Էստոնական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն
| ||||
| ||||
| Քարտեզ | ||||
|
| ||||
| Քարտեզ2 | ||||
| Ընդհանուր տեղեկանք | ||||
| Մայրաքաղաք | Տալլին | |||
| Մակերես | 45,227 կմ2(1989 թ.) | |||
| Բնակչություն | 1,565,662 (1989 թ.) | |||
| Լեզու | ռուսերեն, էստոներեն | |||
| Ազգություն | էստոնացիներ, ռուսներ և ուրիշներ | |||
| Հիմն | ||||
| Արժույթ | ԽՍՀՄ ռուբլի | |||
| Իշխանություն | ||||
| Պետական կարգ | ԽՍՀ | |||
.svg){kind=small}
Էստոնական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (Էստոնական ԽՍՀ, Էստոնիայի ԽՍՀ, ԷԽՍՀ էստ․՝ Eesti Nõukogude Sotsialistlik Vabariik, ռուս.՝ Эстонская Советская Социалистическая Республика), Խորհրդային Միության վարչատարածքային միավոր եվրոպական մասի հյուսիսարևմուտքում։ Տարածքը կազմել է 45,1 հազար քառակուսի կմ, բնակչությունը 1 519 000 (1984), այդ թվում 948 հազար էստոնացիներ, 409 հազար ռուսներ և ուրիշներ (1979 թվականի մարդահամարով)։ Բնակչության միջին խտությունը կազմել է 33,4 մարդ 1 կմ քառակուսու հաշվով (1983)։ Մայրաքաղաքը՝ Տալլին (458 հազար բնակիչ, 1984)։ Խոշոր քաղաքներից են համարվել Տարտուն (109 հազար, 1983)։ Բաժանված է եղել 15 շրջանի, ունեցել է 33 քաղաք և 24 քտա։
1918]] փետրվարի 23 Էստոնիայի անկախության հայտարարումը]]
1917 թվականի հոկտեմբերի վերջին հաստատվել է խորհրդային իշխանություն։ 1918—1920 թվականներին քաղաքացիական պատերազմի տարիներին Նարվայում հռչակվել է (1918 թվականի նոյեմբերի 29) խորհրդային հանրապետություն (Էստոնիայի աշխատավոր ժողովրդի կոմունա), որը, սակայն, դադարեցրել է գոյությունը 1919 թ. հունվարի 7-ին, Էստոնիայի ժողովրդական ուժերի (Ռահվավգի) շնորհիվ, որը միջազգային ռազմական օգնությամբ (հիմնականում՝ Բրիտանական կայսրությունից) Կարմիր բանակը դուրս մղեց երկրից։
1939 թվականի օգոստոսի 23-ի Խորհրդա-Գերմանական («Մոլոտով–Ռիբենտրոպ») պայմանագրի գաղտնի արձանագրությունների պայմաններին համապատասխան, 1940 թվականին Խորհրդային Կարմիր բանակն օկուպացրել է Բալթյան երեք հանրապետությունները։ Էստոնական ԽՍՀ կազմավորվել է 1940 թվականի հուլիսի 21-ին, որպես մարիոնետային պետություն Խորհրդային Միության կազմում։
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի Արևելյան ռազմաճակատի (1941-1944) ժամանակ Էստոնական ԽՍՀ տարածքն օկուպացվել է Նացիստական Գերմանիայի կողմից, իսկ 1944 թվականին վերագրավվել Կարմիր բանակի կողմից։ ԷԽՍՀ պարգևատրվել է Լենինի (1965), ժողովուրդների բարեկամության (1972) և Հոկտեմբերյան հեղափոխության (1980) շքանշաններով։
Խորհրդային Միության տարիներին Էստոնական ԽՍՀ-ն ԽՍՀՄ ստանդարտներով համարվել է ինդուստրիալ-ագրարային հանրապետություն։ ԽՍՀՄ տնտեսության առանցնացել է այրվող թերթաքարերի արդյունահանմամբ (գլխավոր կենտրոնը՝ Կոխտլա Ցարվե) և վերամշակմամբ, մեքենաշինությամբ, թեթև և սննդի արդյունաբերությամբ։ Առաջատար ճյուղեր են համարվել նաև մեքենաշինությունը և մետաղամշակությունը, հատկապես էլեկտրատեխնիկական մեքենաշինությունը (գլխավոր կենտրոնները՝ Տարտու և Տալլին)։ Քիմիական արդյունաբերության մեջ առանձացել է հանքային պարարտանյութերի արտադրությունը։ Գյուղատնտեսության մեջ առաջնային ճյուղ է համարվել անասնապահությունը։ Բուսաբուծությունը հիմնականում սպասարկել է անասնապահությանը։
1988 թվականի նոյեմբերի 16-ին Էստոնիայի ԽՍՀ Գերագույն խորհուրդն ընդունում է «Էստոնիայի ինքնիշխանության մասին» հռչակագիրը։ 1990 թվականի մարտի 30-ին Էստոնական ԽՍՀ Գերագույն խորհուրդը հայտարարեց, որ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից ի վեր երկիրն օկուպացված է Խորհրդային Միության կողմից, ուստի անցումային շրջանից հետո երկիրը պիտի պաշտոնապես վերականգնի իր անկախությունը։ Նույն տարվա մայիսի 8-ին Էստոնական ԽՍՀ վերանվանվեց Էստոնիայի Հանրապետության։
Էստոնական Կոմկուսի առաջին քարտուղարներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Կարլ Սարե – 1940-1943
- Նիկոլայ Գեորգիևիչ Կարոտամ – 1944-1950
- Յոհաննես Կեբին – 1950-1978
- Կարլ Վաինո – 1978-1988
- Վաինո Վալյաս – 1988-1990
Պատկերասրահ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը] |
 |
 |
 |
| Սուրբ Նիկոլայի եկեղեցի Տալլինում | Երկաթուղային կայարան Նարվայում | Տումպեա պալատ Տալլինում | Տարտուի համալսարան |
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Литература, изданная в ЭССР и СССР Արխիվացված 2008-06-08 Wayback Machine
- Книги, изданные в СССР Արխիվացված 2007-08-19 Wayback Machine
- 1945-1985 гг. Советский период Արխիվացված 2015-08-19 Wayback Machine
- Eestimaa»
- Estonian Institute of Historical Memory Արխիվացված 2012-08-18 Wayback Machine
- The White Book (անգլ.)
- Этап III — Оккупация Эстонии Советским Союзом с 1944 года Արխիվացված 2013-04-12 Wayback Machine
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 10, էջ 732)։ 
|
| ||||||||||||||||
.svg)