სეფი I: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შეუმოწმებელი ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
მNo edit summary |
No edit summary |
||
| (არ არის ნაჩვენები 30 მომხმარებელთა 8 შუალედ ვერსიებში) | |||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
{{ინფოდაფა მმართველი |
|||
|ქვეყანა = [[ |
|ქვეყანა = [[სეფიანთა იმპერია |სეფიანთა ირანის]] |
||
|თანამდებობა = [[შაჰი]] |
|თანამდებობა = [[შაჰი]]<br/>[[File:Lion and Sun Emblem of Persia.svg|50px]] |
||
|სახელი = სეფი I |
|სახელი = სეფი I |
||
|ორიგინალური სახელი = |
|ორიგინალური სახელი = |
||
|რიგი = |
|რიგი = მე-6 |
||
|რიგი-მეუღლეების = |
|რიგი-მეუღლეების = |
||
|სურათი = Schah Safi.jpg |
|სურათი = Schah Safi.jpg |
||
|ზომა = 220პქ |
|||
|წარწერა = |
|წარწერა = |
||
|მმართველობის დასაწყისი = [[28 იანვარი]], [[1629]] |
|მმართველობის დასაწყისი = [[28 იანვარი]], [[1629]] |
||
| ხაზი 21: | ხაზი 22: | ||
|გარდაცვალების ადგილი = |
|გარდაცვალების ადგილი = |
||
|ქორწინება = |
|ქორწინება = |
||
|შვილები = [[აბას II]] |
|შვილები = [[აბას II]]<br/>თამაზ მირზა<br/>მაჰმუდ მირზა<br/>ჰუსეინ მირზა<br/>ჰეიდარ მირზა |
||
|სრული სახელი = |
|სრული სახელი = ''აბულ-ნასერ საამ სეფი მირზა'' |
||
|დინასტია = [[სეფიანთა იმპერია|სეფიანები]] |
|დინასტია = [[სეფიანთა იმპერია|სეფიანები]] |
||
|მამა = |
|მამა = მუჰამედ ბაყერ მირზა |
||
|დედა = [[დილარამ ხანუმი]] |
|დედა = [[დილარამ ხანუმი]] |
||
|რელიგია = [[ისლამი]] |
|რელიგია = [[შიიზმი |შიიტური ისლამი]] |
||
|ხელმოწერა = |
|ხელმოწერა = |
||
}} |
}} |
||
'''შაჰ სეფი''' ან '''სეფი I''' ({{lang-fa|شاه صفی}}; დ. [[1611]] — გ. [[1642]]) — სეფიანთა დინასტიის მეექვსე წარმომადგენელი, მუჰამედ |
'''შაჰ სეფი''' ან '''სეფი I''' ({{lang-fa|شاه صفی}}; დ. [[1611]] — გ. [[12 მაისი]], [[1642]]) — [[სეფიანთა დინასტია|სეფიანთა დინასტიის]] მეექვსე წარმომადგენელი, მუჰამედ ბაყერ მირზასა და [[დილარამ ხანუმი]]ს ვაჟი. [[აბას I (ირანი)|აბას I]]-ის შვილიშვილი. ირანის შაჰი [[1629]]-[[1642]] წლებში. |
||
[[აბას I]]-ის ანდერძის მიხედვით მისი ტახტზე ასვლა [[ხოსრო მირზა]]მ უზრუნველყო. შაჰ სეფიმ [[შაჰი]]ს ტიტულის მიღებისთანავე მოიშორა ყველა, ვისაც კი შეეძლო მისთვის ძალაუფლება წაერთმია, სეფიანთა ყველა უფლისწული და ასევე, პოლიტიკური ფიგურები. [[1633]] წელს მისი ბრძანებით, ღალატის ბრალდებით, სიკვდილით დასაჯეს [[იმამყული-ხანი]] და უნდილაძეთა ოჯახის სხვა წარმომადგენლები. სეფი ნაკლებ ყურადღებას აქცევდა მთავრობასა და ბიზნესს. არ ჰქონდა ინტელექტუალური ინტერესები. არ იცოდა წერა-კითხა სწორად. იგი საკუთარ დროს ძირითადად ღვინის სმაში ხარჯავდა და გახდა დამოკიდებული თამბაქოზე (როგორც [[აბას I (ირანი)|აბას I]]). მისი მმართველობის პერიოდში უმნიშვნელოვანესი პოლიტიკური ფიგურა იყო დიდი ვეზირი [[მირზა მუჰამად სარუ თაქი]], რომელიც ამ თანამდებობაზე სეფიმ [[1634]] წელს დანიშნა. |
|||
ირანის მტრებმა მალევე ისარგებლეს სეფის სისუსტით. მიუხედავად იმისა, რომ ოსმალეთმა იწვნია დამამცირებელი მარცხი ირან-ოსმალეთის |
ირანის მტრებმა მალევე ისარგებლეს სეფის სისუსტით. მიუხედავად იმისა, რომ ოსმალეთმა იწვნია დამამცირებელი მარცხი [[ირან-ოსმალეთის მეოთხე ომი|ირან-ოსმალეთის 1623-1639 წლებში მიმდინარე ომის]] დასაწყისში, შაჰ აბასის დროს, შაჰ სეფის ტახტზე ასვლიდან ერთი წლის შემდეგ, მათ განაახლეს ომი ირანთან და [[1634]]-[[1635]] წლებში დაიკავეს [[ერევანი]], [[ჰამადანი]] და [[თავრიზი]]. [[1638]] წელს ოსმალეთის არმიამ [[მურად IV]]-ის მეთაურობით აიღო [[ბაღდადი]]. ბაღდადის აღებამ ირანი აიძულა ეთხოვა ზავი და [[1639]] წელს დაიდო [[ზუჰაბის ხელშეკრულება]], რომლის მიხედვითაც აბას I-ის მიერ დაკავებული ტერიტორიები კვლავ ოსმალეთის იმპერიის ხელში გადავიდა. ამავე პერიოდში, [[დიდ მოგოლთა იმპერია]]მ იმპერატორ [[შაჰ-ჯაჰანი]]ს სარდლობით [[1638]] წელს დაიპყრო სპარსელების ხელში მყოფი [[ავღანეთი]]ს ნაწილი ციხე-ქალაქ [[ყანდაჰარი|ყანდაარითურთ]]. |
||
შაჰ სეფი გარდაიცვალა [[1642]] წლის 12 მაისს. მის შემდეგ ტახტზე |
შაჰ სეფი გარდაიცვალა [[1642]] წლის 12 მაისს. გარდაცვალების მიზეზად სახელდება ალკოჰოლის ჭარბი რაოდენობით მოხმარება. მის შემდეგ ტახტზე ავიდა მისი უფროსი ვაჟი [[აბას II]]. სეფის დანარჩენი 4 ვაჟი დააბრმავეს და ჰარამხანაში გამოკეტეს. |
||
== შვილები == |
|||
* [[აბას II]] |
|||
1632-1667 |
|||
[[ირანი]]ს [[შაჰი]] [[1642]]-[[1667]] წლებში. |
|||
* თამაზ მირზა |
|||
1634-1645 (მამის გარდაცვალების შემდეგ თვალები დათხარეს და [[ჰარამხანა]]ში გამოკეტეს ) |
|||
* მაჰმუდ მირზა |
|||
1635-1648 (მამის გარდაცვალების შემდეგ თვალები დათხარეს და [[ჰარამხანა]]ში გამოკეტეს ) |
|||
* ჰუსეინ მირზა |
|||
1637-1652 (მამის გარდაცვალების შემდეგ თვალები დათხარეს და [[ჰარამხანა]]ში გამოკეტეს ) |
|||
* ჰამზა მირზა |
|||
1639-1644 (მამის გარდაცვალების შემდეგ თვალები დათხარეს და [[ჰარამხანა]]ში გამოკეტეს ) |
|||
==ლიტერატურა== |
==ლიტერატურა== |
||
| ხაზი 60: | ხაზი 43: | ||
* {{cite book | title = The Cambridge History of Iran, Volume 5: The Timurid and Safavid periods | year = 1986 | publisher = Cambridge University Press | location = Cambridge | editor-last = | editor-first =| last = Roemer | first = H.R. | authorlink = | chapter = The Safavid period | pages = 189–351 | isbn = 9780521200943 | url = http://books.google.com/?id=LZ0-2BIR8BQC&dq=The+Cambridge+History+of+Iran+safavid|ref=harv}} |
* {{cite book | title = The Cambridge History of Iran, Volume 5: The Timurid and Safavid periods | year = 1986 | publisher = Cambridge University Press | location = Cambridge | editor-last = | editor-first =| last = Roemer | first = H.R. | authorlink = | chapter = The Safavid period | pages = 189–351 | isbn = 9780521200943 | url = http://books.google.com/?id=LZ0-2BIR8BQC&dq=The+Cambridge+History+of+Iran+safavid|ref=harv}} |
||
*{{cite encyclopedia |last=Granlund| first=Lis|editor-first=Clarissa | editor-last=Campbell Orr |encyclopedia=Queenship in Europe 1660-1815: The Role of the Consort |publisher=Cambridge University Press |year=2004 |pages=56-76 |title=Queen Hedwig Eleonora of Sweden: Dowager, Builder, and Collector |isbn=0-521-81422-7}} |
*{{cite encyclopedia |last=Granlund| first=Lis|editor-first=Clarissa | editor-last=Campbell Orr |encyclopedia=Queenship in Europe 1660-1815: The Role of the Consort |publisher=Cambridge University Press |year=2004 |pages=56-76 |title=Queen Hedwig Eleonora of Sweden: Dowager, Builder, and Collector |isbn=0-521-81422-7}} |
||
{{სეფიანები}} |
{{სეფიანები}} |
||
| ხაზი 66: | ხაზი 50: | ||
[[კატეგორია:სპარსეთის მონარქები]] |
[[კატეგორია:სპარსეთის მონარქები]] |
||
[[კატეგორია:სეფიანთა დინასტია]] |
[[კატეგორია:სეფიანთა დინასტია]] |
||
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 12 მაისი]] |
|||
უკანასკნელი რედაქცია 08:22, 31 ოქტომბერი 2021-ის მდგომარეობით
| სეფი I | |
|---|---|
 | |
სეფიანთა ირანის მე-6 შაჰი | |
| მმართ. დასაწყისი: | 28 იანვარი, 1629 |
| მმართ. დასასრული: | 12 მაისი, 1642 |
| წინამორბედი: | აბას I |
| მემკვიდრე: | აბას II |
| პირადი ცხოვრება | |
| დაბ. თარიღი: | 1611 |
| გარდ. თარიღი: | 12 მაისი, 1642 |
| შვილები: |
აბას II თამაზ მირზა მაჰმუდ მირზა ჰუსეინ მირზა ჰეიდარ მირზა |
| სრული სახელი: | აბულ-ნასერ საამ სეფი მირზა |
| დინასტია: | სეფიანები |
| მამა: | მუჰამედ ბაყერ მირზა |
| დედა: | დილარამ ხანუმი |
| რელიგია: | შიიტური ისლამი |
შაჰ სეფი ან სეფი I (სპარს. شاه صفی; დ. 1611 — გ. 12 მაისი, 1642) — სეფიანთა დინასტიის მეექვსე წარმომადგენელი, მუჰამედ ბაყერ მირზასა და დილარამ ხანუმის ვაჟი. აბას I-ის შვილიშვილი. ირანის შაჰი 1629-1642 წლებში.
აბას I-ის ანდერძის მიხედვით მისი ტახტზე ასვლა ხოსრო მირზამ უზრუნველყო. შაჰ სეფიმ შაჰის ტიტულის მიღებისთანავე მოიშორა ყველა, ვისაც კი შეეძლო მისთვის ძალაუფლება წაერთმია, სეფიანთა ყველა უფლისწული და ასევე, პოლიტიკური ფიგურები. 1633 წელს მისი ბრძანებით, ღალატის ბრალდებით, სიკვდილით დასაჯეს იმამყული-ხანი და უნდილაძეთა ოჯახის სხვა წარმომადგენლები. სეფი ნაკლებ ყურადღებას აქცევდა მთავრობასა და ბიზნესს. არ ჰქონდა ინტელექტუალური ინტერესები. არ იცოდა წერა-კითხა სწორად. იგი საკუთარ დროს ძირითადად ღვინის სმაში ხარჯავდა და გახდა დამოკიდებული თამბაქოზე (როგორც აბას I). მისი მმართველობის პერიოდში უმნიშვნელოვანესი პოლიტიკური ფიგურა იყო დიდი ვეზირი მირზა მუჰამად სარუ თაქი, რომელიც ამ თანამდებობაზე სეფიმ 1634 წელს დანიშნა.
ირანის მტრებმა მალევე ისარგებლეს სეფის სისუსტით. მიუხედავად იმისა, რომ ოსმალეთმა იწვნია დამამცირებელი მარცხი ირან-ოსმალეთის 1623-1639 წლებში მიმდინარე ომის დასაწყისში, შაჰ აბასის დროს, შაჰ სეფის ტახტზე ასვლიდან ერთი წლის შემდეგ, მათ განაახლეს ომი ირანთან და 1634-1635 წლებში დაიკავეს ერევანი, ჰამადანი და თავრიზი. 1638 წელს ოსმალეთის არმიამ მურად IV-ის მეთაურობით აიღო ბაღდადი. ბაღდადის აღებამ ირანი აიძულა ეთხოვა ზავი და 1639 წელს დაიდო ზუჰაბის ხელშეკრულება, რომლის მიხედვითაც აბას I-ის მიერ დაკავებული ტერიტორიები კვლავ ოსმალეთის იმპერიის ხელში გადავიდა. ამავე პერიოდში, დიდ მოგოლთა იმპერიამ იმპერატორ შაჰ-ჯაჰანის სარდლობით 1638 წელს დაიპყრო სპარსელების ხელში მყოფი ავღანეთის ნაწილი ციხე-ქალაქ ყანდაარითურთ.
შაჰ სეფი გარდაიცვალა 1642 წლის 12 მაისს. გარდაცვალების მიზეზად სახელდება ალკოჰოლის ჭარბი რაოდენობით მოხმარება. მის შემდეგ ტახტზე ავიდა მისი უფროსი ვაჟი აბას II. სეფის დანარჩენი 4 ვაჟი დააბრმავეს და ჰარამხანაში გამოკეტეს.
ლიტერატურა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- Newman, Andrew J. (2008). Safavid Iran: Rebirth of a Persian Empire. I.B.Tauris, გვ. 1–281. ISBN 9780857716613.
- Babaie, Sussan (2004). Slaves of the Shah: New Elites of Safavid Iran. I.B.Tauris, გვ. 1–218. ISBN 9781860647215.
- Roemer, H.R. (1986). „The Safavid period“, The Cambridge History of Iran, Volume 5: The Timurid and Safavid periods. Cambridge: Cambridge University Press, გვ. 189–351. ISBN 9780521200943.
- Granlund, Lis (2004). „Queen Hedwig Eleonora of Sweden: Dowager, Builder, and Collector“. In Campbell Orr, Clarissa (ed.). Queenship in Europe 1660-1815: The Role of the Consort. Cambridge University Press. pp. 56–76. ISBN 0-521-81422-7.
