Echte meerkatten
De echte meerkatten of makako's (Cercopithecus) vormen een geslacht van meerkatten, die voornamelijk in regenwouden en andere dichte bossen in Afrika voorkomen. Het is met meer dan twintig soorten een van de soortenrijkste geslachten binnen de primaten. Soms worden ook de andere meerkatten, als de groene meerkatten (Chlorocebus), de huzaaraap (Erythrocebus) en (in mindere mate) de moerasmeerkat (Allenopithecus) en de dwergmeerkatten (Miopithecus) tot dit geslacht gerekend.
| Echte meerkatten | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||
| Witkeelmeerkat (Cercopithecus albogularis) | |||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||
| |||||||||||
| Geslacht | |||||||||||
| Cercopithecus Linnaeus, 1758 | |||||||||||
| Typesoort | |||||||||||
| Simia diana Linnaeus, 1758 | |||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||
Echte meerkatten op  Wikispecies
| |||||||||||
| |||||||||||
Echte meerkatten leven in de tropisch regenwouden, rivierbossen, bossavannes en mangrovebossen van West-, Centraal- en Oost-Afrika. De witkeelmeerkat leeft langs de oostkust van Afrika, van Somalië tot Zuid-Afrika. In de rijkere bossen leven vaak meerdere soorten naast elkaar, die allen een andere niche innemen. Sommige soorten zijn meer boombewoners, terwijl andere meer grondbewoners zijn. Ook zijn er verschillen in grootte en dieet.
Echte meerkatten zijn dagdieren. Alle soorten leven in bomen, alhoewel sommige soorten geruime tijd op de grond doorbrengen. Bij gevaar vluchten ze in de bomen, en de nachten brengen ze daar ook door. Alle soorten eten vruchten en zaden, aangevuld met bladeren. Sommige soorten vullen het dieet aan met wat dierlijk voedsel, als insecten, eieren en hagedissen. Waarschijnlijk houden de meeste soorten er een territorium op na, maar de dieren zijn niet agressief tegenover soortgenoten.
Soms komen gemengde groepen van twee of meer soorten meerkatten voor, bijvoorbeeld diadeemmeerkatten en roodstaartmeerkatten in Oost-Afrika, en meerdere soorten in West-Afrikaanse bossen. Er zijn ook gemengde groepen tussen echte en groene meerkatten of met franjeapen waargenomen. Dit gebeurt waarschijnlijk om eerder roofvogels als de kroonarend te ontdekken. In deze samenlevingen voeden de kleinere soorten zich vaak met actieve insecten als sprinkhanen, terwijl de grotere meer plantaardig voedsel en tragere insecten als rupsen eten.
Echte meerkatten hebben een slank lichaam met lange poten en een lange staart (langer dan de rest van het lichaam) en een helder gekleurde vacht met een duidelijke tekening, die opvallender gekleurd is bij mannetjes. Jonge dieren hebben egalere, donkerdere vachten en een roze gezicht. Alle soorten hebben wangzakken. Mannetjes zijn beduidend groter dan vrouwtjes. Echte meerkatten worden 32,5 tot 70 centimeter lang, de staart 50 tot 100 centimeter lang.
De meeste soorten echte meerkatten worden net als zoveel Afrikaanse bosdieren bedreigd door boskap, de jacht op bushmeat en ziekten.
Classificatie en evolutie
De soortvorming onder de echte meerkatten kwam tijdens de laatste ijstijd in een stroomversnelling, toen Afrika kouder en droger was dan nu, en de bossen terugtrokken en versnipperd raakten, en soorten in isolatie ontstonden. Na de ijstijd verspreidden de bossen weer, en kwamen de verscheidene meerkatten met elkaar in aanraking.
De taxonomie is ingewikkeld. Behalve een grote soortenrijkdom zijn er ook grote verschillen binnen een soort, en de meeste soorten kennen een groot aantal variëteiten en ondersoorten. Verder worden er ook nog verscheidene soortengroepen onderscheiden, waarvan de soorten allopatrisch zijn, en dus geografisch van elkaar gescheiden voorkomen.
- Geslacht Cercopithecus (Echte meerkatten)
- cephus-groep
- Roodstaartmeerkat (Cercopithecus ascanius)
- Knevelmeerkat, blauwlipmeerkat of snormeerkat (Cercopithecus cephus)
- Roodbuikmeerkat (Cercopithecus erythrogaster)
- Roodneusmeerkat of roodoormeerkat (Cercopithecus erythrotis)
- Kleine witneusmeerkat (Cercopithecus petaurista)
- Sclaters meerkat (Cercopithecus sclateri)
- diana-groep
- Dianameerkat (Cercopithecus diana)
- Roloway (Cercopithecus roloway)
- dryas-groep
- Dryasmeerkat (Cercopithecus dryas)
- hamlyni-groep
- Uilenkopmeerkat of uilmeerkat (Cercopithecus hamlyni)
- Cercopithecus lomamiensis[1]
- lhoesti-groep
- L'Hoëstmeerkat of bergmeerkat (Cercopithecus lhoesti)
- Cercopithecus preussi
- Zonnestaartmeerkat (Cercopithecus solatus)
- mona-groep
- Campbellmeerkat (Cercopithecus campbelli)
- Dents meerkat (Cercopithecus denti)
- Cercopithecus lowei
- Monameerkat (Cercopithecus mona)
- Kroonmeerkat of Graymeerkat (Cercopithecus pogonias)
- Wolfs meerkat (Cercopithecus wolfi)
- neglectus-groep
- Brazzameerkat of de Brazza's meerkat (Cercopithecus neglectus)
- nictitans-groep
- Witkeelmeerkat (Cercopithecus albogularis)
- Cercopithecus doggetti
- Cercopithecus kandti
- Diadeemmeerkat, blauwe meerkat of grijze meerkat (Cercopithecus mitis)
- Grote witneusmeerkat (Cercopithecus nictitans)
- cephus-groep