Jump to content

Kazakhstan: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
Content deleted Content added
m Nagsimpa iti panangiletra/gramatika
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
(Dagiti 23 nga agtengnga a rebision babaen dagiti 5 nga agar-aramat a saan a naipakita)
Linia 2: Linia 2:
|conventional_long_name = Republika ti Kazakhstan
|conventional_long_name = Republika ti Kazakhstan
|native_name = {{unbulleted list
|native_name = {{unbulleted list
|{{native name|kk|{{lower|0.2em|Қазақстан Республикасы }}|italics=off}}
|{{patubo a nagan|kk|{{lower|0.2em|Қазақстан Республикасы }}|italics=off}}
|{{native name|ru|{{lower|0.2em|Республика Казахстан }}|italics=off}}
|{{patubo a nagan|ru|{{lower|0.2em|Республика Казахстан }}|italics=off}}
}}
}}
|common_name = Kazakhstan
|common_name = Kazakhstan
Linia 13: Linia 13:
|national_motto =
|national_motto =
|national_anthem = [[Meniñ Qazaqstanım|Менің Қазақстаным]]<br />{{transl|kk|Meniñ Qazaqstanım}}<br />{{small|''Kazakhstanko''}}<br />[[Papeles:Kazakhstan 2006.ogg|center]]
|national_anthem = [[Meniñ Qazaqstanım|Менің Қазақстаным]]<br />{{transl|kk|Meniñ Qazaqstanım}}<br />{{small|''Kazakhstanko''}}<br />[[Papeles:Kazakhstan 2006.ogg|center]]
|official_languages = {{unbulleted list |[[Pagsasao a Kazakh|Kazakh]] {{small|(state)}} |[[Pagsasao a Ruso|Ruso]]{{small| (official)<ref>[http://adilet.zan.kz/eng/docs/K950001000_ "Constitution of the Republic of Kazakhstan"]. zan.kz.</ref>}}}}
|official_languages = {{unbulleted list |[[Pagsasao a Kazakh|Kazakh]] {{small|(estado)}} |[[Pagsasao a Ruso|Ruso]]{{small| (opisiall)<ref>[http://adilet.zan.kz/eng/docs/K950001000_ "Constitution of the Republic of Kazakhstan"]. zan.kz.</ref>}}}}
|ethnic_groups =
|ethnic_groups =
{{unbulleted list
{{unbulleted list
Linia 23: Linia 23:
| 1.2% [[Tattao a Tataro|Tataro]]
| 1.2% [[Tattao a Tataro|Tataro]]
| 1.1% [[Tattao nga Aleman|Aleman]]
| 1.1% [[Tattao nga Aleman|Aleman]]
| 4.5% others
| 4.5% dadduma
}}
}}
|ethnic_groups_year = 2010
|ethnic_groups_year = 2010
|capital = [[Astana]]
|capital = [[Nur-Sultan]]
|largest_city = [[Almaty]]
|largest_city = [[Almaty]]
|coordinates = {{Coord|51|10|N|71|26|E|type:city}}
|latd=43 |latm=16 |lats=39 |latNS=N |longd=76 |longm=53 |longs=45 | longEW=E
|demonym = Kazakhstani, Taga-Kazakhstan<!--This is the demonym for Kazakhstan citizens. Do not change it to Kazakh, which is the demonym for the ethnic group--><ref name="CIA">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/kz.html Kazakhstan]. ''CIA World Factbook''.</ref>
|demonym = Kazakhstani, Taga-Kazakhstan<!--This is the demonym for Kazakhstan citizens. Do not change it to Kazakh, which is the demonym for the ethnic group--><ref name="CIA">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/kz.html Kazakhstan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181224211128/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/kz.html |date=2018-12-24 }}. ''CIA World Factbook''.</ref>
|government_type = [[Unitario nga estado|Unitario]] a [[Dominante a partido a sistema|dominante a partido]] a [[Presidensial a sistema|presidensial a republika]]
|government_type = [[Unitario nga estado|Unitario]] a [[Dominante a partido a sistema|dominante a partido]] a [[Presidensial a sistema|presidensial a republika]]
|leader_title1 = [[Presidente ti Kazakhstan|Presidente]]
|leader_title1 = [[Presidente ti Kazakhstan|Presidente]]
Linia 39: Linia 39:
|lower_house = ''[[Mazhilis]]''
|lower_house = ''[[Mazhilis]]''
|area_rank = Maika-9
|area_rank = Maika-9
|area_magnitude = 1 E12
|area_km2 = 2,724,900
|area_km2 = 2,724,900
|area_sq_mi = 1,052,085 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
|area_sq_mi = 1,052,085 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
|percent_water = 1.7
|percent_water = 1.7
|population_estimate = 17,563,300<ref>{{cite web|url=http://www.stat.gov.kz/faces/homePage?c404=1&_afrLoop=15526269458682213#%40%3F_afrLoop%3D15526269458682213%26c404%3D1%26_adf.ctrl-state%3D15rdpqq2kx_9|title=Негізгі|publisher=|accessdate=14 Pebrero 2016}}</ref>
|population_estimate = 17,563,300<ref>{{cite web|url=http://www.stat.gov.kz/faces/homePage?c404=1&_afrLoop=15526269458682213#%40%3F_afrLoop%3D15526269458682213%26c404%3D1%26_adf.ctrl-state%3D15rdpqq2kx_9|title=Негізгі|publisher=|accessdate=14 Pebrero 2016|archive-date=2016-03-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304123823/http://www.stat.gov.kz/faces/homePage?c404=1&_afrLoop=15526269458682213#%40%3F_afrLoop%3D15526269458682213%26c404%3D1%26_adf.ctrl-state%3D15rdpqq2kx_9|url-status=dead}}</ref>
|population_estimate_year = Agosto 1, 2015
|population_estimate_year = Agosto 1, 2015
|population_estimate_rank = Maika-62
|population_estimate_rank = Maika-62
Linia 67: Linia 66:
|established_date3 = 2 Marso 1992
|established_date3 = 2 Marso 1992
|established_event4 = Agdama a batay-linteg
|established_event4 = Agdama a batay-linteg
|established_date4 = 30 Agosto1995
|established_date4 = 30 Agosto 1995
|Gini_year = 2013
|Gini_year = 2013
|Gini_change = <!--increase/decrease/steady-->
|Gini_change = <!--increase/decrease/steady-->
Linia 77: Linia 76:
|HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr_2015_statistical_annex.pdf |title=2015 Human Development Report |year=2015 |accessdate=14 Disiembre 2015 |publisher=United Nations Development Programme }}</ref>
|HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr_2015_statistical_annex.pdf |title=2015 Human Development Report |year=2015 |accessdate=14 Disiembre 2015 |publisher=United Nations Development Programme }}</ref>
|HDI_rank = Maika-56
|HDI_rank = Maika-56
|currency = [[Tenge ti Kazakhstan|Tenge]] ({{Unicode|}})
|currency = [[Tenge ti Kazakhstan|Tenge]] (₸)
|currency_code = KZT
|currency_code = KZT
|country_code = KAZ
|time_zone = [[Oras idiay Kazakhstan|Laud{{\}}Daya]]
|time_zone = [[Oras idiay Kazakhstan|Laud{{\}}Daya]]
|utc_offset = [[UTC+05:00|+5]]{{\}}[[UTC+06:00|+6]]
|utc_offset = [[UTC+05:00|+5]]{{\}}[[UTC+06:00|+6]]
Linia 88: Linia 86:
}}
}}


Ti '''Kazakhstan''' ({{lang-kk| Қазақстан, ''Qazaqstan''}}), opisial a ti '''Republika ti Kazakhstan''', ket ti pagilian idiay [[Tengnga nga Asia]], ken adda met bassit a partena idiay laud ti [[Karayan Ural]] ken isu nga mabalin pay nga adda idiay [[Europa]].<ref name="CIA" /> Ti Kazakhstan ket isu ti kadakkelan a [[napalikmutan ti daga a pagilian]] babaen ti kalawa ti daga ken ti [[Listaan dagiti pagilian ken territorio babaen ti dagup a kadakkel|maikasiam]] a kadakkelan a pagilian iti lubong. Ti teritoriona iti {{pagbaliwen|2,724,900|km²}} ket dakdakkel ngem iti amin nga [[Akinlaud nga Europa]].<ref name="CIA" /><ref>{{cite web|url=http://www.stat.kz |title=Agency of Statistics of the Republic of Kazakhstan (ASRK). 2005. Main Demographic Indicators |publisher=Stat.kz|accessdate=1 Hunio 2010}}</ref> Babaen idi 2006, ti Kazakhstan ket nagbalinen a dominante a pagilian iti Tengnga nga Asia babaen ti ekonomia, ken agpatpataud iti 60% iti GDP ti rehion, ken kangrunaan babaen iti industriana iti lana ken gas. Ti pagilian ket adu kadagiti rekurso ti mineral.<ref name="time" />
Ti '''Kazakhstan''' ({{lang-kk| Қазақстан, Qazaqstan}}), opisial a ti '''Republika ti Kazakhstan''', ket ti pagilian idiay [[Tengnga nga Asia]], ken adda met bassit a partena idiay laud ti [[Karayan Ural]] ken isu nga mabalin pay nga adda idiay [[Europa]].<ref name="CIA" /> Ti Kazakhstan ket isu ti kadakkelan a [[napalikmutan ti daga a pagilian]] babaen ti kalawa ti daga ken ti [[Listaan dagiti pagilian ken territorio babaen ti dagup a kadakkel|maikasiam]] a kadakkelan a pagilian iti lubong. Ti teritoriona iti {{pagbaliwen|2,724,900|km²}} ket dakdakkel ngem iti amin nga [[Akinlaud nga Europa]].<ref name="CIA" /><ref>{{cite web|url=http://www.stat.kz |title=Agency of Statistics of the Republic of Kazakhstan (ASRK). 2005. Main Demographic Indicators |publisher=Stat.kz|accessdate=1 Hunio 2010}}</ref> Babaen idi 2006, ti Kazakhstan ket nagbalinen a dominante a pagilian iti Tengnga nga Asia babaen ti ekonomia, ken agpatpataud iti 60% iti GDP ti rehion, ken kangrunaan babaen ti industriana iti lana ken gas. Ti pagilian ket adu kadagiti rekurso ti mineral.<ref name="time" />


Daytoy ket addaan itipagbeddengan iti (agpakanawan manipud iti amianan) [[Rusia]], [[Tsina]], [[Kirgistan]], [[Uzbekistan]], ken [[Turkmenistan]], ken dumenna pay ti dakkel a partena iti [[Baybay Kaspio]]. Ti langa ti daga ti Kazakhstan ket mairaman dagiti nadalumpinas a daga, [[estepa]], [[taiga]], dagiti [[Canyon|bato a canyon]], [[turod|turturod]], dagiti [[delta ti karayan|delta]], dagiti naabungotan iti niebe a [[bantay|banbantay]], ken dagiti [[desierto]]. Addaan iti nakarkulo a 18a riwriw a tattao manipud idi 2014,<ref>{{cite web|url=http://www.inform.kz/eng/article/2558103 |title=Census2010 |publisher=Stat.kz|accessdate=1 Hunio 2010}}</ref> ti Kazakhstan ket ti [[Listaan dagiti pagilian babaen ti populasion|maika-61 itikaaduan ti populasion]] a pagilian itilubong. No maited ti kalawa ti dagana, ti [[Listaan dagiti pagilian babaen ti densidad ti populasion|densidad ti populasionna]] ket maysa kadagiti kabassitan, itibasbassit ngem 6 a tattao iti tunggal maysa a kuadrado kilometro (15 a tattao iti tunggal maysa a sq. mi.). Ti kapitoliona ket ti [[Astana]], naiyalis daytoy manipud idiay [[Almaty]] idi 1997.
Daytoy ket addaan iti pagbeddengan iti (agpakanawan manipud iti amianan) [[Rusia]], [[Tsina]], [[Kirgistan]], [[Uzbekistan]], ken [[Turkmenistan]], ken danumna pay ti dakkel a parte iti [[Baybay Kaspio]]. Ti langa ti daga ti Kazakhstan ket mairaman dagiti nadalumpinas a daga, [[estepa]], [[taiga]], dagiti [[Canyon|bato a canyon]], [[turod|turturod]], dagiti [[delta ti karayan|delta]], dagiti naabungotan iti niebe a [[bantay|banbantay]], ken dagiti [[desierto]]. Addaan iti nakarkulo iti 18 a riwriw a tattao manipud idi 2014,<ref>{{cite web |url=http://www.inform.kz/eng/article/2558103 |title=Census2010 |publisher=Stat.kz |accessdate=1 Hunio 2010 |archive-date=2013-10-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131012030115/http://www.inform.kz/eng/article/2558103 |url-status=dead }}</ref> ti Kazakhstan ket ti [[Listaan dagiti pagilian babaen ti populasion|maika-61 iti kaaduan ti populasion]] a pagilian iti lubong. No maited ti kalawa ti dagana, ti [[Listaan dagiti pagilian babaen ti densidad ti populasion|densidad ti populasionna]] ket maysa kadagiti kabassitan, iti basbassit ngem 6 a tattao iti tunggal maysa a kuadrado kilometro (15 a tattao iti tunggal maysa a sq. mi.). Ti kapitoliona ket ti [[Nur-Sultan]], naiyalis daytoy manipud idiay [[Almaty]] idi 1997.


Ti teritorio ti Kazakhstan ket historiko a tinagtagitao babaen dagiti [[Nomado|nomadiko a tribu]]. Daytoy ketnagbaliw idi maika-13 a siglo, idi ni [[Genghis Khan]] ket sinakupanna ti pagilian a kas parte ti Imperio ti Mongolia. Kalpasan ti panagsalisal dagiti nagparukma, ti bileg ket kanungpalan a naisuli kadagiti momadiko a tribu. Babaen idi maika-16 a siglo, dagiti [[Tattao a Kazakh|Kazakh]] ket rimmuarda a kas naisangayan a grupo, ken nabingbingay kadagiti tallo a ''[[jüz]]'' (dagiti sanga ti kaputotan a mangsakop kadagiti naisangayan a teritorio). Dagiti [[Tattao a Ruso|Ruso]] ket nangrugida a nagabanse diay [[estepa Kazakh]] idi maika-18 a siglo, ken babaen idi tengnga timaika-19 a siglo, nominal isuda a nagturturay iti amin a Kazakhstan a kas parte ti [[Imperio ti Rusia]]. Kalpasan ti [[Rebolusion ti Rusia ti 1917]] ken ti simmaruno a [[Sibil a Gubat ti Rusia|sibil a gubat]], ti teritorio ti Kazakhstan ket naurno-urnos idi kadagiti adu a bilang. Idi 1936 daytoy ket iramid idi a [[Republika ti Sosialista a Sobiet ti Kazakh]], ken naikeddeng a kas maysa nga integral a parte ti [[Kappon ti Sobiet]].
Ti teritorio ti Kazakhstan ket historiko a tinagtagitao babaen dagiti [[Nomado|nomadiko a tribu]]. Daytoy ket nagbaliw idi maika-13 a siglo, idi ni [[Genghis Khan]] ket sinakupanna ti pagilian a kas parte ti Imperio ti Mongolia. Kalpasan ti panagsalisal dagiti nagparukma, ti bileg ket kanungpalan a naisubli kadagiti momadiko a tribu. Babaen idi maika-16 a siglo, dagiti [[Tattao a Kazakh|Kazakh]] ket rimmuarda a kas naisangayan a grupo, ken nabingbingay kadagiti tallo a ''[[jüz]]'' (dagiti sanga ti kaputotan a mangsakop kadagiti naisangayan a teritorio). Dagiti [[Tattao a Ruso|Ruso]] ket nangrugida a nagabanse diay [[estepa Kazakh]] idi maika-18 a siglo, ken babaen idi tengnga timaika-19 a siglo, nominal isuda a nagturturay iti amin a Kazakhstan a kas parte ti [[Imperio ti Rusia]]. Kalpasan ti [[Rebolusion ti Rusia ti 1917]] ken ti simmaruno a [[Sibil a Gubat ti Rusia|sibil a gubat]], ti teritorio ti Kazakhstan ket naurno-urnos idi kadagiti adu a beses. Idi 1936 daytoy ket iramid idi a [[Republika ti Sosialista a Sobiet ti Kazakh]], ken naikeddeng a kas maysa nga integral a parte ti [[Kappon ti Sobiet]].


Ti Kazakhstan ket isu idi ti naudi kadagiti [[Dagiti Republika ti Kappon ti Sobiet|republika ti Sobiet]] a nagirangarang iti wayawaya kalpasan ti pannakawaswas ti Kappon ti Sobiet idi 1991. Ti agdama a [[Presidente ti Kazakhstan|Presidente]], ni [[Nursultan Nazarbayev]], hketisun ti daulo ti pagilian manipud idin, ken naikaraterisado a kas autoritariano, nga addaan iti pakasaritaan ti gobierno kadagiti panagabuso iti tao ken panaglapped iti oposiion iti politika.<ref name="time" /> Nagobra ti Kazakhstan a mangpadur-as iti ekonomiana, ken naipangpangruna iti dominate nga industriana iti [[hidrokarbon]].<ref name="time">{{cite news|last=Zarakhovich|first=Yuri|date=27 Septiembre 2006|url=http://content.time.com/time/world/article/0,8599,1539999,00.html|title=Kazakhstan Comes on Strong|work=Time|accessdate=13 Disiembre 2015}}</ref>
Ti Kazakhstan ket isu idi ti naudi kadagiti [[Dagiti Republika ti Kappon ti Sobiet|republika ti Sobiet]] a nagirangarang iti wayawaya kalpasan ti pannakawaswas ti Kappon ti Sobiet idi 1991. Ti agdama a [[Presidente ti Kazakhstan|Presidente]], ni [[Nursultan Nazarbayev]], ket isun ti daulo ti pagilian manipud idin, ken naikarakterisado a kas autoritariano, nga addaan iti pakasaritaan ti gobierno kadagiti panagabuso iti tao ken panaglapped iti oposision iti politika.<ref name="time" /> Nagobra ti Kazakhstan a mangpadur-as iti ekonomiana, ken naipangpangruna iti dominate nga industriana iti [[hidrokarbon]].<ref name="time">{{cite news|last=Zarakhovich|first=Yuri|date=27 Septiembre 2006|url=http://content.time.com/time/world/article/0,8599,1539999,00.html|title=Kazakhstan Comes on Strong|work=Time|accessdate=13 Disiembre 2015}}</ref>


== Dagiti nagibasaran ==
== Dagiti nagibasaran ==
{{Reflist|30em}}
{{Reflist}}


== Adu pay a mabasbasa==
== Adu pay a mabasbasa ==
{{refbegin|30em}}
{{refbegin|30em}}
*{{Cite book|title=Uneasy Alliance: Relations Between Russia and Kazakhstan in the Post-Soviet Era, 1992–1997 |first=Mikhail |last=Alexandrov |location=Westport, CT |publisher=Greenwood Press |year=1999 |isbn=0-313-30965-5 }}
*{{Cite book|title=Uneasy Alliance: Relations Between Russia and Kazakhstan in the Post-Soviet Era, 1992–1997 |first=Mikhail |last=Alexandrov |location=Westport, CT |publisher=Greenwood Press |year=1999 |isbn=0-313-30965-5 }}
*{{Cite book|title=Lonely Planet Guide: Central Asia |first=Paul |last=Clammer |first2=Michael |last2=Kohn |lastauthoramp=yes |first3=Bradley |last3=Mayhew |location=Oakland, CA |publisher=Lonely Planet |year=2004 |isbn=1-86450-296-7}}
*{{Cite book|title=Lonely Planet Guide: Central Asia |first=Paul |last=Clammer |first2=Michael |last2=Kohn |name-list-style=amp |first3=Bradley |last3=Mayhew |location=Oakland, CA |publisher=Lonely Planet |year=2004 |isbn=1-86450-296-7}}
*{{Cite book|title=Kazakhstan: Power and the Elite |first=Sally |last=Cummings |location=London |publisher=Tauris |year=2002 |isbn=1-86064-854-1}}
*{{Cite book|title=Kazakhstan: Power and the Elite |first=Sally |last=Cummings |location=London |publisher=Tauris |year=2002 |isbn=1-86064-854-1}}
*{{Cite book|title=The Russian Colonization of Kazakhstan |first=George |last=Demko |location=New York |publisher=Routledge |year=1997 |isbn=0-7007-0380-2 }}
*{{Cite book|title=The Russian Colonization of Kazakhstan |first=George |last=Demko |location=New York |publisher=Routledge |year=1997 |isbn=0-7007-0380-2 }}
*{{Cite book|title=Kazakhstan: Coming of Age |first=Michael |last=Fergus |lastauthoramp=yes |first2=Janar |last2=Jandosova |location=London |publisher=Stacey International |year=2003 |isbn=1-900988-61-5}}
*{{Cite book|title=Kazakhstan: Coming of Age |first=Michael |last=Fergus |name-list-style=amp |first2=Janar |last2=Jandosova |location=London |publisher=Stacey International |year=2003 |isbn=1-900988-61-5}}
*{{Cite book|title=Journey into Kazakhstan: The True Face of the Nazarbayev Regime |first=Alexandra |last=George |location=Lanham |publisher=University Press of America |year=2001 |isbn=0-7618-1964-9}}
*{{Cite book|title=Journey into Kazakhstan: The True Face of the Nazarbayev Regime |first=Alexandra |last=George |location=Lanham |publisher=University Press of America |year=2001 |isbn=0-7618-1964-9}}
*{{Cite book|title=Law and Custom in the Steppe |first=Virginia |last=Martin |location=Richmond |publisher=Curzon |year=2000 |isbn=0-7007-1405-7}}
*{{Cite book|title=Law and Custom in the Steppe |first=Virginia |last=Martin |location=Richmond |publisher=Curzon |year=2000 |isbn=0-7007-1405-7}}
Linia 117: Linia 115:
{{refend}}
{{refend}}


== Dagiti silpo ti ruar ==
== Dagiti akinruar a silpo ==
{{Commons-inline|Kazakhstan}}
{{Commons-nailinia}}
{{Wikivoyage-inline|Kazakhstan}}
{{Wikivoyage-inline|Kazakhstan}}
* [http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/country_profiles/1298071.stm Bariweswes ti Pagilian] manipud iti BBC News.
* [http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/country_profiles/1298071.stm Bariweswes ti Pagilian] manipud iti BBC News.
Linia 124: Linia 122:
* {{dmoz|Regional/Asia/Kazakhstan}}
* {{dmoz|Regional/Asia/Kazakhstan}}
* {{Wikiatlas|Kazakhstan}}
* {{Wikiatlas|Kazakhstan}}
* [http://www.mfa.kz/ Ministro ti Ganganaet a Pannakibiang ti Republika ti Kazakhstan]
* [http://www.mfa.kz/ Ministro ti Ganganaet a Pannakibiang ti Republika ti Kazakhstan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110929145154/http://www.mfa.kz/ |date=2011-09-29 }}
* [http://e.gov.kz/wps/portal?lang=en E-Gobierno ti Republika ti Kazakhstan]
* [http://e.gov.kz/wps/portal?lang=en E-Gobierno ti Republika ti Kazakhstan]
* [http://en.government.kz/ Gobierno ti Kazakhstan]
* [http://en.government.kz/ Gobierno ti Kazakhstan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190810182052/http://en.government.kz/ |date=2019-08-10 }}


{{Heograpiko a lokasion
{{Heograpiko a lokasion
Linia 132: Linia 130:
| North = [[Pederasion ti Rusia]]
| North = [[Pederasion ti Rusia]]
| Northwest = [[Pederasion ti Rusia]]
| Northwest = [[Pederasion ti Rusia]]
| West = [[Baybay Kaspioa]]
| West = [[Baybay Kaspio]]
| Centre = Kazakhstan
| Centre = Kazakhstan
| East = {{hlist |[[Republika ti Tattao ti Tsina]] |[[Pederasion ti Rusia]]}}
| East = {{hlist |[[Republika ti Tattao ti Tsina]] |[[Pederasion ti Rusia]]}}
Linia 142: Linia 140:
{{coord|48|N|68|E|scale:20000000_source:GNS|display=title}}
{{coord|48|N|68|E|scale:20000000_source:GNS|display=title}}
{{Europa}}
{{Europa}}
{{Turay a panagtengngel}}
{{Kontrol ti autoridad}}


[[Kategoria:Kazakhstan| ]]
[[Kategoria:Kazakhstan| ]]
Linia 150: Linia 148:
[[Kategoria:Dagiti estado a kameng ti Mankomunidad dagiti Nawaya nga Estado]]
[[Kategoria:Dagiti estado a kameng ti Mankomunidad dagiti Nawaya nga Estado]]
[[Kategoria:Dagiti estado a kameng ti Organisasion ti Islamiko a Pagtitinnulongan]]
[[Kategoria:Dagiti estado a kameng ti Organisasion ti Islamiko a Pagtitinnulongan]]
[[Kategoria:Dagiti estado ti Moderno a Turko]]
[[Kategoria:Dagiti estado a kameng ti Konseho ti Turko]]
[[Kategoria:Dagiti republika]]
[[Kategoria:Dagiti republika]]
[[Kategoria:Dagiti pagilian ken teritorio nga agsasao ti Ruso]]
[[Kategoria:Dagiti pagilian ken teritorio nga agsasao ti Ruso]]

Rebision manipud idi 01:03, 26 Septiembre 2023

Republika ti Kazakhstan
  • Қазақстан Республикасы  (Kasaho)
  • Республика Казахстан  (Ruso)
Wagayway ti Kazakhstan
Wagayway
Kayarigan ti Kazakhstan
Kayarigan
Nailian a kanta: Менің Қазақстаным
Meniñ Qazaqstanım
Kazakhstanko
Lokasion ti  Kazakhstan  (berde)
Lokasion ti  Kazakhstan  (berde)
KapitolioNur-Sultan
51°10′N 71°26′E / 51.167°N 71.433°E / 51.167; 71.433
Kadakkelan a siudadAlmaty
Opisial a sasao
Grupgrupo ti etniko
(2010)
Nagan dagiti umiliKazakhstani, Taga-Kazakhstan[2]
GobiernoUnitario a dominante a partido a presidensial a republika
Nursultan Nazarbayev
Karim Massimov
LehislaturaParlamento
Senado
Mazhilis
Wayawaya manipud iti Kappon ti Sobiet
• Nairangarang
16 Disiembre 1991
• Finalized
25 Disiembre 1991
• Timmipon iti Nagkaykaysa a Pagpagilian
2 Marso 1992
• Agdama a batay-linteg
30 Agosto 1995
Kalawa
• Dagup
2,724,900 km2 (1,052,100 sq mi) (Maika-9)
• Danum (%)
1.7
Populasion
• Karkulo idi Agosto 1, 2015
17,563,300[3] (Maika-62)
• Densidad
5.94/km2 (15.4/sq mi) (Maika-227)
GDP (PPP)Karkulo idi 2014
• Dagup
$420.629-bilion[4] (Maika-43)
• Tunggal maysa a tao
$24,143[4] (Maika-50)
GDP (nominal)Karkulo idi 2014
• Dagup
$225.619-bilion[4] (Maika-50)
• Tunggal maysa a tao
$12,950[4] (Maika-54)
Gini (2013)26.4[5]
ababa
HDI (2014)increase 0.788[6]
nangato · Maika-56
KuartaTenge (₸) (KZT)
Sona ti orasUTC+5 / +6 (Laud / Daya)
Pagmanehuankanawan
Kodigo ti panagtawag+7-6xx, +7-7xx
Kodigo ti ISO 3166KZ
TLD ti internet

Ti Kazakhstan (Kasaho: Қазақстан, Qazaqstan), opisial a ti Republika ti Kazakhstan, ket ti pagilian idiay Tengnga nga Asia, ken adda met bassit a partena idiay laud ti Karayan Ural ken isu nga mabalin pay nga adda idiay Europa.[2] Ti Kazakhstan ket isu ti kadakkelan a napalikmutan ti daga a pagilian babaen ti kalawa ti daga ken ti maikasiam a kadakkelan a pagilian iti lubong. Ti teritoriona iti 2,724,900 kuadrado kilometro (1,052,100 sq mi) ket dakdakkel ngem iti amin nga Akinlaud nga Europa.[2][7] Babaen idi 2006, ti Kazakhstan ket nagbalinen a dominante a pagilian iti Tengnga nga Asia babaen ti ekonomia, ken agpatpataud iti 60% iti GDP ti rehion, ken kangrunaan babaen ti industriana iti lana ken gas. Ti pagilian ket adu kadagiti rekurso ti mineral.[8]

Daytoy ket addaan iti pagbeddengan iti (agpakanawan manipud iti amianan) Rusia, Tsina, Kirgistan, Uzbekistan, ken Turkmenistan, ken danumna pay ti dakkel a parte iti Baybay Kaspio. Ti langa ti daga ti Kazakhstan ket mairaman dagiti nadalumpinas a daga, estepa, taiga, dagiti bato a canyon, turturod, dagiti delta, dagiti naabungotan iti niebe a banbantay, ken dagiti desierto. Addaan iti nakarkulo iti 18 a riwriw a tattao manipud idi 2014,[9] ti Kazakhstan ket ti maika-61 iti kaaduan ti populasion a pagilian iti lubong. No maited ti kalawa ti dagana, ti densidad ti populasionna ket maysa kadagiti kabassitan, iti basbassit ngem 6 a tattao iti tunggal maysa a kuadrado kilometro (15 a tattao iti tunggal maysa a sq. mi.). Ti kapitoliona ket ti Nur-Sultan, naiyalis daytoy manipud idiay Almaty idi 1997.

Ti teritorio ti Kazakhstan ket historiko a tinagtagitao babaen dagiti nomadiko a tribu. Daytoy ket nagbaliw idi maika-13 a siglo, idi ni Genghis Khan ket sinakupanna ti pagilian a kas parte ti Imperio ti Mongolia. Kalpasan ti panagsalisal dagiti nagparukma, ti bileg ket kanungpalan a naisubli kadagiti momadiko a tribu. Babaen idi maika-16 a siglo, dagiti Kazakh ket rimmuarda a kas naisangayan a grupo, ken nabingbingay kadagiti tallo a jüz (dagiti sanga ti kaputotan a mangsakop kadagiti naisangayan a teritorio). Dagiti Ruso ket nangrugida a nagabanse diay estepa Kazakh idi maika-18 a siglo, ken babaen idi tengnga timaika-19 a siglo, nominal isuda a nagturturay iti amin a Kazakhstan a kas parte ti Imperio ti Rusia. Kalpasan ti Rebolusion ti Rusia ti 1917 ken ti simmaruno a sibil a gubat, ti teritorio ti Kazakhstan ket naurno-urnos idi kadagiti adu a beses. Idi 1936 daytoy ket iramid idi a Republika ti Sosialista a Sobiet ti Kazakh, ken naikeddeng a kas maysa nga integral a parte ti Kappon ti Sobiet.

Ti Kazakhstan ket isu idi ti naudi kadagiti republika ti Sobiet a nagirangarang iti wayawaya kalpasan ti pannakawaswas ti Kappon ti Sobiet idi 1991. Ti agdama a Presidente, ni Nursultan Nazarbayev, ket isun ti daulo ti pagilian manipud idin, ken naikarakterisado a kas autoritariano, nga addaan iti pakasaritaan ti gobierno kadagiti panagabuso iti tao ken panaglapped iti oposision iti politika.[8] Nagobra ti Kazakhstan a mangpadur-as iti ekonomiana, ken naipangpangruna iti dominate nga industriana iti hidrokarbon.[8]

Dagiti nagibasaran

  1. ^ "Constitution of the Republic of Kazakhstan". zan.kz.
  2. ^ a b c Kazakhstan Naiyarkibo 2018-12-24 iti Wayback Machine. CIA World Factbook.
  3. ^ "Негізгі". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2016-03-04. Naala idi 14 Pebrero 2016.
  4. ^ a b c d "Kazakhstan". International Monetary Fund. Naala idi 28 Hunio 2014.
  5. ^ "Gini index". World Bank. Naala idi 21 Nobiembre 2015.
  6. ^ "2015 Human Development Report" (PDF). United Nations Development Programme. 2015. Naala idi 14 Disiembre 2015.
  7. ^ "Agency of Statistics of the Republic of Kazakhstan (ASRK). 2005. Main Demographic Indicators". Stat.kz. Naala idi 1 Hunio 2010.
  8. ^ a b c Zarakhovich, Yuri (27 Septiembre 2006). "Kazakhstan Comes on Strong". Time. Naala idi 13 Disiembre 2015.
  9. ^ "Census2010". Stat.kz. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2013-10-12. Naala idi 1 Hunio 2010.

Adu pay a mabasbasa

  • Alexandrov, Mikhail (1999). Uneasy Alliance: Relations Between Russia and Kazakhstan in the Post-Soviet Era, 1992–1997. Westport, CT: Greenwood Press. ISBN 0-313-30965-5.
  • Clammer, Paul; Kohn, Michael & Mayhew, Bradley (2004). Lonely Planet Guide: Central Asia. Oakland, CA: Lonely Planet. ISBN 1-86450-296-7.
  • Cummings, Sally (2002). Kazakhstan: Power and the Elite. London: Tauris. ISBN 1-86064-854-1.
  • Demko, George (1997). The Russian Colonization of Kazakhstan. New York: Routledge. ISBN 0-7007-0380-2.
  • Fergus, Michael & Jandosova, Janar (2003). Kazakhstan: Coming of Age. London: Stacey International. ISBN 1-900988-61-5.
  • George, Alexandra (2001). Journey into Kazakhstan: The True Face of the Nazarbayev Regime. Lanham: University Press of America. ISBN 0-7618-1964-9.
  • Martin, Virginia (2000). Law and Custom in the Steppe. Richmond: Curzon. ISBN 0-7007-1405-7.
  • Nazarbayev, Nursultan (2001). Epicenter of Peace. Hollis, NH: Puritan Press. ISBN 1-884186-13-0.
  • Nazpary, Joma (2002). Post-Soviet Chaos: Violence and Dispossession in Kazakhstan. London: Pluto Press. ISBN 0-7453-1503-8.
  • Olcott, Martha Brill (2002). Kazakhstan: Unfulfilled Promise. Washington, DC: Brookings Institution Press. ISBN 0-87003-189-9.
  • Rall, Ted (2006). Silk Road to Ruin: Is Central Asia the New Middle East?. New York: NBM. ISBN 1-56163-454-9.
  • Robbins, Christopher (2007). In Search of Kazakhstan: The Land That Disappeared. London: Profile Books. ISBN 978-1-86197-868-4.
  • Rosten, Keith (2005). Once in Kazakhstan: The Snow Leopard Emerges. New York: iUniverse. ISBN 0-595-32782-6.
  • Thubron, Colin (1994). The Lost Heart of Asia. New York: HarperCollins. ISBN 0-06-018226-1.

Dagiti akinruar a silpo

Dagiti midia a mainaig iti Kazakhstan iti Wikimedia Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay Kazakhstan manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)

Nagsasabtan: 48°N 68°E / 48°N 68°E / 48; 68