Kethoprak: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan

Salarik

Révisi wekasan kala 8 Oktober 2023 00.10

Kethoprak kalebu salah sawijining kesenian rakyat ing Jawa Tengah, nanging uga bisa tinemu ing Jawa Wétan. Kethoprak wis nyawiji dadi budaya masarakat Jawa Tengah lan bisa ngasoraké kesenian liyané, umpamané Srandul, Emprak, lan saliyané.

Sajarah

Kethoprak wiwit bebukané awujud dedolanan para priya ing dhusun kang lagi nganaaké lelipur sinambi nabuh lesung kanthi irama ana ing waktu wulan purnama ndadari, mau Gejog. Ana ing tembé kaéring tembang bebarengan ing kampung/dhusun kanggo lelipur. Saterusé ana tambahan kendhang, terbang, lan suling. Mula wiwit saka iku mau Kethoprak Lesung, kira-kira kadadéan ing taun 1887. Banjur ana ing taun 1909 wiwitan dianakaké pagelaran Kethoprak kanthi paripurna/lengkap.

Pagelaran Kethoprak wiwitan kang resmi ing ngarepé masarakat/umum, yaiku Kethoprak Wreksotomo, dipandhegani déning Ki Wisangkoro, kang mandhegani kabèh kakung. Carita kang dipagelaraké yaiku: Warsa - Warsi, Kendana Gendini, Darma - Darmi, lsp..

Sawisé iku pagelaran Kethoprak sansaya suwé dadi lan apike uga dadi klangenane masarakat, mligi ing tlatah Yogyakarta. Ing kadadéan sawisé Pagelaran Kethoprak dadi pepak anggoné crita lan uga kaering gamelan.

Jinis

Anane gegayutan karo pagelaran "teater" para narapraja, mula pagelaran Kethoprak, bisa dibédakaké mengkene:

Kothékan Lesung: awujud awal mulané Kethoprak lan dadi winih ing tembé mburi dadi pagelaran Kethoprak.
Kethoprak Lesung Wiwitan: wiwitane saka kothékan Lesung ana jogèd-jogèd lan jangkep karo crita , panguripané para tani.
Kethoprak Lesung: Amujudaké pagelaran jangkep lan nganggo crita rakyat kaéring gamelan kaya ta kendhang, suling, terbang lan lesung. Iki kang bakal dadi laire pagelaran Kethoprak.
Kethoprak Gamelan: Wiwitan saka Kethoprak Lesung, dijangkepi karo crita Panji lan ageman 'mesiran' (Baghdad).
Kethoprak Gamelan Pendhopo: crita-critane ngemungaké crita Babad, dipagelarake nganti seprené. Pagelaranné ana ing panggung tanpa payon, nanging wis nyedhaki ana ing Gedhung/panggung , yaiku mau Kethoprak Pendapa (Pagelarane ana ing 'Pendopo').
Kethoprak Panggung: Iki pagelaran Kethoprak ingkang pungkasan , yaiku Kethoprak kang dipagelaraké ana ing panggung kanthi crita campur, awujud crita rakyat, sajarah, babad uga crita adhaptasi saka ing nagari manca ([[Sampek Eng Tay’’, Maling saka Bagdad lsp.).

Saiki bisa dipirsani Kethoprak Panggung ana ing tlatah Jawa Tengah lan Jawa Wétan. Pagelarané dadi profesional kanthi amungut bayaran karcis, uga kanggoné para nayaga (pemain) lan pradangga (penabuh gamelan) kethoprak wis dadi panguripan. Tehnik pagelaran lan carita digawé luwih apik lan ditindakake kanthi teges lan tumemen. Tuladha mau bisa dipirsani ana ing Kethoprak "Siswo Budoyo" saking Tulung Agung, Jawa Wétan kang wis misuwur ana ing ngendi waé, dadi klangenane masarakat.

Isi carita

Rupa-warna carita pagelaran Kethoprak upama carita rakyat, dongèng, babad,legenda, sajarah lan adhaptasi saka nagari manca bisa uga migunakaké swasana Indonésia, tuladhané karya Shakespeare: Pangeran Hamlet utawa Sampek Eng Tay. Carita-carita baku: Darma-Darmi, Warsa-Warsi, Kendana-Gendini, Abdul Semararupi carita Menak, Panji Asmarabangun, Klana Sewandana carita Panji, Ande-ande lumut, Angling Darma, Roro Mendut, Damarwulan, Ranggalawe, Jaka bodo.

Carita klangenan masarakat bisa awujud carita pahlawanan, paperangan, carita nglempengake kabecikan adate ing pungkasan carita kang tumindake becik, jujur bakal éntuk kamenangan.

Ageman para nayaga juru main dipadakake karo carita kang dipagélarake,. Biasane nganggo ageman para Narapraja Jawa wektu jaman kraton biyèn. Upama Pangeran Wiroguna, Agemane ngangga Priyayi Jawa Pangeran saka tlatah Jawa Tengah (Jogjakarta), Semono uga para prajurit. Nanging uga ana ageman kang awujud simbolis ,upamané Piyantun Wicaksana aweni ageman cemeng , Piyantun suci awerni agemmn pethak, ingkang kendhel agemane abang. Carita Baghdad agemane mau "Mesiran" nganggo ageman sutra. Agemen Wayang wong uga ana gegayutan karo Kethoprak, mligi Kethoprak pesisran tlatah Jawa sisih pasisir Lor. Umpamane carita Angling Darma, Menak Jingga/Damarwulan.

Uga ana ageman mau basahan, ya iku ageman kejawen nanging cinampur ing liyan bisa wujud ageman bathik, lan beskap uga surban (racaké nganggo uga jubah). Ageman basahan iki adate ana ing carita Menak utawa carita para wali/para ulama Islam ing sajerone praja.

Sing dadi ciri wancine Kethoprak: Carita kanthi para nayaga/juru main , kaering tabuhan (gamelan) ,Ageman tembang kang dadi tetenger kethoprak. Rembugan uga biyasa nganggo tembang ,dadi tembang bisa minangka dadi pangiring adegan, dialog, monolog (rerasan dewe) utawa dadi narasi.

Wondene unining gamelan kanggo ngeringi tembang, adegan, ilustrasi swasana carita, swasana dramatik, kang mbedakake adegan siji lan sijiné.

Kanggé para maos kang péngin midhangetake kethoprak ing format mp3 bisa ngundhuh ing kéné https://web.archive.org/web/20090807133850/http://apdnsemarang.wordpress.com/dagelan-ludruk-ketoprak/

Perangkat pengiring

Kendang, saron, ketuk, kenong, kempul lan gong bumbung utawa gong kemada. Gamelan jangkep adate nganggo suling utawa terbang. kanthi tambahan keprak.

Para nayaga kethoprak racaké pinter anggoné "akting" uga kudu pinter nyanyi & nari.

Para pradangga gamelan, bebarengan karo sinden (waranggono),ngeringi irama gamelan kethoprak.

Sanajan kang dianggo basa Jawa, nanging kudu nganggo "unggah-ungguh" basa. bisa nganggo Jawa biyasa (ngoko), basa krama, lan Krama inggil.

Saiki, ana ing wolak waliking jaman, kethoprak uga duwé "improvisasi" kanthi wujud dagelan kethoprak. Umpamane awujud Dagelan lan Kethoprak Humor ana ing giyaran Radio lan télévisi. Carita bakune padha nanging dipagelarake kanthi dagelan. Mligi ngemungake lan nyenengake pamirsane. Bab paugeran nomer loro. Kethoprak mau racaké wis ora nganggo unggah ungguh basa lan tatakrama, kang baku bisa gawé geguyu. Carita lan basa ora nganggo paugeran baku. Mula bisa diarani Kethoprak ora jangkep.

Tembung "pradangga", miturut Leksikon/Kamus Bausastra Jawa anggitane Poerwodarminta taun 1939,iku tegesé "gamelan" dudu penabuh gamelan. Yèn penabuh gamelan iku ingaran "niyaga". Sumangga dipriksani ing http://www.sastra.org/basa-dan-budaya/38-kamus-dan-leksikon/781-bausastra-jawa-poerwadarminta-1939-75 Archived 2021-02-27 at the Wayback Machine.. Matur nuwun.

Uga delengen

Kesenian Jawa

@@ Larik 1: / Larik 1: @@
 {{disambiginfo}}
 [[Gambar:Kethoprak Tobong Kelana Bhakti Budaya 2.jpg|250px|thumb|Kethoprak]]
-'''Kethoprak''' kalebu salah sawijining kesenian rakyat ing [[Jawa Tengah]], ananging uga bisa tinemu ing [[Jawa Wetan]]. Kethoprak wis nyawiji dadi [[budaya]] masyarakat Jawa Tengah lan bisa ngasoraké kesenian liyané, umpamané [[Srandul]], [[Emprak]], lan sakliyané.
+'''Kethoprak''' kalebu salah sawijining kesenian rakyat ing [[Jawa Tengah]], nanging uga bisa tinemu ing [[Jawa Wétan]]. Kethoprak wis nyawiji dadi [[budaya]] masarakat Jawa Tengah lan bisa ngasoraké kesenian liyané, umpamané [[Srandul]], [[Emprak]], lan saliyané.
 ==Sajarah==
-Kethoprak wiwit bebukané awujud dedolanan para priya ing [[dhusun]] sing lagi nganaaké lelipur sinambi nabuh lesung kanthi irama ana ing waktu wulan purnama ndadari, kasebut Gejog. Ana ing tembé kaéring tembang bebarengan ing kampung /dhusun kanggo lelipur. Saterusé ana tambahan  kendhang, terbang, lan suling. Mula wiwit saka iku kasebut Kethoprak Lesung, kira-kira kadadeyan ing tahun 1887. Banjur ana ing tahun [[1909]] wiwitan dianakaké pagelaran Kethoprak kanthi paripurna/lengkap.
+Kethoprak wiwit bebukané awujud dedolanan para priya ing [[dhusun]] kang lagi nganaaké lelipur sinambi nabuh lesung kanthi irama ana ing waktu wulan purnama ndadari, mau Gejog. Ana ing tembé kaéring tembang bebarengan ing kampung/dhusun kanggo lelipur. Saterusé ana tambahan  kendhang, terbang, lan suling. Mula wiwit saka iku mau Kethoprak Lesung, kira-kira kadadéan ing taun 1887. Banjur ana ing taun [[1909]] wiwitan dianakaké pagelaran Kethoprak kanthi paripurna/lengkap.
-Pagelaran Kethoprak wiwitan sing resmi ing ngarepé masyarakat/umum, yaiku Kethoprak Wreksotomo, dipandhegani dening Ki Wisangkoro, sing mandhegani kabeh kakung. Carita sing dipagelarake yaiku : Warsa - Warsi, Kendana Gendini, Darma - Darmi, lan sapanunggalane.
+Pagelaran Kethoprak wiwitan kang resmi ing ngarepé masarakat/umum, yaiku Kethoprak Wreksotomo, dipandhegani déning Ki Wisangkoro, kang mandhegani kabèh kakung. Carita kang dipagelaraké yaiku: Warsa - Warsi, Kendana Gendini, Darma - Darmi, lsp..
-Sawise iku pagelaran Kethoprak sansaya suwe dadi lan apike uga dadi klangenane masyarakat, utamane ing tlatah [[Yogyakarta]]. Ing kadadeyan sawise Pagelaran Kethoprak dadi pepak anggone carita lan ugo kaering [[gamelan]].
+Sawisé iku pagelaran Kethoprak sansaya suwé dadi lan apike uga dadi klangenane masarakat, mligi ing tlatah [[Yogyakarta]]. Ing kadadéan sawisé Pagelaran Kethoprak dadi pepak anggoné crita lan uga kaering [[gamelan]].
 ==Jinis==
-Anane gegayutan karo pagelaran "teater" para narapraja, mula pagelaran Kethoprak, bisa dibedakake mengkene :
+Anane gegayutan karo pagelaran "teater" para narapraja, mula pagelaran Kethoprak, bisa dibédakaké mengkene:
-* Kothékan Lesung : awujud awal mulané Kethoprak lan dadi winih ing tembé mburi dadi pagelaran Kethoprak.
+* Kothékan Lesung: awujud awal mulané Kethoprak lan dadi winih ing tembé mburi dadi pagelaran Kethoprak.
-* Kethoprak Lesung Wiwitan : wiwitane saka kothekan Lesung ana  tari-tarian lan jangkep karo carita , panguripané para tani .
+* Kethoprak Lesung Wiwitan: wiwitane saka kothékan Lesung ana  jogèd-jogèd lan jangkep karo crita , panguripané para tani.
-* Kethoprak Lesung : Amujudaké pagelaran jangkep lan nganggo carita rakyat kaering gamelan kayata kendhang, suling, terbang lan lesung. Iki sing bakal dadi laire pagelaran Kethoprak.
+* Kethoprak Lesung: Amujudaké pagelaran jangkep lan nganggo crita rakyat kaéring gamelan kaya ta kendhang, suling, terbang lan lesung. Iki kang bakal dadi laire pagelaran Kethoprak.
-* Kethoprak Gamelan : Wiwitan saka Kethoprak Lesung, dijangkepi karo carita Panji lan ageman 'mesiran' ( Baghdad ).
+* Kethoprak Gamelan: Wiwitan saka Kethoprak Lesung, dijangkepi karo crita Panji lan ageman 'mesiran' (Baghdad).
-* Kethoprak Gamelan Pendhopo : carita-caritane ngemungake carita [[Babad]], dipagelarake nganti seprené . Pagelaranne ana ing panggung tanpa payon, nanging wis nyedhaki ana ing Gedhung/panggung , yaiku kasebut  Kethoprak Pendapa ( Pagelarane ana ing '[[Pendopo]]').
+* Kethoprak Gamelan Pendhopo: crita-critane ngemungaké crita [[Babad]], dipagelarake nganti seprené. Pagelaranné ana ing panggung tanpa payon, nanging wis nyedhaki ana ing Gedhung/panggung , yaiku mau  Kethoprak Pendapa (Pagelarane ana ing '[[Pendopo]]').
-* Kethoprak Panggung : Iki pagelaran Kethoprak ingkang pungkasan , yaiku Kethoprak kang dipagelarake ana ing panggung kanthi carita campur, awujud carita rakyat, sejarah, babad uga carita adaptasi saka ing nagari manca  ([[Sampek Eng Tay’’, Maling saka Bagdad lan sapanunggalane ).
+* Kethoprak Panggung: Iki pagelaran Kethoprak ingkang pungkasan , yaiku Kethoprak kang dipagelaraké ana ing panggung kanthi crita campur, awujud crita rakyat, sajarah, babad uga crita adhaptasi saka ing nagari manca  ([[Sampek Eng Tay’’, Maling saka Bagdad lsp.).
-Saiki bisa dipirsani Kethoprak Panggung ana ing tlatah Jawa Tengah lan Jawa Wetan. Pagelarane dadi profesional kanthi amungut bayaran karcis , uga kanggone para nayaga (pemain ) lan pradangga (penabuh gamelan ) kethoprak wis dadi panguripan.
+Saiki bisa dipirsani Kethoprak Panggung ana ing tlatah Jawa Tengah lan Jawa Wétan. Pagelarané dadi profesional kanthi amungut bayaran karcis, uga kanggoné para nayaga (pemain) lan pradangga (penabuh gamelan) kethoprak wis dadi panguripan.
-Tehnik pagelaran lan carita digawé luwih apik lan ditindakake kanthi teges lan tumemen. Tuladha mau bisa dipirsani ana ing  Kethoprak "Siswo Budoyo" saking Tulung Agung, Jawa Wetan kang wis misuwur ana ing ngendi wae, dadi klangenane masyarakat.
+Tehnik pagelaran lan carita digawé luwih apik lan ditindakake kanthi teges lan tumemen. Tuladha mau bisa dipirsani ana ing  Kethoprak "Siswo Budoyo" saking Tulung Agung, Jawa Wétan kang wis misuwur ana ing ngendi waé, dadi klangenane masarakat.
 ==Isi carita==
+[[Gambar:Pemain lan Pengkrawit ing Kethoprak Bhumi Sambhara Budhara.jpg|kiri|jmpl|Pemain lan Pengkrawit ing Kethoprak Bhumi Sambhara Budhara]]
-Rupa-werna carita pagelaran Kethoprak umpama carita rakyat, dongeng, babad,legenda, sejarah lan adaptasi saka nagari manca bisa uga migunakake swasana Indonesia, tuladhane karya Shakespeare : Pangeran Hamlet utawa Sampek Eng Tay. Carita-carita baku: Darma-Darmi, Warsa-Warsi, Kendana-Gendini, Abdul Semararupi crita Menak, Panji Asmarabangun, Klana Sewandana crita Panji, Ande-ande lumut, Angling Darma, Roro Mendut, Damarwulan, Ranggalawe, Jaka bodo.
+Rupa-warna carita pagelaran Kethoprak upama carita rakyat, dongèng, babad,legenda, sajarah lan adhaptasi saka nagari manca bisa uga migunakaké swasana Indonésia, tuladhané karya Shakespeare: Pangeran Hamlet utawa Sampek Eng Tay. Carita-carita baku: Darma-Darmi, Warsa-Warsi, Kendana-Gendini, Abdul Semararupi carita Menak, Panji Asmarabangun, Klana Sewandana carita Panji, Ande-ande lumut, Angling Darma, Roro Mendut, Damarwulan, Ranggalawe, Jaka bodo.
-Carita klangenan masyarakat bisa awujud carita pahlawanan, paperangan, carita nglempengake kabecikan adate ing pungkasan carita sing tumindake becik, jujur bakal entuk kamenangan.
+Carita klangenan masarakat bisa awujud carita pahlawanan, paperangan, carita nglempengake kabecikan adate ing pungkasan carita kang tumindake becik, jujur bakal éntuk kamenangan.
-Ageman para nayaga pemain dipadakake karo carita kang dipagélarake, . Biasane nganggo ageman para Narapraja Jawa  wektu jaman kerajaan biyen. Umpama Pangeran Wiroguna, Agemane ngangga Priyayi Jawa Pangeran saka tlatah Jawa Tengah ( Jogjakarta ), Semono uga para prajurit. Nanging uga ana ageman kang awujud simbolis ,umpamane Piyantun Wicaksana aweni ageman cemeng , Piyantun suci awerni agemmn pethak, ingkang kendhel agemane abang. Carita Baghdad agemane kasebut "Mesiran" nganggo ageman sutra. Agemen [[Wayang wong]] uga ana gegayutan karo Kethoprak, utamane Kethoprak pesisran tlatah Jawa sisih pesisir Lor. Umpamane carita Angling Darma, Menak Jingga/Damarwulan.
+Ageman para nayaga juru main dipadakake karo carita kang dipagélarake,. Biasane nganggo ageman para Narapraja Jawa  wektu jaman kraton biyèn. Upama Pangeran Wiroguna, Agemane ngangga Priyayi Jawa Pangeran saka tlatah Jawa Tengah (Jogjakarta), Semono uga para prajurit. Nanging uga ana ageman kang awujud simbolis ,upamané Piyantun Wicaksana aweni ageman cemeng , Piyantun suci awerni agemmn pethak, ingkang kendhel agemane abang. Carita Baghdad agemane mau "Mesiran" nganggo ageman sutra. Agemen [[Wayang wong]] uga ana gegayutan karo Kethoprak, mligi Kethoprak pesisran tlatah Jawa sisih pasisir Lor. Umpamane carita Angling Darma, Menak Jingga/Damarwulan.
-Uga ana ageman kasebut basahan, yokuwi ageman kejawen ananging cinampur ing liyan bisa arupa ageman batik, lan beskap uga surban (biasane nganggo uga jubah). Ageman basahan iki adate ana ing carita Menak utawa carita para wali/para ulama Islam ing sajerone praja.
+Uga ana ageman mau basahan, ya iku ageman kejawen nanging cinampur ing liyan bisa wujud ageman bathik, lan beskap uga surban (racaké nganggo uga jubah). Ageman basahan iki adate ana ing carita Menak utawa carita para wali/para ulama Islam ing sajerone praja.
-Sing dadi ciri wancine Kethoprak :
+Sing dadi ciri wancine Kethoprak:
-Carita kanthi para nayaga/pemain , kaering tabuhan (gamelan) ,Ageman tembang kang dadi tetenger kethoprak .
+Carita kanthi para nayaga/juru main , kaering tabuhan (gamelan) ,Ageman tembang kang dadi tetenger kethoprak.
-Rembugan uga biasa nganggo tembang ,dadi tembang bisa mujudake
+Rembugan uga biyasa nganggo tembang ,dadi tembang bisa minangka
-dadi pangiring adegan, dialog, monolog ( rerasan dewe) utawa dadi narasi.
+dadi pangiring adegan, dialog, monolog (rerasan dewe) utawa dadi narasi.
-Wondene unining gamelan kanggo ngeringi tembang, adegan, ilustrasi swasana carita, swasana dramatik, kang mbedakake adegan siji lan sijine.
+Wondene unining gamelan kanggo ngeringi tembang, adegan, ilustrasi swasana carita, swasana dramatik, kang mbedakake adegan siji lan sijiné.
+Kanggé para maos kang péngin midhangetake kethoprak ing format mp3 bisa ngundhuh ing kéné https://web.archive.org/web/20090807133850/http://apdnsemarang.wordpress.com/dagelan-ludruk-ketoprak/
-Kagem para maos sing kepingin midhangetake kethoprak ing format mp3 bisa ngundhuh ing kene http://apdnsemarang.wordpress.com/dagelan-ludruk-ketoprak/
 ==Perangkat pengiring==
 [[Kendang]], [[saron]], [[ketuk]], [[kenong]], [[kempul]] lan [[gong]] bumbung utawa gong kemada. Gamelan jangkep adate nganggo [[suling]] utawa terbang. kanthi tambahan [[keprak]].
-Para nayaga kethoprak biasane pinter anggone "akting" uga kudu pinter nyanyi & nari .
+Para nayaga kethoprak racaké pinter anggoné "akting" uga kudu pinter nyanyi & nari.
 Para pradangga gamelan, bebarengan karo [[sinden]] (waranggono),ngeringi irama gamelan kethoprak.
-Senadyan sing dianggo basa Jawa, nanging kudu nganggo "unggah-ungguh" basa. bisa nganggo Jawa biasa (ngoko), basa krama, lan Krama inggil.
+Sanajan kang dianggo basa Jawa, nanging kudu nganggo "unggah-ungguh" basa. bisa nganggo Jawa biyasa (ngoko), basa krama, lan Krama inggil.
-Saiki, ana ing wolak waliking jaman, kethoprak uga duwe "improvisasi" kanthi wujud dagelan kethoprak.
+Saiki, ana ing wolak waliking jaman, kethoprak uga duwé "improvisasi" kanthi wujud dagelan kethoprak.
-Umpamane awujud Dagelan lan Kethoprak Humor ana ing siaran Radio lan televisi.
+Umpamane awujud Dagelan lan Kethoprak Humor ana ing giyaran Radio lan télévisi.
 Carita bakune padha nanging dipagelarake kanthi dagelan.
 Mligi ngemungake lan nyenengake pamirsane. Bab paugeran nomer loro.
-Kethoprak mau biasane wis ora nganggo unggah ungguh basa lan tatakrama, sing baku bisa gawe geguyu. Carita lan basa ora nganggo paugeran baku. Mula bisa kasebut Kethoprak ora jangkep.
+Kethoprak mau racaké wis ora nganggo unggah ungguh basa lan tatakrama, kang baku bisa gawé geguyu. Carita lan basa ora nganggo paugeran baku. Mula bisa diarani Kethoprak ora jangkep.
+Tembung "pradangga", miturut Leksikon/Kamus Bausastra Jawa anggitane Poerwodarminta taun 1939,iku tegesé "gamelan" dudu penabuh gamelan. Yèn penabuh gamelan iku ingaran "niyaga". Sumangga dipriksani ing  http://www.sastra.org/basa-dan-budaya/38-kamus-dan-leksikon/781-bausastra-jawa-poerwadarminta-1939-75 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210227104341/https://www.sastra.org/basa-dan-budaya/38-kamus-dan-leksikon/781-bausastra-jawa-poerwadarminta-1939-75 |date=2021-02-27 }}.
-Tembung "pradangga", miturut Leksikon/Kamus Bausastra Jawa anggitane Poerwodarminta tahun 1939,iku tegese "gamelan" dudu penabuh gamelan. Yen penabuh gamelan kuwi disebut "niyaga". Sumangga dipriksani ing  http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/38-kamus-dan-leksikon/781-bausastra-jawa-poerwadarminta-1939-75.
 Matur nuwun.
-==Uga pirsani==
+== Uga delengen ==
 *[[Kesenian Jawa]]
+[[Kategori:Kagunan]]
+[[Kategori:Kesenian Jawa]]
-[[Kategori:Seni]] [[Kategori:Kesenian Jawa]] [[Kategori:Kethoprak]] [[Kategori:Sandiwara]]
+[[Kategori:Kethoprak]]
-[[Kategori:Kesenian tradhisional Indonesia]]
+[[Kategori:Sandiwara]]