San Gioâne

ZE	Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize, segóndo a grafîa ofiçiâ

O Gioâne (Betsàisa, fòscia o 10 – Éfezo fra o 98/99 e o 104 dòppo Crìsto) o l'é stæto un di apòstoli do Gêxù. A tradiçión crestiànn-a a-o conósce cómme l'aotô do Quàrto Evangêio e pe sto fæto chi o vêgne ciamòu Evangelìsta ascì.

Vìtta

Segóndo i racónti de âtri tréi Evangêi canònichi, o Gioâne o l'êa o fræ de l'apòstolo Giàcamo o Magiô. Prìmma d’andâ aprêuvo a-o Gêxù, o l’êa discépolo do Gianbatìsta. A tradiçión a gh’atriboìsce ’n ròllo speciâle drénto a-o grùppo di dózze apòstoli e a l’identìfica co-e paròlle «o discépolo chò-u Gêxù o l’amâva». O l'à parteçipòu a-i fæti ciù inportànti da vìtta e di insegnaménti do méistro, fòscia l’ùnico di apòstoli ch’o l’à ascistîo a-a sò mòrte in sciâ crôxe. Segóndo antîghe tradiçioìn crestiànn-e, o Gioâne o saiéiva mòrto in etæ avansâ a Éfezo, l'ùrtimo sopravisciûo di dózze apòstoli. A tradiçión crestiànn-a a gh’atriboìsce çìnque lìbbri do Nêuvo Testaménto: l'Evangêio segóndo o Gioâne, e træ Létere do Gioâne e l'Apocalìsse do Gioâne. Pò-u profóndo contegnûo di sò scrîti o l'é stæto pe tradiçión indicòu comò-u “teòlogo” pe-ecelénsa, rafiguòu artisticaménte co-o scìnbolo de l'àquila.

L'Evangêio segóndo o Gioâne

L'antîga tradiçión da Gêxa a l'afèrma chò-u quàrto evengêio o l'é stæto scrîto da l'Apòstolo Gioâne, o predilètto do Crìsto, quand'o l'êa deventòu asæ vêgio inta comunitæ crestiànn-a d'Éfezo, çitæ de l'Àzia Minô. L'evangêio o l’é stæto scrîto vèrso l'ànno 100 e o ciù antîgo manoscrîto ch’o nò-u tramànda o l'é do 150, a-o màscimo do 200.

Con tùtto che-e caraterìstiche che in mòddo ciæo alontànan sto evangêio da-i prìmmi tréi, o Gioâne o veu scrîve, cómme quélli prìmma de lê, in evangêio: e a prêuva a l'é l'identitæ do quàddro generâle e di fæti fondamentâli, e no ræe indicaçioìn cronològiche – a-e vòtte asæ ùtili -, giögràfiche e âtre ancón. Sôlo o Gioâne o cónta de ’na lónga misción do Gêxù inte Geruzalémme. E réixe palestinéixi de l'evangêio vêgnan fêua into lengoàggio inte ciù pónti aramàico in mòddo asæ ciæo.

O Gioâne o scrîve squæxi setant’ànni dòppo a mòrte do Gêxù e o preferìsce scèlie dötréi fæti da vìtta do Gêxù, che, a raxón do sò contegnûo scinbòlico, permétan ’na profónda inteligénsa do mistêio do Crìsto, sótta-a goìdda do Spìrito Sànto e a-a lûxe de l’esperiénsa sorvenaturâle da Gêxa. O Gioâne o consèrva in mòddo fedêle a sostànsa di insegnaménti do Gêxù, ascì s’o i scrîve inte ’n sò mòddo particolâre. Se peu parlâ de ’na tradiçión ligâ a-o Gioâne – e ch’a se védde into Lùcco ascì – in pàrte paralêla e in pàrte conplementâre da tradiçión ch’a s’atrêuva inti âtri evangêi.

O mâvegiôzo prinçìpio o l'anónçia i témmi tratæ inte l’evangêio. I capitoli da l’1 a-o 4 avîan a manifestaçión da natûa e di poéi divìn do Crìsto; inti capitoli 5-12, a polémica co-i Giudêi a l’aprofondìsce i témmi ciù inportànti do mistêro da persónn-a e da misción do Fìggio do Segnô; i capitoli 13-21 contêgnan o racónto da Pasción, da mòrte e da resureçión de Crìsto, con l’azónta de sò ùrtime confidénse a-i discépoli.

Âtri progètti

Wikimedia Commons a contêgne di files in sce San Gioâne