Deelgebieden van Rusland

Rusland is een federatie die bestaat uit 89 deelgebieden (Russisch: субъект(ы); subjekty, enkelvoud subjekt). Deze deelgebieden hebben een gelijke vertegenwoordiging in de federatieraad (twee afgevaardigden per deelgebied), maar verschillen in autonomie.

Zes categorieën

Rusland onderscheidt de onderstaande zes verschillende categorieën:

1. 21 republieken (staten) (Russisch: республики) - in theorie autonoom met in theorie het recht om zich af te scheiden. Elk van deze republieken heeft een eigen grondwet, president en parlement. Ook zijn zij bij de federale Russische overheid bij buitenlandse zaken vertegenwoordigd. Elk van deze gebieden is een thuisland voor een specifieke etnische minderheid. In 2000 zijn, onder meer door de oorlogen in Tsjetsjenië, de rechten van deze gebieden echter weer wat ingeperkt. Rusland noemt ze zelf overigens gewoon "republieken" (zonder "autonoom" ervoor). (groen weergegeven hieronder)
2. 46 oblasten (provincies) (Russisch: области) - de standaard-provincies met een door de Russische president benoemde gouverneur en lokaal verkozen wetgevende organen. De wetgevende organen worden echter gecontroleerd door de gouverneurs-generaal, die de wetgeving in Rusland gelijk moeten trekken en die ook door de Russische president worden benoemd. (donkerder bruin weergegeven)
3. 9 krajs (territoria/frontiergebieden) (Russisch: края) - politiek gelijkstaand aan oblasten, maar dunner bevolkt, groter qua oppervlakte en meer perifeer gelegen. (lichtbruin weergegeven)
4. 1 autonome oblast (Russisch: автономная область) - dit door Stalin aangewezen voormalige thuisland voor Joden is een overblijfsel van de staatkundige indeling van de Sovjet-Unie en de enige oblast waar naast het Russisch ook een andere taal als officieel geldt (Jiddisch). De Joodse bevolking binnen het gebied is echter sterk afgenomen en maakt nu nog maar een zeer klein deel van de bevolking uit. (blauw weergegeven)
5. 4 autonome districten (Russisch: автономные округа) - binnen oblasten gelegen gebieden van etnische minderheden. Deze volkeren zijn meestal klein in aantal en (daardoor) in macht en hebben minder autonomie dan de republieken, maar wel meer dan de oblasten. (oranje weergegeven)
6. 3 federale steden (Russisch: федеральные города) - aparte regio's voor de 2 grootste steden (Moskou en Sint-Petersburg). Daarnaast wordt ook Sebastopol door de Russische overheid als Federale stad aangemerkt en als zodanig bestuurd, niettegenstaande de veroordeling door de Westerse wereld en Oekraïne van de derhalve eenzijdige Russische annexatie van de Krim op 18 maart 2014. Federale steden zijn deelgebieden met een status die men kan vergelijken met die van oblasten. (rood weergegeven)

M

S-P

Adygea

Altaj (R)

Basjk.

Boerjatië

Chakassië

Dagestan

Ing.

Jakoetië

K.B.

Kalm.

K.T.

Karelië

Komi

M.E.

Mor.

N.O.

Oed.

Tat.

Tsjet.

T.

Toeva

Amoer

Archangelsk

Astrachan

Belgorod

Brjansk

Irkoetsk

Iva.

Jaro.

Kaliningrad

Kal.

Kemerovo

Kirov

Koergan

Koersk

Kostr.

Leningrad

Lip.

Magadan

Moermansk

Mos.

N.Nov.

Novg.

Novosibirsk

Oel.

Omsk

Orenburg

Orj.

Pen.

Pskov

Rjaz.

Rostov

Sachalin

Sam.

Sarat.

Smolensk

Sverdlovsk

Tam.

Tjoemen

Toel.

Tomsk

Tsjelj.

Tver

Vla.

Vologda

Vor.

Wolg.

JAO

Altaj (K)

Chabarovsk

Kamtsjatka

Krasnodar

Krasnojarsk

Perm

Primorje

Stav.

Transbaikal

Chanto-Mansië

Jamalië

Nenetsië

Tsjoekotka

■ republiek

■ oblast

■ kraj

■ autonome oblast

■ autonoom district

■ federale stad

De Russische Federatie bestond in 1993 uit 89 deelgebieden. Fusies verminderden het aantal tot 83 tegen 2008. Rusland annexeerde de Krim van Oekraïne in 2014, waarbij de Russische regering beweerde dat Sebastopol en de Republiek Krim de 84e en 85e deelgebieden van Rusland waren, een stap die internationaal niet wordt erkend. Tijdens de Russische invasie van Oekraïne in 2022 werden vier Oekraïense oblasten door Rusland geannexeerd, hoewel ze internationaal erkend blijven als onderdeel van Oekraïne en slechts gedeeltelijk door Rusland worden bezet.

Toekomstige ontwikkelingen

Hoofdartikel: Samenvoeging van Russische deelgebieden

Momenteel poogt de Russische federale overheid tot een kleiner aantal bestuurlijke eenheden te komen. De voorzitter van de Doema, Gennadi Seleznjov heeft aangegeven dat gestreefd wordt naar een aantal van rond de 40. Deze gebieden zouden dan door hun grootte krajs moeten worden. Voor herindeling van de gebieden is echter wel per deelgebied een stemming vereist waarbij de meerderheid van de bevolking aangeeft aansluiting te willen bij of samen te willen gaan met een ander deelgebied. Als dit voltooid zou zijn, zouden de 7 federale districten weer moeten verdwijnen. Er werd door analist Markedonov van het instituut voor politieke en militaire analyse van de Staatsuniversiteit van Moskou echter gesteld dat zodra er te veel verzet tegen een federaal voorstel komt, de president, die het laatste woord heeft bij hervormingen, deze vaak niet door laat gaan.

Samenvoegingen

Gerealiseerd

• 1 december 2005: Oblast Perm en Permjakië tot kraj Perm (referendum gehouden op: 7 december 2003).
• 1 januari 2007: Opname Evenkië en Tajmyr in kraj Krasnojarsk (referendum gehouden op: 17 april 2005).
• 1 juli 2007: Korjakië en oblast Kamtsjatka tot kraj Kamtsjatka (referendum gehouden op: 23 oktober 2005).
• 1 januari 2008: Opname Oest-Orda Boerjatië in oblast Irkoetsk (referendum gehouden op 16 april 2006).
• 1 maart 2008: Samenvoegen van het autonome district Aga-Boerjatië met oblast Tsjita tot de kraj Transbaikal (referendum gehouden op 11 maart 2007).

Voorstellen

• Samenvoegen van het autonome districten Chanto-Mansië en Jamalië en oblast Tjoemen tot kraj Tjoemen
• Samenvoegen van de federale stad Moskou met oblast Moskou
• Samenvoegen van de federale stad Sint-Petersburg met oblast Leningrad
• Samenvoegen van oblast Archangelsk, oblast Moermansk, de republiek Komi en het autonome district Nenetsië tot een Noordelijke of Arctische kraj, of een Republiek van Pomoren-Nenetsen.
• Samenvoegen van de republiek Adygea met kraj Krasnodar. Er is sprake van verzet tegen dit voorstel door de president van Adygea, ex-oliebaron Chazret Sovmen.

Deelgebieden

In de onderstaande tabel staan alle deelgebieden met hun oppervlakte, inwoners (volkstelling 2002), hoofdstad, gerangschikt op categorie en ISO 3166-2 (kadasternummer en code).

Nr.	Code	Deelgebied	Oppervlakte	Inwoners	Taal	Bestuurlijk centrum	GM	SD
Republieken - республики - respoebliki
01	AD	Adygea	7.600	447.109	Adygees	Majkop	7	2
02	BA	Basjkirostan (Basjkortostan)	143.600	4.104.336	Basjkiers	Oefa	10	1
03	BU	Boerjatië	351.300	981.238	Boerjatisch	Oelan-Oede	21	2
04	AL	Altaj	92.600	202.947	Altajs	Gorno-Altajsk	10	1
05	DA	Dagestan	50.300	2.576.531	Diverse talen	Machatsjkala	41	10
15	IN	Ingoesjetië	3.400	467.294	Ingoesjetisch	Magas
07	KB	Kabardië-Balkarië	12.500	901.494	Kabardijns & Karatsjaj-Balkaars	Naltsjik	10	3
08	KL	Kalmukkië	76.100	292.410	Kalmuks	Elista	13	1
09	KC	Karatsjaj-Tsjerkessië	14.100	439.470	Kabardijns & Karatsjaj-Balkaars	Tsjerkessk	8	2
10	KR	Karelië	172.400	716.281	Karelisch	Petrozavodsk	16	2
11	KO	Komi	415.900	1.018.674	Zurjeens	Syktyvkar	15	5
12	ME	Mari El	23.200	727.979	Mari	Josjkar-Ola	14	3
13	MO	Mordovië	26.200	888.766	Mordwiens	Saransk	22	1
14	SA	Jakoetië (Sacha)	3.103.000	949.280	Jakoets	Jakoetsk	34	2
06	SE	Noord-Ossetië (Alanië)	8.000	710.275	Ossetisch	Vladikavkaz	8	1
16	TA	Tatarije (Tatarstan)	68.000	3.779.265	Tataars	Kazan	43	2
17	TY	Toeva (of Tuva)	170.500	305.510	Toevaans	Kyzyl	17	2
18	UD	Oedmoertië	42.100	1.570.316	Oedmoerts	Izjevsk
19	KK	Chakassië	61.900	546.072	Chakassisch	Abakan	8	5
20	CE	Tsjetsjenië	15.900	1.103.686	Tsjetsjeens	Grozny
21	CU	Tsjoevasjië	18.300	1.313.754	Tsjoevasjisch	Tsjeboksary	21	5
Krajs - края - kraja (ofwel regio, district, territorium, provincie)
22	ALT	Altaj	169.100	2.607.426	Russisch	Barnaoel	60	12
23	KDA	Krasnodar	76.000	5.125.221	Russisch	Krasnodar	37	11
25	PRI	Primorje	165.900	2.071.210	Russisch	Vladivostok	22	12
26	STA	Stavropol	66.500	2.735.139	Russisch	Stavropol	26	9
27	KHA	Chabarovsk	788.600	1.436.570	Russisch	Chabarovsk
24	KYA	Krasnojarsk	2.339.700	2.966.042	Russisch	Krasnojarsk
41	KAM	Kamtsjatka	472.300	358.801	Russisch	Petropavlovsk-Kamtsjatski	11	3
90	PER	Perm	160.600	2.819.421	Russisch	Perm
75	ZAB	Transbaikal	431.500	1.155.346	Russisch	Tsjita	28	4
Oblasten - области - oblasti
28	AMU	Amoer	363.700	902.844	Russisch	Blagovesjtsjensk
29	ARK	Archangelsk	587.400	1.336.539	Russisch	Archangelsk	19	7
30	AST	Astrachan	44.100	1.005.276	Russisch	Astrachan	11	2
31	BEL	Belgorod	27.100	1.511.620	Russisch	Belgorod	21	1
32	BRY	Brjansk	34.900	1.378.941	Russisch	Brjansk	27	7
33	VLA	Vladimir	29.000	1.523.990	Russisch	Vladimir	16	5
34	VGG	Wolgograd	113.900	2.699.223	Russisch	Wolgograd	33	6
35	VLG	Vologda	145.700	1.269.568	Russisch	Vologda	26	2
36	VOR	Voronezj	52.400	2.378.803	Russisch	Voronezj	31	3
37	IVA	Ivanovo	21.800	1.148.329	Russisch	Ivanovo	21	6
38	IRK	Irkoetsk	767.900	2.581.705	Russisch	Irkoetsk	27	9
39	KGD	Kaliningrad	15.100	955.281	Russisch	Kaliningrad	19	3
40	KLU	Kaloega	29.900	1.041.641	Russisch	Kaloega	24	2
42	KEM	Kemerovo	95.500	2.899.142	Russisch	Kemerovo	28	16
43	KIR	Kirov	120.800	1.503.529	Russisch	Kirov	39	6
44	KOS	Kostroma	60.100	736.641	Russisch	Kostroma	24	6
45	KGN	Koergan	71.000	1.019.532	Russisch	Koergan	24	2
46	KRS	Koersk	29.800	1.235.091	Russisch	Koersk	28	5
47	LEN	Leningrad	84.000	1.669.205	Russisch	Sint-Petersburg	17	1
48	LIP	Lipetsk	24.100	1.213.499	Russisch	Lipetsk	18	2
49	MAG	Magadan	461.400	182.726	Russisch	Magadan	8	1
50	MOS	Moskou	46.000	6.618.538	Russisch	Moskou	36	36
51	MUR	Moermansk	144.900	892.534	Russisch	Moermansk	5	14
52	NIZ	Nizjni Novgorod	76.900	3.524.028	Russisch	Nizjni Novgorod	48	4
53	NGR	Novgorod	55.300	694.355	Russisch	Veliki Novgorod	21	1
54	NVS	Novosibirsk	178.200	2.692.251	Russisch	Novosibirsk	30	5
55	OMS	Omsk	139.700	2.079.220	Russisch	Omsk	32	1
56	ORE	Orenburg	124.000	2.179.551	Russisch	Orenburg
57	ORL	Orjol	24.700	860.262	Russisch	Orjol	24	3
58	PNZ	Penza	43.200	1.452.941	Russisch	Penza	28	5
60	PSK	Pskov	55.300	760.810	Russisch	Pskov	24	2
61	ROS	Rostov	100.800	4.404.013	Russisch	Rostov aan de Don	43	12
62	RYA	Rjazan	39.600	1.227.910	Russisch	Rjazan	25	4
63	SAM	Samara	53.600	3.239.737	Russisch	Samara	27	10
64	SAR	Saratov	100.200	2.668.310	Russisch	Saratov	38	4
65	SAK	Sachalin	87.100	546.695	Russisch	Joezjno-Sachalinsk	2	17
66	SVE	Sverdlovsk	194.800	4.486.214	Russisch	Jekaterinenburg	5	67
67	SMO	Smolensk	49.800	1.049.574	Russisch	Smolensk	25	2
68	TAM	Tambov	34.300	1.178.443	Russisch	Tambov	23	7
69	TVE	Tver	84.100	1.471.459	Russisch	Tver	36	7
70	TOM	Tomsk	316.900	1.046.039	Russisch	Tomsk	16	4
71	TUL	Toela	25.700	1.675.758	Russisch	Toela	23	3
72	TYU	Tjoemen	1.435.200	3.264.841	Russisch	Tjoemen	21	5
73	ULY	Oeljanovsk	37.300	1.382.811	Russisch	Oeljanovsk	21	4
74	CHE	Tsjeljabinsk	87.900	3.603.339	Russisch	Tsjeljabinsk	27	16
76	YAR	Jaroslavl	36.400	1.367.398	Russisch	Jaroslavl	17	3
Federale steden - федеральные города - federalnye goroda
77	MOW	Moskou	1.064	10.382.754	Russisch		125
78	SPE	Sint-Petersburg	1.433	4.661.219	Russisch		111
Autonome oblast - автономная область - avtonomnaja oblast
79	YEV	Joods Autonoom Gebied	36.000	190.915	Jiddisch	Birobidzjan	5	1
Autonome districten - автономные округа - avtonomnye okroega
83	NEN	Nenetsië	176.700	41.546	Nenets	Narjan-Mar	1	1
86	KHM	Chanto-Mansië	523.100	1.432.817	Chantisch & Wogoels	Chanty-Mansiejsk	9	13
87	CHU	Tsjoekotka	737.700	53.824	Tsjoektsjisch	Anadyr	8	1
89	YAN	Jamalië	507.000	507.006	Nenets	Salechard	7	6

Opgeheven deelgebieden

Nr.	Code	Deelgebied	Bestuurlijk centrum	Jaar	Nu
59	PER	oblast Perm	Perm	2005	kraj Perm
75	CHI	Oblast Tsjita	Tsjita	2008	kraj Transbaikal
80	AGB	Aga-Boerjatië	Aginskoje	2008	kraj Transbaikal
81	KOP	Permjakië	Koedymkar	2005	kraj Perm
83	KOR	Korjakië	Palana	2007	kraj Kamtsjatka
84	TAY	Tajmyr	Doedinka	2007	kraj Krasnojarsk
85	UOB	Oest-Orda Boerjatië	Oest-Ordynski	2008	oblast Irkoetsk
88	EVE	Evenkië	Toera	2007	kraj Krasnojarsk

Zie ook

• Federale districten van Rusland
• Economische regio's van Rusland
• Lijst van vlaggen van Russische deelgebieden
• ISO 3166-2:RU

Externe links

• (en) Geohive: bevolkingscijfers per bestuurlijk gebied (censusgegevens en schatting voor huidige jaar)
• (en) Statoids: wijzigingen
• (en) Artikel over de herindeling van de deelgebieden uit juni 2003
• (en) Regionale leiders

Bronnen, noten en/of referenties

Bestuurlijke indeling van Rusland: deelgebieden