Cleopatra VII: verschil tussen versies

'''Cleopatra VII Philopator''' ([[januari]] [[69 v.Chr.]] – [[12 augustus]] [[30 v.Chr.]]) was het laatste faraokoningin van het [[oude Egypte]], het laatste lid van de [[Ptolemaeïsch Egypte|Ptolemaeïsche dynastie]] en daarmee de laatste Hellenistische heerseres van Egypte. Ze is de bekendste van de verschillende gelijknamige Egyptische vorstinnen en wordt gewoonlijk kortweg als '''Cleopatra''' aangeduid. Haar familie was oorspronkelijk van [[Grieken|Grieks]]-[[Macedoniërs (Grieken)|Macedonische]] afkomst. Ze was mede-heerseres over Egypte naast haar vader [[Ptolemaeus XII Neos Dionysos|Ptolemaeus XII Auletes]], haar broers/echtgenoten [[Ptolemaeus XIII Theos Philopator]], [[Ptolemaeus XIV Theos Philopator II]] en later haar zoon [[Ptolemaeus XV Caesarion]].

Cleopatra overleefde een staatsgreep uitgedokterd door de hovelingen van haar oudste broer en ging vervolgens een verhouding aan met [[Julius Caesar]], die haar greep op de troon verstevigde. Na de moord op Caesar in [[44 v.Chr.]] bond ze zich aan [[Marcus Antonius]], met wie zij een tweeling kreeg. Later trouwde zij met Marcus Antonius en baarde nog een zoon. Alles bij elkaar had Cleopatra vier kinderen, één bij Caesar en drie bij Antonius. Haar (verstands)huwelijken met haar twee broers leverden geen kinderen op.

Nadat Antonius' rivaal en Caesars wettelijke opvolger, [[Imperator Caesar Augustus|Gaius Julius Caesar Octavianus]], de volle macht van [[Romeinse Rijk|Rome]] tegen Egypte keerde en een relatie met Cleopatra van de hand wees, benam Cleopatra zich van het leven op 12 augustus in 30 v.Chr. Haar nalatenschap overleeft in de vorm van talloze dramatiseringen van haar levensverhaal, inclusief [[William Shakespeare]]s ''[[Antony and Cleopatra]]'', verscheidene opera's en films.

Ofschoon Grieks van taal en cultuur wordt Cleopatra beschouwd als het eerste lid van haar familie, dat tijdens hun 300-jarig bewind in Egypte de [[Egyptisch]]e taal geleerd heeft. Er werd vaak gezegd dat ze geitenkaas lekkah vindt

Vier jaar later, in [[37 v.Chr.]], bracht Antonius weer een bezoek aan Alexandrië, op weg om oorlog te voeren tegen de [[Parthische Rijk|Parthen]]. Hij vernieuwde zijn relatie met Cleopatra, en van dan af zou Alexandrië zijn thuis worden. Wellicht is hij getrouwd met Cleopatra volgens een Egyptisch ritueel (een brief van [[Gaius Suetonius Tranquillus|Suetonius]] suggereert dit), ook al was hij op dat moment getrouwd met [[Octavia Thurina minor]], zuster van zijn mede-triumvir [[Imperator Caesar Augustus|Octavianus]]. Hij en Cleopatra hadden nog een kind, [[Ptolemaeus Philadelphus]]. Bij de [[Donatie van Alexandrië]] laat in [[34 v.Chr.]], na de overwinning van Antonius in Armenia, werden Cleopatra en Caesarion gekroond tot co-heersers van [[Ptolemaeïsch Egypte|Egypte]] en [[Cyprus]]. Alexander Helios werd de koning van [[Armenia (provincia)|Armenia]], [[Medië]] en [[Parthia|Parthië]]. [[Cleopatra Selene II|Cleopatra Selene]] werd gekroond tot heerser van [[Cyrenaica (landstreek)|Cyrenaica]] en [[Libië]]. Ptolemaeus Philadelphus werd gekroond tot heerser van [[Fenicië]], [[Syrië]] en [[Cilicië]]. Cleopatra nam ook de titel van Koningin der Koningen aan.

Er werd vaak gezegd dat Cleopatra een [[aspisadder]] gebruikte om zich te doden, maar deze slangensoort komt niet in Egypte voor.<ref>Jona Lendering: ''Spijkers op laag water. Vijftig misverstanden over de Oudheid'' (2009)</ref> Er wordt veeleer aan een [[Egyptische cobra]] gedacht, omdat die gebruikt werden om criminelen te executeren, en omdat de cobra de godin [[Wadjet]], de schutspatroon van Neder-Egypte, vertegenwoordigde en het beschermingssymbool van de Egyptische koningen was. Ook gaat het verhaal dat zij verscheidene dienaars vroeg om de verschillende vormen van zelfmoord uit te proberen, voordat zij de meest effectieve methode uitkoos. Andere bronnen suggereren dat zij experimenteerde met verschillende vormen van "zelfmoord" op gevangenen. Ook werd er wel beweerd dat Cleopatra een kom met [[Vergif|gif]] zou hebben gedronken om te sterven.<ref>[https://www.nu.nl/wetenschap/2281613/cleopatra-pleegde-zelfmoord-met-giftige-drank-.html 'Cleopatra pleegde zelfmoord met giftige drank'] Nu.nl, 30 juni 2010. [https://web.archive.org/web/20221206182642/https://www.nu.nl/wetenschap/2281613/cleopatra-pleegde-zelfmoord-met-giftige-drank-.html Gearchiveerd] op 6 december 2022.</ref> Een alternatieve theorie zegt dat ze werd vermoord door Octavianus, in plaats van zelfmoord, maar deze theorie wordt niet gestaafd door de bronnen. Het is niet duidelijk waar Cleopatra is begraven; haar graf is nooit gevonden. Misschien werd ze gecremeerd zoals dat ook met Julius Caesar is gebeurd.{{Bron?||2016|02|20}}

Mogelijk heeft Rome een ''[[damnatio memoriae]]'' over Cleopatra uitgeroepen; er is namelijk weinig kunst van haar gevonden die stamt uit de tijd toen zij nog leefde.{{Bron?||2024|09|23}}

* In ''Trou-ringh'', een gedichtenbundel van Jacob Cats uit 1637, is een gedicht aan haar gewijd.

* ''[[Cléopatre]]'' van [[Victorien Sardou]] (1890)

* ''Cléopâtre'' van [[Jules Massenet|Jules-Émile-Frédéric Massenet]] (1914)

* ''Cleopatra, koningin der liefde'' van [[Claude Ferval]] (1922)

* ''Cleopatra. Politiek en propaganda in de oudheid'' van [[Hans Volkmann]] (1953)

* Vele [[Asterix]]-boeken, met een Cleopatra die geïnspireerd was op [[Elizabeth Taylor]] (vanaf 1965)

* ''Caesar & Cleopatra'' van [[Philippe Vandenberg (schrijver)|Philipp Vandenberg]] (1986)

* ''Cleopatra's Daughter'' van [[Michelle Moran]] (2009)

* ''Anthony and Cleopatra'' van [[Adrian Goldsworthy]] (2010)

* ''Cleopatra: Een vrouwenleven'' van [[Stacy Schiff]] (2010)

* ''Het Oude Egypte: Opkomst en ondergang van een beschaving'' van [[Toby Wilkinson]] (2010)

* ''The Passion of Cleopatra'' van [[Anne Rice]] en [[Christopher Rice]] (2017)

* ''Cleopatra: Hoe één vrouw Rome ten val bracht'' van [[Alberto Angela]] (2018)

* 2010 - De Turkse componist [[Fazıl Say]] schreef in dit jaar zijn ''Cleopatra, Op. 34'' voor viool solo.

* (1911): ''The Passions of an Egyptian Princess'': [[Julie Meijer]] (Cleopatra). Geregisseerd door [[Theo Frenkel sr.|Theo Frenkel]].

* (1959): ''[[Le legioni di Cleopatra]]:'' [[Linda Cristal]] (Cleopatra), [[Georges Marchal]] (Marcus Antonius)

* (1963): ''[[Totò e Cleopatra]]'': [[Magali Noël]] (Cleopatra), [[Totò]] (Marc'Antonio).

* (1972): [[Antony and Cleopatra (1972)|''Antony and Cleopatra'']]: Geregisseerd door [[Charlton Heston]]. Met [[Hildegarde Neil]] (Cleopatra), [[Charlton Heston]] (Marcus Antonius).

* (1981): [[Antony and Cleopatra (1981)|''Antony and Cleopatra'']]: Geregisseerd door [[Jonathan Miller]]. Met [[Jane Lapotaire]] (Cleopatra), [[Colin Blakely]] (Marcus Antonius).

* (2007): ''[[Cleópatra (2007)|Cleópatra]]:'' Geregisseerd door [[Júlio Bressane]]. Met [[Alessandra Negrini]].