Kroatia
| Kroatia | ||
| Republika Hrvatska | ||
|
| |
| Standardo di Kroatia | Blazono di Kroatia | |
| Nacionala himno: | ||
| Lijepa naša domovino | ||
| ||
Urbi:
| ||
| Chefurbo: | Zagreb | |
| · Habitanti: | 691 724 (2001) | |
| Precipua urbo: | Zagreb | |
| Tipo: | Republiko | |
| · Prezidanto: | Zoran Milanović | |
| · Chefministro: | Andrej Plenković | |
Surfaco: (126ma maxim granda)
| ||
| · Totala: | 56 594 km² | |
| · Aquo: | 1,09 % | |
Habitanti: (128ma maxim granda)
| ||
| · Totala: | 3 871 833 (2021) | |
| · Denseso di habitantaro: | 68,7 hab./km² | |
Plusa informi:
| ||
| Valuto: | Euro | |
| Veho-latero: | dextre | |
| ISO: | HR
| |
HRV
| ||
191
| ||
| Reto-domeno: | .hr | |
Kroatia esas lando jacanta an sudal Europa. Ol havas kom vicini Slovenia e Hungaria norde, Italia nord-weste, Serbia este, e Bosnia e Herzegovina e Montenegro sud-este. Weste e sud-weste jacas Adriatika Maro.
La nomo Kroatia devenas de Mezepokala vorto Croātia, qua originis de latina vorto Dux Croatorum ("duko di Kroati").
Bazala fakti pri Kroatia.
Historio
redaktar| Precipua artiklo: Historio di Kroatia |
La regiono di la nuna Kroatia habitesis dal Homo neanderthalensis dum meza Paleolitiko. Fosili pri moderna homi qui vivis dum la Neolitiko deskovresis en multa regioni di la lando.
Segun la libro De Administrando Imperio, skribita dal Bizancana imperiestro Konstantinus la 7ma, Kroati arivis an lora provinco Dalmatia dum l'unesma duimo dil 7ma yarcento, pos vinkir l'Avari, nomadi qui habitis Balkani. Kristanismo adportesis a la regiono inter la 7ma e la 9ma yarcenti. En 925, Kroatia nedependanteskis unesmafoye, kom monarkio. Tomislav esis lua unesma rejo.
Dum la 14ma yarcento, la sud-esto di la regiono (la nuna Bosnia e Herzegovina) okupesis dal Otoman imperio. Dalmatia divenis parto di la Republiko Venezia. Inter 1797 e 1815 la regiono divenis teritorio di la monarkio Habsburg.
Pos l'Unesma mondomilito, Kroatia nedependanteskis ye la 29ma di oktobro 1918 e formacis la Stato di Sloveni, Kroati e Serbi. Ta stato unionis kun la Rejio Serbia ye la 4ma di decembro sam yaro, por formacar la Rejio di Serbi, Kroati e Sloveni, rinomizita ye la 3ma di oktobro 1929 kom Rejio Yugoslavia.
| Precipua artiklo: Yugoslavia |
Kroatia nedependanteskis de Yugoslavia ye la 25ma di junio 1991. Pos la nedependo, komencis milito inter Kroatia e Yugoslavia. Mili di personi exilesis od ocidesis dum "rasala purigesi". La milito fine cesis en 1995.
| Precipua artiklo: Milito pri la nedependo di Kroatia |
Ye la 1ma di julio 2013 Kroatia divenis la 28ma stato del Europana Uniono.[1]
Politiko
redaktar.jpg)
Kroatia esas parlamentala republiko. La prezidanto esas chefo di stato di la lando, ed elektesas direte dal populo por 5-yara periodo. La chefo di guvernerio essas la chefministro, qua elektesas dal parlamento.
La legifantaro konsistas ek singla-chambra parlamento (Sabor) kun 100 til 160 membri, qui elektesas dal populo por 4-yara periodo. Inter lua povi, lu povas modifikar la konstituco e legaro, aprobar la budjeto nacionala, deklarar milito e paco, establisar la frontieri nacionala, edc.
La judiciala povo havas tri rangi ed aplikas la konstituco e legaro aprobita dal legifantaro. La supra korto (Vrhovni sud) esas la maxim alta apelo-korto di la lando. Ol havas branchi civila e kriminala. Lua judicii esas publika, ecepte se la privateso di la parti mustas protektesar. La prezidanto di la Supra korto elektesas dal parlamento por 4 yari. L'infra instanci esas la municipala korti (1ma instanco) e komtala korti (2ma instanco). Ank existas korti pri komercal aferi e la supra komercala korto, korti pri minora delikti, la korto administrala e la Korto Konstitucala.
La nuna konstituco di la lando aprobesis ye la 22ma di decembro 1990, kande la lando nedependanteskis de Yugoslavia. Ol emendesis lastafoye en 2013.
Geografio
redaktar
Havanta entote 56 594 km², la surfaco di Kroatia esas poke min granda kam olta di Usana stato Westal Virginia. La lando havas longa litoro - entote 5835 kilometri, di qui 1777 kilometri en la kontinento, e la cetera en la insuli - kun plu kam 1.000 insuli. La precipua karakterizivo di lua reliefo esas montaro konocata kom Dinarid Alpi, qua trairas la lando norde til sude, ne multe distanta de la litoro. Lua maxim alta monto esas Dinara, kun 1 831 metri di altitudo. Norde (regiono konocata kom Panonia) e nord-este de la lando (regiono konocata kom Slavonia) la tereni esas basa.
La fluvii qui debushas an Adriatiko ne esas multe extensa. La maxim importanta riveri, Drava e Sava, debushas an Danubio. La maxim famoza lagi de la lando esas la lagi di Plitvice, qui prezervesas en nacionala parko.
On povas dividar la lando en tri klimatala zoni. Norde ed este la klimato esas kontinentala (Dfa segun la klimatala klasifikuro da Köppen) kun intensa pluvi, varma someri e kolda vintri. Dinarid Alpi havas montala klimato, kun milda e kurta someri e kolda e longa vintri. An la litoro la klimato esas Mediteranea, kun varma e sika someri e pluvoza e kolda vintri.
Kroatia esas un ek la landi Europana kun la maxim granda biodiverseso. Existas 4 granda ekosistemi, kun diferanta tipi di vejetantaro: Alpala (che Dinarid Alpi), Mediteranea proxim la litoro, Panoniana norde, e kontinentala este. Ank existas ekosistemi di kaverni submersita e di arei marshoza.
Ekonomio
redaktar| Precipua artiklo: Ekonomio di Kroatia |
Kroatia havas ekonomio kun alta revenuo. Lua Totala nacionala produkturo per persono esis 15.633 dolari en 2008. Turismo dominacas la sektoro di servadi e reprezentas 20% de tota TNP.
Demografio
redaktar
Segun la demografiala kontado di 2011, Kroatia havis 4 284 889[2]}} habitanti. La maxim multa (90,4%%) esas Kroati, 4,4% esis Serbi, altri (Bosniani, Hungari, Sloveni, Cheki, Cigani) esis 4,4%, e 0,8% ne informis lia etnio en 2011.[3]
L'oficala linguo di la lando esas Kroata, parolata da 95,6% de la habitantaro, kontre ke 1,2% parolas la Serba, 3% parolas altra lingui (Hungara, Cheka, Slovena, Albaniana), e 0,2% ne informis la linguo parolata en 2011.[3]
La religio kun la maxim granda nombro di adepti esas Katolikismo, por 86,3% de la habitantaro, 4,4% esis Ortodoxi, 1,5% esis Mohamedani, 1,5% praktikis altra religii, e 2,5% ne informis pri religio. Atei esis 3,8% de la habitantaro en 2011.[3]
La maxim grand urbo esas la chef-urbo Zagreb. Altra importanta urbi esas Split, Rijeka ed Osijek.
Kulturo
redaktarKelka importanta nomi pri Kroatiana literaturo esas Antun Gustav Matoš, poeti Antun Branko Šimić e Miroslav Krleža, realista skriptisto Miroslav Krleža, e Nobel-laureato Ivo Andrić.
L'anciena urbo Dubrovnik deklaresis Mondala Patrimonio di la Homaro dal UNESKO.
Futbalo esas la maxim populara sporto di Kroatia. GNK Dinamo Zagreb esas la futbalo-klubo kun maxim granda nombro di admiranti.
Referi
redaktar- ↑ Milhares de pessoas comemoram em Zagreb a entrada oficial da Croácia na UE - Autoro: UOL. URL vidita ye 30ma di junio 2013.
- ↑ 1. POPULATION BY AGE AND SEX, BY SETTLEMENTS, 2011 CENSUS - URL vidita ye 30ma di novembro 2018.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Croatia - The World Factbook - Publikigita da CIA. URL vidita ye 30ma di novembro 2018.
| Nuna stati qui olim formacis anciena Yugoslavia | .svg){kind=small}
|
|---|---|
| Bosnia e Herzegovina | Kosovo | Kroatia | Norda Makedonia | Montenegro | (Serbia e Montenegro) | Serbia | Slovenia | |
|
| |
| Membrostati: | Austria – Belgia – Bulgaria – Chekia – Chipro – Dania – Estonia – Finlando – Francia – Germania – Grekia – Hispania – Hungaria – Irlando – Italia – Kroatia - Latvia – Lituania – Luxemburgia – Malta – Nederlando – Polonia – Portugal – Rumania – Slovakia – Slovenia – Suedia | |
| Negocianta stati: | Islando - Montenegro – Norda Makedonia – Serbia – Turkia | |
| Peticionanta stati: | Albania | |
| Potenciala kandidati: | Bosnia e Herzegovina - Kosovo | |
|
|
| Albania | Andora | Austria | Belgia | Bielorusia | Bosnia e Herzegovina | Bulgaria | Chekia | Dania | Estonia | Finlando | Francia | Germania | Grekia | Gruzia | Hispania | Hungaria | Islando | Italia | Kroatia | Latvia | Liechtenstein | Lituania | Luxemburgia | Malta | Moldova | Monako | Montenegro | Nederlando | Norda Makedonia | Norvegia | Polonia | Portugal | Republiko Irlando | Rumania | Rusia | San-Marino | Serbia | Slovakia | Slovenia | Suedia | Suisia | Ukraina | Unionita Rejio | Vatikano | |
| Nesuverena teritorii: Alando | Faero | Gibraltar | Guernsey | Jersey | Insulo Man | Svalbard e Jan Mayen | |