Շադլի Բենջեդիդ

	Շադլի Բենջեդիդ
Կուսակցություն՝	Ազգային ազատության ճակատ
Մասնագիտություն՝	քաղաքական գործիչ, ռազմական գործիչ և գրող
Դավանանք	իսլամ և սուննի իսլամ
Ծննդյան օր	ապրիլի 14, 1929[…]
Ծննդավայր	Bouteldja, El Tarf Province, Ալժիր
Վախճանի օր	հոկտեմբերի 6, 2012[…] (83 տարեկան)
Վախճանի վայր	Ալժիր, Ալժիր
Քաղաքացիություն	Ֆրանսիա և Ալժիր
Պարգևներ	և
Chadli Bendjedid

The printable version is no longer supported and may have rendering errors. Please update your browser bookmarks and please use the default browser print function instead.

Շադլի Բենջեդիդ (արաբ․՝ شاذلي بن جديد‎‎, ապրիլի 14, 1929(1929-04-14)^[1]^[2]^[3]^[…], Bouteldja, El Tarf Province, Ալժիր - հոկտեմբերի 6, 2012(2012-10-06)^[4]^[1]^[3]^[…], Ալժիր, Ալժիր), Ալժիրի պետական և քաղաքական գործիչ, Ալժիրի նախագահ 1979 թվականից մինչև 1992 թվականը։ Ալժիրում քաղաքացիական պատերազմի սկզբին ռազմական հեղաշրջման արդյունքում հեռացվել է իշխանությունից։

Կենսագրություն

Ալժիրի անկախության պատերազմ և ռազմական կարիերա

Շադլի Բենջեդիդը ծնվել է գյուղական ընտանիքում։ Նա ծառայել է ֆրանսիական բանակում, մասնավորապես, գտնվել է Հնդկաչինում 1954 թվականին, երբ այնտեղ ապստամբություն էր սկսվել^[5]։ 1954 թվականին Ալժիրի անկախության համար պատերազմի սկզբում միացավ Ազգային ազատագրման ճակատին։ 1955 թվականին ընդունվել է ազգային ազատագրական բանակ։ 1956 թվականին արդեն ղեկավարել է ռազմական հատվածը երկրի արևելքում, 1957 թվականին եղել է հրամանատարի տեղակալ, իսկ 1958 թվականից՝ կապիտանի կոչումով, Կոնստանտինա քաղաքի ռազմական գոտու հրամանատար։ Վայելում էր Խուարի Բումեդյենի աջակցությունը։ 1961 թվականին տեղափոխվել է հյուսիսային գոտու օպերատիվ հրամանատարություն, ապա՝ Ազգային ազատագրության բանակի շտաբ։ 1962 թվականի վերջին, Ալժիրի անկախությունից հետո, մայորի կոչումով նշանակվել է 5-րդ ռազմական օկրուգի հրամանատար (Կոնստանտինի դեպարտամենտ)։ 1964 թվականին Բենջեդիդին հանձնարարվել է Օրանի շրջանում ռազմական գործողությունների հրամանատարությունը^[5] (2-րդ զինվորական շրջան)։ 1965 թվականի հունիսի 19-ի հեղաշրջումից հետո մտավ հեղափոխական խորհրդի կազմի մեջ՝ պահպանելով 2-րդ ռազմական օկրուգի հրամանատարի պաշտոնը ընդհուպ մինչև 1978 թվականը։ Ալժիրի բանակում գնդապետի բարձրագույն կոչում է ստացել 1969 թվականին^[6]։ 1978 թվականի նոյեմբերից մինչև 1979 թվականի փետրվարը եղել է պաշտպանության նախարար, իսկ նախագահի պաշտոնում գտնվող Խուարի Բումեդյենի մահից հետո՝ հեղափոխական խորհրդի շրջանակներում բանակի համակարգող։ 1978 թվականի դեկտեմբերին հանձնել է 2-րդ զինվորական օկրուգի հրամանատարությունը, իսկ 1979 թվականի հունվարի վերջին դուրս է եկել հեղափոխական խորհրդից՝ նրա արձակման կապակցությամբ^[5]։

Բենջեդիդը կոմպրոմիսային թեկնածու էր, թեև իր ազդեցությամբ զիջում էր արհմիությունների և կոմունիստների աջակցությամբ Մոհամեդ Սալահ Յահյաուին և արտաքին գործերի նախարար Աբդել Ազիզ Բութեֆլիկաին, որը արևմտամետ լիբերալի համբավ ուներ^[5]։

Կառավարում (1979—1992)

1979 թվականի փետրվարի 9-ից Շադլի Բենջեդիդը եղել է Ալժիրի Ժողովրդական Ժողովրդավարական Հանրապետության նախագահ, Ազգային ազատագրական ճակատ կուսակցության գլխավոր քարտուղար, Անդրի զինված ուժերի գերագույն գլխավոր հրամանատար և ազգային պաշտպանության նախարար։ Նախագահի պաշտոնում վերընտրվել է 1984 և 1988 թվականներին։ 1988 թվականի նոյեմբերից եղել է նաև ԱԱՃ նախագահ։

Բազմիցս այցելել է ԽՍՀՄ։

Նախագահի պաշտոնում Բենջեդիդը կրճատել է պետության միջամտությունը տնտեսությանը և թուլացրել է բնակչության նկատմամբ պետական վերահսկողությունը, որը միակուսակցական բռնապետության օրոք ԱԱՃ-ն ներթափանցում էր հասարակության կյանքի բոլոր ոլորտները։ Սակայն, տնտեսական իրավիճակը վատթարացել է 1980-ականների վերջին, պայմանավորված է անկման նավթի գների, Ալժիրի հիմնական արտահանման արտադրանքի։ 1988 թվականին Օրանում, Անաբեում և այլ խոշոր քաղաքներում անկարգություններ են տեղի ունեցել, որոնք դաժանորեն ճնշվել են ոստիկանության կողմից և հանգեցրել հարյուրավոր զոհերի։ Դրանից հետո Բենջեդիդը կոչ է արել անցնել Բազմակուսակցական ժողովրդավարության։ Այս գործընթացը դադարեցվել է 1991 թվականի վերջին, երբ բազմակուսակցական ընտրությունների առաջին փուլում հաղթանակ է տարել Իսլամական փրկության ճակատը, և զինվորականները չեղյալ են հայտարարել երկրորդ փուլը։ Արդյունքում Բենջեդիդը պաշտոնանկ է արվել, և քաղաքացիական պատերազմ է սկսվել Ալժիրում։ Բենջեդիդը տնային կալանքի տակ էր մինչև 1999 թվականը։

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Gran Enciclopèdia Catalana (կատ.) — Grup Enciclopèdia, 1968.
↑ ^2,0 ^2,1 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (хорв.) — 2009.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija (хорв.) — LZMK, 1999. — 9272 p.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 BBC News - Algeria ex-president Chadli Bendjedid dies
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 Algeria:Anger of The Dispossessed, Martin Evans and John Phillips, Yale University Press, 2007, p. 114
↑ «El Mouradia, Chadli Ben Djedid». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 9-ին. Վերցված է 2008 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.

Գրականություն

Кто есть кто в мировой политике / Отв. ред. Кравченко Л. П.. — М.: Политиздат, 1990. — С. 54
Африка. Энциклопедический справочник. Т.1 А-К / Гл.ред. А.Громыко — М.: Советская энциклопедия, 1986 — С.323
Ежегодник БСЭ.1980 / М.1980 — С.569 (биографическая справка)
Бенджедид Шадли. Люди и политика // Новое время. — 1979 -
Бенджедид Шадли. Биографическая справка // Известия. — 22 января 1984 года

[_c048250f7a08a409-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Gran Enciclopèdia Catalana (կատ.) — Grup Enciclopèdia, 1968.

[_1e19552dfc168932-2] 2,0 ^2,1 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (хорв.) — 2009.

[_ec3aea40f7669731-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija (хорв.) — LZMK, 1999. — 9272 p.

[_891bba823012695b-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 BBC News - Algeria ex-president Chadli Bendjedid dies

[algeria-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 Algeria:Anger of The Dispossessed, Martin Evans and John Phillips, Yale University Press, 2007, p. 114

[6] «El Mouradia, Chadli Ben Djedid». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 9-ին. Վերցված է 2008 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]