مارە جورە

مارە جورە
جورە د سالا 1911ان دە
ناڤێ راستی	مارە جورە
ژدایکبوون	ماریا سالۆمەا سکłۆدۆوسکا  7ێ چریا پاشین ا 1867ان وارشۆڤا، پۆلۆنیا
مرن	4ێ تیرمەها 1934ان (66 سالی) سانجەللەمۆز (فرانسا)
سەدەما مرنێ	ئاپلاستجئا نەما (سەدەمێن سرووشتی)
جهێ گۆرستانێ	پانتەۆنا پاریسێ، جەمەتەری سجەاوخ
ئەسل	پۆلۆن
حەڤوەلاتی	فرانسا
پەروەردە	سجەنجە فاجولتیئۆ ف پارس فلینگئو نڤەرستی زانینگەها پاریسێ (1891–1893) خ لئۆ م. کرóلۆوەژ ژادوگ ن وارساو زانینگەها پاریسێ
دەستوورنامە	فاجولتé دەس سجەنجەس دە پارس
پیشە	فزیکناسئوو کیمیاگەر
خەبات	تراتé دە رادۆاجتڤتé
مەقام	پرۆفەسۆر
حەڤژین	پەررە جورە (سجەاوخ، 1895–1906)
زارۆک	Iرèنە ژۆلۆت-جورە Èڤە جورە
دێ وو باڤ	وłادیسłاو سکłۆدۆوسک  (باڤ) برۆنسłاوا سکłۆدۆوسکا  (دێ)
خزم	حەلەنا دłوسکا (سۆرۆرال نەجە) کازمەرز دłوسک (سستەر'س هوسباند) ژاجقوەس جورە (هوسباند'س برۆتهەر) ئەوگèنە جورە (هوسباند'س فاتهەر) سۆپهە-جلارە دەپۆوللی (هوسباند'س مۆتهەر)
مالبات	حۆوسەئۆ ف سکłۆدۆوسک
خەلات	خەلاتا نۆبەلئا فیزیکێ، 1903 مادالیایێ داڤی، 1903 مادالیایێ ماتتەوجج، 1904 خەلاتا نۆبەلئا کیمیایێ، 1911
بگوهێرە - ویکیدانەیێ بگوهێرە

مارە سالۆمەا سکłۆدۆوسکا-جورە (ژدب. 7ێ چریا پاشین ا 1867ان ل وارشۆڤا، پۆلۆنیا; م. 4ێ تیرمەها 1934ان ل سانجەللەمۆز، (حاوتە-ساڤۆە)، فرانسا; ناڤێ بەرێ یێ کەچکتیێ مارا سالۆمەا سکłۆدۆوسکا) کیمیاگەرئوو فزیکناسەکە فرانسی یا بئە سلێ خوە پۆلۆنی بوو.

یەکەمین ژنئا کو خەلاتا نۆبەلێ وەرگرتیەئوو یەکەمین کەسەکە کو دو جارانئوو د دو بەشێن زانستیێ دەئە ڤ خەلات گرتیە یە. سالا 1903ی خەلاتا نۆبەلئا فزیکێ ب تەڤی مێرێ خوە پەررە جورەئوو حەنر بەجقوەرەل وەرگرتیە. دیسا سالا 1911ی خەلاتا نۆبەلئا کیمیایێ وەرگرتیە.

ژیان

د زارۆکتیا خوە یا ل پۆلۆنیا دە ژ بەر خزانیئوو نەخوەشیان دێئوو هن خووشک-برایێن خوە وندا دکە. سالا 1883ی ب دژواری دبستانائا مادەیی بداویدکە. ل جەم مالباتا پارێزەرەکی دەولەمەند وەکی مامۆستەیەکە مالێ دخەبتەئوو پەرە بەرهەدکە کو ل وەلاتێن دەولەمەند بخوینە. وێ دەمێ ل پۆلۆنیا خوەندنا ژنانئا بلند نەرەوا بوویە. جورە هم ل باڤێ خوە یێ گران-نەخوەش خوەدی دەردکەڤە، هم پەرە بەرهەڤدکەئوو هم ژی ب دزی پەروەردەیا بلندئا فیزیکئوو کیمیایێ دبینە.

د چریا پاشینئا 1891ی دە دچە فرانسایێئوو هەما دەست ب پەروەردەیا ماتەماتیکئوو فیزیکێ دکە. ب فزیکناسێ ناڤدارئێ هەمدەمی پەررە جورە رە دزەوجە. گەلەک جاران تەڤلی کۆنفەرانسێن ناڤنەتەوەیی یێن فیزیکێ دبەئوو گەلەک کەشفان دکە. گەلەک جاران ب فزیکناسێن وەکی ئالبەرتئە نستەن، ماخ پلانجک هود رە هەڤدیتنانئوو هەڤخەباتان پێک تینە. کەچا وان، Iرèنە ژۆلۆت-جورە، سالا 1935ی هەروها خەلاتا نۆبەلئا کیمیایێ وەردگرە.

بەرهەم

• رەجهەرجهەس سور لەس سوبستانجەس رادۆاجتڤەس، دسسەرتاتۆن، 1904، لێکۆلین ل سەر رەوشا رادیۆاکتیڤتەیێ
• تراتé دە رادۆاجتڤتé، 2 بەند، 1910، راستیا رادیۆاکتیڤیتەیێ
• لا رادۆلۆگەئە ت لا گوەررە، 1920
• ل'Iسۆتۆپەئە ت لەس éلéمەنتس سۆتۆپەس، 1924
• لەس رایۆنس α، β، γ دەس جۆرپس رادۆاجتفسئە ن رەلاتۆنئا ڤەج لا ستروجتورە نوجلéارە، 1933
• رادۆاجتڤتé، 1935

خەلاتئوو پایەیێن دن

• 1903 خەلاتا داڤی-مەداللەئا لۆندۆنێ تێ تایین، رۆیال سۆجەتی.
• ئەلەمەنتا کیمیایی یا 96، ب پاشناڤا وێئوو مێرێ وی تێ بناڤکرن، جوروم (جم).
• ل دووڤ وانئا ستەۆریدەک ب ناڤێ (7000) جورە تێ بناڤکرن.
• د ناڤا 1910ئوو 1978 خەباتێن رادیۆاکتیڤیتەیێ ب ناڤێ وێ تێ کرن.
• ناڤێ وێ /وان ل گەلەک دبستان، دەم، کۆلان هود تێ دایین.
• ژ سالا 1980ی یئە گەلەکئا کسیۆنان ب ناڤێ وێ / وان دکە.[1] ^{گرێدانائا رشیڤێ 2014-07-11 ل سەر وایباجک ماجهنە}
• سالا 1995 گۆرستانا وێئوو مێرێ وێ دبن پانتهéۆن.
• دووگەلا پۆلۆنیایێ سالا 1932یئە نستیتویەکێ کو ل سەر رادیوومێ لێکۆلینان دکە دادمەزرینەئوو سالا 1952ی ب باڤێ جورە بناڤدکە.