Abdicatie
Abdicatie of troonsafstand is het neerleggen van een meestal vorstelijke functie (bijvoorbeeld koning- of keizerschap) bij het leven, in tegenstelling tot beëindiging door overlijden. Vroeger was dit hoogst ongebruikelijk (een bekend voorbeeld is dat van Karel V ten gunste van zijn zoon Filips II), tegenwoordig komt het vaker voor. In het Verenigd Koninkrijk, Monaco, de Scandinavische landen en Japan is abdicatie/troonsafstand nog steeds ongebruikelijk.
Vrijwillige abdicatie
bewerkenBelgië
bewerken- Albert II (2013)
Denemarken
bewerken- Margarethe II (2024)
Engeland en Ierland
bewerken- Jane Grey (1553)
Japan
bewerken- Keizer Akihito (2019)
Koninkrijk der Nederlanden
bewerken- Willem I (1840)
- Wilhelmina (1948)
- Juliana (1980)
- Beatrix (2013)
Volgens artikel 28 van de Nederlandse Grondwet is voor een koninklijk huwelijk in Nederland toestemming nodig van de Staten-Generaal. Mocht zo'n huwelijk plaatsvinden zonder verleende (of gevraagde) toestemming, dan impliceert dat abdicatie. Op vergelijkbare manier kan iemand het recht op troonopvolging verliezen.
Luxemburg
bewerken- Willem I (1840)
- Maria Adelheid (1919)
- Charlotte (1964)
- Jan (2000)
Qatar
bewerken- Emir Hamad bin Khalifa al-Thani (2013)
Spanje
bewerken- Juan Carlos I (2014, er was na aankondiging nog wel een wetswijziging nodig)
Vaticaanstad
bewerken- Celestinus V (1294)
- Gregorius XII (1415)
- Benedictus XVI (2013)
Verenigd Koninkrijk
bewerken- Edward VIII (1936)
Zweden
bewerken- Christina I (1654)
Gedwongen abdicatie
bewerken- Napoleon Lodewijk Bonaparte (koning van Holland) (1810)
- Napoleon Bonaparte (keizer van Frankrijk) (tweemaal: in 1814 en in 1815)
- Nicolaas II (tsaar van Rusland) (1917)
- Wilhelm II (keizer van Duitsland) (1918)
- met hem alle andere Duitse vorsten
- Leopold III (koning der Belgen) (1951)
- Faroek (koning van Egypte) (1952)