Nieuwpoort

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Nieuwpoort is ouch de naom vaan e stedsje in de Nederlandse gemeinte Liesveld, en vaan 'n naobersjap bij Alkmaar.

Ligking vaan Nieuwpoort in Wes-Vlaandere.

Nieuwpoort mèt deilgemeintes en aongrenzende (deil)gemeintes (zuug de hoofteks veur 'n verklaoring).

Nieuwpoort (Frans: Nieuport; Wes-Vlaoms: Nieuwpôort) is 'n stad in de Belzje provincie Wes-Vlaondere, in 't arrondissemint Veurne, aon de Noordzie. De stad besleit 'n oppervlak vaan 31,00 km² en had per 1 januari 2016 11.379 inwoeners.

Geografie

Deilgemeintes

Nieuwpoort heet drei deilgemeintes. Nieuwpoort zelf heet 'n areaol vaan 10,18 km² en had in 1999 9.437 inwoeners; 't is daomèt wiedoet de groetste vaan drei.

I. Nieuwpoort
II. Sint-Joris
III. Ramskapelle

Aongrenzende (deil)gemeintes

a. Lombardsijde (gemeinte Middelkerke)
b. Westende (gemeinte Middelkerke)
c. Slijpe (gemeinte Middelkerke)
d. Mannekensvere (gemeinte Middelkerke)
e. Schore (gemeinte Middelkerke)

f. Pervijze (stad Diksmuide)
g. Veurne (stad Veurne)
h. Booitshoeke (stad Veurne)
i. Wulpen (gemeinte Koksijde)
j. Oostduinkerke (gemeinte Koksijde)

Ligking

Nieuwpoort ligk bij de munding vaan d'n IJzer in de Noordzie.

Bezeensweerdeghede

Nieuwpoort woort nao de verweustinge vaan d'n Ierste Wereldoorlog groondeg herbojd. Wie in mier Vlaamse stei steit in Nieuwpoort de merret centraol (foto), boe-aon 'n gotische stadshal mèt belfort en e stadhoes in renaissancestijl. Dit raodhoes is neet authentiek: 't oersprunkelek raodhoes stoont neet aon de merret. De Slevrouwekèrk dao-achter is wel nao de oersprunkeleke middeliewse kèrk herbojd. Boete de stad steit e monumint ter ier vaan keuning Albèr I vaan 't Belsj, wat herinnert aon d'n Ierste Wereldoorlog.

Historie

Nieuwpoort oontstoont aon de munding vaan d'n IJzer en is, wie de naom al suggereert, relatief joonk: in 1150 woort 't veur 't iers geneump. Kort daonao verliende Filips vaan d'n Elzas 't pläötske stadsrechte um d'n handel in Vlaandere te stimulere (zjus wie Grevelingen, Mardijk, Duinkerke, Damme en Biervliet). De stad bleujde, meh had te make mèt hel concurrentie vaan de gevestegde stei. Zoe woort ze in 1489 belegerd door de Bruggelinge, de Gentenere en de Franse. Doortot de ganse bevolking, inclusief vrouwlui ziech weerde oonder börgemeister Jan Turpin, sloge ze d'n aonval aof. In 1600 leep 'n Nederlandse strafexpeditie tege de Duinkerker zieruivers hei vas op 't Spaons leger; de rizzelterende Slaag bij Nieuwpoort woort door 't Staots leger gewonne. Nao d'n Tachtegjaoregen Oorlog waor de stad dèks objek vaan gevechte tösse Fraankriek en de Spanjole, later Oosteriekers.

In de twiede hèlf vaan de negentienden iew kaom 't toerisme op; Nieuwpoort-bad, wat eigelek op Oostduinkerks groondgebeed laog, woort in 1869 op 't spoorwegenèt aongeslote. In d'n Ierste Wereldoorlog laog Nieuwpoort midde in de frontlijn; 't bleef de gansen oorlog in Geallieerde han meh raakde zwoer versjendeleerd. In 1949 woort de gemeinte oetgebreid mèt Nieuwpoort-bad, tot daan touw deil vaan Oostduinkerke, en mèt stökker groond vaan Lombardsijde, Westende en Ramskapelle. In 1971 woorte Ramskapelle en Sint-Joris gans geannexeerd, in 1977 nog e stökske vaan Westende, perceizer gezag vaan Lombardsijde ('t liewedeil vaan dat dörp góng, mèt de res vaan Westende, nao de gemeinte Middelkerke).