Abad ke-6 SM: Perbezaan antara semakan

== Gambaran keseluruhan ==

[[ImageFail:Mexico.Tab.OlmecHead.01.jpg|thumb|right|250px|'''Monumen 1''', kepala raksasa Olmec di La Venta]]

[[ImageFail:Solon.jpg|thumb|right|250px|Solon, pencipta [[Perlembagaan Solon]] di Athens yang menggabungkan unsur-unsur pertama demokrasi sivil formal di sejarah dunia.]]

[[ImageFail:Embbleemm.jpg|right|thumb|250px|Lambang Griffin, salah satu lambang [[Empayar Parsi]] yang diasaskan oleh [[Cyrus Agung]].]]

* [[Mediterranean]]: Permulaan [[falsafah Yunani]] yang berkembang maju pada sepanjang abad ke-5 SM.

* [[Asia Timur]]: [[Falsafah Cina]] menjadi sebuah "[[agama]]" di [[China]]. [[Konfusianisme]], [[Taoisme]], [[ultrakeundangan]], dan [[Moisme]] berkembang maju pada tempoh yang digelar [[Zaman Musim Bunga dan Musim Luruh]] di [[China]].

* [[Timur Tengah]]: Semasa [[empayar Parsi]], [[Zoroaster]] (juga dikenali sebagai [[Zarathustra]]) mengasaskan [[Zoroastrianisme]], sebuah [[falsafah]] duaan. Ini juga merupakan tempoh [[penawanan di Babylon|penawanan]] orang-orang Yahudi kuno di Babylon.

* [[India]]: [[Buddha]] dan [[Mahavira]] masing-masing mengasaskan agama [[Buddhisme]] dan [[Jainisme]] yang mencabar agama [[Hinduisme]] dan sistem [[kasta]].

* Kemerosotan peradaban [[Olmec]] di [[Amerika Selatan|Amerika]].

== Peristiwa ==

* 598 SM - [[Jehoiachin]] mewarisi [[Jehoiakim]] sebagai raja [[Kemaharajaan Judah|Judah]].

* [[16 Mac]] 597 SM - [[Babylonia]] menawan [[Jerusalem]], dan menggantikan [[Jehoiachin]] dengan [[Zedekiah]] sebagai raja.

* 595 SM - [[Psammetichus II]] mewarisi [[Necho II]] sebagai raja [[Sejarah Mesir kuno|Mesir]].

* 594 SM - [[Solon]] dilantik sebagai [[arkon]] [[Athens]], dan memulakan [[reformasi]] [[demokrasi]].

* 590 SM - Angkatan tentera [[Mesir]] menjarah [[Napata]], dan memaksa pemindahan [[istana]] [[Cush]] ke tempat yang lebih selamat di [[Meroe]] yang terletak berhampiran dengan [[riam keenam]] ([[sejarah awal Sudan]]).

* 589 SM - [[Apries]] mewarisi [[Psammetichus II]] sebagai raja [[Sejarah Mesir kuno|Mesir]].

* 588 SM - [[Nebuchadrezzar II dari Babylon]] memulakan pengepungan [[Jerusalem]]; [[opera]] ''[[Nabucco]]'' menetapkan tarikh ini sebagai tahun 587 SM.

* 587/586 SM - [[Jerusalem]] jatuh kepada [[Babylonia]], dan mengakhiri [[Kemaharajaan Judah]]. Para penakluk memusnahkan [[Candi Solomon|Candi]] di [[Jerusalem]] dan membuang penduduk-penduduk yang tinggal. [[Penawanan di Babylonia]] untuk orang-orang Yahudi bermula.

* 586 SM - Penjelmaan semula [[Raja Ding dari Zhou]], raja [[Dinasti Zhou (1122 SM - 256 SM)|Dinasti Zhou]] di [[China]].

* [[28 Mei]] 585 SM - Sebuah [[gerhana suria]] terjadi, sebagaimana yang diramalkan oleh [[Thales]], semasa [[Alyattes II]] [[Pertempuran Gerhana|bertempur]] dengan [[Cyaxares]], dan menyebabkan kedamaian sementara. Tarikh ini merupakan salah satu [[tarikh kardinal]] yang dipergunakan untuk menghitung tarikh-tarikh yang lain.

* 585/584 SM - [[Astyages]] mewarisi [[Cyaxares]] sebagai raja [[Medes]].

* 585 SM - [[Raja Jian dari Zhou]] menjadi raja [[Dinasti Zhou (1122 SM - 256 SM)|Dinasti Zhou]] di [[China]].

* 582 SM - [[Sukan Pythia]] diasaskan di [[Delphi]] (tarikh tradisional).

* 580 SM - [[Cambyses I dari Anshan|Cambyses I]] mewarisi [[Cyrus I dari Anshan|Cyrus I]] sebagai raja [[Anshan (Parsi)|Anshan]] dan ketua [[dinasti Achaemenid]] (tarikh anggaran).

* 580 SM - [[Sukan Isthmia]] diasaskan di [[Corinth, Greece|Corinth]] (tarikh tradisional).

* 579 SM - [[Servius Tullius]] mewarisi [[Lucius Tarquinius Priscus]] yang dibunuh sebagai [[raja Rom]] (tarikh tradisional).

* 573 SM - [[Sukan Nemea]] diasaskan di [[Nemea]] (tarikh tradisional).

* 572 SM - Kemangkatan [[Raja Jian dari Zhou]], raja [[Dinasti Zhou (1122 SM - 256 SM)|Dinasti Zhou]] di [[China]].

* 571 SM - [[Raja Ling dari Zhou]] menjadi raja [[Dinasti Zhou (1122 SM - 256 SM)|Dinasti Zhou]] di [[China]].

* 570 SM - [[Amasis II]] mewarisi [[Apries]] sebagai raja [[Sejarah Mesir kuno|Mesir]].

* 568 SM - [[Amtalqa]] mewarisi abangnya, [[Aspelta]], sebagai raja [[Kush]].

* 562 SM - [[Amel-Marduk]] mewarisi [[Nebuchadnezzar II dari Babylon|Nebuchadnezzar]] sebagai raja [[Babylon]].

* 560 SM - [[Neriglissar]] mewarisi [[Amel-Marduk]] sebagai raja [[Babylon]].

* 560/561 SM - [[Croesus]] menjadi raja [[Lydia]].

* 560 SM - [[Pisistratus]] merampas [[Akropolis]] [[Athens, Greece|Athens]] dan mengisytiharkan diri sebagai [[penzalim]], tetapi digulingkan pada tahun yang sama.

* 550-an SM - [[Carthage]] menaklukkan [[Sicily]], [[Sardinia]], dan [[Corsica]].

* 559 SM - Raja [[Cambyses I dari Anshan]] mangkat dan diwarisi oleh anak lelakinya, [[Cyrus Agung|Cyrus II Agung]].

* 558 SM - [[Hegesias]] disingkirkan dari jawatan [[Arkon Athens|arkon]] [[Athens]].

* 558 SM - Negeri [[Jin (negeri)|Jin]] di [[China]] menewaskan negeri pesaing [[Negeri Qin|Qin]] dalam pertempuran.

* 556 SM - [[Pisistratus]] dibuang negeri dari [[Athens, Greece|Athens]] ke [[Euboea]].

* 556 SM - [[Labashi-Marduk]] mewarisi [[Neriglissar]] sebagai raja [[Babylon]].

* 556/555 SM - [[Nabonidus]] mewarisi [[Labashi-Marduk]] sebagai raja Babylon.

* 550 SM - [[Abdera, Thrace|Abdera]] dimusnahkan oleh angkatan tentera [[Thrace]].

* 550 SM - [[Cyrus dari Anshan]] menggulingkan [[Astyages]] dari [[Medes]], dan mengasaskan [[Empayar Parsi]].

* 547 SM -- [[Croesus]], [[raja]] [[Lydia]], ditewaskan oleh [[Cyrus Agung|Cyrus]] dari [[Empayar Parsi|Parsi]] dekat [[Sungai Halys]].

* 546 SM -- [[Cyrus]] dari [[Parsi]] menyiapkan penaklukkannya terhadap [[Lydia]], dan menjadikan [[Pasargadae]] sebagai [[ibu kota]]nya.

* 544 SM -- Orang-orang [[Teos]] berhijrah ke [[Abdera, Thrace]] untuk melarikan diri daripada belenggu [[Iran|Parsi]].

* 544 SM -- [[Raja Jing dari Zhou (Ji Gui)|Raja Jing dari Zhou]] menjadi raja [[Dinasti Zhou]] di [[China]].

* 543 SM -- [[Vijaya]], [[putera]] [[India Utara]], menyerang [[Sri Lanka|Ceylon]] dan mengasaskan sebuah [[dinasti Sinhalese]].

* 543 SM -- [[Pisistratus]], penzalim [[Athens]], menyucikan pulau [[Delos]] (tarikh anggaran).

* 540 SM -- Kota [[Elea]], [[Yunani]] di [[Itali selatan]] kini diasaskan (tarikh anggaran).

* 540 SM -- [[Parsi]] menaklukkan kota [[Xanthos]] di [[Lycia]] yang kini berada di [[Turki selatan]] (tarikh anggaran).

* 539 SM - [[Babylon]] ditaklukkan oleh [[Cyrus Agung]] yang menewaskan [[Nabonidus]].

* k.k. 538 SM - Kepulangan sesetengah orang [[Yahudi]] dari buangan [[Babylon]]. Mereka kemudian membina [[Candi Kedua]] antara tahun 520 SM–516 SM, lebih kurang tujuh puluh tahun selepas kemusnahan [[Candi Pertama]].

* 537 SM - Orang-orang [[Yahudi]] yang diangkut ke [[Babylon]] dibenarkan kembali ke [[Jerusalem]] dan dengan itu, menamatkan [[penawanan di Babylon]].

* 536 SM - Menurut tradisi, [[Daniel]], [[nabi]] [[Kitab Bible|Bible]], menerima mengadap malaikat (sila lihat [http://bible.gospelcom.net/cgi-bin/bible?passage=daniel+10%3A4&language=english&version=NLT Daniel 10:4])

* 534 SM - [[Lucius Tarquinius Superbus]] menjadi raja [[Rom]].

* 534 SM - Pertandingan-pertanding drama [[tragedi]] dimulakan di [[perayaan]] [[Kota Dionysia]] di [[Athens]].

* 530 SM - [[Cambyses II]] mewarisi [[Cyrus]] sebagai raja [[Parsi]].

* 528 SM - [[Gautama Buddha]] mencapai [[Makrifat (Buddhisme)|Makrifat]], dan memulakan pengkhutbahannya. Beliau mengasaskan [[Buddhisme]], sebuah [[agama dunia]] yang utama, di [[India]].

* 526 SM - [[Psammetichus III]] mewarisi [[Amasis II]] sebagai raja [[Sejarah Mesir kuno|Mesir]].

* 525 SM - [[Cambyses II]], raja [[Iran|Parsi]], menaklukkan [[Sejarah Mesir kuno|Mesir]] selepas menewaskan [[Psammetichus III]]. Ini telah dianggap sebagai keakhiran [[Dinasti Kedua Puluh Enam Mesir|Dinasti Kedua Puluh Enam]], dan permulaan [[Dinasti Kedua Puluh Tujuh Mesir|Dinasti Kedua Puluh Enam]].

* 522 SM - [[Smerdis dari Parsi|Smerdis]] mewarisi [[Cambyses II]] sebagai raja [[Iran|Parsi]].

* 522 SM - [[Babylon]] memberontak terhadap pemerintahan [[Empayar Parsi|Parsi]].

* 521 SM - [[Darius I]] mewarisi [[Smerdis]] sebagai raja [[Iran|Parsi]].

* 521 SM - Pemberontakan [[Babylonia]] terhadap pemerintahan [[Empayar Parsi|Parsi]] ditumpaskan.

* 520 SM - [[Raja Dao dari Zhou]] menjadi raja [[Dinasti Zhou (1122 SM - 256 SM)|Dinasti Zhou]] di [[China]], tetapi mangkat sebelum hujung tahun ini.

* 520 SM - [[Cleomenes I]] mewarisi [[Anaxandridas]] sebagai raja [[Sparta]] (tarikh anggaran).

* 519 SM - [[Raja Jing dari Zhou (Ji Gai)|Raja Jing dari Zhou]] menjadi raja [[Dinasti Zhou]] di [[China]].

* 516 SM - [[Subbenua India]]: Pendudukan [[Kawasan Punjab|Punjab]] disiapkan oleh Raja [[Gustasp]], raja [[Empayar Parsi|Parsi]].

* [[12 Mac]] 515 SM - Pembinaan [[Kuil di Jerusalem]] disiapkan.

* 514 SM - [[Raja Helu dari Wu]] mengasaskan "[[Kota Agung Helu]]", nama kuno untuk [[Suzhou]], sebagai [[ibu kota]]nya di [[China]].

* 513 SM - [[Darius I dari Parsi|Darius Agung]] menewaskan [[Dacia|Getae]] dan [[Thrace]] timur dalam perangnya terhadap tentera [[Scythia]].

* 510 SM - [[Hippias (anak Pisistratus)|Hippias]], anak lelaki [[Pisistratus]] dan [[penzalim]] [[Athens]], digulingkan dalam pemberontakan umum yang disokong oleh [[Cleomenes I]], raja [[Sparta]], dan angkatan tenteranya.

* 510 SM - Keakhiran pemerintahan [[Lucius Tarquinius Superbus]], raja terakhir antara tujuh [[Raja Rom]] yang tradisional.

* 510 SM - Pengasasan [[Republik Rom]].

* 510 SM - [[Demaratus]] mewarisi [[Ariston]] sebagai [[raja Sparta]] (tarikh anggaran)

* [[13 September]] 509 SM - [[Kuil]] [[Jupiter]] di [[Bukit Capitoline, Rom]] ditahbiskan pada [[ides September]].

* 508 SM - Jawatan ''[[pontifex maximus]]'' dicipta di [[Rom]].

* 507 SM - [[Cleisthenes]], [[reformis]] [[Yunani]], berkuasa dan meningkatkan [[demokrasi]].

* 506 SM - [[Perang Bai ju]]: Angkatan tentera [[Kemaharajaan Wu]] di bawah [[Sun Tzu]] menewaskan angkatan tentera [[Chu (negeri)|Chu]].

* 505 SM - Pemilihan pasangan [[konsul]] [[Republik Rom|Rom]] yang pertama.

* [[4 Disember]] 502 SM - [[Gerhana suria]] menggelapkan [[Mesir]] (tarikh terhitung; tidak terdapat sebarang pencerapan rekod sejarah yang jelas).

* 502 SM - [[Liga Latin]] menewaskan [[Peradaban Etruska|Etruska]] di bawah [[Lars Porsenna]] di [[Aricia]].

* 502 SM - [[Naxos, Greece|Naxos]] memberontak terhadap penguasaan [[Iran|Parsi]] dan mencetuskan [[Pemberontakan Ionia]].

* 501 SM - [[Cleisthenes]] membaharui [[demokrasi]] di [[Athens]].

* 501 SM - [[Naxos]] diserang oleh [[Empayar Parsi]].

* 501 SM - Sebagai balasan terhadap ancaman oleh [[Sabine]], [[Rom kuno|Rom]] mencipta jawatan [[diktator Rom|diktator]].

* 501 SM - [[Confucius]] dilantik sebagai gabenor [[Chung-tu]].

* 501 SM - [[Gadir]] (di [[Cádiz]] kini) ditawan oleh [[Carthage]] (tarikh anggaran).

* 500 SM - Orang-orang yang bertuturan [[bahasa Bantu]] berhijrah ke [[Uganda]] barat daya dari [[barat]] (tarikh anggaran).

* 500 SM - [[Pelarian]] dari [[Teos]] menetap semula di [[Abdera, Thrace|Abdera]].

* 500 SM - [[Darius I]] dari [[Iran|Parsi]] mengisytiharkan [[bahasa Aramia]] sebagai [[bahasa rasmi]] separuh barat empayarnya.

* 500 SM - Tarikh ini menandakan keakhiran peradaban [[Zaman Gangsa Nordik]] dalam sistem penzamanan [[Oscar Montelius]] dan permulaan [[Zaman Besi Pra-Rom]].

* 500 SM - Pengasasan [[republik]] pertama di [[Vaishali]], [[Bihar]], [[India]].

* 500-an SM - Puak [[Gutaii]] bermula pada sekitar masa ini di Afrika Tengah dan [[Afrika Selatan|Selatan]].

* [[Parsi]] mula merampas kuasa.

* [[Sejarah Parsi|Parsi]] menguasai [[Mediterranean timur]].

* [[Iran|Parsi]] di bawah [[Darius I]] dan kemudian di bawah [[Cyrus]] menyerang [[Transoxiana]].

* ''[[Daode Jing]]'' ditulis (tarikh anggaran).

* [[Confucius]] merumuskan sistem [[etika]] [[Konfusianisme]] yang terbukti menjadi amat berpengaruh di [[China]].

* [[Abkhazia]] dijajah oleh [[Yunani]].

* ''[[Bruthin]]'' Celt atau ''[[Priteni]]'', menyerang [[Britain]] dan [[Ireland]], [[Kepulauan British]] pada sekitar tempoh sebelum abad ke-5 SM.

* Kemunculan [[budaya Jastorf]] [[Proto-Germanik]].

* Candi, [[Selinus]], [[Sicily]], dibina.

== Tokoh-tokoh ==

* [[Mahavira]] dari [[Vaishali]], pengasas [[Jainisme]], (599 SM–527 SM).

* 580-an SM - [[Nebuchadnezzar II dari Babylon|Nebuchadnezzar II]], raja [[Babylon]].

* [[Anaximenes dari Miletus]], [[ahli falsafah]] [[Yunani]] (585 SM-525 SM).

* [[Pythagoras]] dari [[Pulau Samos|Samos]], ahli matematik Greek (sila lihat [[teorem Pythagorus]]) (582 SM–[[496 SM]]).

* 580 SM - Kemangkatan [[Cyrus I dari Anshan]] (tarikh anggaran).

* [[Cyrus Agung]], raja [[Iran|Parsi]] (576 SM–Julai 529 SM) yang memerintah antara 559 SM–Julai 529 SM).

* Mei 563 SM - Kelahiran [[Siddhartha Gautama]], kemudian dikenali sebagai [[Gautama Buddha]], di [[Lumbini]], [[Nepal]] (maut Mei [[483 SM]]).

* 563 SM - [[Permaisuri Maya]], ibu [[Siddhartha Gautama]], yang meninggal dunia tujuh hari selepas melahirkan anak.

* 562 SM - Kemangkatan [[Nebuchadnezzar II dari Babylon|Nebuchadnezzar]], raja [[Babylon]] (tarikh anggaran).

* [[Pisistratus]], penzalim [[Athens]] pada tahun 561 SM, 559 SM–556 SM dan 546 SM–528 SM (maut 527 SM).

* [[Solon]] dari [[Athens]], salah satu daripada [[Tujuh Tokoh Bijaksana dari Greece]] ([[630-an SM|638 SM]]–558 SM).

* 556 SM - Kelahiran [[Simonides dari Ceos]] (tarikh anggaran).

* [[Stesichorus]] dari [[Sicily]], [[pemuisi]] [[Puisi lirik|lirik]] (k.k. [[640-an SM|640 SM]] –[[550-an SM|555 SM]]).

* [[Confucius]], pengasas [[Konfusianisme]] (551 SM–[[479 SM]]).

* [[Thales]], ahli matematik Greek ([[630-an SM|635 SM]]–[[540-an SM|543 SM]]) yang meramalkan gerhana suria pada tahun 585 SM.

* [[Darius I dari Parsi|Darius I]], [[Sejarah Parsi|raja Persia]] (lahir 549 SM; memerintah [[520-an SM|521]]–[[485 SM]]).

* 547 SM - Kemangkatan [[Croesus]].

* 546 SM - Kematian [[Anaximander]], [[ahli falsafah]] [[Yunani]] (tarikh anggaran).

* 545 SM - Kemangkatan [[Raja Ling dari Zhou]], raja [[Dinasti Zhou (1122 SM - 256 SM)|Dinasti Zhou]] di [[China]].

* 543 SM - Kewafatan [[Gautama Buddha]] (tarikh tradisional di [[Thailand]] dan tempat-tempat yang lain, berdasarkan [[takwim suria Thailand]]).

* 540 SM - [[Amyntas I dari Macedon|Amyntas I]] menjadi raja [[Macedon]] (tarikh anggaran).

* 539 SM/538 SM - Kemangkatan [[Nabonidus]], raja terakhir [[Babylon]].

* 535 SM - Kelahiran [[Heraclitus]] dari [[Ephesus]], [[ahli falsafah]] [[Peradaban Keyunanian|Yunani]] (tarikh anggaran).

* [[Aeschylus]], [[penulis]] [[tragedi Greek]] (525 SM - [[456 SM).

* 525 SM - Kemangkatan [[Psammetichus III]], [[firaun]] terakhir [[Dinasti Kedua Puluh Enam dari Mesir|Dinasti Kedua Puluh Enam]] dari [[Sejarah Mesir kuno|Mesir]].

* 522 SM - Kelahiran [[Pindar]], [[pemuisi]] [[Greece Keyunanian|Yunani]].

* Mac 521 SM - Kemangkatan [[Cambyses II]], raja [[Empayar Parsi|Parsi]] kuno (pembunuhan diri).

* Oktober 521 SM - Kemangkatan [[Smerdis dari Parsi|Smerdis]], raja [[Empayar Parsi|Parsi]] kuno.

* 519 SM - Kelahiran [[Xerxes I]] dari [[Parsi]] (tarikh anggaran).

* [[Epimenides]] dari [[Knossos]], [[Nabi|peramal]], dan [[ahli falsafah]]-[[Puisi|pemuisi]] termasyhur yang dikaitkan dengan [[paradoks Epimenides]].

* [[Lehi (Buku Mormon)|Lehi]], tokoh legenda dan nabi pertama yang dicatat dalam [[Buku Mormon]].

* [[Sun Tzu]], penulis ''[[Seni Perang]]''.

== Perekaan, penemuan, dan pengenalan ==

[[he:המאה ה-6השישית לפנה"ס]]