Қытайдағы мәдениет төңкерісі: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Мазмұны өшірілді Content added
VisualWikitext
Өңдеу түйіні жоқ
39-жол: 39-жол:


=== Партиядағы биліктің өтуі ===
=== Партиядағы биліктің өтуі ===

=== Линнің өз қолдаушыларының санын көбейтуге тырысуы ===
=== Линнің өз қолдаушыларының санын көбейтуге тырысуы ===


74-жол: 75-жол:


== Түсініктемелер ==
== Түсініктемелер ==
{{sisterlinks}}
{{reflist|2}}
{{reflist|2}}


== Қосымша әдебиет ==
== Қосымша әдебиет ==

== Сыртқы сілтемелер ==
== Сыртқы сілтемелер ==
{{sisterlinks|Cultural Revolution|Мәдениет зор төңкерісі}}
*[http://www.britannica.com/eb/article-9028164/Cultural-Revolution ''«Британника» энциклопедиясы''. Мәдени төңкеріс]
*[http://www.britannica.com/eb/article-9028164/Cultural-Revolution ''«Британника» энциклопедиясы''. Мәдени төңкеріс]
*[http://library.thinkquest.org/26469/cultural-revolution/history.html Мәдени төңкерістің тарихы]
*[http://library.thinkquest.org/26469/cultural-revolution/history.html Мәдени төңкерістің тарихы]
*[http://www.sinohits.net/posters/index.htm Қытайдың насихат плакаттарының галереясы (мәдени төңкеріс, Мау және басқалар)]
*[http://www.sinohits.net/posters/index.htm Қытайдың насихат плакаттарының галереясы (мәдени төңкеріс, Мау және басқалар)]
*[http://cpc.people.com.cn/GB/64162/64168/64563/65449/4526439.html Һуа Гофеңнің партияның 11-ші съезінде сөйлеген сөзі, 1977]
*[http://cpc.people.com.cn/GB/64162/64168/64563/65449/4526439.html Һуа Гофеңнің партияның 11-ші съезінде сөйлеген сөзі, 1977]

⚫
[[Санат:Қытайдағы мәдени төңкеріс]]


{{stub}}
{{stub}}

⚫
[[Санат:Қытайдағы мәдени төңкеріс]]


{{Link FA|es}}
{{Link FA|es}}

17:38, 2008 ж. маусымның 18 кезіндегі нұсқа

Үлгі:History of the People's Republic of China Мәдениет зор төңкерісі (не Ұлы пролетарлық мәдени төңкеріс[1]) — Қытай Халық Республикасында орын алған, Қытай коммунистік партиясының ішіндегі билік үшін тартыс ретінде басталған, бірақ кейін бүкіл Қытай қоғамын қамтып, әлеуметтік, саяси және экономикалық бүліншілікке алып келген, бүкіл елді азаматтық соғысқа душар ете жаздаған тарихи кезең.

Ол 1966 жылғы мамырдың 16-сында Қытай коммунистік партиясының төрағасы Мау Зыдоңның пәрменімен басталды. Ресми түрде ол Қытайды «либералды буржуазиялық» элементтерден тазалау науқаны ретінде жарияланған болатын. Бірақ оның түпкілікті себебін Маудың бастаған үлкен секіріс науқаны сәтсіз аяқталып, оның билігі мен ықпалының төмендеп кетіп, оның бақталастары Лю Шаоци мен Дың Шаопинның күшейіп кетуінен көруге болады. Соның нәтижесінде ұлттық және жергілікті деңгейлерде топтардың арасында билік үшін талас басталды.

Маудың өзі мәдени төңкерісті бітті деп 1969 жылы ресми түрде жарияласа да, бұл ұғым 1969 жылдан 1976 жылы «төрт сыбайластың» тұтқынға алынғанға дейінгі кезеңді де қамтып қолданылады.

Пайда болу жағдайлары

Әлеуметтік жағдайлары

Адамдардың қарсылығын басып-жаншу тәсілдерінің көбі одан ертеректе болған «Ян'ан жұмысты түзеу қозғалысының» кезінде дамытылған болатын. 1949 жылы коммунистер билік басына келгеннен кейін елде түбегейді әлеуметтік өзгерістер орын алды. Бұрынғы билеуші тап пен зиялыларға «оңшылдар», «қара ниетті элементтер» немесе «қара ниетті қарақшы элементтер» деген айдарлар тағыла бастады. Олардың үйлері тәркіленіп, Мау қолдайтын құндылықтарға сай келмейтін бұйымдардың бәрі жойылып отырды. Шығу тегі жағынан бір осалдығы бар ешкім қуғын-сүргіннен аман қалмады.[2]

Бастапқы кезеңде «Орталық баспа және хабар тарату бюросы» барлық мектептерде, әскери бөлімшелерде және барлық деңгейдегі қоғамдық ұйымдарда дыбыс зорайтқыштар орнатты. Орталық халық радиостанциясы осы саясатты жүзеге асырудың басты құралына айналды. 1960 жылдардың басына қарай ауылдық жерлерде тұратын 400 миллион тұрғын 70 миллион дыбыс зорайтқышпен қамтылды.[3]

Үлкен секіріс

Толық мақаласы: Үлкен секіріс

1957 жылы Қытайдың алғашқы бесжылдығынан кейін Мау Зыдоң Қытайдағы «нағыз социализмді» құрудың жылдамдығын арттыруға шақырды. Осыны жүзеге асыру үшін ол ауылдарда коммуналар орнатып, Үлкен секірісті бастап жіберді. Жалпы бұқараны жұмылдыру ісі де осы кезден басталды. Үлкен секірістің нәтижесінде болат қорытудың және ауыл шаруашылық өнімдерін өндірудің көлемін 1957 жылмен салыстырғанда екі есе көбейту көзделді.[4]

Мау Зыдоң мен Лю Шаоцидің арасындағы текетірестің күшеюі

Immediate influences

Сурет:Destroy old world.jpg
Қытай плакатында «Ескі дүниені күйрет, Жаңа дүние орнат» деп жазылған. Жұмысшы (немесе қызыл сақшы) балғамен кресті, Будданы және Қытайдың классикалық мәтіндерін күйретіп жатыр. 1967 жыл


Сурет:Jiang qing poster.jpg
Қытай плакатында Жияң Циң бейнеленген, ол былай дейді: «Жаңа социалистік орындау өнері әрбір сахнаны жауласын». 1967 жыл

Басталуы

1966

1967

1968

Лин Биаоның үстемдігі

Толық мақаласы: Lin Biao
Сурет:Liu shaoqi poster.jpg
Лю Шаоциге қарсы бағытталған насихат

Партиядағы биліктің өтуі

Линнің өз қолдаушыларының санын көбейтуге тырысуы

Линнің әскери төңкеріс жасауға тырысуы

«Төрттік төбенің» билік басындағы жылдары

Толық мақаласы: Төрттік төбе

«Лин Биаоды сынау, Конфуцийді сынау» науқаны

Толық мақаласы: Лин Биаоды сынау, Конфуцийді сынау

1976

Төңкерістен кейін

Нәтижелері

Суреттегі қабырғаның орталық бөлігінде мәдени төңкерістің кезінде жазылған, кейін өшіріліп тасталған насихат ұранының іздері көрініп тұр. Онда былай делінген: «Мау төрағаға деген шексіз сенім» (無限信仰毛主席).

Тарих және мәдениет ескерткіштерінің қиратылуы

Анхойдағы мәдени төңкеріс заманынан қалған қалдықтар.

Дүние жүзі елдерінің көзқарасы

Thinking

Төңкеріске деген тарихи көзқарастар

Тағы қараңыз

Түсініктемелер

  1. ↑ жеңіл. қыт.: 无产阶级文化大革命; дәст. қыт.: 無產階級文化大革命; пінин: Wúchǎn Jiējí Wénhuà Dà Gémìng; дәлме-дәл «Пролетарлық мәдени ұлы төңкеріс»; кейде қысқартылып 文化大革命 wénhuà dà gémìng, яғни «Ұлы мәдени төңкеріс», немесе одан да бетер қысқартылып 文革 wéngé, «Мәдени төңкеріс» деп аталады.
  2. ↑ Law, Kam-yee. Brooker, Peter. [2003] (2003}. The Chinese Cultural Revolution Reconsidered: Beyond Purge and Holocaust. Palgrave Macmillan. ISBN 0333738357.
  3. ↑ Miller, Toby. [2003] (2003). Television: Critical Concepts in Media and Cultural Studies. Routledge Publishing. ISBN 0415255023
  4. ↑ Дереккөз қатесі: Жарамсыз <ref> тегі; no text was provided for refs named Tang

Қосымша әдебиет

Сыртқы сілтемелер


Мақала бастамасы Бұл — мақаланың бастамасы.
Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.

Үлгі:Link FA Үлгі:Link FA

«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Қытайдағы_мәдениет_төңкерісі&oldid=65558» бетінен алынған