Wikipedia

Kudzu: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerking
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
→Medicinaal gebruik: link van dp naar juiste pagina, replaced: metabolisme → metabolisme met AWB
Fabaceae is botanisch accurater
 
(24 tussenliggende versies door 17 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1:
{{Taxobox
| type = plant
| naam = Kudzu
| afbeelding = Pueraria lobata ja01.jpg
| rijk = ''[[Planten|Plantae]]'' (Planten)
| stam = ''[[Embryophyta]]'' (Landplanten)
| klasse = ''[[Spermatopsida]]'' (Zaadplanten)
| clade1 = [[Bedektzadigen]]
| clade2 = [['nieuwe' Tweezaadlobbigen]]
| clade4 = [[Fabiden]]
| orde = ''[[Fabales]]''
| familie = ''[[LeguminosaeFabaceae]]'' (Vlinderbloemenfamilie)
| onderfamilie = ''[[Papilionoideae]]''
| geslacht = ''[[Pueraria]]''
| w-naamsoort = ''[[Pueraria lobatamontana]]''
| taxon = [[Variëteit (biologie)|Variëteit]]
| auteur= (Willd.) Ohwi
| w-naam = ''Pueraria montana'' var. ''lobata''
| datum= 1947▼
| auteur = ([[Carl Ludwig Willdenow|Willd.]]) [[Jos van der Maesen|Maesen]] & S.M.Almeida ex Sanjappa & Predeep
| afbeeldingII= Flowering kudzu.jpg▼
▲| datum = 19471992
▲| afbeeldingII = Flowering kudzu.jpg
| commons = Category:Pueraria montana
| afbeeldingIII = Kudzu field horz2.JPG
| afbeeldingIIItekst = velden overwoekerd door kudzu
}}
{{Gesproken Wikipedia klein|Nl-Kudzu-article.ogg|23662794}}
 
'''Kudzu''' (''Pueraria montana'' var. ''lobata'') is een [[klimplant]] die vooral bekend is als een [[Invasieve_soort|invasieve soort]] in de Verenigde Staten en Australië.
 
De plant komt van nature voor in het zuiden van [[Japan]] en het zuidoosten van [[Volksrepubliek China|China]]. De naam komt van het Japanse “kuzu” (葛), wat rankende [[klimplant]] betekent. De andere soorten uit het geslacht ''Pueraria'' komen ook voor in [[Zuidoost-Azië]] en meestal zuidelijker.
 
== Kenmerken ==
Het is een klimmende houtige of halfhoutige [[overblijvende plant|overblijvende]] klimplant, die 20 tot 30 m lang kan worden. Hij klimt in bomen en kruipt over lagere [[vegetatie]]. Het is een [[bladverliezend]]e plant. De [[blad]]eren zijn afwisselend geplaatst en samengesteld. De bladsteel is 10–20 cm lang. De drie deelbladeren zijn 14–18 cm lang en 10 cm breed. De deelbladeren zijn twee- tot drielobbig en aan de onderkant donzig behaard.
 
De [[bloem (plant)|bloemen]] groeien in 10–25 cm lange pluimen, die uit 30 tot 80 individuele bloemen bestaan. Elke bloem is 1–1,5 cm lang, paars en geurig. De bloemen produceren veel nectar en worden bezocht door veel [[insect]]en zoals [[bij]]en, [[vlinders]] en [[mot (dier)|motten]]. De plant bloeit laat in de [[zomer]], wat wordt gevolgd door de productie van harige, platte [[peulvrucht]]en, die drie tot tien harde [[zaad (plant)|zaden]] bevatten.
 
[[Bestand:Kudzu seedpods 6580.JPG|250px|thumb|left|Peulen]]
 
De kudzu is een zeer snel groeiende plant, die 20 meter per seizoen kan groeien met een groeisnelheid van 30 cm per dag.<ref>[http{{Citeer web |url=https://www.nps.gov/plantsmaca/alienlearn/factnature/pdf/pumo1non-native-species.pdfhtm Kudzu],|titel=Non-native USSpecies - Mammoth Cave National Park (U.S. National Park Service,) ingezien|achternaam=Cave op|voornaam=Mailing 16Address: novemberP. O. Box 7 Mammoth |bezochtdatum=2023-01-06 |werk=www.nps.gov 2014|taal=en}}</ref> Deze krachtige klimplant kan langer dan 30 meter worden. De stengels zijn 1–10 cm in diameter. De wortels van de kudzu zijn vlezig met massieve [[penwortel]]s. De penwortels zijn 10–20 cm of meer in diameter en 1–2 m of meer in lengte. Ze kunnen meer dan 180 kg wegen. Meer dan 30 stammen kunnen uit één wortelstelsel groeien.▼
De niet-houtige delen van de plant zijn eetbaar. De jonge bladeren kunnen worden gebruikt voor [[salade]]s of worden gekookt als een [[bladgroente]]. De bloemen kunnen worden gebakken. De [[zetmeel]]rijke [[wortelknol]]len kunnen op dezelfde manier als [[aardappel]]s worden bereid.▼
 
▲De kudzu is een zeer snel groeiende plant, die 20 meter per seizoen kan groeien met een groeisnelheid van 30 cm per dag.<ref>[http://www.nps.gov/plants/alien/fact/pdf/pumo1.pdf Kudzu], US National Park Service, ingezien op 16 november 2014</ref> Deze krachtige klimplant kan langer dan 30 meter worden. De stengels zijn 1–10 cm in diameter. De wortels van de kudzu zijn vlezig met massieve [[penwortel]]s. De penwortels zijn 10–20 cm of meer in diameter en 1–2 m of meer in lengte. Ze kunnen meer dan 180 kg wegen. Meer dan 30 stammen kunnen uit één wortelstelsel groeien.
 
== Habitat ==
Kudzu kan groeien onder veel verschillende condities en in verschillende grondtypen. Kudzu groeit vaak bij bosranden, verwilderde velden, wegbermen en stedelijke gebieden op plaatsen met veel zonlicht. Kudzu groeit het best op plaatsen waar de wintertemperaturen niet beneden de –15&nbsp;°C komen, gemiddelde zomertemperaturen vaak boven de 27&nbsp;°C uitkomen en de jaarlijkse regenval meer dan 1000 mm bedraagt. Op plaatsen waar de temperaturen beneden de –15&nbsp;°C dalen, zal de plant tot de grond toe afsterven, maar de plant kan dan in de [[lente]] vanuit de wortels terugkomen.
 
== Invasieve uitheemse soort ==
In de zuidoostelijke staten van de [[Verenigde Staten]] en in het noordoosten van [[Australië (land)|Australië]] is de kudzu een [[invasieve soort]] en een [[onkruid]], dat daar explosief groeit door de bijna ideale omstandigheden. Veel geld en moeite worden besteed om de kudzu te bestrijden. HijHet overgroeit wegen, bruggen, hoogspanningsmasten en de lokale vegetatie. De plant is moeilijk te bestrijden omdat de plant met wortel en tak moet worden uitgeroeid. Een van de bestrijdingsmethoden die in juli 2011 aandacht trok van CNN is de bestrijding van kudzu met het injecteren van heliumgas in de grond rond het wortelstelsel. Een uitvinding van een 17-jarige High school scholier Jacob Schindler uit de staat Georgia. In de Verenigde Staten heeft de plant vanwege zijn overwoekeringen de bijnaam "the vine that ate the south" (''de plant die het zuiden opat'') gekregen.<ref>{{Citeer web |url=https://www.nature.org/en-us/about-us/where-we-work/united-states/indiana/stories-in-indiana/kudzu-invasive-species/ |titel=Kudzu: The Invasive Vine that Ate the South |bezochtdatum=2023-01-06 |werk=The Nature Conservancy |taal=en-US}}</ref>
 
In de [[Europese Unie|EU]] staat de soort op de lijst van invasieve soorten die zorgwekkend zijn voor de Unie.<ref>{{Citeer web |url=https://ec.europa.eu/environment/nature/invasivealien/list/index_en.htm |titel=List of Invasive Alien Species of Union concern - Environment - European Commission |bezochtdatum=2023-01-06 |werk=ec.europa.eu}}</ref> De plant mag bijgevolg niet meer ingevoerd worden in de Unie en er niet langer verhandeld worden.<ref>{{Citeer web|url=https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32014R1143&from=EN|titel=Europese Verordening IUS|bezochtdatum=juni 2021}}</ref>
In de Verenigde Staten heeft de plant vanwege zijn overwoekeringen de bijnaam "the vine that ate the south" (''de plant die het zuiden opat'') gekregen.
 
== Gebruik ==
[[Bestand:Kuzumochi 001.jpg|miniatuur|''Kuzu[[mochi]]'' met een topping van ''[[kuromitsu]]'' en ''[[kinako]]'' |links]]
=== Culinair gebruik ===
▲De niet-houtige delen van de plant zijn eetbaar. De jonge bladeren kunnen worden gebruikt voor [[salade]]s of worden gekookt als een [[bladgroente]]. De bloemen kunnen worden gebakken. De [[zetmeel]]rijke [[wortelknolWortel (plant)#Wortelknol|wortelknollen]]len kunnen op dezelfde manier als [[aardappel]]s worden bereid.
De zetmeelrijke wortels worden vermalen tot een fijn poeder en gebruikt voor verschillende soorten [[wagashi]] (Japanse hapjes) en kruidenmedicijnen. Als het poeder aan water wordt toegevoegd en wordt verwarmd, wordt het poeder helder en kan het stijfheid aan voeding bijdragen. De naam kudzu verscheen voor het eerst in [[Kojiki]] en [[Nihonshoki]] als een type rankende klimplant (国栖). De naam werd vaak gebruikt door mensen die leefden in Kudzu (国栖), een gebied in de buurt van het huidige [[Yoshino (district)|Yoshino]] in de [[prefectuur (Japan)|prefectuur]] [[Nara]]. Het is onbekend of de naam is afgeleid van de bewoners of dat de naam van de plant aan de mensen is gegeven. Kudzu wordt al minstens 1300 jaar gebruikt. De prefectuur [[Kagoshima (prefectuur)|Kagoshima]] is de grootste producent van kudzu-producten. Kudzu-wortel is verkrijgbaar bij (chinese) [[Toko (winkel)|toko]]'s onder de naam 'Fun Got' (uitgesproken als 'van koo').<ref>[http://www.koksforum.nl/phpBB2/viewtopic.php?f=7&t=5478 Woordenlijst chinese keuken]</ref>▼
 
▲De zetmeelrijke wortels worden vermalen tot een fijn poeder en gebruikt in de [[Japanse keuken]] voor verschillende soorten ''[[wagashi]]'' (Japanse hapjeszoetwaren) en kruidenmedicijnen, zoals [[Mochi|''kuzumochi'']]. Als het poeder aan water wordt toegevoegd en wordt verwarmd, wordt het poeder helder en kan het stijfheid aan voeding bijdragengeven. De naam kudzu verscheen voor het eerst in [[Kojiki]] en [[Nihonshoki]] als een type rankende klimplant (国栖). De naam werd vaak gebruikt door mensen die leefden in Kudzu (国栖), een gebied in de buurt van het huidige [[Yoshino (district)|Yoshino]] in de [[prefectuur (Japan)|prefectuur]] [[Nara (prefectuur)|Nara]]. Het is onbekend of de naam is afgeleid van de bewoners of dat de naam van de plant aan de mensen is gegeven. Kudzu wordt al minstens 1300 jaar gebruikt. De prefectuur [[Kagoshima (prefectuur)|Kagoshima]] is de grootste producent van kudzu-producten. Kudzu-wortel is verkrijgbaar bij (chinese) [[Toko (winkel)|toko]]'s onder de naam 'Fun Got' (uitgesproken als 'van koo').<ref>[http://www.koksforum.nl/phpBB2/viewtopic.php?f=7&t=5478 Woordenlijst chinese keuken]{{Dode link}}</ref>
 
=== Medicinaal gebruik ===
Op de [[Harvard-universiteit]] onderzoekt men de relatie tussen kudzu en de opname van [[alcoholische drank|alcohol]] in het [[bloed]].<ref>[http{{Citeer web |url=https://wwwnews.msnbcharvard.msn.comedu/idgazette/7884540story/2005/05/kudzu-cuts-alcohol-consumption/ Onderzoek|titel=Kudzu cuts alcohol consumption |achternaam=Office |voornaam=William J. Cromie Harvard] News |datum=2005-05-19 |bezochtdatum=2023-01-06 |werk=Harvard Gazette |taal=en-US|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230106175602/https://news.harvard.edu/gazette/story/2005/05/kudzu-cuts-alcohol-consumption/|archiefdatum=2023-01-06}}</ref> Voorlopige resultaten lijken aan te tonen dat gebruik van kudzu de opname verbetert, waardoor de drinker sneller [[dronken]] wordt. De onderliggende mechanismen zijn nog niet opgehelderd, maar het zou te maken kunnen hebben met zowel [[ethanol|alcohol]] [[stofwisseling|metabolisme]] en gedragcircuits in de [[hersenen]]. Kudzu bevat ook een aantal nuttige [[flavonoïde]]n zoals [[daidzeïne]] (een ontstekingsremmende en antimicrobiële stof), [[daidzine]] (een stof die preventief werkt tegen [[kanker]]) en [[genisteïne]] (een stof die preventief werkt tegen [[leukemie]]). Kudzu is ook een unieke bron van [[puerarine]]. Stoffen uit de wortel van kudzu kunnen neurotransmitters (als [[serotonine]], [[GABA]] en [[glutamaat]]) beïnvloeden. Deze stoffen hebben waarde laten zien bij de behandeling van [[migraine]] en [[clusterhoofdpijn]]. In de traditionele Chinese geneeskunde wordt kudzu gebruikt voor [[oorsuizen]], [[draaiduizeligheid]] en het [[Wei-syndroom]].
 
{{Appendix|2=}}
{{References}}
}}
 
[[Categorie:Vlinderbloemenfamilie|kudzu]]
Regel 53 ⟶ 62:
[[Categorie:Knolgroente]]
[[Categorie:Bladgroente]]
[[Categorie:Japanse keuken]]
[[Categorie:Invasieve plant]]
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/wiki/Kudzu"