სეფსისი
| სეფსისი | |
|---|---|
| დარგი |
infectious diseases  |
| კლასიფიცირება და გარე წყაროები | |
| DiseasesDB | 11960 |
| ICD-10 | A40. – A41. |
| ICD-9 | 995.91 |
| MedlinePlus | 000666 |
| Patient UK | სეფსისი |
| MeSH | D018805 |
სეფსისი (ბერძნ. grcσῆψις — დაჩირქება), ადამიანისა და ცხოველების მძიმე ინფექციური დაავადება. სეფსისი ნებისმიერი ინფექციის ისეთი ფორმაა, რომლის დროსაც ორგანიზმის მძიმე მდგომარეობის ან მიკრობების მაღალი ვირულენტობის, აგრეთვე ორგანიზმში მათი დიდი რაოდენობით ან არაბუნებრივი გზით შეჭრის შედეგად ორგანიზმის დაცვითი უნარი იმდენად დაქვეითებულია, რომანთებითი კერები, სადაც ჩვეულებრივ მიკრობების დათრგუნვა ხდება, გადაიქცევა მათი გამრავლებისა და უწყვეტი განმეორებითი გენერალიზაციის წყაროდ. სუფსისის გამომწვევი შეიძლება იყოს სტრეპკოკოკი, სტაფილოკოკი (უფრო ხშირად) და სხვა. ამჟამად გავრცელებულია ე.წ. გრამუარყოფითი (ნაწლავის ჩხირი, კლოსტრიდია) ინფექცია. მიკრობის შეჭრის ადგილის მიხედვით განარჩევენ კანისმიერ, ოპერაციის შემდგომ, მშობიარობის და აბორდის შემდგომ, უროლოგიურ (ინფექცია იჭრება საშარდე გზებიდან), ორალურ (ინფექცია იჭრება პირის ღრუდან) და კრიპტოგენულ სეფსისს; ჩარევის საჭიროების მიხედვით - არაქირურგიულ, ქირურგიულ, გინეკოლოგიურ, უროლოგიურ და პედიატრიულ სეფსისს; კლინიკური მიმდინარეობის მიხედვით - ელვისებურს (1-7 დღე), მწვავეს ( 3 თვემდე) და ქრონიკულს; კერების მიხედვით - სეპტიცემიას (ჩირქოვანი მეტასტაზების გარეშე), სეპტიკოპიემიას (ჩირქოვანი მეტასტაზებით) და სეფსისურ (ბაქტერიულ) ენდოკარდიტს (ინფექციის კერა ენდოკარდიუმშია), რომელსაც უმძიმესი მიმდინარეობა აქვს. სეფსისს ახასიათებს როგორც ადგილობრივი, ისე საერთო სიმპტომები: მაღალი ტემპერატურა, თავის ტკივილი (სტაფილოკოკური სეფსისი თავის ტკივილის გარეშე მიმდინარეობს), მძიმე შემთხვევაში ცნობიერების დაკარგვა, მაჯისცემის გახშირება, არტერიული სისხლის წნევის დაქვეითება, შეშუპებები, ნაწოლები და სხვა. ყოველგვარი ცხელების დროს, რომელიც იწყება ტრამვის (ოპერაცია,მშობიარობა და სხვა) მიღების ან ჩირქგროვის გაჩენის შემდეგ, ეჭვი უნდა მივიტანოთ სეფსისზე. სეფსისის ნათელი სურათი ვითარდება 3 - 5 დღეში, ზოგჯერ უფრო გვიანაც. ეფექტური მკურნალობა შესაძლებელია პირველ დღე-ღემეში. ახალშობილთა სეფსისისთვის დამახასიათებელია პირღებინება, ფაღარათი, ძუძუს წოვის მიტოვება, წონაში დაკლება,ორგანიზმის გაუწყლოება, მონაცისფრო კანი და სხვა.
მკურნალობა
ანტიბიოტიკების დიდი დოზები, სულფანილამიდები;ორგანიზმის წინააღმდეგობის ასამაღლებელი ღონისძიებანი (გაძლიერებული ვიტამინიზებული მაღალკალორიული საკვები, სისხლის და ცილოვანი პრეპარატების გადასხმა, ავტოვაქცინები, გამა-გლობულინი); ადგილობრივად - დანევროზებული ქსოვილების დროული მოცილება, ჩირქგროვების გაკვეთა, ჭრილობების დამუშავება ანტიბიოტიკებითა და ანისეპტიკური პრეპარატებით და სხვა.
1979 წელს საქართველოში შეიქმნა სეფსისის საწინააღმდეგო რესპუბლიკური ცენტრი. ცენტრის საქმიანობაში შედის: ინფექციონისტების, ქირურგების, მეან-გინეკოლოგების, პედიატრებისა და სხვა სპეციალისტების ორგანიზებული გაერთიანება; მოსახლეობისთვის მაღალკვალიფიციური კონსულტაციის გაწევა; დიაგნოსტიკისა და მკურნალობის ერთობლივი ტექნიკის შემუშავება; ავადმყოფების დისპანსერული მომსახურეობა (სეფსისის გადატანის შემდეგ 1 წელი,სეფსისური ენდოკარდიის შემდეგ - მთელი სიცოცხლის მანძილზე) და სხვა. სეფსისის საწინააღმდეგო ცენტრის მიერ მიღებული ღონისძიებების შედეგად მკვეთრად შემცირდა სეფსისით გამოწვეული ლეტალობა.
ლიტერატურა
ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია. ტომი 9. გვ: 305. თბილისი 1985