სომხეთის საკონსტიტუციო სასამართლო
| სომხეთის საკონსტიტუციო სასამართლო | |
|---|---|
| სომხ. Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրական դատարան | |
_2018.jpg) | |
| შეიქმნა | 1995 |
| ტიპი | საკონსტიტუციო სასამართლო და სასამართლო |
| პრეზიდენტი | არმან დილანიანი |
| მისამართი | 10 ბაღრამიანის გამზირი, ერევანი |
| ქვეყანა | სომხეთი |
| https://concourt.am/ | |
სომხეთის საკონსტიტუციო სასამართლო (სომხ. Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրական դատարան) — კონსტიტუციური განხილვების უმაღლესი ორგანო სომხეთში. ის პასუხისმგბებლია მოახდინოს კანონების და საკონონმდებლო ორგანოების კონსტიტუციასთან შესაბამისობის შემოწმება. საკონსტიტუციო სასამართლოს კანონი განმარტებულია როგორც სომხეთის კონსტიტუციაში ასევე კანონებში.
სომხეთის საკონსტიტუციო სასამართლო დაფუძნდა 1995 წელს და მდებარეობს ერევანში.
ისტორია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
1988 წლის დეკემბერში, საბჭოთა კავშირის კონსტიტუციაში ცვლილებების შესატანად საკონსტიტუციო კონტროლის კომიტეტი შეიკრიბა. ამ კომიტეტთან დაკავშირებული კანონი ასევე განიხილავდა კავშირის თითოეულ ქვეყანაში მსგავსი კომიტეტის შექმნის შეასძლელობას, რომელიც რეალურად არასოდეს განხორციელებულა.
1991 წელს სომხეთის საკანონმდებლო ორგანომ განსაზღვრა საკონსტიტუციო სასამართლოს შექმნა. ასეთი მოქმედებაც არასოდეს იყო განხორციელებული (ორი კანონი: რესპუბლიკის პრეზიდენტის 1991 წლის 1 ოქტომბრის ესწორება და სომხეთის რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს 1991 წლის 19 ნოებრის კანონი მიანიშნებდნენ საკონსტიტუციო სასამართლოზე), მიუხედავად ამისა არცერთი კანონი ან სომხეთის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის კონსტიტუციის შესწორება არ განხორციელება რომელიც ამ ცვლილებებს ძალაში შეიყვანდა.
1995 წლის 5 ივლისს რეფერენდუმზე ახალი კონსტიტუცია იქნა მიღებული. იმავე წლის 20 ნოემბერს სომხეთის ეროვნულმა ასამბლეამ მიიღო საკონსტიტუციო სასამართლოს კანონი და 6 დეკემბერს ქვეყნის პრეზიდენტმა ლევონ ტერ-პეტროსიანმა ხელი მოაწერა. 1996 წლის 5-6 თებერვალში სასამართლოს წევრები დაინიშნენ და სასამართლომ ფუნქციონირება 6 ტებერვალს დაიწყო როდესაც მისმა წევრებმა სომხეთის ეროვნული კრების წინაშე ფიცი დადეს.
2005 წელს სომხეთმა საკონსტიტუციო რეფორმები აამოქმედა. 27 ნოემბერს რეფერენდუმზე კონსტიტუციის შეცვლილი ტექსტი იქნა მიღებული. შესწორებები ეხებოდა საკონსტიტუციო მართლმსაჯულების სისტემას. კონსტიტუციის 93-ე მუხლში ნათქვამია: „სომხეთის რესპუბლიკაში კონსტიტუციურ სამართალს ახორციელებს საკონსტიტუციო სასამართლო”. კონსტიტუციის 94-ე მუხლის მიხედვით:„სასამართლოების უფლებამოსილებები, ფორმირების წესი და საქმიანობის წესი განისაზღვრება კონსტიტუციით და კანონებით”. საკონსტიტუციო ცვლილებების შედეგად სასამართლოს უფლებამოსილება არსებითად გაფართოვდა.
Საერთაშორისო ურთიერთობები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]მისი შექმნის წლიდანვე სომხეთის რესპუბლიკის საკონსტიტუციო სასამართლო გახდა ევროპის საბჭოს ევროკომისიის: „დემოკრატიისთვის კანონის მეშვეობით” წევრი (ასევე ცნობილი როგორც ვენეციის კომისია). ერთ წლის შემდეგ, 1997 წლის ნოემბერში საერთაშორისო ორგანიზაცია: „ახალგაზრდა დემოკრატიის ქვეყნების კონსტიტუციური კონტროლის ორგანოების კონფერენცია” დაფუძნდა, რომლის მოქმედებების კონტროლსაც საკონსტიტუციო სასამართლო ახორციელებს. 2000 წელს როდესაც სომხეთი ჯერ არ იყო ევროპის საბჭოს წევრი სომხეთის საკონსტიტუციო სასამართლო აირჩიეს საერთაშორიზო ორგანიზაციის: „ევროპის საკონსტიტუციო სასამართლოების კონფერენცია” სრულუფლებიან წევრად.
ერევნის ყოველწლიური საერთაშორისო კონფერენციის ორგანიზება, ევროპის საბჭოს ევროკომისიის: „დემოკრატიისთვის კანონის მეშვეობით“-თან (ვენეციის კომისია) თანამშრომლობით, ახალი ტრადიცია გახდა. ყოველი კონფერენცია განსხვავებული იყო განხილული საკითხებით და მონაწილეების ფართო სპექტრით. განხილილი საკითხები იბეჭდება ოთხენოვან ალმანახში: „კონსტიტუციური სამართალი ახალ ათასწლეულში".
სომხეთი ასევე არის შემდეგი ორგანიზაციების წევრი: ევროპის საკონსტიტუციო სასამართლოების კონფერენცია, კონსტიტუციური განხილვის ორგანოების ევრაზიის ასოციაცია, საკონსტიტუციო მართლმსაჯულების მსოფლიო კონფერენცია, ECHR უმაღლესი სასამართლოების ქსელი.