Lihat sumber bagi Sari

{{for|bandar di Iran bernama sama|Sari, Iran}}
[[Fail:Ravi_Varma-Princess_Damayanthi_talking_with_Royal_Swan_about_Nala.jpg|thumb| Damayanthi dalam Sari oleh [[Raja Ravi Varma]]]]
'''Sari''' adalah pakaian lazim dalam kalangan kaum wanita di [[Asia Selatan]] khususnya [[Subbenua India|anak benua India]]<ref name="Roshan">Alkazi, Roshan (1983) "Ancient Indian costume", Art Heritage; Ghurye (1951) "Indian costume", Popular book depot (Bombay); Boulanger, Chantal; (1997)</ref> terdiri daripada sehelai kain panjang tidak berjahit dibalut keliling [[pinggang]] disandangkan atas [[bahu]] mendedahkan bahagian perut;<ref name="alkazi">Alkazi, Roshan (1983) "Ancient Indian costume", Art Heritage</ref><ref name="Boulanger2">Boulanger, Chantal; (1997) ''Saris: An Illustrated Guide to the Indian Art of Draping'', Shakti Press International, New York.</ref><ref name="Ghurye2">Ghurye (1951) "Indian costume", Popular book depot (Bombay); (Includes rare photographs of 19th century Namboothiri and nair women in ancient sari with bare upper torso)</ref> kain ini digandingkan dengan suatu anak baju atau baju dalam disebut sebagai [[choli]].<ref name="Vijay Singh Katiyar">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=8RjgPQAACAAJ|title=Indian saris : traditions, perspectives, design|last1=Katiyar|first1=Vijai Singh|date=2009|publisher=Wisdom Tree in association with National Institute of Design, Ahmedabad|isbn=9788183281225|location=New Delhi|pages=211|access-date=31 October 2015}}</ref>

== Peristilahan ==
Perkataan ini meminjam  dari [[Bahasa Sanskrit]] kata {{lang|sa|शाटी}} {{transl|sa|ISO|śāṭī}}<ref name="Oxford University Press">{{cite book|title=The Oxford Hindi-English Dictionary|publisher=Oxford University Press|year=1997|isbn=978-0-19-864339-5|editor=R. S. McGregor|editor-link=R. S. McGregor|page=1003}}</ref> yang bermaksud "jalur kain" (''strip of cloth'');<ref name="Monier-Williams 1995 1063">{{cite book|url=http://www.sanskrit-lexicon.uni-koeln.de/monier/index.html|title=A Sanskrit-English Dictionary|last=Monier-Williams|first=Monier|publisher=Motilal Banarsidass|year=1995|isbn=978-81-208-0065-6|location=Delhi|page=1063|author-link=Monier Monier-Williams|access-date=4 July 2010}}</ref> perkataan ini diturunkan atau diserapkan melalui pinjaman kepada banyak bahasa lain serata tanah India:

{{div col}}
* {{Lang-bn|শাড়ি|italics=no}} ''śaṛi''
*{{Lang-gu|સાડી}} ''sāḍī''
* [[Bahasa Hindustan]]: {{lang|ur|ساڑی}} (bentuk [[Bahasa Urdu|Urdu]]), {{lang|hi|साड़ी}} (bentuk [[Bahasa Hindi|Hindi]])<ref name="Annandale1892">{{cite book|title=The Imperial Dictionary and Encyclopedia of Knowledge Unabridged|last1=Annandale|first1=Charles|date=1892|publisher=Belford Publishing Company|page=792|language=en}}</ref>
*{{Lang-kn|ಸೀರೆ}} sīre
* {{Lang-ml|സാരി}} ''sāri''
* {{Lang-ta|சேலை|translit=cēlai}}<ref>{{Cite dictionary|url=https://dsal.uchicago.edu/cgi-bin/app/tamil-lex_query.py?searchhws=yes&qs=%E0%AE%9A%E0%AF%87%E0%AE%B2%E0%AF%88|title=சேலை|dictionary=University of Madras Tamil Lexicon|last=|first=|date=2019|via=Digital Dictionaries of South Asia|publisher=Universiti Chicago|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=1 Mei 2021}}</ref>
* {{Lang-te|చీర}} ''cīra''
{{div col end}}

Bahasa Tamil turut mempunyai istilah tersendiri mengungkapkan kain sarungan ini iaitu {{Lang|ta|புடவை}} ''puṭaivai''.<ref>{{Cite dictionary|url=https://dsal.uchicago.edu/cgi-bin/app/tamil-lex_query.py?searchhws=yes&qs=%E0%AE%AA%E0%AF%81%E0%AE%9F%E0%AF%88%E0%AE%B5%E0%AF%88|title=புடவை|dictionary=University of Madras Tamil Lexicon|last=|first=|date=2019|via=Digital Dictionaries of South Asia|publisher=Universiti Chicago|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=23 Mac 2021}}</ref>

==Pemakaian==
Sari paling lazim dipakai dengan membalut kain keliling pinggang sehingga ada lebihan yang boleh diselendangkan pada bahu menampakkan bahagian [[pusat]];<ref>{{cite web|url=https://nidhishekhawat.hatenablog.com/entry/2020/02/13/170702|title=The History of Indian Sarees - Hatena Blog|work=nidhishekhawat.hatenablog.com|access-date=20 March 2020}}</ref><ref name="Roshan"/> hal ini ada dipengaruhi kepercayaan Hindu di mana pusat dewa [[Vishnu]] dianggap sebagai tumpuan (juga "pusat") segala apa yang ada di [[alam semesta]] serta punca segala kehidupan;<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=doQLZ21CGScC&dq=indian+sculpture+Navel&source=gbs_navlinks_s|title=Principles of composition in Hindu sculpture: cave temple period|first1=Alice|last1=Boner|publisher=Motilal Banarsidass Publishing|date=1990 }}</ref> peranan kaum perempuan juga sebagai sumber kehidupan dan punca [[shakti]], maka ia dijadikan kesimpulan yang membenarkan pendedahan tersebut melambangkan pelepasan tenaga sepertimana yang dipercayai. Ada juga pengkaji yang menyatakan pendedahan tersebut dipengaruhi iklim panas serata India.<ref>{{cite news|title=Don't tell Liz, but the sari's so out|url=https://www.theguardian.com/world/2005/apr/24/clothes.india|access-date=20 March 2012|newspaper=The Guardian|date=24 April 2005}}</ref>

Lebih 80 cara pengayaan khusus sari telah dicatatkan sepanjang sejarah.<ref>{{cite web|last=Anita Rao Kashi|title=How to Wear a Sari in India|url=http://www.worldhum.com/features/how-to/wear_a_sari_20071025/|publisher=World Hum|access-date=18 March 2012}}</ref> 

==Kelaziman==
=== Di India ===
[[File:Styles of Sari.jpg|right|240px|thumb|Ilustrasi pelbagai jenis sari, [[gagra choli]] & [[salwar kameez]] semasa India bertarikh tahun 1928.]]
Penyelidik sari dan ahli antropologi budaya Perancis, [[Chantal Boulanger]] mengkategorikan jenis-jenis gaya utama seperti berikut:<ref name= "Boulanger">{{cite book|last1=Boulanger|first1=Chantal|year=1997|title=Saris: An Illustrated Guide to the Indian Art of Draping|publisher=Shakti Press International|location=New York}}</ref>
* gaya Nivi – gaya terdahulunya dipakai di [[Andhra Pradesh]]; selain dari nivi moden, adanya juga ''kaccha nivi'', di mana pleats melalui kaki dan disisipkan ke pinggang di belakang membenarkan gerakan mudah ketika menutup kaki. Gaya ''nivi'' adalah gaya sari yang termasyhur hari ini.<ref name="Dongerkerry">Dongerkerry, Kamala, S. (1959) The Indian sari. New Delhi.</ref>
* gaya [[Orang Benggala|Benggala]] dan [[Orang Oriya|Oriya]]. 
* gaya [[Orang Gujarat|Gujarat]] – lebih longgar dari gaya nivi di hujung yang tergantung ke atas bahu kanan daripada di kiri, dan ditabir belakang ke hadapan daripada cara yang sebaliknya.
* gaya [[Maharashtra]]/kashta – sangat mirip dengan ikatan [[dhoti]] kaum lelaki setempat yakni pusat sari (dipegang dari segi panjang) diletakkan di belakang pusat, yang hujungnya dibawa ke hadapan dan diikat secara terkawal, kemudian dua hujungnya dibalut di keliling kaki. Apabila dipakai sebagai sari, suatu kain panjang lebih digunakan dan hujungnya oleh itu dilalui ke atas bahu-bahu dan bahagian atas badan. Gaya ini asas dipakai oleh wanita [[Brahmin]] dari [[Maharashtra]], [[Karnataka]], [[Andhra Pradesh]] dan [[Tamil Nadu]].
* [[Bangsa Dravid]] – dipakai di [[Tamil Nadu]]; banyak dicirikan lipatan kain berbunga (''pinkosu'') di pinggang.
* Gaya ''Madisaara'' – gaya biasa wanita Brahmin dari [[Tamil Nadu]] dan [[Kerala]]   
* gaya [[Kodagu]]– dipakai wanita datang dari daerah [[Kodagu]] dari [[Karnataka]], kain diikat di belakang dari hadapan sambil hujung kain longgar sari tergantung belakang-ke-hadapan ke atas bahu kanan, dan disematkan ke bahagian tertinggal sari.
* [[Gond]] – didapati di banyak bahagian India Tengah. Kainnya pertama ditabirkan ke atas bahu kiri, kemudian diaturkan untuk menutup badan.
* [[mundum neryathum]] – dipakai di [[Kerala]]. Biasanya diperbuat dari kapas tidak dilunturkan dan berhias dengan jalur dan/atau sulaman emas.
* Gaya peribumi – diikat ketat menutupi [[dada]].    

=== Di Bangladesh ===
Sari dipakai oleh wanita seluruh Bangladesh. Penggayaan sari dipakai mempunyai banyak perbezaan dari rantau ke rantau baik dari segi bahan sutera dan kapas termasuk kapas [[Jamdani]] Tanta/Taant, Dhakai Benarosi, sutera Rajshahi, Sari Tangail Tanter, sutera tashar dan Sari Katan.

Ia dahulunya merupakan pakaian seharian sebelum lebih terganti oleh [[salwar kameez]] atau pakaian Barat; namun norma ini masih dikekalkan dalam bidang-bidang pendidikan, penyiaran dalam kalangan pemberita serta perkhidmatan (misalnya dalam [[Biman Bangladesh]]).

=== Di Pakistan ===
Pemakaian sari didapati meskipun kurang umum daripada salwar kameez yang lebih sesuai kegiatan seharian, tetapi  masyhur sewaktu acara rasmi seperti perkahwinan.<ref name="Asia Times - Sari">{{cite web|url = http://www.atimes.com/atimes/South_Asia/IB23Df03.html|title = Bollywood, saris and a bombed train|publisher = Asia Times|accessdate = 31 Ogos 2007|archive-date = 2007-08-09|archive-url = https://web.archive.org/web/20070809053717/http://www.atimes.com/atimes/South_Asia/IB23Df03.html|url-status = dead}}</ref>

Ada yang menganggap sari sebagai pakaian "[[Hinduisme|kehinduan]]" sehingga kurang dipakai generasi-generasi pasca[[Pembahagian India|Pembahagian]] (kerana terlanjut kepada pakaian bangsa [[India]]),<ref name="The Hindu - Sari">{{cite web|url = http://www.hindu.com/mag/2004/10/24/stories/2004102400380300.htm|title = The spread of the salwar|publisher = The Hindu|accessdate = 31 Ogos 2007|archive-date = 2004-12-10|archive-url = https://web.archive.org/web/20041210072410/http://www.hindu.com/mag/2004/10/24/stories/2004102400380300.htm|url-status = dead}}</ref> malah ada tokoh seperti [[Fatima Jinnah]] yang mengelarkan ia  "tidak patriotik";<ref>{{cite web | title = Meanwhile: Unraveling the sari | publisher = International Herald Tribune | url = http://www.iht.com/articles/2005/04/27/opinion/eddatta.php | archiveurl = https://web.archive.org/web/20050427231027/http://www.iht.com/articles/2005/04/27/opinion/eddatta.php | archivedate = 2005-04-27 | access-date = 2009-10-26 | url-status = dead }}</ref> namun perkara ini tidak laku di hampir semua tempat terutamanya di [[Karachi]] dan daerah [[Sindh]]<ref name="Asia Times — Sari">{{cite web|url=http://www.atimes.com/atimes/South_Asia/IB23Df03.html|title=Bollywood, saris and a bombed train|work=Asia Times|url-status=unfit|archive-url=https://web.archive.org/web/20070225124011/http://atimes.com/atimes/South_Asia/IB23Df03.html|archive-date=25 February 2007|access-date=31 August 2007}}</ref> di mana ia diperagakan sebagai suatu simbol status. Malah, ada sesetengah generasi baru yang telah memperkenalkan semula minat terhadap pakaian sari.<ref name="One India - Sari">{{cite web|url = https://nidhishekhawat475.wixsite.com/loveethnicfashion/post/buying-saree-tempting-hobby-for-indian-women| title = Buying saris-tempting hobby for women|publisher = Love Ethnic Fashion|accessdate = 2020-05-08}}</ref><ref name="Himal South Asian - Sari">{{cite web|url = http://www.himalmag.com/southasia_this_week/southasia_this_week_61.htm| title = Saris in Pakistan|accessdate = 31 Ogos 2007}}</ref>

=== Di Sri Lanka ===
Wanita Sri Lanka memakai sari dalam banyak gaya, dua gaya yang paling masyhur adalah gaya nivi klasik dan gaya [[Kandy]] (atau 'osariya' dalam bahasa Sinhala) yang terdiri daripada anak baju labuh menutup pusat. Gaya yang kedua ini dianggap pakaian kebangsaan wanita [[Orang Sinhala|Sinhala]] malah dijadikan seragam para pramugari [[SriLankan Airlines]].

=== Di Nepal ===
Di Nepal, suatu gaya tabiran khas iaitu ''haku patasi'' keliling pinggang dan selendang dipakai menutupi bahagian atas sari yang digunakan untuk menggantikan "pallu".

== Galeri ==
<gallery>
Image:Raja_Ravi_Varma,_Mrs._Ramanadha_Rao.jpg|Ramanadha dalam Sari
Image:Whitechapel dresses 1.jpg|Pameran kaca Sari di sebuah gedung
Image:Raja_Ravi_Varma,_Expectation.jpg|Wanita India Utara dalam Sari oleh [[Raja Ravi Varma]]
Image:Sambalpuri Saree.jpg|Sari Sambalpuri Handloom dari [[Orissa]]
</gallery>

== Lihat pula ==
* [[Dhoti]]
* [[Lungi]]
* [[Salwar kameez]]
* [[Sarung]]

== Rujukan ==
{{reflist|2}}

== Bibliografi ==
* Alkazi, Roshan (1983) "Ancient Indian costume", Art Heritage 
* Ambrose, Kay (1950) Classical Dances and Costumes of India. A. & C. Black, London.
* Beck, Brenda.  (1976) The Symbolic Merger of Body, Space, and Cosmos in Hindu Tamil Nadu. Contributions to Indian Sociology 10(2): 213-43.
* Bharata (1967). The Natyashastra [Dramaturgy], 2 vols., 2nd. ed. Trans. by Manomohan Ghosh. Calcutta: Manisha Granthalaya.
* Boulanger, Chantal; (1997) Saris: An Illustrated Guide to the Indian Art of Draping, Shakti Press International, New York.
* Craddock, Norma.  (1994). Anthills, Split Mothers, and Sacrifice: Conceptions of Female Power in the Mariyamman Tradition. Dissertation, U. of California, Berkeley.
*
* Ghurye (1951) "Indian costume", Popular book depot (Bombay); (Includes rare photographs of 19th century Namboothiri and nair women in ancient saree with bare upper torso). 
* Miller, Daniel & Banerjee, Mukulika; (2004) "The Sari", Lustre press / Roli books 
* Mohapatra, R. P. (1992) "Fashion styles of ancient India", B. R. Publishing corporation, ISBN 81-7018-723-0
* Parthasarathy, R. (1993) The Tale of an Anklet: An Epic of South India – The Cilappatikaram of Ilanko Atikal, Translations from the Asian Classics, Columbia Univ. Press, New York, 1993.

== Pautan luar ==
{{commonscat|Saris}}
*[http://lifestyle.iloveindia.com/lounge/banarasi-sari-285.html Banarasi Sari] Making & History
*[http://www.hindu.com/thehindu/mag/2004/10/24/stories/2004102400380300.htm Sari vs. salwar kameez on the subcontinent]
*[http://www.dailynews.lk/2005/03/12/fea07.htm Indian sari falls from grace as urban women adopt Western styles]
*[http://www.a108.net/index.php/gallery/album/49-/ Indian sari - high resolution photographs]

{{Clothing}}

[[Kategori:Baju]]