Orang Batak
 | |
| Kawasan ramai penduduk | |
|---|---|
| Sumatra Utara, Indonesia | |
| Bahasa | |
| Bahasa-bahasa Batak (Alas-Kluet, Angkola, Dairi, Karo, Mandailing, Simalungun, Toba), Indonesia dan Melayu | |
| Agama | |
| Kristian 55.6%, Islam 44.2%, Parmalim, Hindu 0.2% | |
| Kumpulan etnik berkaitan | |
| Melayu, Gayo, Minangkabau |
Orang Batak adalah sebuah istilah kolektif yang digunakan untuk mengenal pasti sebilangan kumpulan etnik yang terdapat di kawasan tanah tinggi di Sumatra Utara, Indonesia. Kawasan pedalaman mereka terletak di sebelah barat Medan dan berpusat di Danau Toba. Sebenarnya orang "Batak" terdiri daripada beberapa kumpulan etnik yang berbeza tetapi mempunyai bahasa, budaya dan adat yang serupa. Orang-orang Batak terdiri dari: Batak Toba, Batak Karo, Batak Pak-Pak, Batak Simalungun, Batak Angkola dan Batak Mandailing. Walaupun mereka semua tergolong dalam "Batak", ada sesetengah di kaum mereka yang tak suka dipanggil sebagai orang "Batak", namun sebatas nama kaum mereka sahaja, seperti Orang Karo, Orang Toba, Orang Mandailing, dll.
Sebelum mereka dijajah oleh Hindia Timur Belanda, Bangsa Batak mempunyai reputasi sebagai pahlawan-pahlawan yang garang yang kadangkala mengamalkan kanibalisme. Dengan ketibaan penjajah Belanda, ramai di antara mereka telah memeluk agama Kristian. Gereja HKBP (Huria Kristen Batak Protestan) merupakan sebuah gereja dengan penganut paling ramai di Indonesia.
Masyarakat Batak adalah bersifat kebapaan. Hasil kraf tangan Batak yang terkenal termasuk hasil tenunan, ukiran kayu dan terutama sekali, ukiran batu-batu nisan. Upacara pengkebumian mereka sangat kaya dan kompleks. Contohnya, mereka mempunyai sebuah majlis di mana tulang-tulang nenek moyang mereka digali dan dikebumikan semula beberapa tahun setelah kematian dalam sebuah upacara yang dipanggil mangungkal holi.
Kebanyakan orang Batak kini adalah majoriti penganut agama Kristian dengan minoriti Islam. Ajaran Kristian yang diikuti mereka adalah dari fahaman Lutheran yang diperkenalkan oleh mubaligh-mubaligh Jerman pada abad ke-19. Seorang pendakwah Jerman terkenal ialah Ludwig Ingwer Nommensen.
Orang Batak bertutur dalam pelbagai bahasa yang berkait rapat, kesemuanya ahli keluarga bahasa Austronesia.
Prasejarah
[sunting | sunting sumber]Bukti linguistik dan arkeologi menunjukkan bahawa penutur Austronesia mula-mula sampai ke Sumatera dari Taiwan dan Filipina melalui Borneo atau Jawa kira-kira 2,500 tahun yang lalu, dan orang Batak mungkin berasal daripada peneroka ini[1].
Walaupun orang Batak sering dianggap sebagai orang terpencil kerana lokasi mereka di pedalaman, jauh dari pengaruh penjajah Eropah pelaut, terdapat bukti bahawa mereka telah terlibat dalam perdagangan dengan kerajaan jiran lain selama satu milenium atau lebih.
Dipengaruhi oleh Orang Tamil
[sunting | sunting sumber]Orang Batak mengamalkan agama Syaivisme, Buddhisme dan budaya tempatan yang sinkretik selama beribu-ribu tahun. Raja Batak terakhir yang berjuang dengan gagah berani menentang imperialis Belanda sehingga tahun 1905 ialah seorang raja Shaivite Indonesia. Orang Batak mungkin disebut dalam Huraian Zhao Rugua abad ke-13 tentang Orang-orang Biadab, yang merujuk kepada pergantungan 'Ba-ta' di Srivijaya. Suma Oriental, abad ke-15, juga merujuk kepada kerajaan Bata, yang dibatasi oleh Pasai dan kerajaan Aru.
Telah dicadangkan bahawa pelabuhan penting Barus di Tapanuli dihuni oleh orang Batak.[2].Sebuah prasasti Tamil telah ditemui di Barus yang bertarikh 1088, manakala hubungan dengan pedagang Cina dan Tamil berlaku di Kota Cina, sebuah bandar perdagangan yang terletak di kawasan yang kini merupakan utara Medan yang ditubuhkan pada abad ke-11, dan terdiri daripada 10,000 orang oleh abad ke-12. Jenazah Tamil ditemui di laluan perdagangan utama ke tanah Batak.
Peluang perdagangan ini mungkin telah menyebabkan penghijrahan orang Batak dari Pakpak dan Toba ke tanah 'perbatasan' Karo dan Simalungun sekarang, di mana mereka terdedah kepada pengaruh yang lebih besar daripada pedagang Tamil yang melawat, manakala penghijrahan orang Batak ke tanah Angkola-Mandailing mungkin telah didorong oleh permintaan Srivijayan abad ke-8 untuk kapur barus.
Marga Karo atau suku Sembiring "yang hitam" dipercayai berasal dari hubungan mereka dengan pedagang Tamil, dengan sub-marga Sembiring tertentu, iaitu Brahmana, Colia, Pandia, Depari, Meliala, Muham, Pelawi, dan Tekan semuanya berasal dari India. Pengaruh Tamil terhadap amalan agama Karo juga diperhatikan, dengan upacara pembakaran mayat sekunder pekualuh khusus untuk orang Karo dan Dairi. Lebih-lebih lagi Pustaka Kembaren, cerita asal-usul Sembiring Kembaren menunjukkan hubungan dengan Pagarruyung di Tanah Tinggi Minangkabau.
Batak di Malaysia
[sunting | sunting sumber]Kebanyakan majoritis batak di malaysia merupakan pekerja asing yang datang berkerja di kilang. Suku batak ini boleh didapati di kawasan perkilangan seperti Relau,Bayan Lepas, Batu Kawan, Ipoh dan Gopeng. Majoritisnya beragama Krisitian. Restoran Restoran batak juga banyak didapati di Bukit Jambul, Pulau Pinang. Ada juga sebilangan suku batak yang menginap di malaysia selepas berkahwin dengan orang lokal malaysia.
Rujukan
[sunting | sunting sumber]- ^ Bellwood, Peter (1997). Prehistory of the Indo-Malaysian Archipelago (dalam bahasa Inggeris) (ed. revised). Honolulu: University of Hawai'i Press.
- ^ Drakard, Jane (1990). A Malay Frontier: Unity and Duality in a Sumatran Kingdom (dalam bahasa Inggeris). Ithaca, NY: SEAP Publications. ISBN 08-772-7706-0.