Cleopatra VII: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
slechte info verwijdert
Labels: Handmatige ongedaanmaking Visuele tekstverwerker
k Invulling parameters sjabloon
(15 tussenliggende versies door 8 gebruikers niet weergegeven)
Regel 23:
Cleopatra overleefde een staatsgreep uitgedokterd door de hovelingen van haar oudste broer en ging vervolgens een verhouding aan met [[Julius Caesar]], die haar greep op de troon verstevigde. Na de moord op Caesar in [[44 v.Chr.]] bond ze zich aan [[Marcus Antonius]], met wie zij een tweeling kreeg. Later trouwde zij met Marcus Antonius en baarde nog een zoon. Alles bij elkaar had Cleopatra vier kinderen, één bij Caesar en drie bij Antonius. Haar (verstands)huwelijken met haar twee broers leverden geen kinderen op.
 
Nadat Antonius' rivaal en Caesars wettelijke opvolger, [[Imperator Caesar Augustus|Gaius Julius Caesar Octavianus]], de volle macht van [[Romeinse Rijk|Rome]] tegen Egypte keerde en een relatie met Cleopatra van de hand wees, benam Cleopatra zich van het leven op 12 augustus in 30 v.Chr. Haar nalatenschap overleeft in de vorm van talloze dramatiseringen van haar levensverhaal, inclusief [[William Shakespeare]]s ''[[Antony and Cleopatra]]'', verscheidene opera's en films.
 
== Leven ==
Regel 29:
[[Bestand:Wiki Loves Art - Morlanwelz - Musée Royal de Mariemont - Cleopatra incertaine.JPG|thumb|Fragment van een kolossaal standbeeld uit [[Alexandrië]], dat vermoedelijk Cleopatra VII als [[Isis (godin)|Isis]] voorstelt<br><small>''[[Musée Royal de Mariemont]]''</small><ref>Marie-Cécile Bruwier, "Deux fragments d'une statue colossale de reine ptolémaique à Mariemont" in: ''Chronique d'Egypte'', 1989, p. 25-43</ref><ref>Sally-Ann Ashton, ''Cleopatra and Egypt'', 2009, [https://books.google.be/books?id=hoCsrpuezNMC&pg=PA139&lpg=PA139#v=onepage&q&f=false p. 139-140]</ref>]]
 
Ofschoon Grieks van taal en cultuur wordt Cleopatra beschouwd als het eerste lid van haar familie, dat tijdens hun 300-jarig bewind in Egypte de [[Egyptisch]]e taal geleerd heeft.
 
=== Geboorte en heerschappij met haar vader ===
Regel 53:
In [[41 v.Chr.]] was [[Marcus Antonius]] een van de [[Tweede Triumviraat|triumvirs]] die Rome regeerden in het machtsvacuüm na de dood van Caesar. Hij riep Cleopatra bij zich in [[Tarsus (stad)|Tarsus]] haar loyaliteit te testen. Cleopatra arriveerde met groot gevolg en charmeerde Antonius dusdanig dat hij ervoor koos om de winter van 41–[[40 v.Chr.]] met haar door te brengen in Alexandrië. Tijdens de winter werd zij zwanger van een tweeling, die [[Cleopatra Selene II|Cleopatra Selene]] en [[Alexander Helios]] genoemd werden.
 
Vier jaar later, in [[37 v.Chr.]], bracht Antonius weer een bezoek aan Alexandrië, op weg om oorlog te voeren tegen de [[Parthische Rijk|Parthen]]. Hij vernieuwde zijn relatie met Cleopatra, en van dan af zou Alexandrië zijn thuis worden. Wellicht is hij getrouwd met Cleopatra volgens een Egyptisch ritueel (een brief van [[Gaius Suetonius Tranquillus|Suetonius]] suggereert dit), ook al was hij op dat moment getrouwd met [[Octavia Thurina minor]], zuster van zijn mede-triumvir [[Imperator Caesar Augustus|Octavianus]]. Hij en Cleopatra hadden nog een kind, [[Ptolemaeus Philadelphus]]. Bij de [[Donatie van Alexandrië]] laat in [[34 v.Chr.]], na de overwinning van Antonius in Armenia, werden Cleopatra en Caesarion gekroond tot co-heersers van [[Ptolemaeïsch Egypte|Egypte]] en [[Cyprus]]. Alexander Helios werd de koning van [[Armenia (provincia)|Armenia]], [[Medië]] en [[Parthia|Parthië]]. [[Cleopatra Selene II|Cleopatra Selene]] werd gekroond tot heerser van [[Cyrenaica (landstreek)|Cyrenaica]] en [[Libië]]. Ptolemaeus Philadelphus werd gekroond tot heerser van [[Fenicië]], [[Syrië]] en [[Cilicië]]. Cleopatra nam ook de titel van Koningin der Koningen aan.
 
Het overtuigde de Senaat om een oorlog te beginnen tegen Egypte. In [[31 v.Chr.]] kwamen de troepen van Antonius tegenover die van Octavianus te staan in een [[Slag bij Actium|zeeslag voor de kust van Actium]]. Cleopatra was aanwezig met haar eigen vloot, maar toen zij zag dat de slecht uitgeruste schepen van Antonius begonnen te verliezen van de superieure Romeinen, koos zij het hazenpad. Antonius verliet het gevecht om haar te volgen. Zo luidt althans de versie die later verspreid is door Octavianus. De kans is groot dat de 'vlucht' van beiden eerder een geplande uitbraakpoging was, nadat ze reeds zo goed als alle vlootbases in de regio verloren hadden aan Octavianus' generaal Agrippa.
Regel 59:
Volgend op de [[Slag bij Actium]] viel Octavianus Egypte binnen. Toen hij Alexandrië naderde, deserteerden de legers van Antonius naar Octavianus. Cleopatra en Antonius pleegden beiden [[zelfmoord]]: Antonius stortte zich op zijn zwaard en Cleopatra vergiftigde zich volgens diverse bronnen<ref>Florus, Epitome of Roman History, deel II pagina 21</ref> - na een afwijzing van haar voorstellen door Octavianus - met behulp van een of meerdere slangen op 12 augustus in 30 v.Chr. Cleopatra's zoon van Julius Caesar, Ptolemaeus XV (Caesarion), werd in opdracht van Octavianus geliquideerd. De drie kinderen van Cleopatra en Antonius werden gespaard en meegenomen naar Rome waar zij werden opgevoed door de echtgenote van Antonius, Octavia.
 
Er werd vaak gezegd dat Cleopatra een [[aspisadder]] gebruikte om zich te doden, maar deze slangensoort komt niet in Egypte voor.<ref>Jona Lendering: ''Spijkers op laag water. Vijftig misverstanden over de Oudheid'' (2009)</ref> Er wordt veeleer aan een [[Egyptische cobra]] gedacht, omdat die gebruikt werden om criminelen te executeren, en omdat de cobra de godin [[Wadjet]], de schutspatroon van Neder-Egypte, vertegenwoordigde en het beschermingssymbool van de Egyptische koningen was. Ook gaat het verhaal dat zij verscheidene dienaars vroeg om de verschillende vormen van zelfmoord uit te proberen, voordat zij de meest effectieve methode uitkoos. Andere bronnen suggereren dat zij experimenteerde met verschillende vormen van "zelfmoord" op gevangenen. Ook werd er wel beweerd dat Cleopatra een kom met [[Vergif|gif]] zou hebben gedronken om te sterven.<ref>[https://www.nu.nl/wetenschap/2281613/cleopatra-pleegde-zelfmoord-met-giftige-drank-.html 'Cleopatra pleegde zelfmoord met giftige drank'] Nu.nl, 30 juni 2010. [https://web.archive.org/web/20221206182642/https://www.nu.nl/wetenschap/2281613/cleopatra-pleegde-zelfmoord-met-giftige-drank-.html Gearchiveerd] op 6 december 2022.</ref> Een alternatieve theorie zegt dat ze werd vermoord door Octavianus, in plaats van zelfmoord, maar deze theorie wordt niet gestaafd door de bronnen. Het is niet duidelijk waar Cleopatra is begraven; haar graf is nooit gevonden. Misschien werd ze gecremeerd zoals dat ook met Julius Caesar is gebeurd.{{Bron?||2016|02|20}}
 
Mogelijk heeft Rome een ''[[damnatio memoriae]]'' over Cleopatra uitgeroepen; er is namelijk weinig kunst van haar gevonden die stamt uit de tijd toen zij nog leefde.{{Bron?||2024|09|23}}
 
== Cleopatra in de kunsten ==
Regel 76:
=== Literatuur - overig ===
* ''[[The Legend of Good Women]]'' (gedeeltelijk) in [[Geoffrey Chaucer]]s ''[[The Canterbury Tales|Canterbury Tales]]'' (1387)
* In ''Trou-ringh'', een gedichtenbundel van Jacob Cats uit 1637, is een gedicht aan haar gewijd.
* ''[[Cléopatre]]'' van [[Victorien Sardou]] (1890)
* ''Cléopâtre'' van [[Jules Massenet|Jules-Émile-Frédéric Massenet]] (1914)
* ''[[Cleopatra (Haggard)|Cleopatra]]'' (1889) ''van [[Henry Rider Haggard]]''
* ''Cleopatra, koningin der liefde'' van [[Claude Ferval]] (1922)
* ''Cleopatra. Politiek en propaganda in de oudheid'' van [[Hans Volkmann]] (1953)
* Vele [[Asterix]]-boeken, met een Cleopatra die geïnspireerd was op [[Elizabeth Taylor]] (vanaf 1965)
* ''Caesar & Cleopatra'' van [[Philippe Vandenberg (schrijver)|Philipp Vandenberg]] (1986)
* ''[[The Memoirs van Cleopatra]]'' van [[Margaret George]] (1997)
* ''Cleopatra: Haar jeugd, familie en intriges'' en ''Cleopatra: Haar leven, liefdes en strijd'' van [[Karen Essex]] (2001+2002)
* ''Cleopatra's Daughter'' van [[Michelle Moran]] (2009)
* ''Anthony and Cleopatra'' van [[Adrian Goldsworthy]] (2010)
* ''Cleopatra: Een vrouwenleven'' van [[Stacy Schiff]] (2010)
* ''Het Oude Egypte: Opkomst en ondergang van een beschaving'' van [[Toby Wilkinson]] (2010)
* ''The Passion of Cleopatra'' van [[Anne Rice]] en [[Christopher Rice]] (2017)
* ''Cleopatra: Hoe één vrouw Rome ten val bracht'' van [[Alberto Angela]] (2018)
 
=== Muziek ===
* 1724 - In de opera [[Giulio Cesare]] van [[Georg Friedrich Händel]] heeft Cleopatra ook een rol.
* 2010 - De Turkse componist [[Fazıl Say]] schreef in dit jaar zijn ''Cleopatra, Op. 34'' voor viool solo.
* 2014 - De Nederlandse Symfonische (Prog) Rockband [[Kayak (band)|Kayak]] schreef en publiceerde de Rock Opera Cleopatra, The Crown of Isis. Componist [[Ton Scherpenzeel]]
 
Regel 119:
* (1953): ''Serpent of the Nile'': [[Rhonda Fleming]] (Cleopatra), [[Raymond Burr]] (Antonius), [[Michael Fox]] (Octavianus).
* (1953): ''Due Notti Con Cleopatra'': [[Sophia Loren]] (Cleopatra), [[Alberto Sordi]] (Caesar). Geregisseerd door [[Mario Mattoli]].
* (1959): ''[[Le legioni di Cleopatra]]:'' [[Linda Cristal]] (Cleopatra), [[Georges Marchal]] (Marcus Antonius)
* (1962): ''A Queen for Caesar'': [[Pascal Petit]] (Cleopatra), [[Gordon Scott]] (Caesar).
* (1963): ''[[Cleopatra (1963)|Cleopatra]]'': [[Elizabeth Taylor]] (Cleopatra), [[Rex Harrison]] (Caesar), [[Richard Burton (acteur)|Richard Burton]] (Antonius). Oscar-winnaar block-buster, ook bekend vanwege de affaire tussen Taylor en Burton buiten de set en de toenmalige enorme kosten van $44 miljoen.
* (1963): ''[[Totò e Cleopatra]]'': [[Magali Noël]] (Cleopatra), [[Totò]] (Marc'Antonio).
* (1964): ''[[Carry on Cleo]]'', een parodie op de film uit 1963, met [[Amanda Barrie]] als Cleopatra, [[Sid James]] als Antonius, en [[Kenneth Williams]] als Caesar.
* (1968): ''[[Asterix en Cleopatra (film)|Asterix en Cleopatra]]'': Geregisseerd door [[René Goscinny]], [[Lee Payant]], [[Albert Uderzo]]. Met de stemmen van [[Roger Carel]] ([[Asterix (stripfiguur)|Asterix]]), Jacques Morel ([[Obelix (stripfiguur)|Obélix]]) en [[Micheline Dax]] (Cleopatra).
* (1970): ''[[Cleopatra (1970)|Kureopatora (Cleopatra: Queen of Sex)]]'', een erotische Japanse tekenfilm van Osamu Tezuka. Met de stem van [[Chinatsu Nakayama]].
* (1970): ''The Notorious Cleopatra'': Geregisseerd door [[Peter Perry Jr.|Peter Perry]]. 'The Most ADULT Motion Picture Ever Made In Hollywood'. [[Loray White]] (Cleopatra)
* (1972): [[Antony and Cleopatra (1972)|''Antony and Cleopatra'']]: Geregisseerd door [[Charlton Heston]]. Met [[Hildegarde Neil]] (Cleopatra), [[Charlton Heston]] (Marcus Antonius).
* (1974): ''[[Antony & Cleopatra]]'': uitgevoerd door London's Royal Shakespeare Company. In de hoofdrol [[Janet Suzman]] (Cleopatra), [[Richard Johnson (acteur)|Richard Johnson]] (Antonius), en [[Patrick Stewart (acteur)|Patrick Stewart]] (Enobarbus).
* (1977): ''La Sierpe De Nilo'': Geregisseerd door [[Cayetono Luce de Tena]].
* (1981): [[Antony and Cleopatra (1981)|''Antony and Cleopatra'']]: Geregisseerd door [[Jonathan Miller]]. Met [[Jane Lapotaire]] (Cleopatra), [[Colin Blakely]] (Marcus Antonius).
* (1999): ''[[Cleopatra (1999)|Cleopatra]]'': [[Leonor Varela]] (Cleopatra), [[Timothy Dalton]] (Caesar), [[Billy Zane]] (Antonius). Gebaseerd op het boek ''Cleopatra, Memoires'' (''The Memoirs of Cleopatra'') van [[Margaret George]], maar historisch incorrect.
* (2002): ''[[Asterix & Obelix: Missie Cleopatra]]'': [[Gérard Depardieu]] (Obelix), [[Christian Clavier]] (Asterix), [[Monica Bellucci]] (Cleopatra). Geregisseerd door [[Alain Chabat]].
* (2007): ''[[Cleópatra (2007)|Cleópatra]]:'' Geregisseerd door [[Júlio Bressane]]. Met [[Alessandra Negrini]].
 
=== Antieke kunst ===