=2008 թ․ հունիսի 2 |publisher=Mutahhari}}</ref>։
[[File:Burqa IMG 1127.jpg|thumb|Բուրկա]]
[[File:Burqa IMG 1127.jpg|thumb|Բուրկա]]
Համաձայն սալաֆիստական ​​տեսակետի՝ կնոջ համար պարտադիր է (ֆարդ) ամբողջ մարմինը ծածկել, երբ նա գտնվում է հանրության մեջ կամ մտերիմ ազգականներից (մահրամներ)<ref>{{cite web |author=IslamQA.info |date=2008-03-07 |title=Awrah |url=http://islamqa.info/en/ref/21536 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110617151221/http://islamqa.info/en/ref/21536 |archivedate=2011-06-17 |accessdate=2008-06-02 |publisher=IslamQ&A}}</ref><ref>{{cite web |author=IslamQA.info |date=2008-03-07 |title=Ruling on covering the face, with detailed evidence |url=http://islamqa.com/en/ref/11774 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080929001126/http://islamqa.com/en/ref/11774 |archivedate=2008-09-29 |accessdate=2008-06-02 |publisher=IslamQ&A}}</ref> չհանդիսացող տղամարդկանց ներկայությամբ: Որոշ գիտնականներ ասում են, որ ծածկվելը արտադիր չէ կույր, [[Ասեքսուալություն|ասեքսուալ]] կամ [[Համասեռականություն|միասեռականների]] առջև<ref>{{cite web |date=2006-11-07 |title=Is it permissible to take off the khimar in front of a blind man? |url=http://islamqa.info/en/ref/92753/blind |archive-url=https://web.archive.org/web/20210817230532/https://islamqa.info/en/answers/92753/is-it-permissible-to-take-off-the-khimar-in-front-of-a-blind-man |archive-date=2021-08-17 |accessdate=2017-02-28 |website=Islamqa.info |deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web |title=Women revealing their adornment to men who lack physical desire - Islam web ladies' |url=http://www.islamweb.net/womane/nindex.php?page=showfatwa&FatwaId=113271 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161227084325/http://www.islamweb.net/womane/nindex.php?page=showfatwa&FatwaId=113271 |archivedate=2016-12-27 |accessdate=2017-02-28 |website=Islamweb}}</ref><ref>''Queer Spiritual Spaces: Sexuality and Sacred Places'', p. 89, Kath Browne, Sally Munt, Andrew K. T. Yip — 2010</ref>։
Համաձայն սալաֆիստական ​​տեսակետի՝ կնոջ համար պարտադիր է (ֆարդ) ամբողջ մարմինը ծածկել, երբ նա գտնվում է հանրության մեջ կամ մտերիմ ազգականներից (մահրամներ)<ref>{{Cite web |author=IslamQA.info |date=2008 թ․ մարտի 7 |title=Awrah |url=http://islamqa.info/en/ref/21536 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110617151221/http://islamqa.info/en/ref/21536 |archivedate=2011 թ․ հունիսի 17 |accessdate=2008 թ․ հունիսի 2 |publisher=IslamQ&A}}</ref><ref>{{Cite web |author=IslamQA.info |date=2008 թ․ մարտի 7 |title=Ruling on covering the face, with detailed evidence |url=http://islamqa.com/en/ref/11774 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080929001126/http://islamqa.com/en/ref/11774 |archivedate=2008 թ․ սեպտեմբերի 29 |accessdate=2008 թ․ հունիսի 2 |publisher=IslamQ&A}}</ref> չհանդիսացող տղամարդկանց ներկայությամբ։ Որոշ գիտնականներ ասում են, որ ծածկվելը արտադիր չէ կույրերի, [[Ասեքսուալություն|ասեքսուալների]] կամ [[Համասեռականություն|միասեռականների]] առջև<ref>{{Cite web |date=2006 թ․ նոյեմբերի 7 |title=Is it permissible to take off the khimar in front of a blind man? |url=http://islamqa.info/en/ref/92753/blind |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210817230532/https://islamqa.info/en/answers/92753/is-it-permissible-to-take-off-the-khimar-in-front-of-a-blind-man |archive-date=2021 թ․ օգոստոսի 17 |accessdate=2017 թ․ փետրվարի 28 |website=Islamqa.info}}</ref><ref>{{Cite web |title=Women revealing their adornment to men who lack physical desire - Islam web ladies' |url=http://www.islamweb.net/womane/nindex.php?page=showfatwa&FatwaId=113271 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161227084325/http://www.islamweb.net/womane/nindex.php?page=showfatwa&FatwaId=113271 |archivedate=2016 թ․ դեկտեմբերի 27 |accessdate=2017 թ․ փետրվարի 28 |website=Islamweb}}</ref><ref>''Queer Spiritual Spaces: Sexuality and Sacred Places'', p. 89, Kath Browne, Sally Munt, Andrew K. T. Yip — 2010</ref>։
[[File:01 Burqa.tif|thumb|Բուրկա]]
[[File:01 Burqa.tif|thumb|Բուրկա]]
Սալաֆի աստվածաբան Նասիրուդին ալ-Ալբանին, երբ ուսուցիչ էր Մեդինայի իսլամական համալսարանում, գիրք է գրել, որտեղ ընդգծում է իր կարծիքը, ըստ որի՝ դեմքի քողը պարտադիր չէ մուսուլման կանանց համար: Այդ պատճառով Սաուդյան Արաբիայի կառույցում նրա հակառակորդները կարողացան խզել նրա պայմանագիրը համալսարանի հետ<ref name="glo66">Meijer, ''Global Salafism'', pg. 66.</ref>:
Սալաֆի աստվածաբան Նասիրուդին ալ Ալբանին, երբ ուսուցիչ էր Մեդինայի իսլամական համալսարանում, գիրք է գրել, որտեղ ընդգծում է իր կարծիքը, ըստ որի՝ դեմքի քողը պարտադիր չէ մուսուլման կանանց համար։ Այդ պատճառով [[Սաուդյան Արաբիա|Սաուդյան Արաբիայի]] վերնախավում նրա հակառակորդները կարողացան խզել նրա պայմանագիրը համալսարանի հետ<ref name="glo66">Meijer, ''Global Salafism'', pg. 66.</ref>։


== Ծանոթագրություններ ==
== Ծանոթագրություններ ==
{{примечания}}
{{примечания}}

[[Կատեգորիա:Հագուստ]]
[[Կատեգորիա:Իսլամ]]
[[Կատեգորիա:Արաբական բառեր և արտահայտություններ]]
[[Կատեգորիա:Արաբական բառեր և արտահայտություններ]]
[[Կատեգորիա:Իսլամական մշակույթ]]
[[Կատեգորիա:Աֆղանստան]]
[[Կատեգորիա:Աֆղանստանի մշակույթ]]
[[Կատեգորիա:Աֆղանստանի մշակույթ]]
[[Կատեգորիա:Բռնություն կանանց նկատմամբ]]
[[Կատեգորիա:Իսլամ]]
[[Կատեգորիա:Իսլամական մշակույթ]]
[[Կատեգորիա:Իսլամական տերմիններ]]
[[Կատեգորիա:Իսլամական տերմիններ]]
[[Կատեգորիա:Կրոն]]
[[Կատեգորիա:Կրոն]]
[[Կատեգորիա:Աֆղանստան]]
[[Կատեգորիա:Հագուստ]]
[[Կատեգորիա:Տարազ ըստ ազգի]]
[[Կատեգորիա:Տարազ ըստ ազգի]]
[[Կատեգորիա:Բռնություն կանանց նկատմամբ]]

Ընթացիկ տարբերակը 19:00, 28 Մարտի 2024-ի դրությամբ

Բուրկա (արաբ․՝ برقع‎‎, Աֆղանստանում հայտնի է որպես չադրա (փուշթու՝ چادري), Կենտրոնական Ասիայում՝ որպես փարանջա), մարմինն ու դեմքը ծածկող վերնահագուստ, որը կանայք, ըստ իսլամական որոշ ավանդույթների, կրում են հանրության առաջ։

Բուրկա

Բուրկա տերմինը երբեմն ասոցացվում է նիկաբի հետ։ Նիկաբը դեմքի քող է, որը կրելիս աչքերը բաց են մնում, մինչդեռ բուրկան ծածկում է ամբողջ մարմինը գլխից մինչև գետին, ինչը թույլ է տալիս կրողին տեսնել ցանցի օգնությամբ։ Բուրկան չպետք է շփոթել նաև հիջաբի հետ, որը սովորաբար ծածկում է մազերը և պարանոցը, բայց ոչ դեմքը:

Բուրկա հագած փուշթուն կանայք, Քաբուլ, 1840

Բուրկան և դեմքը ծածկող հագուստի այլ տեսակներ հայտնի են դեռևս նախաիսլամական ժամանակներից, հատկապես փուշթու և արաբ կանանց շրջանում։ Դեմքը ծածկելը իսլամում կրոնական պարտադիր պահանջ չի համարվում։ Իսլամական իրավագետների[1] մեծ մասը նույն կարծիքին են։ Մուսուլմանական իրավագետների մի մասը պնդում է, որ ցանկալի է՝ կինը ծածկի իր դեմքը[2]՝ գայթակղություն չառաջացնել համար։

Իսլամ կանայք

2021 թվականի դրությամբ 14 երկիր արգելում է բուրկա կրել, դրանց թվում են Ավստրիան, Կանադայի Քվեբեկ նահանգը, Դանիան, Ֆրանսիան, Բելգիան, Տաջիկստանը, Լատվիան[3], Բուլղարիան[4], Կամերունը, Չադը, Կոնգոյի Հանրապետությունը, Գաբոնը, Նիդեռլանդները[5], Մարոկկոն[6][7], Շրի Լանկան[8].

Բուրկա կրող կանանց խումբ
Աշխարհի քարտեզը, որտեղ բուրկա կրելն արգելված է

Երբ դեմքին քող կրելը քննարկվում էր վաղ իսլամական իրավագիտության մեջ՝ աղոթքի համատեքստից դուրս, այն սովորաբար համարվում էր «սոցիալական կարգավիճակի և ֆիզիկական անվտանգության խնդիր»։ Միջնադարում իսլամական իրավաբանները սկսեցին ավելի մեծ ուշադրություն դարձնել ավրատի (ինտիմ մասեր) հայեցակարգին և այն հարցին, թե արդյոք կանայք պետք է ծածկեն իրենց դեմքը։ Մալիկիի և հանաֆիի գիտնականների մեծ մասը կարծում էր, որ կանայք հանրության առաջ պետք է մարմնի բոլոր հատվածները ծածկեն բացի դեմքից[9][10]։ Հանբալիի և Շաֆիի իրավաբանները կնոջ դեմքը համարում էին ավրատի (ինտիմ հատված) մի մասը՝ եզրակացնելով, որ ամբողջ դեմքը, բացի աչքերից, պետք է ծածկված լինի։ Հանբալի իրավաբան Իբն Թեյմիյան (մահ՝ 1328) վերջին տեսակետի կողմնակիցն էր, մինչդեռ հանաֆի գիտնական Բուրհան ալ-Դին ալ-Մարգինանին (մահ՝ 1197) ընդգծեց, որ կնոջ համար հատկապես տղամարդկանց հետ ամենօրյա գործնական հարաբերությունների ժամանակ կարևոր է չծածկել դեմքն ու ձեռքերը։ Իրավաբանական բուհերում այս հարցի շուրջ տարակարծություններ կային[9]։ Այսպիսով, Յուսուֆ ալ-Քարադավին մեջբերում է դասական շաֆիական և հանբալի իրավաբաններին՝ պնդելով, որ անհրաժեշտ չէ ծածկել դեմքը[11]։

Ջաֆարիական մազհաբում դեմքը ծածկելը պարտադիր չէ[12]։

Բուրկա

Համաձայն սալաֆիստական ​​տեսակետի՝ կնոջ համար պարտադիր է (ֆարդ) ամբողջ մարմինը ծածկել, երբ նա գտնվում է հանրության մեջ կամ մտերիմ ազգականներից (մահրամներ)[13][14] չհանդիսացող տղամարդկանց ներկայությամբ։ Որոշ գիտնականներ ասում են, որ ծածկվելը արտադիր չէ կույրերի, ասեքսուալների կամ միասեռականների առջև[15][16][17]։

Բուրկա

Սալաֆի աստվածաբան Նասիրուդին ալ Ալբանին, երբ ուսուցիչ էր Մեդինայի իսլամական համալսարանում, գիրք է գրել, որտեղ ընդգծում է իր կարծիքը, ըստ որի՝ դեմքի քողը պարտադիր չէ մուսուլման կանանց համար։ Այդ պատճառով Սաուդյան Արաբիայի վերնախավում նրա հակառակորդները կարողացան խզել նրա պայմանագիրը համալսարանի հետ[18]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. Hadia Mubarak (2009). «Burqa». In John L. Esposito (ed.). The Oxford Encyclopedia of the Islamic World. Oxford: Oxford University Press.
  2. «Закрытие лица и рук женщины». islamdag.ru. ISLAMDAG.RU. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 14-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 14-ին.
  3. «A European government has banned Islamic face veils despite them being worn by just three women». 2016 թ․ ապրիլի 21. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 21-ին. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 1-ին.
  4. «Bulgaria the latest European country to ban the burqa and [niqab in public places]». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ նոյեմբերի 5-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 14-ին. Smh.com.au: accessed 5 December 2016.
  5. Halasz; McKenzie, Stephanie; Sheena (2018 թ․ հունիսի 27). «The Netherlands introduces burqa ban in some public spaces». No. June 27, 2018. CNN. CNN. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ օգոստոսի 9-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 9-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  6. Phillips, Tom (2015 թ․ հունվարի 13). «China bans burqa in capital of Muslim region of Xinjiang». No. 13 January 2015. The Telegraph. The Telegraph. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 11-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 9-ին.
  7. «Morocco 'bans sale of the burka'» (անգլերեն). 2017 թ․ հունվարի 10. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 31-ին. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 15-ին. {{cite news}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն)
  8. «Covering the face banned from tomorrow». Daily Mirror. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 14-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 14-ին.
  9. 9,0 9,1 Bucar, Elizabeth The Islamic Veil: A Beginner's Guide. — Oneworld Publications (Kindle edition), 2013. — С. 54—55.
  10. Siddiqui, Mona (2006). «Veil». In Jane Dammen McAuliffe (ed.). Encyclopaedia of the Qurʾān. Brill. doi:10.1163/1875-3922_q3_EQCOM_00103.
  11. al-Qaraḍāwī, Yūsuf. «Is Wearing the Niqāb Obligatory for Women?». SuhaibWebb.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 9-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
  12. «The Islamic Modest Dress». Mutahhari. 2008 թ․ մարտի 7. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հունիսի 15-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 2-ին.
  13. IslamQA.info (2008 թ․ մարտի 7). «Awrah». IslamQ&A. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 17-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 2-ին.
  14. IslamQA.info (2008 թ․ մարտի 7). «Ruling on covering the face, with detailed evidence». IslamQ&A. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ սեպտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 2-ին.
  15. «Is it permissible to take off the khimar in front of a blind man?». Islamqa.info. 2006 թ․ նոյեմբերի 7. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ օգոստոսի 17-ին. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 28-ին.
  16. «Women revealing their adornment to men who lack physical desire - Islam web ladies'». Islamweb. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 28-ին.
  17. Queer Spiritual Spaces: Sexuality and Sacred Places, p. 89, Kath Browne, Sally Munt, Andrew K. T. Yip — 2010
  18. Meijer, Global Salafism, pg. 66.