Jump to content

«Բուրկա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբ
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
չ Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589)
No edit summary
 
Տող 1. Տող 1.
⚫
'''Բուրկա''' ({{lang-ar|برقع}}, [[Աֆղանստան]]ում հայտնի է որպես [[չադրա]] ({{lang-ps|چادري}}), [[Կենտրոնական Ասիա]]յում՝ որպես փարանջա), մարմինն ու դեմքը ծածկող վերնահագուստ, որը կանայք, ըստ [[իսլամ]]ական որոշ ավանդույթների, կրում են հանրության առաջ։
{{ՎԹ1|2024,3,27}}
⚫
'''Բուրկա''' ({{lang-ar|برقع}}), [[Աֆղանստան]]ում հայտնի է որպես [[չադրա]] ({{lang-ps|چادري}}), [[Կենտրոնական Ասիա]]յում՝ որպես փարանջա։ Բուրկան մարմինն ու դեմքը ծածկող վերնահագուստ է, որը կանայք, ըստ [[իսլամ]]ական որոշ ավանդույթների, կրում են հանրության առաջ։
[[File:01 Burqa (cropped).tif|thumb|Բուրկա]]
[[File:01 Burqa (cropped).tif|thumb|Բուրկա]]

== Տերմին ==

Բուրկա տերմինը երբեմն ասոցացվում է [[նիկաբ]]ի հետ։ [[Նիկաբ]]ը դեմքի քող է, որը կրելիս աչքերը բաց են մնում, մինչդեռ բուրկան ծածկում է ամբողջ մարմինը գլխից մինչև գետին, ինչը թույլ է տալիս կրողին տեսնել ցանցի օգնությամբ։ Բուրկան չպետք է շփոթել նաև [[հիջաբ]]ի հետ, որը սովորաբար ծածկում է մազերը և պարանոցը, բայց ոչ դեմքը:[[File:Burqa clad Pashtun & Qizilbash women, Kabul, 1840.jpg|thumb|Բուրկա հագած փուշթուն կանայք, Քաբուլ, 1840]]
Բուրկա տերմինը երբեմն ասոցացվում է [[նիկաբ]]ի հետ։ [[Նիկաբ]]ը դեմքի քող է, որը կրելիս աչքերը բաց են մնում, մինչդեռ բուրկան ծածկում է ամբողջ մարմինը գլխից մինչև գետին, ինչը թույլ է տալիս կրողին տեսնել ցանցի օգնությամբ։ Բուրկան չպետք է շփոթել նաև [[հիջաբ]]ի հետ, որը սովորաբար ծածկում է մազերը և պարանոցը, բայց ոչ դեմքը:[[File:Burqa clad Pashtun & Qizilbash women, Kabul, 1840.jpg|thumb|Բուրկա հագած փուշթուն կանայք, Քաբուլ, 1840]]

== Պատմություն ==
Բուրկան և դեմքը ծածկող հագուստի այլ տեսակներ հայտնի են դեռևս նախաիսլամական ժամանակներից, հատկապես [[փուշթու]] և արաբ կանանց շրջանում։ Դեմքը ծածկելը իսլամում կրոնական պարտադիր պահանջ չի համարվում։ Իսլամական իրավագետների<ref name="mubarak">{{Cite encyclopedia |year=2009 |title=Burqa |encyclopedia=The Oxford Encyclopedia of the Islamic World |publisher=Oxford University Press |location=Oxford |editor=John L. Esposito |author=Hadia Mubarak}}</ref> մեծ մասը նույն կարծիքին են։ Մուսուլմանական իրավագետների մի մասը պնդում է, որ ցանկալի է՝ կինը ծածկի իր դեմքը<ref>{{Cite web |title=Закрытие лица и рук женщины |url=http://islamdag.ru/book/30315 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190514190400/http://islamdag.ru/book/30315 |archive-date=2019 թ․ մայիսի 14 |accessdate=2019 թ․ մայիսի 14 |website=islamdag.ru |publisher=ISLAMDAG.RU}}</ref>՝ գայթակղություն չառաջացնել համար։
Բուրկան և դեմքը ծածկող հագուստի այլ տեսակներ հայտնի են դեռևս նախաիսլամական ժամանակներից, հատկապես [[փուշթու]] և արաբ կանանց շրջանում։ Դեմքը ծածկելը իսլամում կրոնական պարտադիր պահանջ չի համարվում։ Իսլամական իրավագետների<ref name="mubarak">{{Cite encyclopedia |year=2009 |title=Burqa |encyclopedia=The Oxford Encyclopedia of the Islamic World |publisher=Oxford University Press |location=Oxford |editor=John L. Esposito |author=Hadia Mubarak}}</ref> մեծ մասը նույն կարծիքին են։ Մուսուլմանական իրավագետների մի մասը պնդում է, որ ցանկալի է՝ կինը ծածկի իր դեմքը<ref>{{Cite web |title=Закрытие лица и рук женщины |url=http://islamdag.ru/book/30315 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190514190400/http://islamdag.ru/book/30315 |archive-date=2019 թ․ մայիսի 14 |accessdate=2019 թ․ մայիսի 14 |website=islamdag.ru |publisher=ISLAMDAG.RU}}</ref>՝ գայթակղություն չառաջացնել համար։
[[File:Costumes of Islamic Women.JPG|thumb|Իսլամ կանայք]]
[[File:Costumes of Islamic Women.JPG|thumb|Իսլամ կանայք]]
Տող 14. Տող 18.
Համաձայն սալաֆիստական ​​տեսակետի՝ կնոջ համար պարտադիր է (ֆարդ) ամբողջ մարմինը ծածկել, երբ նա գտնվում է հանրության մեջ կամ մտերիմ ազգականներից (մահրամներ)<ref>{{Cite web |author=IslamQA.info |date=2008 թ․ մարտի 7 |title=Awrah |url=http://islamqa.info/en/ref/21536 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110617151221/http://islamqa.info/en/ref/21536 |archivedate=2011 թ․ հունիսի 17 |accessdate=2008 թ․ հունիսի 2 |publisher=IslamQ&A}}</ref><ref>{{Cite web |author=IslamQA.info |date=2008 թ․ մարտի 7 |title=Ruling on covering the face, with detailed evidence |url=http://islamqa.com/en/ref/11774 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080929001126/http://islamqa.com/en/ref/11774 |archivedate=2008 թ․ սեպտեմբերի 29 |accessdate=2008 թ․ հունիսի 2 |publisher=IslamQ&A}}</ref> չհանդիսացող տղամարդկանց ներկայությամբ։ Որոշ գիտնականներ ասում են, որ ծածկվելը արտադիր չէ կույրերի, [[Ասեքսուալություն|ասեքսուալների]] կամ [[Համասեռականություն|միասեռականների]] առջև<ref>{{Cite web |date=2006 թ․ նոյեմբերի 7 |title=Is it permissible to take off the khimar in front of a blind man? |url=http://islamqa.info/en/ref/92753/blind |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210817230532/https://islamqa.info/en/answers/92753/is-it-permissible-to-take-off-the-khimar-in-front-of-a-blind-man |archive-date=2021 թ․ օգոստոսի 17 |accessdate=2017 թ․ փետրվարի 28 |website=Islamqa.info}}</ref><ref>{{Cite web |title=Women revealing their adornment to men who lack physical desire - Islam web ladies' |url=http://www.islamweb.net/womane/nindex.php?page=showfatwa&FatwaId=113271 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161227084325/http://www.islamweb.net/womane/nindex.php?page=showfatwa&FatwaId=113271 |archivedate=2016 թ․ դեկտեմբերի 27 |accessdate=2017 թ․ փետրվարի 28 |website=Islamweb}}</ref><ref>''Queer Spiritual Spaces: Sexuality and Sacred Places'', p. 89, Kath Browne, Sally Munt, Andrew K. T. Yip — 2010</ref>։
Համաձայն սալաֆիստական ​​տեսակետի՝ կնոջ համար պարտադիր է (ֆարդ) ամբողջ մարմինը ծածկել, երբ նա գտնվում է հանրության մեջ կամ մտերիմ ազգականներից (մահրամներ)<ref>{{Cite web |author=IslamQA.info |date=2008 թ․ մարտի 7 |title=Awrah |url=http://islamqa.info/en/ref/21536 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110617151221/http://islamqa.info/en/ref/21536 |archivedate=2011 թ․ հունիսի 17 |accessdate=2008 թ․ հունիսի 2 |publisher=IslamQ&A}}</ref><ref>{{Cite web |author=IslamQA.info |date=2008 թ․ մարտի 7 |title=Ruling on covering the face, with detailed evidence |url=http://islamqa.com/en/ref/11774 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080929001126/http://islamqa.com/en/ref/11774 |archivedate=2008 թ․ սեպտեմբերի 29 |accessdate=2008 թ․ հունիսի 2 |publisher=IslamQ&A}}</ref> չհանդիսացող տղամարդկանց ներկայությամբ։ Որոշ գիտնականներ ասում են, որ ծածկվելը արտադիր չէ կույրերի, [[Ասեքսուալություն|ասեքսուալների]] կամ [[Համասեռականություն|միասեռականների]] առջև<ref>{{Cite web |date=2006 թ․ նոյեմբերի 7 |title=Is it permissible to take off the khimar in front of a blind man? |url=http://islamqa.info/en/ref/92753/blind |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210817230532/https://islamqa.info/en/answers/92753/is-it-permissible-to-take-off-the-khimar-in-front-of-a-blind-man |archive-date=2021 թ․ օգոստոսի 17 |accessdate=2017 թ․ փետրվարի 28 |website=Islamqa.info}}</ref><ref>{{Cite web |title=Women revealing their adornment to men who lack physical desire - Islam web ladies' |url=http://www.islamweb.net/womane/nindex.php?page=showfatwa&FatwaId=113271 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161227084325/http://www.islamweb.net/womane/nindex.php?page=showfatwa&FatwaId=113271 |archivedate=2016 թ․ դեկտեմբերի 27 |accessdate=2017 թ․ փետրվարի 28 |website=Islamweb}}</ref><ref>''Queer Spiritual Spaces: Sexuality and Sacred Places'', p. 89, Kath Browne, Sally Munt, Andrew K. T. Yip — 2010</ref>։
[[File:01 Burqa.tif|thumb|Բուրկա]]
[[File:01 Burqa.tif|thumb|Բուրկա]]
Սալաֆի աստվածաբան Նասիրուդին ալ-Ալբանին, երբ ուսուցիչ էր Մեդինայի իսլամական համալսարանում, գիրք է գրել, որտեղ ընդգծում է իր կարծիքը, ըստ որի՝ դեմքի քողը պարտադիր չէ մուսուլման կանանց համար։ Այդ պատճառով [[Սաուդյան Արաբիա|Սաուդյան Արաբիայի]] վերնախավում նրա հակառակորդները կարողացան խզել նրա պայմանագիրը համալսարանի հետ<ref name="glo66">Meijer, ''Global Salafism'', pg. 66.</ref>։
Սալաֆի աստվածաբան Նասիրուդին ալ Ալբանին, երբ ուսուցիչ էր Մեդինայի իսլամական համալսարանում, գիրք է գրել, որտեղ ընդգծում է իր կարծիքը, ըստ որի՝ դեմքի քողը պարտադիր չէ մուսուլման կանանց համար։ Այդ պատճառով [[Սաուդյան Արաբիա|Սաուդյան Արաբիայի]] վերնախավում նրա հակառակորդները կարողացան խզել նրա պայմանագիրը համալսարանի հետ<ref name="glo66">Meijer, ''Global Salafism'', pg. 66.</ref>։


== Ծանոթագրություններ ==
== Ծանոթագրություններ ==

Ընթացիկ տարբերակը 19:00, 28 Մարտի 2024-ի դրությամբ

Բուրկա (արաբ․՝ برقع‎‎, Աֆղանստանում հայտնի է որպես չադրա (փուշթու՝ چادري), Կենտրոնական Ասիայում՝ որպես փարանջա), մարմինն ու դեմքը ծածկող վերնահագուստ, որը կանայք, ըստ իսլամական որոշ ավանդույթների, կրում են հանրության առաջ։

Բուրկա

Տերմին

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բուրկա տերմինը երբեմն ասոցացվում է նիկաբի հետ։ Նիկաբը դեմքի քող է, որը կրելիս աչքերը բաց են մնում, մինչդեռ բուրկան ծածկում է ամբողջ մարմինը գլխից մինչև գետին, ինչը թույլ է տալիս կրողին տեսնել ցանցի օգնությամբ։ Բուրկան չպետք է շփոթել նաև հիջաբի հետ, որը սովորաբար ծածկում է մազերը և պարանոցը, բայց ոչ դեմքը:

Բուրկա հագած փուշթուն կանայք, Քաբուլ, 1840

Պատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բուրկան և դեմքը ծածկող հագուստի այլ տեսակներ հայտնի են դեռևս նախաիսլամական ժամանակներից, հատկապես փուշթու և արաբ կանանց շրջանում։ Դեմքը ծածկելը իսլամում կրոնական պարտադիր պահանջ չի համարվում։ Իսլամական իրավագետների[1] մեծ մասը նույն կարծիքին են։ Մուսուլմանական իրավագետների մի մասը պնդում է, որ ցանկալի է՝ կինը ծածկի իր դեմքը[2]՝ գայթակղություն չառաջացնել համար։

Իսլամ կանայք

2021 թվականի դրությամբ 14 երկիր արգելում է բուրկա կրել, դրանց թվում են Ավստրիան, Կանադայի Քվեբեկ նահանգը, Դանիան, Ֆրանսիան, Բելգիան, Տաջիկստանը, Լատվիան[3], Բուլղարիան[4], Կամերունը, Չադը, Կոնգոյի Հանրապետությունը, Գաբոնը, Նիդեռլանդները[5], Մարոկկոն[6][7], Շրի Լանկան[8].

Բուրկա կրող կանանց խումբ
Աշխարհի քարտեզը, որտեղ բուրկա կրելն արգելված է

Երբ դեմքին քող կրելը քննարկվում էր վաղ իսլամական իրավագիտության մեջ՝ աղոթքի համատեքստից դուրս, այն սովորաբար համարվում էր «սոցիալական կարգավիճակի և ֆիզիկական անվտանգության խնդիր»։ Միջնադարում իսլամական իրավաբանները սկսեցին ավելի մեծ ուշադրություն դարձնել ավրատի (ինտիմ մասեր) հայեցակարգին և այն հարցին, թե արդյոք կանայք պետք է ծածկեն իրենց դեմքը։ Մալիկիի և հանաֆիի գիտնականների մեծ մասը կարծում էր, որ կանայք հանրության առաջ պետք է մարմնի բոլոր հատվածները ծածկեն բացի դեմքից[9][10]։ Հանբալիի և Շաֆիի իրավաբանները կնոջ դեմքը համարում էին ավրատի (ինտիմ հատված) մի մասը՝ եզրակացնելով, որ ամբողջ դեմքը, բացի աչքերից, պետք է ծածկված լինի։ Հանբալի իրավաբան Իբն Թեյմիյան (մահ՝ 1328) վերջին տեսակետի կողմնակիցն էր, մինչդեռ հանաֆի գիտնական Բուրհան ալ-Դին ալ-Մարգինանին (մահ՝ 1197) ընդգծեց, որ կնոջ համար հատկապես տղամարդկանց հետ ամենօրյա գործնական հարաբերությունների ժամանակ կարևոր է չծածկել դեմքն ու ձեռքերը։ Իրավաբանական բուհերում այս հարցի շուրջ տարակարծություններ կային[9]։ Այսպիսով, Յուսուֆ ալ-Քարադավին մեջբերում է դասական շաֆիական և հանբալի իրավաբաններին՝ պնդելով, որ անհրաժեշտ չէ ծածկել դեմքը[11]։

Ջաֆարիական մազհաբում դեմքը ծածկելը պարտադիր չէ[12]։

Բուրկա

Համաձայն սալաֆիստական ​​տեսակետի՝ կնոջ համար պարտադիր է (ֆարդ) ամբողջ մարմինը ծածկել, երբ նա գտնվում է հանրության մեջ կամ մտերիմ ազգականներից (մահրամներ)[13][14] չհանդիսացող տղամարդկանց ներկայությամբ։ Որոշ գիտնականներ ասում են, որ ծածկվելը արտադիր չէ կույրերի, ասեքսուալների կամ միասեռականների առջև[15][16][17]։

Բուրկա

Սալաֆի աստվածաբան Նասիրուդին ալ Ալբանին, երբ ուսուցիչ էր Մեդինայի իսլամական համալսարանում, գիրք է գրել, որտեղ ընդգծում է իր կարծիքը, ըստ որի՝ դեմքի քողը պարտադիր չէ մուսուլման կանանց համար։ Այդ պատճառով Սաուդյան Արաբիայի վերնախավում նրա հակառակորդները կարողացան խզել նրա պայմանագիրը համալսարանի հետ[18]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ Hadia Mubarak (2009). «Burqa». In John L. Esposito (ed.). The Oxford Encyclopedia of the Islamic World. Oxford: Oxford University Press.
  2. ↑ «Закрытие лица и рук женщины». islamdag.ru. ISLAMDAG.RU. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 14-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 14-ին.
  3. ↑ «A European government has banned Islamic face veils despite them being worn by just three women». 2016 թ․ ապրիլի 21. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 21-ին. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 1-ին.
  4. ↑ «Bulgaria the latest European country to ban the burqa and [niqab in public places]». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ նոյեմբերի 5-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 14-ին. Smh.com.au: accessed 5 December 2016.
  5. ↑ Halasz; McKenzie, Stephanie; Sheena (2018 թ․ հունիսի 27). «The Netherlands introduces burqa ban in some public spaces». No. June 27, 2018. CNN. CNN. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ օգոստոսի 9-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 9-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  6. ↑ Phillips, Tom (2015 թ․ հունվարի 13). «China bans burqa in capital of Muslim region of Xinjiang». No. 13 January 2015. The Telegraph. The Telegraph. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 11-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 9-ին.
  7. ↑ «Morocco 'bans sale of the burka'» (անգլերեն). 2017 թ․ հունվարի 10. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 31-ին. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 15-ին. {{cite news}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն)
  8. ↑ «Covering the face banned from tomorrow». Daily Mirror. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 14-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 14-ին.
  9. ↑ 9,0 9,1 Bucar, Elizabeth The Islamic Veil: A Beginner's Guide. — Oneworld Publications (Kindle edition), 2013. — С. 54—55.
  10. ↑ Siddiqui, Mona (2006). «Veil». In Jane Dammen McAuliffe (ed.). Encyclopaedia of the Qurʾān. Brill. doi:10.1163/1875-3922_q3_EQCOM_00103.
  11. ↑ al-Qaraḍāwī, Yūsuf. «Is Wearing the Niqāb Obligatory for Women?». SuhaibWebb.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 9-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
  12. ↑ «The Islamic Modest Dress». Mutahhari. 2008 թ․ մարտի 7. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հունիսի 15-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 2-ին.
  13. ↑ IslamQA.info (2008 թ․ մարտի 7). «Awrah». IslamQ&A. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 17-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 2-ին.
  14. ↑ IslamQA.info (2008 թ․ մարտի 7). «Ruling on covering the face, with detailed evidence». IslamQ&A. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ սեպտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 2-ին.
  15. ↑ «Is it permissible to take off the khimar in front of a blind man?». Islamqa.info. 2006 թ․ նոյեմբերի 7. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ օգոստոսի 17-ին. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 28-ին.
  16. ↑ «Women revealing their adornment to men who lack physical desire - Islam web ladies'». Islamweb. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 28-ին.
  17. ↑ Queer Spiritual Spaces: Sexuality and Sacred Places, p. 89, Kath Browne, Sally Munt, Andrew K. T. Yip — 2010
  18. ↑ Meijer, Global Salafism, pg. 66.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Բուրկա&oldid=9705649» էջից