Johannes Tinctoris
Johannes Tinctoris (Eigenbrakel of Nijvel, circa 1435 — circa 1511) was een Zuid-Nederlands componist en muziektheoreticus. De naam is een gelatiniseerde versie van Jehan le Taintenier, Jean Teinturier of Jean de Vaerwere.
| Johannes Tinctoris | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
Standbeeld door Louis Samain
| ||||
| Algemene informatie | ||||
| Geboren | 1435
| |||
| Geboorteplaats | Eigenbrakel
| |||
| Overleden | 1511 (Juliaans)
| |||
| Overlijdensplaats | Nijvel
| |||
| (en) MusicBrainz-profiel | ||||
| ||||
Tinctoris is een belangrijke figuur voor de polyfone muziektheorie, al zijn zijn composities relatief onbekend en is zijn leven obscuur. Hij was de zoon van een waarnemend burgemeester in Eigenbrakel. Uit zijn geschriften en uitstekende beheersing van het Latijn blijkt dat hij een goede opleiding genoot. In 1459 en 1460 werkte hij in Kamerijk in de kathedraal, en waarschijnlijk ook in Nijvel. Daarnaast werd hij precentor en koormeester in de kathedraal van Orléans in 1463. Hij doceerde in Orléans ook rechten aan de Universiteit van Orléans. Zo'n tien jaar later trok hij naar Napels, om in dienst van het huishouden van Ferdinand II van Aragón te werken, waar hij kapelmeester en muziekleraar werd. Verder is niets meer over hem geweten, behalve dat hij in 1487 in Brugge was en de statuten van de Orde van het Gulden Vlies vertaalde. Vermoedelijk was hij deelachtig aan de ceremonies voor de inwijding van paus Alexander VI.
Tinctoris' composities vallen niet te dateren. Ze vallen op door originaliteit en bepaalde 'onregelmatigheden': hij zette de vormvereisten van het contrapunt soms naar zijn hand en ijverde voor een hervorming van de muzikale notatie. Hij maakte een lijst op van vooraanstaande componisten uit zijn tijd en componeerde uitgebreide voorbeeldstukjes in zijn theoretische verhandelingen. Zijn werk wordt echter heel zelden uitgevoerd.
Werken
bewerkenTheoretische traktaten
bewerken- 1475 Liber imperfectionum notarum musicalium
- 1477 Liber de arte contrapuncti
- 1487 De inventione et usu musicae
- 1495 Terminorum musicae diffinitorum (terminologisch woordenboek)
Missen
bewerken- Missa sine nomine 1 (Missa 3 vocum secundi toni irregularis cum contratenore extramanum in diapenthe sub ut)
- Missa sine nomine 2
- Missa sine nomine 3
- Missa l'homme armé
Voorts enkele seculiere werken, uitgebreide voorbeelden in de traktaten en vier motetten.
- Lexicons
- Henri Viotta, Lexicon der Toonkunst, deel III, 1883, pagina 497 meldt geboortejaar circa 1435 en geboorteplaats Nijvels, maar haalt tevens Poperinghe aan
- Eduard A. Melchior: Woordenboek der toonkunst 1890, pagina 666 meldt geboortejaar circa 1446 en geboorteplaats Poperinghe, tevens naam Jean de Vaerwere
- Geïllustreerd muzieklexicon, onder redactie van Mr. G. Keller en Philip Kruseman, medewerking van Sem Dresden, Wouter Hutschenruijter (1859-1943), Willem Landré, Alexander Voormolen en Henri Zagwijn; uitgegeven in 1932/1949 bij J. Philip Kruseman, Den Haag; pagina 810 meldt geboortejaar circa 1446 en geboorteplaats Poperinghe
- Jozef Robijns, Miep Zijlstra: Algemene muziek encyclopedie, Haarlem: De Haan, 1979-1984, ISBN 978-90-228-4930-9, deel 9, pagina 384, meldt geboortejaar circa 1435 en geboorteplaats Eigenbrakel en eigen naam Johannes Tinctoris Cam.dioc.