Paul III.

Papst Paul III., Gemälde vun Tizian, 1543, Neapel, Museo di Capodimonte

Paul III., boren as Alessandro Farnese (* 29. Februar 1468 in Canino; † 10. November 1549 in Rom), weer van‘ 13. Oktober 1534 bit to sien Dood Paapst vun de röömsch-kathoolsch Kark.

Familie

Alessandro Farnese stamm ut en olt Riddergeslecht vun den Karkenstaat; de Farnese hemm to’n päpstlichen Adel hörrt un harr sück dör hör Deensten in’n Krieg un Militär as Condottieri Ansehn, Geld, Göder un Lehen in Latium erwurben.

Castello di Vulci in Canino, Geboortsoort vun Paul III.

Alessandro wurr an’n 29. Februar 1468 as Söhn vun Pier Luigi Farnese dem Ölleren, Herr vun Capodimonte, un Giovanna Caetani, Dochter vun Onorato III. Caetani, den Hartog vun Sermoneta, in Canino, en Oort dicht bi den Bolsenasee in‘n Norden vun Rom, boren, wo sien Familie dat Castello di Vulci besitten dee. De Grootöllern vun Vadersiet weern Ranuccio Farnese de Öllere un Agnes Monaldeschi, Liddmaat vun en olt un adlig Familie ut Orvieto. Van de Modersiet stamm he ok vun de Caetani af, vun de Familie vun Paapst Bonifatius VIII. (1294–1303). He harr twee Bröers un dree Süsters: Angelo (1465–1494), Girolama (1466–1505), Beatrice (1469–1507), Bartolomeo (1470–1552) un Giulia (1474–1524).

Sien öldste Bröer Angelo hett nah den Dood vun den Vader in dat Johr 1487 tosommen mit Alessandro dat Vermögen un de Immobilien arvt. An‘n 11. Mai 1488 hett he Lella Orsini heiraadt, mit de he blots Deerns as Nahkommen harr. Sien Dochter Francesca Farnese hett Guido Sforza, tweet Graf vun Santa Fiora heiraadt. Angelo is aber all in’n Mai 1494 an de Pest storven, so dat sien jüngst Bröer Bartolomeo anstäe vun sien Bröer Graf vun Montalto un Canino wurr. He weer mit Iolanda Monaldeschi verheiraadt, mit de he den Söhn Pedro Bertodolo Farnese un de Döchter Isabella un Cecilia harr. Bartolomeo weer Begrünner vun dat Hartogdom Latera, dat bit 1668 bestunn.

Sien Süster Girolama hett in eerste Ehe an’n 10. November 1483 Puccio Pucci heiraadt. Ut hör tweet Ehe mit Graf Giuliano dell’Anguillara und Stabiae, de an‘n 15. Februar 1495 slooten wurrn weer, stamm de Dochter Isabella (Elisabeth) della Anguillara, de later Galeazzo Farnese, den Enkel vun Bartolomeo, heiraaten dee un mit hüm de Döchter Violante Farnese un Giulia Farnese harr. An‘n 1. November 1505 wurr Girolama vun hör Steefsöhn Giovanni Battista dell’Anguillara in dat Slott vun Stabiae umbrocht.

Beatrice weer af 1490 Nonne vun en Benediktinerkloster un is 1507 as Äbtissin van dat Kloster San Bernardino in Viterbo storven.

Giulia weer tweemal verheiraadt un Mätresse vun den Paapst Alexander VI. van 1489 bit 1500. Hör Dochter Laura Orsini wurr 1492 boren un weer wohrschienlich dat Kind vun Rodrigo Borgia. Ut de an’n 21. Mai 1489 slooten Ehe mit Orsino Orsini un de in 1507 slooten Ehe mit Giovanni Capece Bozzato sünd kien wiedere Nahkommen vun Giulia bekannt.

Karriere in‘n Klerus

Kardinal Alessandro Farnese vör sien Wahl to’n Paapst Paul III. (vun Raffael um 1512)

As tweetboren Söhn weer de Weg vun Alessandro in en karklich Amt vörteekent. He kreeg van 1486 bit 1489 en besünners goot humanistisch Bildung in Florenz. Sien Familie hett hüm en Amt an de Kurie köfft, wiel de Instieg in de karklich Loopbahn mangels inflootriek Verbinnen stuur weer. Wiel he sien Moder 1487 mehrerer Vergehen beschuldigen dee un se deswegen sogor inkerkern leet, wurr he up Befehl vun Papst Innozenz VIII. eenige Tiet in de Engelsborg fasthollen.

Nah en Anfangstiet as relativ eenfack Kurienbeamter wurr Alessandro ünner Paapst Innozenz VIII. Apostolischer Protonotar in Rom. Paapst Alexander VI., de en Verhältnis mit Alessandro Farnese sien Süster Giulia hatte, hett hüm up Inwirken vun Giulias 1493 to’n Kardinal nömmt un hüm to’n Generalschatzmeester vun de röömsch Kark maakt. 1499 wurr he to’n Bischop vun Corneto-Montefiascone dör Paapst Alexander VI. maakt Paapst Julius II. hett hüm 1509 to’n Bischop vun Parma nömmt. To’n Preester un Bischop wurr Alessandro Farnese aber eerst 1519 weeht. Ünner Paapst Clemens VII. wurr he Kardinalbischop vun Ostia.

Mit sien Leevst ut sien Jöögd, Silvia Ruffini, hett Alessandro Farnese in de Tiet vör sien Preestweehn een Dochter, Costanza Farnese (1500–1545) un dree Söhns: Pier Luigi II. Farnese (1503–1547), Paolo (1504–1512) un Ranuccio (1509–1528) tüügt. De leet he päpstlich legitimeeren, um de eegen Familie vör dat Utstarven to bewohren.

Paapstwahl

Wappen vun Paul III. in de Handschrift vun de Konstitutschonen vun de Cappella Sistina, de Ludovico Magnasco för den Paapst hett tosommenstellen laaten (um 1543)

Bi de beid Konklaven, de to de Wahl vun Leo X. un Hadrian VI. führten, weer he in de Afstimmen vun de Kardinäle jewiels knapp ünnerleegen. An‘n 13. Oktober 1534 hett hüm dat Konklave all an’n tweeten Dag eenmütig to’n neen Paapst wählt; en vun de körtesten Konklave vun de Neetiet, tosommen mit de vun Gregor XIII. un Pius XII. De Paapstnaam betreckt sück wohrschienlich unmittelbar up den Völkerapostel Paulus.

„Klugheit und Selbstbeherrschung, aufmerksame Zurückhaltung, bedächtiges, berechnendes Zögern bei im Grunde großer Willensstärke und Energie waren hervorragende Eigenschaften Pauls III., der sein heftiges Temperament erstaunlich in der Gewalt hatte. Mit lebhaftem Interesse, das sich in einem höchst bezeichnenden Minenspiel [sic!] äußerte, hörte er denen zu, die ihm ihre Meinung unterbreiteten, und als vorzüglich geschulter Diplomat verstand er es, ihre geheimsten Pläne und Ansichten auszuforschen.“

Pontifikat

Papst Paul III. un sien Nepoten, Gemälde vun Tizian

As Paapst weer Paul III. en klassischer Vertreder vun den Nepotismus, an‘n 18 Dezember 1534 hett he twee vun sien Enkel, Guido Ascanio Sforza un Alessandro Farnese (de Jüngere), to Kardinälen nömmt, un ok för dat Huus Farnese hett he völ un riek Vergünstigungen schafft. För sien Söhn Pier Luigi hett he 1545 ut Rebeeden vun dat Hartogdom Mailand dat Hartogdom Parma schafft, dat bit to hör Utstarven, 1731, in’n Besitt vun de Farnese bleev.

Protestantische Reformatschoon

Wiels sien Pontifikat hett sück Paul III. angesichts vun dat Utbreeden vun den Protestantismus um en Erneern vun de Kark bemöht. He hett en Reformkommission ut Kardinälen inricht, de ünner annern de beid lateren Paapsten Paul IV. un Marcellus II. anhörrn deen.

AN’n 17. Dezember 1537 hett Paul III. den engelschen König Heinrich VIII. wegen de sien Scheeden mit den Karkenbann un ganz England mit den Interdikt beleggt. Het hett mit sien Bulle Regimini militantis ecclesiae an‘ 27. September 1540 de Statuten vun de vun Ignatius von Loyola grünnd Sellschopp Jesu bestätigt.

Konzil vun Trient

Paapst Paul III. beseelt vun den Glooven an dat Konzil (Sebastiano Ricci, posthum 1687/88)

1545 hett he dat Konzil von Trient inberopen, dat mit düchtig groot Verspätung en Antwoort up de vun Martin Luther utlööst Reformatschoon ween sull. Wegen groot Spannungen mit den spaanschen König un röömsch-dütschen Kaiser Karl V. hett he dat Konzil aber tietwies nah Bologna verleggt. Bologna hörr dormals nich as dat Hoochstift Trient to dat Hillig Röömsch Riek Düütsch Natschoon un de Kaiser kunn somit kien direkten Infloot mehr nehmen.

Karkenpolitik

As weltlich Fürst vun den Karkenstaat weer Paul III. immer up politische Neutralität bedocht. Liekers hett he 1537 mit de Republiek Venedig en Allianz gegen de Törken slooten. Disse Allianz hemm sück wenig later ok Kaiser Karl V. un Ferdinand vun Öösterriek anslooten (Törkenkriege).

An‘n 29. Mai 1537 hett he de Bulle Sublimis Deus erlaaten, de dat Verslaveree dvun de indiaansch Oorinwahner vun Amerika (un vun all anner Minschen) verbeeden dee.

An‘n 21. Juli 1542 hett Paul III. mit de Apostoolsche Konstitutschoon Licet ab initio de Congregatio Romanae et universalis Inquisitionis grünnd.

1548 hett Paul III. de Swiezergarde weer nee inführt, nahdem de Lievwaak vun de Päpste as Folg vun den Sacco di Roma un den Freeden vun Barcelona uplöst wurrn weer. He hett ok den Bau vun den Petersdom fortsett, indem he Michelangelo to‘n Baumeister bestell.

Graffmal

Graffmal in‘n Petersdom

Dat Graffmal vun Paapst Paul III. wurr 1555 bit 1575 vun Guglielmo della Porta schafft un befinnd sück in den Petersdom in de Nische neben Bernini sien Kathedra Petri.

Literatur

• Walter Friedensburg: Kaiser Karl V. und Papst Paul III. (1534–1549). M. Heinsius Nachfolger, Leipzig 1932.
• Roberto Zapperi: Tizian, Paul III. und seine Enkel. Nepotismus und Staatsportrait, Verlag Fischer-TB.-Vlg., Frankfort an‘n Main, 1990, ISBN=3-596-10324-X
• Andreas Gormans und Philipp Zitzlsperger: Des Papstes neue Kleider. Das Grabmal Papst Pauls III. Farnese (1534–1549). In: Horst Bredekamp und Volker Reinhardt (Hrsg.): Totenkult und Wille zur Macht. Die unruhigen Ruhestätten der Päpste in St. Peter. Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 2004, ISBN 3-534-17224-8, S. 85–98.
• Alois Uhl: Papstkinder. Lebensbilder aus der Zeit der Renaissance. Piper, München 2008, ISBN 978-3-492-24891-4.
• Gino Benzoni: Paolo III. In: Massimo Bray (Hrsg.): Enciclopedia dei Papi. Band 3: Innocenzo VIII, Giovanni Paolo II. Istituto della Enciclopedia Italiana, Rom 2000
• Georg Denzler: Paul III. In: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Band 7, Bautz, Herzberg 1994, ISBN 3-88309-048-4, Sp. 15–17.
• Indrag in de Catholic Encyclopedia, Robert Appleton Company, New York 1913.

Weblinks

Paul III.. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• Indrag to Paul III. in de DNB
• Indrag to Paul III. up auf catholic-hierarchy.org (engelsch)

Enkeld Nahwiesen

Vörgänger	Amt	Nafolger
Clemens VII.	Paapst 1534 - 1549	Julius III.