დიმიტრი ამილახვარი: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა

[შეუმოწმებელი ვერსია]

[შემოწმებული ვერსია]

← წინა ცვლილება

შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა

ვიზუალურივიკიტექსტი

18:03, 7 აპრილი 2010-ის ვერსია რედაქტირება Tokoko (განხილვა \| წვლილი) სანდო მომხმარებლები 6 306 edits მ შესავალი ← წინა ცვლილება		უკანასკნელი რედაქცია 11:18, 22 ოქტომბერი 2024-ის მდგომარეობით რედაქტირება გაუქმება M. (განხილვა \| წვლილი) შემმოწმებელი, სანდო მომხმარებლები 63 655 edits →ხსოვნა
(არ არის ნაჩვენები 34 მომხმარებელთა 22 შუალედ ვერსიებში)
ხაზი 1: {{მმ\|ამილახვარი}} {{რჩეული}}▼ {{ინფოდაფა სამხედრო მოღვაწე [[Image:DimitriAmilakhvari.jpg\|thumb\|დიმიტრი ამილახვარი]]▼ \|სრული სახელი = დიმიტრი ამილახვარი '''დიმიტრი გიორგის ძე ამილახვარი''' ( [[1906]], [[ბაზორკინო]] (ახლანდ. [[ჩერმენი]]), თერგის ოლქი ― † [[24 ოქტომბერი]], [[1942]], [[ელ-ალამეინი]], ჩრდ. [[ეგვიპტე]]), [[საფრანგეთი\|საფრანგეთის]] არმიის ქართველი მოღვაწე, საფრანგეთის უცხოეთის ლეგიონის პოლკოვნიკი. დაბადების ადგილის მიხედვით ,,ბაზორკა,,-დ იწოდებოდა. მე-19 საუკუნის გამოჩენილი სამხედრო და საზოგადო მოღვაწის, გენერალ [[ამილახვარი, ივანე\|ივანე ამილახვრის]] (1829-1905) შვილიშვილი. მისი მამა, [[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა\|საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის]] ასევე სამხედრო მოღვაწე. შემდეგ პოლკოვნიკი გიორგი ამილახვარი ოჯახით ემიგრაციაში წავიდა [[1921]] წელს, ბოლშევიკური [[რუსეთი]]ს მიერ [[საქართველო\|საქართველოს]] ოკუპაცია-ანექსიისთანავე. 1926 წელს ამილახვარმა დაამთავრა სან-სირის სამხედრო სასწავლებელი. იმავე წელს დაიწყო მისი სამხედრო კარიერა [[საფრანგეთის უცხოეთის ლეგიონი\|საფრანგეთის უცხოეთის ლეგიონში]]. მონაწილეობდა მნიშვნელოვან სამხედრო ოპერაციებში [[ჩრდილოეთ აფრიკა]]ში.▼ \|ორიგინალური სახელი = \|ცხოვრების პერიოდი = [[1906]] ― [[24 ოქტომბერი]], [[1942]] \|დაბადების ადგილი = [[ბაზორკინო]] (ახლანდ. [[ჩერმენი]]), თერგის ოლქი \|გარდაცვალების ადგილი = [[ელ-ალამეინი]], ჩრდ. [[ეგვიპტე]] \|პორტრეტი = Dimitri Amilakvari 1942.jpg ▲~~[[Image:DimitriAmilakhvari.jpg\|thumb~~\|ხელმოწერა = დიმიტრი ამილახვარი]] \|მეტსახელი = ბაზორკა \|კუთვნილება = [[საფრანგეთი]], საფრანგეთის წინააღმდეგობის მოძრაობა \|სამხედრო სამსახურის წლები = [[1926]]—[[1942]] \|წოდება = [[ვიცე-პოლკოვნიკი]] \|ჯარის სახეობა = [[არმია\|სახმელეთო სამხედრო ძალები]] \|მეთაურობდა = \|ნაწილი = [[საფრანგეთის უცხოური ლეგიონი]] \|ბრძოლები/ომები = [[ბირ-ჰაკეიმის ბრძოლა]]<br>[[ელ-ალამეინის ბრძოლა]] \|ჯილდოები = [[ფაილი:Offizierskreuz.jpg\|22px]] [[საპატიო ლეგიონის ორდენი\|საპატიო ლეგიონი]]<br>[[ფაილი:Compagnon de la Liberation Frankrijk Eigen tekening.jpg\|13px]] გათავისუფლების ჯვარი \|კავშირი = }} ▲'''დიმიტრი გიორგის ძე ამილახვარი''' (დ. [[1906]], [[ბაზორკინო]] (ახლანდ. [[ჩერმენი]]), თერგის ოლქი ~~― †~~ — გ. [[24 ოქტომბერი]], [[1942]], [[ელ-ალამეინი]], ჩრდ. [[ეგვიპტე]]), — [[საფრანგეთი~~\|საფრანგეთის~~]]ს არმიის ქართველი მოღვაწე, საფრანგეთის ~~უცხოეთის~~უცხოური ლეგიონის პოლკოვნიკი. დაბადების ადგილის მიხედვით ~~,,ბაზორკა,,-დ~~„ბაზორკად“ იწოდებოდა. მე-19 საუკუნის გამოჩენილი სამხედრო და საზოგადო მოღვაწის, გენერალ [[ამილახვარი, ივანე\|ივანე ამილახვრის]] (1829-1905) შვილიშვილი. მისი მამა, [[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა\|საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის]] ასევე სამხედრო მოღვაწე. შემდეგ პოლკოვნიკი გიორგი ამილახვარი ოჯახით ემიგრაციაში წავიდა [[1921]] წელს, ბოლშევიკური [[რუსეთი]]ს მიერ [[საქართველო~~\|საქართველოს~~]]ს ოკუპაცია-ანექსიისთანავე. 1926 წელს ამილახვარმა დაამთავრა სან-სირის სამხედრო სასწავლებელი. იმავე წელს დაიწყო მისი სამხედრო კარიერა [[საფრანგეთის ~~უცხოეთის~~უცხოური ლეგიონი\|საფრანგეთის ~~უცხოეთის~~უცხოურ ლეგიონში]]. მონაწილეობდა მნიშვნელოვან სამხედრო ოპერაციებში [[ჩრდილოეთ აფრიკა]]ში. [[~~გერმანია~~გერმანელები\|გერმანელთა]] მიერ საფრანგეთის ოკუპაციისთანავე ~~უცხოეთის~~უცხოური ლეგიონის მაიორი დიმიტრი ამილახვარი [[ლონდონი\|ლონდონში]] ჩავიდა და შეუერთდა გენერალ [[შარლ დე გოლი]]ს ~~,,თავისუფალი~~„თავისუფალი ~~საფრანგეთის,,~~საფრანგეთის“ არმიას. აქ მსახურისას ის მონაწილეობდა სამხედრო ოპერაციებში [[~~ერითრეა~~ერიტრეა]]სა და [[სირია]]ში. ამის შედეგად მას [[პოლკოვნიკი]]ს ჩინი მიენიჭა. [[1942]] წელს [[ბირ-ჰაკეიმის ბრძოლა]]ში გამოჩენილი სიმამაცისთვის ის ~~,,გათავისუფლების~~„გათავისუფლების ~~ჯვრით,,~~ჯვრით“ დაჯილდოვდა. საბოლოოდ ამილახვარი დაიღუპა [[1942]] წლის [[24 სექტემბერი\|24 სექტემბერს]], [[ელ-ალამეინის ბრძოლა\|ელ-ალამეინის ბრძოლის]] დროს. იგი დიდი პატივით იქნა დაკრძალული [[ლიბია\|ლიბიის]] უდაბნოში. სიკვდილის შემდეგ, საფრანგეთის პრეზიდენტის, გენერალ [[შარლ დე გოლი\|დე გოლის]] ბრძანებით პოლკოვნიკი დიმიტრი ამილახვარი დაჯილდოვდა ,,„[[საპატიო ლეგიონის ორდენი\|საპატიო ~~ლეგიონი~~ლეგიონის]]~~,,-ს~~“ უმაღლესი ორდენით. ===განათლება=== [[1921]] წლამდე დიმიტრი ამილახვარი სწავლობდა [[თბილისი~~\|თბილისის~~]]ს ქართულ სათავადაზნაურო გიმნაზიაში. აღსანიშნავია, რომ 1921 წლის თებერვალ-მარტის ავადსახსენებელი მოვლენების შემდეგ საქართველოში გაბატონებულმა საბჭოთა რეჟიმმა განსაკუთრებული სისასტიკე გამოიჩინა ამილახვართა დიდებული საგვარეულოს მიმართ: საგვარეულოს წარმომადგენელთა უდიდესი ნაწილი განადგურებულ იქნა. [[1922]] წლიდან მისი ოჯახი დასახლდა [[პარიზი\|პარიზში]], სადაც [[1926]] წელს ამილახვარმა წარჩინებით დაამთავრა სან-სირის ცნობილი სამხედრო სასწავლებელი, რომელიც ითვლება საფრანგეთის ყველაზე პრესტიჟულ უმაღლეს სამხედრო სკოლად. იმავე წელს დაიწყო მისი არც თუ ხანგრძლივი (16-წლიანი), მაგრამ სახელოვანი სამხედრო კარიერა საფრანგეთის ~~უცხოეთის~~უცხოურ ლეგიონში.▼ ▲[[1921]] წლამდე დიმიტრი ამილახვარი სწავლობდა [[თბილისი\|თბილისის]] ქართულ სათავადაზნაურო გიმნაზიაში. აღსანიშნავია, რომ 1921 წლის თებერვალ-მარტის ავადსახსენებელი მოვლენების შემდეგ საქართველოში გაბატონებულმა საბჭოთა რეჟიმმა განსაკუთრებული სისასტიკე გამოიჩინა ამილახვართა დიდებული საგვარეულოს მიმართ: საგვარეულოს წარმომადგენელთა უდიდესი ნაწილი განადგურებულ იქნა. [[1922]] წლიდან მისი ოჯახი დასახლდა [[პარიზი\|პარიზში]], სადაც [[1926]] წელს ამილახვარმა წარჩინებით დაამთავრა სან-სირის ცნობილი სამხედრო სასწავლებელი, რომელიც ითვლება საფრანგეთის ყველაზე პრესტიჟულ უმაღლეს სამხედრო სკოლად. იმავე წელს დაიწყო მისი არც თუ ხანგრძლივი (16-წლიანი), მაგრამ სახელოვანი სამხედრო კარიერა საფრანგეთის უცხოეთის ლეგიონში. ===მხედრული მოღვაწეობა 1926-1940 წლებში=== სენ-სირის სამხედრო სასწავლებლის დასრულებისთანავე ლეიტენანტი დიმიტრი ამილახვარი განამწესეს ~~უცხოეთის~~უცხოური ლეგიონის იმ ბრიგადაში, რომელიც განლაგებული იყო [[~~ჩრდილოეთ~~ჩრდილოეთი აფრიკა\|ჩრდილოეთ აფრიკაში]]. აქ მან მოიხვეჭა ~~უცხოეთის~~უცხოური ლეგიონის ერთ-ერთი საუკეთესო ოფიცრის სახელი. მონაწილეობდა არაერთ მნიშვნელოვან სამხედრო ოპერაციაში. აქ მსახურობდა ამილახვარი [[მეორე მსოფლიო ომი~~\|II მსოფლიო ომის~~]]ს დაწყებამდე. ომის დაწყებისთანავე იგი ჩაირიცხა სიდი-ბელ-აბესში ([[ალჟირი]]) შექმნილ მე-13 ნახევარბრიგადაში.▼ [[1934]] წელს ლეიტენანტი ამილახვარი დაინიშნა აგადირის ზემდეგთა პროფესიული მომზადების სკოლის უფროსად. ამის შესახებ ცნობა გამოქვეყნდა ფრანგულ პრესაში. ამ დანიშვნის შესახებ ინფორმაცია გამოქვეყნებულია, აგრეთვე, ქართულ ემიგრანტულ პრესაშიც (იხ. გაზ. ~~,,თეთრი გიორგი,,~~„თეთრი გიორგი“, პარიზი, #74-75, 1934).▼ ▲სენ-სირის სამხედრო სასწავლებლის დასრულებისთანავე ლეიტენანტი დიმიტრი ამილახვარი განამწესეს უცხოეთის ლეგიონის იმ ბრიგადაში, რომელიც განლაგებული იყო [[ჩრდილოეთ აფრიკა\|ჩრდილოეთ აფრიკაში]]. აქ მან მოიხვეჭა უცხოეთის ლეგიონის ერთ-ერთი საუკეთესო ოფიცრის სახელი. მონაწილეობდა არაერთ მნიშვნელოვან სამხედრო ოპერაციაში. აქ მსახურობდა ამილახვარი [[მეორე მსოფლიო ომი\|II მსოფლიო ომის]] დაწყებამდე. ომის დაწყებისთანავე იგი ჩაირიცხა სიდი-ბელ-აბესში ([[ალჟირი]]) შექმნილ მე-13 ნახევარბრიგადაში. ▲[[1934]] წელს ლეიტენანტი ამილახვარი დაინიშნა აგადირის ზემდეგთა პროფესიული მომზადების სკოლის უფროსად. ამის შესახებ ცნობა გამოქვეყნდა ფრანგულ პრესაში. ამ დანიშვნის შესახებ ინფორმაცია გამოქვეყნებულია, აგრეთვე, ქართულ ემიგრანტულ პრესაშიც (იხ. გაზ. ,,თეთრი გიორგი,, , პარიზი, #74-75, 1934). [[1940]] წლის მაის-ივნისში ამილახვარი იყო [[ნარვიკი]]ს ცნობილი ბრძოლის აქტიური მონაწილე, რისთვისაც სარდლობამ საბრძოლო ჯვრით დააჯილდოვა. [[გერმანია\|გერმანელთა]] მიერ საფრანგეთის ოკუპაციისთანავე ~~უცხოეთის~~უცხოური ლეგიონის მაიორი დიმიტრი ამილახვარი [[ლონდონი\|ლონდონში]] ჩავიდა და შეუერთდა გენერალ [[დე გოლი, შარლ\|შარლ დე გოლის]] ~~,,თავისუფალი~~„თავისუფალი ~~საფრანგეთის,,~~საფრანგეთის“ არმიას. ===1940-1942=== ~~,,თავისუფალი~~„თავისუფალი ~~საფრანგეთის,,~~საფრანგეთის“ არმიის ჩამოყალიბებისთანავე ამილახვარი განამწესეს [[ერიტრეა~~\|ერიტრეაში~~]]ში. აქ მან თავი ისახელა ქ. [[მასაუ]]ს აღებისას ([[1941]] წლის [[7 აპრილი]]). აქ მან და მისმა შენაერთმა ხელთ იგდეს [[იტალია\|იტალიის]] რამდენიმე საესკადრო ნაღმოსანი და რამდენიმე ათეული ტყვე. ამისთვის მან კიდევ ერთხელ დაიმსახურა მაღალი სამხედრო ჯილდო.▼ ამის შემდეგ ამილახვარმა აქტიური მონაწილეობა მიიღო [[სირია\|სირიის]] კამპანიაში და ხელმძღვანელობდა ქ. [[დამასკო]]ს აღებას. ამისათვის საფრანგეთის პროფაშისტურმა ხელისუფლებამ მას დაუსწრებლად მიუსაჯა სიკვდილით დასჯა. [[1941]] წლის მაისის დამლევს ქართველ ოფიცერს მიენიჭა ~~უცხოეთის~~უცხოური ლეგიონის პოლკოვნიკის (კოლონელის) სამხედრო წოდება. იმავდროულად იგი დაინიშნა ნახევარბრიგადის მეთაურად.▼ ▲,,თავისუფალი საფრანგეთის,, არმიის ჩამოყალიბებისთანავე ამილახვარი განამწესეს [[ერიტრეა\|ერიტრეაში]]. აქ მან თავი ისახელა ქ. [[მასაუ]]ს აღებისას ([[1941]] წლის [[7 აპრილი]]). აქ მან და მისმა შენაერთმა ხელთ იგდეს [[იტალია\|იტალიის]] რამდენიმე საესკადრო ნაღმოსანი და რამდენიმე ათეული ტყვე. ამისთვის მან კიდევ ერთხელ დაიმსახურა მაღალი სამხედრო ჯილდო. ამილახვრის ნახევარბრიგადამ გადამწყვეტი როლი შეასრულა გერმანელი გენერლის ე. რომელის არმიის წინააღმდეგ წარმოებულ ბრძოლებში. კერძოდ, მან უდიდესი წინააღმდეგობა გაუწია რომელის არმიას ბირ-ჰაკეიმის 15-დღიან ბრძოლაში, რომელიც სამხედრო ხელოვნების ისტორიაში ,,უდაბნოს ვერდენად,, არის სახელდებული ([[1942]] წლის [[26 მაისი]] - [[10 ივნისი]]). ამისთვის გენერალმა დე გოლმა ამილახვარი მხედრული წარჩინების უმაღლესი ნიშნით, - ~~,,გათავისუფლების~~„გათავისუფლების ~~ჯვრით,,~~ჯვრით“ დააჯილდოვა.▼ ▲ამის შემდეგ ამილახვარმა აქტიური მონაწილეობა მიიღო [[სირია\|სირიის]] კამპანიაში და ხელმძღვანელობდა ქ. [[დამასკო]]ს აღებას. ამისათვის საფრანგეთის პროფაშისტურმა ხელისუფლებამ მას დაუსწრებლად მიუსაჯა სიკვდილით დასჯა. [[1941]] წლის მაისის დამლევს ქართველ ოფიცერს მიენიჭა უცხოეთის ლეგიონის პოლკოვნიკის (კოლონელის) სამხედრო წოდება. იმავდროულად იგი დაინიშნა ნახევარბრიგადის მეთაურად. ▲ამილახვრის ნახევარბრიგადამ გადამწყვეტი როლი შეასრულა გერმანელი გენერლის ე. რომელის არმიის წინააღმდეგ წარმოებულ ბრძოლებში. კერძოდ, მან უდიდესი წინააღმდეგობა გაუწია რომელის არმიას ბირ-ჰაკეიმის 15-დღიან ბრძოლაში, რომელიც სამხედრო ხელოვნების ისტორიაში ,,უდაბნოს ვერდენად,, არის სახელდებული ([[1942]] წლის [[26 მაისი]] - [[10 ივნისი]]). ამისთვის გენერალმა დე გოლმა ამილახვარი მხედრული წარჩინების უმაღლესი ნიშნით, - ,,გათავისუფლების ჯვრით,, დააჯილდოვა. ამილახვარი გმირულად დაიღუპა [[1942]] წლის [[24 სექტემბერი\|24 სექტემბერს]], ელ-ალამეინის ბრძოლის დროს. იგი დიდი პატივით იქნა დაკრძალული [[ლიბია\|ლიბიის]] უდაბნოში. სიკვდილის შემდეგ, საფრანგეთის პრეზიდენტის, გენერალ [[დე გოლი]]ს ბრძანებით პოლკოვნიკი დიმიტრი ამილახვარი დაჯილდოვდა ,,„[[საპატიო ლეგიონის ორდენი\|საპატიო ~~ლეგიონი~~ლეგიონის]]~~,,-ს~~“ უმაღლესი ორდენით. გარდა ამისა, მისი სახელი მიენიჭა სან-სირის სამხედრო აკადემიის [[1954]]-[[1956]] წლების გამოშვებას. ,,საფრანგეთის მთავრობამ ცნობილი სამხედრო სასწავლებლის,- სან-სირის 1954-56 წლის გამოშვებას დაარქვა დ. (ბაზორკა) ამილახვრის სახელობის გამოშვება. ცნობილია, რომ ასეთი პატივი ენიჭებათ მხოლოდ უაღრესად დამსახურებულ და სახელმოხვეჭილ მხედრებს. ამ ბრწყინვალე ოფიცრის უკანასკნელი ბრძოლა აღწერილი იყო ჟურნალ "„[[თავისუფალი საქართველოს ხმა\|The Voice of Free Georgia"]]“-ს მეხუთე ნომერში ~~ბატონ~~ [[ჩხენკელი, ალექსი\|ალექსი ჩხენკელის]] ([[საფრანგეთის ~~უცხოეთის~~უცხოური ~~ლეგიონის~~ლეგიონი]]ს პოლკოვნიკი, "საპატიო ლეგიონი"-ს ორდენის კავალერი - რედ.) მიერ. საფრანგეთის სამხედრო შტაბისა და მთავრობის აქტი ადასტურებს ჩვენ ცნობას დ. ამილახვრის დიდი დამსახურების შესახებ. ჩვენ დიდ სიხარულს გამოვთქვამთ ჩვენი თანამემამულის ასე ღირსეულად დაფასების გამო... ,,-აღნიშნულია ნიუ-იორკში გამომავალი ქართული ემიგრანტული გაზეთის "ქართული აზრი" პირველ ნომერში ([[1955]]). [[2005]] წელს საფრანგეთში ფართოდ აღინიშნა დიმიტრი ამილახვრის დაბადებიდან მე-100 წლისთავი: პარიზის ერთ-ერთ ქუჩას და სან-სირის სამხედრო აკადემიის აღნიშნული წლის გამოშვებას ეწოდა ჩვენი სახელოვანი თანამემამულის სახელი. == ხსოვნა == [[2010]] წლის [[27 დეკემბერი\|27 დეკემბრის]] თბილისის საკრებულოს გადაწყვეტილებით, დაბა წყნეთში არსებულ სტალინის ქუჩას დიმიტრი ამილახვარის ქუჩა ეწოდა. ==ლიტერატურა== Reyer G., L’homme qui a étonné la légion. «Paris Match», 1956 18 fevr., № 358, p. 77-82; * Табагуа И., Менабде Э., Он сражался за свободу, "«Молодёжь Грузии"», 1970, 10 марта. * ტარიელ ზოზრაშვილი — ''დიდი ქართველები — ცხოვრების ქრონიკები'', თბილისი, 2009, გვ.312-314 ISBN 978-99940-42-45-6 ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ამილახვარი, დიმიტრი}} ▲{{ყოფილი რჩეული}} [[კატეგორია:ქართველები]]▼ [[კატეგორია:ქართველი სამხედრო მოღვაწეები]] [[კატეგორია:საფრანგეთის სამხედრო მოღვაწეები]] [[კატეგორია:საფრანგეთის საპატიო ლეგიონის ორდენის მფლობელები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1905]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 24 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1942]] ▲[[კატეგორია:ქართველები საფრანგეთში]] [[კატეგორია:ამილახვრები\|დ]] ~~[[en:Dimitri Amilakhvari]]~~ [[კატეგორია:საპატიო ლეგიონის ორდენის კავალრები]] ~~[[es:Dimitri Amilakhvari]]~~ ~~[[fr:Dimitri Amilakvari]]~~ ~~[[it:Dimitri Amilakhvari]]~~ ~~[[no:Dimitri Amilakhvari]]~~ ~~[[ru:Амилахвари, Дмитрий]]~~