Alex (strip)

Alex (origineel Alix) is een Franse stripreeks die zich afspeelt in de klassieke oudheid (vanaf het jaar 53 v.Chr.), toen het Romeinse Rijk werd geregeerd door het eerste triumviraat. De serie werd oorspronkelijk geschreven en getekend door de Fransman Jacques Martin.

"Alex"
"Alix"
Buste van Alex op het graf van Jacques Martin in Céroux (Ottignies-Louvain-la-Neuve, België)
Land van oorsprong	Frankrijk
Oorspronkelijke taal	Frans
Genre	Avontuur, geschiedenis; realistische strip
Creatieteam
Schrijver(s)	Jacques Martin (-2009), Pierre Forni, François Maingoval, Patrick Weber, Michel Lafon, François Corteggiani, Géraldine Ranouil, Marc Jailloux, Mathieu Bréda, Marco Venanzi, Pierre Valmour, David B. Valérie Mangin, Roger Seiter
Tekenaar(s)	Jacques Martin (-1996), Jean Pleyers, Christophe Simon, Marc Henniquiau, Rafael Moralès, Cédric Hervan, Ferry Van Vosselen, Marco Venanzi, Mathieu Barthélémy, Marc Jailloux, Giorgio Albertini, Chrys Millien
Publicatie
Uitgever	Le Lombard, Casterman
Publicatie	Kuifje
Publicatiemedia	Tijdschriften Stripboeken
Huidige status	Lopend
Eerste publicatie	1948
Portaal    Strip

Verhaal

Alex, voluit Alex Graccus, is de hoofdfiguur die wij als slaaf leren kennen in het door Crassus aangevallen rijk van de Parthen. Hij is van oorsprong geen Romein, maar een Galliër. In het eerste deel van de reeks, Alex de Onversaagde, wordt hij als zoon aangenomen door een Romein (Honorus Galla Graccus) die op zijn sterfbed opbiecht ooit Alex’ vader Astorix aan een Egyptische slavenhandelaar te hebben verkocht, zodat zijn moeder stierf van verdriet en Alex in handen van de Feniciërs viel.

Het lezen van Alex is een manier om op speelse wijze de klassieke oudheid te verkennen. De tekeningen zijn helder en bieden een zeer realistische historische context. Kenmerkend voor de Alex-reeks is daarbij een constante verandering van sfeer en decors. Aan het einde van het eerste album geeft Julius Caesar dan ook te kennen dat hij Alex wel wil meenemen naar Gallië, waar hij wat te doen heeft. In het tweede album, De gouden sfinx, wordt Alex hoofdman van zijn stam en verslaat Julius Caesar de befaamde Gallische leider Vercingetorix bij Alesia, waarop Caesar aan Alex vraagt of hij soms iets voor hem wil uitzoeken in Egypte. Daar leert Alex zijn vriendje Enak kennen, die hem tijdens vele volgende avonturen zal vergezellen. In het derde album, Het vervloekte eiland, reist Alex naar Carthago en langs de Zuilen van Hercules om iets voor Caesar op te lossen.

Personages

• Alex: Alex is de van oorsprong Gallische hoofdpersoon. Hij is echter een Romeins staatsburger en voelt zich ook meer een Romein dan een Galliër. Alex raakt vaak in de problemen, al vloeit dit dikwijls voort uit een extreem rechtvaardigheidsgevoel. Vaak gaat Alex de strijd om leven of dood aan, maar als het even kan spaart hij zijn medemens en springt hij voor iedereen in de bres. De jongen is nog vrij jong, heeft blond haar en is bijna altijd in het rood gekleed. Hij kreeg de naam Graccus nadat hij de aangenomen zoon werd van de rijke Romeinse gouverneur Honorus Galla (zie Alex de onversaagde).

• Enak: Een andere belangrijke persoon in de reeks is Alex' Egyptische vriendje Enak. Hij is jonger dan Alex en heeft zwart haar dat bijna tot aan zijn schouders komt. Meestal is hij in het blauw gekleed. In het tweede album De gouden sfinx wordt Alex geholpen door de koopman Josah. Zo ontmoet hij Enak, die de aangenomen zoon van Josah is. De jongen komt vaak erg kwetsbaar over.

• Arbaces: De door en door slechte rivaal van Alex met veel invloed (komt maar in een paar verhalen voor). Arbaces is van Griekse komaf, hij kruiste wegen met Alex in het eerste album Alex de onversaagde.

• Galva: Een goede vriend van Alex en een centurion in het Romeinse leger. Hij komt in een paar verhalen voor sinds het album De zwarte klauw.

• Heraklion: Komt maar een paar keer voor in de verhalen. Hij is dan weer in het groen gekleed en heeft ongeveer dezelfde leeftijd als Enak. Alex beloofde hem onder zijn hoede te nemen na de dood van Herakions moeder, die een Griekse koningin was en leefde in de hoop dat het Griekenland van weleer zou herleven (zie De laatste Spartaan). Ze vertrouwde Heraklion aan Alex toe omdat ze wou dat haar zoon zou worden als Alex (moedig) en dat door hem de roem van Griekenland zou voortleven.

Publicatiegeschiedenis

Het eerste avontuur van Alex startte in de Franstalige Kuifje in september 1948 en werd vanaf november ook gepubliceerd in de Nederlandstalige versie. Martin kende een hoge productiviteit waarbij tot aan het einde van het derde verhaal in april 1952 vrijwel elke week een plaat werd getekend. In deze periode werkte Martin ook tot 1972 voor Studios Hergé en werkte mee aan vijf Kuifje-albums. De eerste vier Alex-verhalen waren onderworpen aan de eisen van een wekelijkse uitgave, onder meer te zien aan de vier stroken per plaat en een groot aantal vakjes. De tekst was overvloedig en diende het plaatje toe te lichten. Martin poogde zijn stijl te laten aansluiten op die van Hergé, maar dan ernstiger. Vanaf het tweede deel van De tiara van Oribal nam Martin afstand van Hergés stijl en ging voor een meer vormelijke stijl met een starheid van houdingen, een overheersing van een symmetrische opstelling en nabootsing van de reconstructie. Vanaf het album Het vervloekte eiland werkte Martin samen met Roger Leloup. Van februari 1959 tot en met november 1962 werd er geen Alex gepubliceerd in Kuifje doordat Martin werkte aan Kuifje in Tibet en daarna aan De juwelen van Bianca Castafiore. De stijl van Alex voor zijn zesde verhaal De verloren legioenen was nieuw en krachtig, in evenwicht tussen de stijl van Hergé en zijn eigen zoektocht naar realisme. De decors waren van de hand van Roger Leloup. Martin volgde niet enkel de regels van het kinetisme, maar meer het proces van shot/tegenshot en zowel de observator als het geobserveerde object in beeld te brengen. Hij gebruikte een veelheid aan standpunten, zodat hij een beeld kon schetsen dat zo correct en volledig mogelijk was. Voor de beelden uit het Oude Rome keek Martin veel naar de academische schilders van de negentiende eeuw die een grotendeels ingebeelde oudheid tot leven te brengen. In de De verloren legioenen toonde hij bijvoorbeeld een van de bekendste werken uit deze stroming: Ave Caesar, morituri te salutant van Jean-Léon Gérôme uit 1859. Door deze werken slopen er onjuistheden in Alex, al corrigeerde Martin deze fouten bij ontdekking. Zo tekende hij bijvoorbeeld de belegering van Alesia in De gouden sfinx in de sneeuw, maar corrigeerde dat later in Vercingetorix. Tot in 1983 verschenen de verhalen van Alex in Kuifje. Het verhaal Het paard van Troje startte in november 1987 in Eppo Wordt Vervolgd en eindigde in 1988 in diens opvolger het Sjors en Sjimmie Stripblad. Alle latere verhalen, waarbij de betrokkenheid van Martin als tekenaar afnam, werden niet meer voorgepubliceerd in stripbladen op de Nederlandstalige markt, maar verschenen direct in album bij uitgeverij Casterman.

Nr	Jaar	Titel	Tekenaar	Scenarist	Aantal pagina's	Publicatie	Originele titel
1	1948-11	Alex de onversaagde	Jacques Martin	Jacques Martin	62	Kuifje 1948 nr 46, 1949 nrs. 2-46	Alix l'intrépide
2	1949-12	De gouden sfinx	Jacques Martin	Jacques Martin	62	Kuifje 1949 nr 48 t/m 1951 nr 5	Le sphinx d'or
3	1951-02	Het vervloekte eiland	Jacques Martin	Jacques Martin	62	Kuifje 1951 nr 6 t/m 1952 nr 15	L'île maudite
4	1955-10	De tiara van Oribal	Jacques Martin	Jacques Martin	62	Kuifje 1955 nr 42 t/m 1956 nr 51	La tiara d'Oribal
5	1957-12	De zwarte klauw	Jacques Martin	Jacques Martin	62	Kuifje 1957 nr 52 t/m 1959 nr 8	La griffe noire
6	1962-11	De verloren legioenen	Jacques Martin	Jacques Martin	62	Kuifje 1962 nr 47 t/m 1963 nr 25	Les légions perdues
7	1966-08	De laatste Spartaan	Jacques Martin	Jacques Martin	62	Kuifje 1966 nr 31 t/m 1967 nr 8	Le dernier Spartiate
8	1967-11	Het Etruskische graf	Jacques Martin	Jacques Martin	62	Kuifje 1967 nr 45 t/m 1968 nr 22	Le tombeau Étrusque
9	1969-02	Alex en de wilde god	Jacques Martin	Jacques Martin	54	Kuifje 1969 nrs. 7-35	Le dieu sauvage
10	1971-02	Iorix de Grote	Jacques Martin	Jacques Martin	54	Kuifje 1971-5 t/m 1971 nr 21, 1971 nrs. 26-33, 1972 nrs. 7-13	Iorix le Grand
11	1973-05	De nijlprins	Jacques Martin	Jacques Martin	46	Kuifje 1973 nrs, 22-39, 1973 nrs. 42-44	Le prince du Nil
12	1974-10	De zoon van Spartacus	Jacques Martin	Jacques Martin	46	Kuifje 1974 nr 42 t/m 1975 nr 11	Le fils de Spartacus
13	1976-09	Het spook van Carthago	Jacques Martin	Jacques Martin	46	Kuifje 1976 nr 40 t/m 1977 nr 3	Le spectre de Carthage
14	1977-10	Prooien voor de vulkaan	Jacques Martin	Jacques Martin	46	Kuifje 1977 nr 43 t/m 1978 nr 6	Les proies du volcan
15	1979-03	Een kind van Athene	Jacques Martin	Jacques Martin	46	Kuifje 1979 nrs. 10-18, 1979 nr 51 t/m 1980 nr 3	L'enfant grec
16	1981-03	De toren van Babel	Jacques Martin	Jacques Martin	46	Kuifje 1981 nrs. 9-23	La tour de Babel
17	1982-11	De keizer van China	Jacques Martin	Jacques Martin	46	Kuifje 1982 nr 44 t/m 1983 nr 5	L'empereur de Chine
18	1984-11	Vercingetorix	Jacques Martin	Jacques Martin	46	Kuifje 1984 nr 48, 1985 nr 12 t/m 1985 nr 24	Vercingétorix
19	1987-11	Het paard van Troje	Jacques Martin & Jean Pleyers	Jacques Martin	46	Eppo Wordt Vervolgd 1987 nr 48 t/m 1988 nr 6, Sjors en Sjimmie Stripblad 1988 nrs. 1-5	Le cheval de Troie
20	1987-11	Het zwarte beeld	Jacques Martin & Christophe Simon	Jacques Martin & Pierre Forni	7	De dooltocht van Alex (1) (Casterman, 1999)	Le Zane noir
21	1996-09	O Alexandrië	Jacques Martin, Marc Henniquiau & Rafael Moralès	Jacques Martin	46	O Alexandrië (Casterman, 1996)	Ô Alexandrie
22	1998-10	De barbaren	Rafael Moralès	Jacques Martin	46	De barbaren (Casterman, 1998)	Les barbares
23	1999-02	De blauwe Hydra	Christophe Simon	Jacques Martin	7	De dooltocht van Alex-2 (Casterman, 1999)	L'hydre bleue
24	2001-11	De val van Icarus	Rafael Moralès	Jacques Martin	46	De val van Icarus (Casterman, 2001)	La chute d'Icare
25	2003-09	De groene rivier	Rafael Moralès	Jacques Martin	46	De groene rivier (Casterman, 2003)	La fleuve de jade
26	2005-11	Roma, Roma ...	Rafael Moralès	Jacques Martin	46	Roma, Roma ... (Casterman, 2005)	Roma, Roma ...
27	2006-09	Het was in Khorsabad	Christophe Simon & Cédric Hervan	Jacques Martin & François Maingoval	46	Het was in Khorsabad (Casterman, 2006)	C'était à Khorsabad
28	2007-11	De Iberier	Christophe Simon	François Maingoval, Patrick Weber & Jacques Martin	46	De Iberier (Casterman, 2007)	L'Ibère
29	2008-10	De duivel van Pharos	Christophe Simon	Patrick Weber & Jacques Martin	46	De duivel van Pharos (Casterman, 2008)	Le démon du Pharos
30	2009-05	De verdwenen stad	Ferry Van Vosselen	Patrick Weber & Jacques Martin	46	De verdwenen stad (Casterman, 2009)	La cité engloutie
31	2010-10	Het testament van Caesar	Marco Venanzi	Marco Venanzi	46	Het testament van Caesar (Casterman 2010)	Le testament de César
32	2011-10	Het complot van Baal	Christophe Simon	Michel Lafon	46	Het complot van Baal (Casterman, 2011)	La conjuration de Baal
33	2012-10	De schaduw van Sarapis	Mathieu Barthélémy & Marco Venanzi	François Corteggiani	46	De schaduw van Sarapis (Casterman, 2012)	L'ombre de sarapis
34	2013-03	De laatste verovering	Marc Jailloux	Géraldine Ranouil	46	De laatste verovering (Casterman, 2013)	La dernière conquête
35	2014-05	Britannia	Marc Jailloux	Marc Jailloux & Mathieu Bréda	46	Britannia (Casterman, 2014)	Britannia
36	2015-11	Aan de overkant van de Styx	Marc Jailloux	Mathieu Bréda	46	Aan de overkant van de Styx (Casterman, 2015)	Par-delà le Styx
37	2016-10	Het goud van Saturnus	Marco Venanzi	Marco Venanzi & Pierre Valmour	46	Het goud van Saturnus (Casterman, 2016)	L'or de Saturne
38	2017-11	De eed van de gladiator	Marc Jailloux	Mathieu Bréda	46	De eed van de gladiator (Casterman, 2017)	Le serment du gladiateur
39	2018-09	Veni, vidi, vici	Giorgio Albertini	David B.	46	Veni, vidi, vici (Casterman, 2018)	Veni, vidi, vici
40	2019-11	De Helvetii	Marc Jailloux	Mathieu Bréda	46	De Helvetii (Casterman, 2019)	Les Helvètes
41	2020-11	De god zonder naam	Giorgio Albertini	David B.	46	De god zonder naam (Casterman, 2020)	Le dieu sans nom
42	2021-12	Het oog van de Minotaurus	Chrys Millien	Valérie Mangin	46	Het oog van de minotaurus (Casterman, 2021)	L'oeil du minotaure
43	2022-03	De koningin van de Amazones	Chrys Millien	Valérie Mangin	46	De koningin van de Amazones (Casterman, 2023)	La Reine des Amazones
44	2023-12	Het schild van Achilles	Marc Jailloux	Roger Seiter	46	Het schild van Achilles (Casterman, 2023)	Le bouclier d'Achille

Auteurs

Vanaf het twintigste deel van de Alex-reeks, O Alexandrië, werkte Jacques Martin inzake scenario, tekeningen, figuren, decors en kleuren met wisselende medewerkers (soms voor slechts 1 of 2 albums) samen, zoals Rafael Moralès (erg vaak), Marc Henniquiau, Cédric Van Heirweghe, Andrée Bienfait, Cégé, Dina Kathelyn, François Maingoval, Christophe Simon, Patrick Weber, Manuela Dumet en Bruno Wesel. De reden hiervoor blijkt onder meer zijn sterk verminderd zichtvermogen te zijn, zodat assistentie zich opdrong. Na het overlijden van Martin in 2010 is de serie voortgezet. Zodoende is er in deze langlopende reeks tussen de eerste drie albums en de laatsten een zéér ingrijpend stijlverschil ontstaan in verhaallijnen, bladvulling, het aantal en de vorm der tekenplaten, en -vooral- het afbeelden der (hoofd)personages.

Het album De Helvetii (2019) werd wel nog gebaseerd op een scenario van Jacques Martin.

Album	jaar	scenario	tekeningen
1-19	1948-1988	Jacques Martin	Jacques Martin
20	1996	Jacques Martin	Jacques Martin, Rafael Moralès, Marc Henniquiau
21-24	1998-2005	Jacques Martin	Rafael Moralès, Marc Henniquiau
25	2006	Jacques Martin, François Maingoval	Cédric Hervan, Christophe Simon
26	2007	François Maingoval, Patrick Weber, Jacques Martin	Christophe Simon
27	2008	Patrick Weber, Jacques Martin	Christophe Simon
28	2009	Patrick Weber, Jacques Martin	Ferry
29	2010	Marco Venanzi	Marco Venanzi
30	2011	Michel Lafon	Christophe Simon
31	2012	François Corteggiani	Marco Venanzi, Mathieu Barthélémy, Véronique Robin
32	2013	Géraldine Ranouil	Marc Jailloux, Corinne Billon

Entree van het Museum Kunst & Geschiedenis, met links van de ingang een vaandel waarop de Alex-tentoonstelling wordt gepromoot.

Tentoonstelling

Vanwege het 70-jarig bestaan van Alex in 2018 organiseerde Uitgeverij Casterman, het Internationaal stripfestival van Angoulême en de Cité internationale de la bande dessinée et de l'image een tentoonstelling getiteld "Alex - De kunst van Jacques Martin" met daarin 150 originele tekeningen. Van 25 januari t/m 13 mei 2018 was deze te zien in het stripmuseum van Angoulême, daarna van 14 september 2018 tot en met 6 januari 2019 in het Museum Kunst & Geschiedenis in Brussel. Van de tentoonstelling werd in 2018 een boek uitgebracht met dezelfde titel.

Albums

Reguliere reeks

Nr	Jaar	Titel	uitgeverij
1	1956	Alex de onversaagde	Le Lombard
2	1956	De gouden sfinx	Le Lombard
3	1957	Het vervloekte eiland	Le Lombard
4	1958	De tiara van Oribal	Le Lombard
5	1959	De zwarte klauw	Le Lombard
6	1969	De verloren legioenen	Casterman
7	1968	De laatste Spartaan	Casterman
8	1969	Het Etruskische graf	Casterman
9	1970	Het afgodsbeeld	Casterman
10	1972	Iorix de Grote	Casterman
11	1974	De prins van de Nijl	Casterman
12	1975	De zoon van Spartacus	Casterman
13	1977	Het spook van Carthago	Casterman
14	1978	De prooien van de vulkaan	Casterman
15	1980	Een kind van Athene	Casterman
16	1981	De toren van Babel	Casterman
17	1983	De keizer van China	Casterman
18	1985	Vercingetorix	Casterman
19	1988	Het paard van Troje	Casterman
20	1996	O Alexandrië	Casterman
21	1998	De barbaren	Casterman
22	2001	De val van Icarus	Casterman
23	2003	De groene rivier	Casterman
24	2005	Roma, Roma ...	Casterman
25	2006	Het was in Khorsabad	Casterman
26	2007	De Iberier	Casterman
27	2008	De duivel van Pharos	Casterman
28	2009	De verdwenen stad	Casterman
29	2010	Het testament van Caesar	Casterman
30	2011	Het complot van Baal	Casterman
31	2012	De schaduw van Sarapis	Casterman
32	2013	De laatste verovering	Casterman
33	2014	Britannia	Casterman
34	2015	Aan de overkant van de Styx	Casterman
35	2016	Het goud van Saturnus	Casterman
36	2017	De eed van de gladiator	Casterman
37	2018	Veni, vidi, vici	Casterman
38	2019	De Helvetii	Casterman
39	2020	De god zonder naam	Casterman
40	2021	Het oog van de Minotaurus	Casterman
41	2023	De koningin van de Amazones	Casterman
42	2023	Het schild van Achilles	Casterman
43	2024	De hoeder van de Nijl	Casterman

Eenmalige uitgaven

• De dooltocht van Alex (1987). In 1987 verschenen als hardcover in een enkel deel, in 1999 en 2003 uitgegeven in 2 delen.
• Bode van Rome (2007). Verschenen bij Philastrips in hardcover in een oplage van 600 genummerde exemplaren en als luxe-uitgave in een oplage van 175 genummerde en gesigneerde exemplaren.

Bundelingen

In 2007 en 2008 verschenen bij Casterman 5 bundelingen in hardcover:

• Egyptische avonturen (bevat Prins van de Nijl, O Alexandrië en De reizen van Alex: Egypte 1)
• Romeinse avonturen (bevat Het Etruskische graf, De zoon van Spartacus en De reizen van Alex - Rome-1)
• Gallische avonturen (bevat De verloren legioenen, Vercingetorix en De reizen van Alex - Lutetia)
• Griekse avonturen (bevat De laatste Spartaan, Het paard van Troje en De reizen van Alex - Griekenland-1)
• Carthaagse avonturen (bevat Het vervloekte eiland, Het spook van Carthago en De reizen van Alex - Carthago)

Niet in het Nederlands verschenen zijn:

• Les premières aventures (De eerste avonturen)
• Les aventures en extrême-orient (De avonturen in het verre oosten)

Romans

In 2004 zijn bij Casterman 4 romans over Alex verschenen, geschreven door Alain Hammerstein (pseudoniem van Alain De Kuyssche) en met tekeningen van Jean-François Charles. De eerste en vierde roman zijn op bestaande stripalbums gebaseerd. De overige twee bevatten een zelfstandig verhaal. Geen van deze romans is tot op heden in het Nederlands vertaald.

1. Alix l'intrépide, 2004. (Gebaseerd op album 1: Alex de onversaagde)
2. Le Sortilège de Khorsabad, 2004.
3. L'Ombre de César , 2004.
4. Le Sphinx d'or, 2004. (Gebaseerd op album 2: De gouden sfinx)

Spin-offs

De reizen van Alex

Naast de avonturen van Alex is er nog een reeks van stripboeken uitgegeven welke is getiteld De reizen van Alex. Deze reeks geeft een bron van informatie over de gehele geschiedenis van de tijd waarover de avonturen van Alex zich heeft afgespeeld. Naast tekeningen en plattegronden, worden ook foto's van opgravingen weergegeven. Verschillende tekenaars en scenaristen werkten aan deze reeks.

De reizen van Alex

Historische personages

De albums van de serie Historische personages of Alex presenteert - Historische personages, met scenario's van onder meer François Maingoval, bevatten een biografie van personen uit de oudheid.

Historische personages

Alex senator

Alex senator is een parallelle serie die zich afspeelt in de tijd van keizer Augustus, meer dan twintig jaar na de hoofdreeks. Alex is in deze serie senator geworden en woont te Rome met zijn zoontje Titus en Khephren, de zoon van Enak. De serie loopt vanaf 2012 en wordt geschreven door Valérie Mangin en getekend door Thierry Démarez.

Alex senator

De jeugd van Alex

De jeugd van Alex (originele titel: Alix origines) speelt zich af tijdens de jeugdjaren van het hoofdpersonage Alex. Het eerste album De kindertijd van een Galliër verscheen in 2019. De strip wordt geschreven door Marc Bourgne en getekend door Laurent Libessart. Ook heeft deze spin-off een andere tekenstijl dan de andere Alex-strips die getekend zijn in de stijl van de Brusselse school.

De jeugd van Alex