Jump to content

Անանուխ

11:13, 26 Օգոստոս 2015ի տարբերակ, Rita sarkissian (քննարկել | Ներդրումներ)ի կողմէ
(տարբ.) ←Նախորդ տարբերակ | Վերջին տարբերակ (տարբ.) | Յաջորդ տարբերակ→ (տարբ.)

Կաղապար:ԱՀ

Անանուխ

Անանուխը շրթնազգիներու ընտանիքին պատկանող կոճղարմատաւոր, տեւական խոտաբոյս է։ Մշակովի անանուխը ունի հակադիր, սուր ատամնաւոր եզրերով, ձուաձեւ կամ նշտարաձեւ տերեւներ, կարմրաւուն մանր ձողիկներ։ Բոյսի ցեղի «Մենթա» անուանումը ծագած է հին յունական դիցաբանութեան յաւէրժահարս Մինթայի անունէն։

Բաղադրութիւն

Բոյսի վերգետնեայ մասը կը պարունակէ եթերայիւղ, որուն քանակը ծաղիկներուն մէջ կը կազմեն 4 - 6, տերեւներուն մէջ՝ 2.4 - 2.75, իսկ ցողուններուն մէջ՝ մինչեւ 0.3 տոկոս։ Ան կը ստացուի ջրային գոլորշիներու միջոցով թրման եղանակով։ Անոր հիմնական մասը (41 - 65%) երկրորդային սպիրտ մենթոլ է։ Բոյսին մէջ կան նաեւ մենթոն, պինեն, լիմոնեն, դիպենտեն, ցինէոլ եւ այլ արժէքաւոր նիւթեր։

Օգտագործում

Բուժման նպատակով կ'օգտագործեն բոյսի տերեւները։ Բժշկութեան մեջ կը կիռարուի ոչ միայն բուսահումքի, այլեւ անոնցմէ ստացուող եթերայիւղի ձեւով։ Անանուխը անյիշելի ժամանակներէն յայտնի եղած է մարդկութեանը։ Միջնադարուն կը գտնէին, որ անանուխի հոտը կ'աշխուժացնէ ուղեղի աշխատանքը։ Ավիցեննան դեղաբոյսը լայնօրէն օգտագործած է գլխացավերու, մելանխոլիայի, տեսողութեան թուլութեան, ականջներու խշշոցի, քթային արիւնահոսութեան, վատ հոտի, խոցերու, բերանի լորձաթաղանթի բորբոքումներու, ատամնացավի, ատամի փտախտի, անգինայի, շնչարգելութեան, ասթմայի, հազի, ստամոքսի բորբոքումներու դեպքերուն։ Մխիթար Հերացին բոյսը օգտագործած է որպէս ցավազրկող եւ թարմացնող միջոց, նողկանքի, փսխման եւ լուծերու դեպքերուն։ 2-4 կաթիլ անանուխի իւղը կտոր մը շաքարի վրայ կ'օգնէ անցնել փորացավը[1]։ Անանուխը նաեւ կ'օգտագործուի սննունդներու մէջ։ Անոր կջաւելցնեն կարկանդակներուն, սալաթներուն, պանրին, բանջարեղէնով եւ մսով ճաշերուն։ Անով կը համեմամ են թէյը, լիկիորը, հրուշակեղէնը, կ'օգտագործեն նաեւ գեղագիտական արտադրութիւններուն մէջ։

Ծանօթագրութիւններ

  1. Գ. Ա. Պետրոսյան, «Մրգերի և բանջարեղենների օգտակարությունը», 1978, «Հայաստան» հրատարակչություն