गङ्गा खुसि

गंगा
वाराणसीइ गंगा
Countries	भारत, नेपाल, बंगलादेश
Major cities	हरिद्वार, मुरादाबाद, रामपुर, कानपुर, इलाहाबाद, वाराणसी, पटना, राजशाही
Length	२,५१० km (१,५६० mi)
Watershed	९०७,००० km² (३५०,१९५ sq mi)
Discharge at	मुख
- average	१२,०१५ m³/s (४२४,३०६ cu ft/s)
Source	गंगोत्री हिमनद
- location	उत्तराखंड, भारत
- coordinates	30°59′N 78°55′E
- elevation	७,७५६ m (२५,४४६ ft)
Mouth	सुंदरवन
- location	बंगालया खाड़ी, बंगलादेश
- coordinates	22°05′N 90°50′E
- elevation	० m (० ft)
Major tributaries
- left	महाकाली, करनाली, कोसी, गंडक, घाघरा
- right	यमुना, सोन, महानंदा
गंगा खुसिया मार्ग व थुकिया थी-थी उपखुसित गंगा खुसिया मार्ग व थुकिया थी-थी उपखुसित

गंगा खुसि भारतया दक्ले महत्वपूर्ण खुसि ख। थ्व खुसिया कुल हाकः २,५१० कि.मि दु। थुकिलि २,०७१ कि.मि भारतया अन्तर्गतय् व शेष भाग बंगलादेशया अन्तर्गतय् ला। गंगा खुसिया यात्रा भारतया उत्तराखण्ड राज्यया पश्चिमी हिमालय नं न्ह्यथना बंगालया खाडीया सुन्दरवन (डेल्टा)य् क्वचाइ। थ्व यात्राय् थ्व खुसिं थःगु सहायक खुसि नापं सन्हि लख वर्ग किलोमिटर क्षेत्रफलया उर्वर ख्यःया रचना याइ। गंगाया थ्व ख्यले यक्व सघन जनसंख्या च्वनिगु या। थ्व खुसिया अधिकतम जा १०० फ़िट (३१ मि) दु। थ्व भारतया प्राकृतिक सम्पदा नापं समाज, साहित्य, संस्कृति व अर्थ व्यवस्थाया महत्त्वपूर्ण केन्द्र नं ख। भारतय् थ्व खुसियात छगू पवित्र खुसिया कथं हनिगु या व थुकिया उपासना माँ व देवीया रूपय् याः। भारतीय पुराण व साहित्यय् थःगु सौन्दर्य व महत्वया कारणं हानं हानं आदरणीय कथं वंदित गंगा नदी प्रति हलिमया यक्व साहित्यय् प्रशंसा व भावुकतापूर्ण वर्णन यानातःगु खने दु।

उत्तर भारतया मैदानय् बाहा वयाच्वंगु गंगाय् थुकिया यक्व सहायक खुसित स्वाई व थुकिया प्रवाहय् न्ह्यथनि। थ्व खुसिइ न्या व बीतेगु यक्व प्रजाति दु व फ़्रेश वाटरय् म्वाइगु दुर्लभ सोंस नं थ्व खुसिइ दु। थ्व खुसिं कृषि, पर्यटन, साहसिक कासा तथा उद्योगतेगु विकासय् महत्त्वपूर्ण योगदान बियातःगु दु व थःगु तटय् पलिस्था जूगु नगरतेगु जलापूर्ति नं या। थुकिया तटय् विकसित धार्मिक स्थल व तीर्थ भारतीय सामाजिक व्यवस्थाया विशेष अंग ख। थुकिया च्वे द्येकातःगु तां, बाँध व खुसि ज्याझ्वःतेसं भारतया विद्युत व लया कृषि सम्बन्धित आवश्यकतातेत ग्वहालि याइ। गंगाया थुलि महत्त्व दुसां थुकिया प्रदूषणयात पनेफ़ूगु अवस्था मदु। अथे जुसां थ्व खुसियात अप्व प्रदुषित मयाकेयात यत्न जुयाच्वंगु दु व सफा यायेगु यक्व परियोजनातेगु क्रमय् नोभेम्बर,२००८य् भारत सरकारद्वारा थुकियात भारतया राष्ट्रीय खुसि घोषित याःगु दु।

उद्गम

भागीरथी खुसि, गंगोत्रीइ

गंगा खुसिया प्रधान शाखा भागीरथी ख। थ्व खुसि कुमायूँया हिमालयय् गोमुख नामक थासय् गंगोत्री च्वापुखुसिं पिहांवइ। गंगाया थ्व उद्गम स्थलया जाः ३१४० मिटर दु। थ्व थासय् गंगाजीयात देछानातःगु छगू देगः नं दु। गंगोत्री तीर्थ, नगर स्वया १९ कि.मी. उत्तरय् ३८९२ मी.(१२,७७० फी.)या जाःय् थ्व च्वापुखुसिया म्हुतु दु। थ्व च्वापुखुसिया हाकः २५ कि.मि. ब्या ४ कि.मी. व जाः लगभग ४० मि. दु। थ्व च्वापुखुसिं भागीरथी छगू चिधंगु गुफां न्ह्यथनि। थुकिया स्रोत ५००० मी. ऊँचाईय् स्थित छगू बेसिन ख। थ्व बेसिनया मूल पश्चिमी ढलानया संतोपंथया च्वकाय् दु। गौमुखया लंय् ३६०० मि. जाःगु चिरबासा ग्रामं गोमुख च्वापुखुसि खने दु। थ्व च्वापुखुसिइ नन्दा देवी, कामत पर्वत व त्रिशूल पर्वतया च्वापु नाया वइ। यद्यपि गंगाया आकार वैबिले तक्क थ्व खुसिलि यक्व चिधंगु खुसि स्वायेधुंकि। अथेजुसां थ्व खुसिया ६ तःधंगु व इमिगु सहायक ५ चिधंगु खुसिया भौगोलिक व सांस्कृतिक महत्त्व अप्व दु। अलकनन्दाया सहायक खुसि धौली, विष्णु गंगा व मंदाकिनी ख। धौली गंगाया अलकनंदा नाप विष्णु प्रयागय् संगम जुइ। थ्व १३७२ मी. ऊँचाईय् स्थित दु। २८०५ मी. जाय् नन्द प्रयागय् अलकनन्दाया नन्दाकिनी खुसिनाप संगम जुइ। थ्व धुंका कर्ण प्रयागय् अलकनन्दाया कर्ण गंगा वा पिंडर खुसि नाप संगम जुइ। ऋषिकेश स्वया १३९ कि.मी. तापाक्क रुद्र प्रयागय् अलकनन्दा मन्दाकिनीनाप स्वाइ। थ्व धुंका भागीरथी व अलकनन्दा १५०० फीटय् स्थित देव प्रयागय् संगम जुइ।