Վեց հայկական նահանգներ
Վեց հայկական նահանգներ կամ վեց հայկական վիլայեթներ (օսման.՝ ولايت سته Vilâyat-ı Sitte, թուրքերեն՝ Altı Ermeni ili) գերակշռող կամ հիմնականում հայկական բնակչություն ունեցող Օսմանյան կայսրության վեց վիլայեթների ընդհանուր անվանումը։
Տերմին
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]«Վեց վիլայեթները» («Վեց հայկական նահանգներ») դիվանագիտական տերմին էր, որը բնորոշվում էր Օսմանյան կայսրության՝ հայերով բնակեցված տարածքները։ Ռուս և եվրոպացի դիվանագետները հաճախ են հիշատակել դրանք Սան Ստեֆանոյի պայմանագրի մշակման և 1878 թվականի Բեռլինի կոնգրեսի ժամանակ[1]։
Բնակչություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Էթնիկ խմբեր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Օսմանյան կայսրության նահանգներում ազգությունների վիճակագրական վերլուծություն, որն իրականացրել է Պոլսո Հայոց պատրիարքը 1912 թվականին[2][3].
| Էթնիկ խմբեր | Բիթլիս | Դիարբեքիր | Էրզրում | Խարբերդ | Սիվաս | Վան | Ընդհանուր | % |
| Հայեր | 180 000 | 105 000 | 215 000 | 168 000 | 165 000 | 185 000 | 1 018 000 | 38,9 |
| Թուրքեր 1 | 48 000 | 72 000 | 265 000 | 182 000 | 192 000 | 47 000 | 806 000 | 30,8 |
| Քրդեր 2 | 77 000 | 55 000 | 75 000 | 95 000 | 50 000 | 72 000 | 499 000 | 19,1 |
| Այլ 3 | 30 000 | 64 000 | 48 000 | 5 000 | 100 000 | 43 000 | 290 000 | 11.1 |
| Ընդհանուր | 382 000 | 296 000 | 630 000 | 450 000 | 507 000 | 350 000 | 2 615 000 | 100 |
| 1 այդ թվում ղզլբաշներ, 2 ներառյալ զազաները, 3 ասորիներ (նեստորականներ, Ասորական ուղղափառ եկեղեցու հետևորդներ, քաղդեացիներ), չերքեզներ, հույներ, եզդիներ, պարսիկներ, լազեր, գնչուներ | ||||||||
Պաշտոնական վիճակագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1914 թվականին օսմանյան բնակչության պաշտոնական վիճակագրությունը, որը հիմնված է ավելի վաղ մարդահամարի վրա, նվազեցրել է էթնիկ փոքրամասնությունների, այդ թվում՝ հայերի թիվը[4]․
| Էթնիկ խմբեր | Բիթլիս | Դիարբեքիր | Էրզրում | Խարբերդ | Սիվաս | Վան | Ընդհանուր | % |
| Մուսուլմաններ | 309 999 | 492 101 | 673 297 | 446 376 | 939 735 | 179 380 | 3 040 888 | 79,6 |
| Հայեր | 119 132 | 65 850 | 136 618 | 87 862 | 151 674 | 67 792 | 628 928 | 16,5 |
| Այլ | 44 348 | 4 020 | 5797 | 4 047 | 78 173 | 11 969 | 148 354 | 3.9 |
| Ընդհանուր | 473 479 | 561 971 | 815 712 | 538 285 | 1,169,582 | 259 141 | 3 818 170 | 100 |
Խոշոր քաղաքներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]| Քաղաք | Նահանգ (Վիլայեթ) | Բնակչություն | Հայերն | % | Ծան |
|---|---|---|---|---|---|
| Վան | Վանի վիլայեթ | 40,000 | 25,000 | 62.5% | [5] |
| Սեբաստիա | Սեբաստիայի վիլայեթ | 60,000 | 30,000 | 50% | [6] |
| Էրզրում | Էրզրումի վիլայեթ | 60,000 | 15,000 | 25% | [7] |
| Խարբերդ | Խարբերդի վիլայեթ | 12,200 | 6,080 | 49.8% | [8] |
| Բիթլիս | Բիթլիսի վիլայեթ | 30,000 | 7,000 | 23% | [6] |
| Դիարբեքիր (Ամիդ) | Դիարբեքիրի վիլայեթ | ||||
| Արաբկիր | Խարբերդի վիլայեթ | 20,000 | 10,000 | 50% | [9] |
| Մալաթիա | Խարբերդի վիլայեթ | 40,000 | 20,000 | 50% | [10] |
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Արևմտյան Հայաստան
- Հայկական բարեփոխումների ռուս-թուրքական համաձայնագիր
- Հայոց ցեղասպանություն
- Վիլսոնյան Հայաստան
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Verheij, Jelle (2012). Social Relations in Ottoman Diyarbekir, 1870–1915. Brill. էջ 88. ISBN 9789004225183.
- ↑ Hovannisian1, 1967, էջ 36
- ↑ «The Treatment of Armenians in the Ottoman Empire 1915—1916» by JAMES VISCOUNT BRYCE, London, T. Fisher Unwin Ltd., 1916
- ↑ Steven T. Katz,The Holocaust in Historical Context, 1994, p. 86 …indicates (based on 1919 British estimates) that though Ottoman data were generally reliable Կաղապար:Подчёркнуто…
- ↑ Հակոբյան, 1987, էջ 236
- ↑ 6,0 6,1
- ↑ Հակոբյան, 1987, էջ 163
- ↑ Հակոբյան, 1987, էջ 134
- ↑ Հակոբյան, 1987, էջ 51
- ↑ Հակոբյան, 1987, էջ 182
<references>-ում սահմանված <ref> թեգը սկզբնական տեքստում չի օգտագործվել:Մատենագիտություն
- Հակոբյան, Թադևոս (1987). Պատմական Հայաստանի քաղաքները. Երևան: «Հայաստան» հրատարակչություն.