იხილეთ წყარო გვერდისთვის კონსტანსია არაგონელი

{{ინფოდაფა მმართველი
|სახელი = კონსტანსია არაგონელი
|სურათი = KonstancieAragonska Uhry.jpg
|ქვეყანა = [[უნგრეთის დედოფლების სია|უნგრეთის დედოფალი]]
|მმართველობის დასაწყისი = [[1198]]
|მმართველობის დასასრული = [[30 ნოემბერი]], [[1204]]
|წინამორბედი = [[მარგარიტა ფრანგი (1157-1197)|მარგარიტა ფრანგი]]
|მემკვიდრე = [[გერტრუდა მერანიელი]]
|ქვეყანა2 = [[სიცილიის სამეფო|სიცილიის დედოფალი]]
|მმართველობის დასაწყისი2 = [[15 აგვისტო]], [[1209]]
|მმართველობის დასასრული2 = [[23 ივნისი]], [[1222]]
|წინამორბედი2 = სიბილა მედანიელი
|მემკვიდრე2 = [[იზაბელა II იერუსალიმელი]]
|ქვეყანა3 = [[გერმანია|გერმანიის დედოფალი]]
|მმართველობის დასაწყისი3 = [[5 ივლისი]], [[1215]]
|მმართველობის დასასრული3 = [[23 აპრილი]], [[1220]]
|წინამორბედი3 = [[მარია ბრაბანტელი (1190-1260)|მარია ბრაბანტელი]]
|მემკვიდრე3 = [[მარგარეტ ავსტრიელი (1204-1266)|მარგარეტ ავსტრიელი]]
|ქვეყანა4 = [[საღვთო რომის იმპერატრიცების სია|საღვთო რომის იმპერატრიცა]]
|მმართველობის დასაწყისი4 = [[22 ნოემბერი]], [[1220]]
|მმართველობის დასასრული4 = [[23 ივნისი]], [[1222]]
|წინამორბედი4 = [[მარია ბრაბანტელი (1190-1260)|მარია ბრაბანტელი]]
|მემკვიდრე4 = [[იზაბელა II იერუსალიმელი]]
|დაბადების თარიღი = [[1179]]
|გარდაცვალების თარიღი = [[23 ივნისი]], [[1222]], (42-43 წლის)
|ქორწინება = [[იმრე (უნგრეთის მეფე)|იმრე, უნგრეთის მეფე]]<br/>[[ფრიდრიხ II შტაუფენი|ფრიდრიხ II, საღვთო რომის იმპერატორი]]
|შვილები = [[ლასლო III (უნგრეთი)|ლასლო III, უნგრეთის მეფე]]<br/>[[ჰაინრიხ გერმანიელი|ჰაინრიხი, გერმანიის მეფე]]
|დინასტია = ბარსელონელები
|მამა = [[ალფონსო II (არაგონი)|ალფონსო II, არაგონის მეფე]]
|დედა = [[სანჩა კასტილიელი (არაგონის დედოფალი)|სანჩა კასტილიელი]]
|რელიგია = [[კათოლიციზმი]]
}}
'''კონსტანსია არაგონელი''' ({{lang-es|Constanza de Aragón}}, {{lang-hu|Aragóniai Konstancia}}, {{lang-de|Konstanze von Aragón}}, {{lang-it|Constanza d'Aragona}}; დ. [[1179]]— გ. [[23 ივნისი]], [[1222]]) — ბარსელონას დინასტიის წარმომადგენელი. არაგონის მეფე [[ალფონსო II (არაგონი)|ალფონსო II]]-ისა და დედოფალ სანჩა კასტილიელის ქალიშვილი. უნგრეთის დედოფალი 1198-1204 წლებში როგორც იმრე I-ის მეუღლე. სიცილიისა და გერმანიის დედოფალი, ასევე საღვთო რომის იმპერატრიცა როგორც [[ფრიდრიხ II შტაუფენი|ფრიდრიხ II]]-ის პირველი ცოლი. 

== ადრეული წლები და უნგრეთის დედოფლობა ==
კონსტანსია დაიბადა 1179 წელს. იგი იყო არაგონის მეფე [[ალფონსო II]]-ისა და მისი მეუღლის, დედოფალ სანჩა კასტილიელის ქალიშვილი. მამამისი 1196 წელს გარდაიცვალა, რის შემდეგაც ტახტზე მისი უფროსი ძმა, [[პედრო II (არაგონი)|პედრო II]] ავიდა, რომელმაც მალევე მისი გათხოვება გადაწყვიტა. მომდევნო წელს მან კონსტანსია უნგრეთის მეფე იმრეზე დანიშნა, რის გამოც მას არაგონის დატოვება მოუწია. იმრესა და კონსტანსიას ქორწინება 1198 წელს შედგა ბუდას სამეფო სასახლეში, რის შემდეგაც იგი უნგრეთის დედოფალი გახდა. 1200 წელს კონსტანსიამ პირველი შვილი გააჩინა, რომელიც ვაჟი აღმოჩნდა და ლასლო დაარქვეს (შემდგომში მეფე ლასლო III).

1204 წლის 26 აგვისტოს იმრემ ლასლო თავის თანამმართველად დაინიშნა. იმავდროულად, იმრემ თავის ძმას, ანდრაშს ერთგულების ფიცი დაადებინა, რომ მისი გარდაცვალების შემდეგ მის ვაჟზე იზრუნებდა. ამავე წლის 30 ნოემბერს იმრე გარდაიცვალა და ტახტზე მცირეწლოვანი ლასლო III ავიდა, რომლის რეგენტიც ანდრაშ უნგრელი გახდა. 

ანდრაშმა დაარღვია დადებული პირობა და ტახტის ხელში ჩაგდება მოისურვა, რა დროსაც ლასლო და კონსტანსია ფაქტობრივად მისი ტყვეები გახდნენ. ტყვეობიდან თავის დასაღწევად კონსტანსიამ ვენაში გაქცევა მოისურვა. 

დედა-შვილი წარმატებით ჩავიდა ვენაში, სადაც ისინი ავსტრიის ჰერცოგმა ლეოპოლდ VI-მ დიდი პატივით მიიღო, მაგრამ ჩასვლიდან მალევე, 1205 წლის 7 მაისს ლასლო გარდაიცვალა. ამის გამო უნგრეთის მეფე ანდრაშ II გახდა, რომელიც ძმისწულის გადმოსვენებამდე სასწრაფოდ ეკურთხა მეფედ სეკეშფეჰერვარში. ჰერცოგ ლეოპოლდის დახმარებით, დედოფალმა კონსტანსიამ მოახერხა უკან, არაგონში დაბრუნება. 

== საღვთო რომის იმპერატრიცა ==
[[ფაილი:Crown of Constance of Aragon - Cathedral of Palermo - Italy 2015.JPG|მინი|მარცხნივ|კონსტანსია არაგონელის გვირგვინი, ინახება პალერმოს კათედრალში, იტალიაში]]
არაგონში დაბრუნებული კონსტანსია დედასთან, დედოფალ სანჩა არაგონელთან ერთად ცხოვრობდა ნუესტრა-სენიორას სააბატოში, ქალაქ სიხენაში, სამეფო კარიდან შორს. დაქვრივების შემდეგ სანჩამ ეს სააბატო თავისი ქმრის ხსოვნის უკვდავსაყოფად დააარსა, რომელიც დღემდე ფუნქციონირებს. კონსტანსიამ შემდგომი ხუთი წელი დედასთან ერთად სწორედ ამ სააბატოში განვლო, სანამ მისმა ძმამ მისი მეორედ გათხოვება არ მოისურვა. 

[[პედრო II (არაგონი)|პედრო II]]-ს რომის პაპ [[ინოკენტი III]]-სთან კარგი ურთიერთობა სჭირდებოდა, რადგან თავის ცოლთან, დედოფალ მარია მონპელიერთან განქორწინება სურდა, რისთვისაც პაპის ნებართვა იყო საჭირო. პაპმა განქორწინების სანაცვლოდ პედროს მისი დაქვრივებული დის, კონსტანსიას დაქორწინება მოსთხოვა საღვთო რომის ახალგაზრდა, უცოლ-შვილო იმპერატორ [[ფრიდრიხ II შტაუფენი|ფრიდრიხ II]]-ზე. პედრო ამ შეთავაზებას სიხარულით დასთანხმდა და 1208 წელს თავისი და სააბატოდან სამეფო კარზე გადაიყვანა. ამავე წელს, იგი სიცილიაში გადასახლდა, რის შემდეგაც იგი აღარასდროს დაბრუნებულა არაგონში და აღარც დედა უნახავს. მისი გამგზავრებიდან სულ მალე გარდაიცვალა სანჩა კასტილიელიც. 

კონსტანსიასა და ფრიდრიხის ქორწინება 1209 წლის 15 აგვისტოს შედგა სიცილიის სამეფოს ქალაქ მესინაში. იმავე ცერემონიალზე შედგა კონსტანსიას სიცილიის დედოფლად კურთხევა. ამ დროს კონსტანსია უკვე 30 წლის იყო, ხოლო მისი ახალი ქმარი მხოლოდ 14-ის. ქორწინებიდან ორი წლის შემდეგ, 1211 წელს მან ვაჟი გააჩინა, რომელსაც ჰაინრიხი დაარქვეს. 

1212 წლის 9 ოქტომბერს, ფრიდრიხი და კონსტანსია საღვთო რომის იმპერატორ [[ოტო IV]]-ის ხელშეწყობით ეკურთხნენ გერმანიის მეფე-დედოფლად. ამის შემდეგ ფრიდრიხი გერმანიაში გადასახლდა, მაგრამ დედოფალი კონსტანსია სიცილიაში დარჩა, რომელსაც რეგენტის სტატუსით მართავდა 1220 წლამდე. 

1220 წლის 22 ნოემბერს, ოტოს გარდაცვალების შემდეგ, რომის პაპმა [[ჰონორიუს III]]-მ რომში ფრიდრიხი და კონსტანსია საღვთო რომის იმპერატორად და იმპერატრიცად აკურთხა. ამის შემდეგ კონსტანსია კვლავ სიცილიაზე დაბრუნდა, სადაც გარდაიცვალა 1222 წლის 23 ივნისს მალარიით. ამის შემდეგ ფრიდრიხი კიდევ სამჯერ დაქორწინდა [[იზაბელა II იერუსალიმელი|იზაბელა II იერუსალიმელზე]], [[იზაბელა ინგლისელი|იზაბელა ინგლისელსა]] და ბიანკა ლანჩიაზე, რომლებთანაც შეეძინა შვილები. 

== ლიტერატურა ==
* Kamp, Norbert (1984). "Costanza d'Aragona, imperatrice, regina d'Ungheria e di Sicilia". Dizionario Biografico degli Italiani, Volume 30: Cosattini–Crispolto (in Italian). Rome: Istituto dell'Enciclopedia Italiana.
* Jacqueline Alio: Queens of Sicily 1061-1266, Trinacria, New York 2018.
* Uwe A. Oster: Die Frauen Kaiser Friedrichs II, Piper Verlag, Munich 2008.
* Ingo Runde: Konstanze von Aragón, in: Die Kaiserinnen des Mittelalters, hrsg. von Amalie Fößel, Pustet, Regensburg 2011, pp. 232–248.
* Austin Lane Poole: Filippo di Svevia e Ottone IV, in: Storia del mondo medievale, vol. V, 1999, pp. 54–93.
* E.F. Jacob: Innocenzo III, in: Storia del mondo medievale, vol. V, 1999, pp. 5–53.
* Michelangelo Schipa: L'Italia e la Sicilia sotto Federico II, in: Storia del mondo medievale, vol. V, 1999, pp. 153–197.
* Maria Amalia Mastelloni: Il sarcofago antico di Costanza d'Aragona, in Federico e la Sicilia, dalla terra alla corona. Arti figurative e arti suntuarie, a cura di M. Andaloro, Palermo 1995, pp. 46–52.

{{საღვთო რომის იმპერიის კონსორტები}}{{უნგრეთის დედოფლები}}{{სიცილიის დედოფლები}}

[[კატეგორია:დაბადებული 1179]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 23 ივნისი]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 1222]]
[[კატეგორია:საღვთო რომის იმპერატრიცები]]
[[კატეგორია:უნგრეთის დედოფლები]]
[[კატეგორია:სიცილიის დედოფლები]]
[[კატეგორია:გერმანიის დედოფლები]]
[[კატეგორია:ქალი რეგენტები]]
[[კატეგორია:ხელახლა დაქორწინებული სამეფო კონსორტები]]
[[კატეგორია:ბარსელონის დინასტია]]
[[კატეგორია:არაგონის ინფანტები]]