Fietssnelweg

Een fietssnelweg, snelfietsroute, doorfietsroute of snelle fietsroute (in Vlaanderen daarnaast ook fietsostrade of velostrade en in Brussel officieel cyclostrade genoemd) is een hoofdfietsroute die aangeduid en ontworpen is om goed bruikbaar te zijn voor directe functionele fietsverplaatsingen ook over langere afstand, veilig, zonder problematische kruisingen of vertraging en grotendeels niet gemengd met gemotoriseerd verkeer.

De fietssnelweg F35 in Enschede

Bord aan de fietssnelweg F7 tussen Gent en Kortrijk

Het RijnWaalpad tussen Arnhem en Nijmegen

Een fietsbrug van de fietssnelweg F1 bij Antwerpen-Berchem

Het Nederrijnpad nabij Wageningen

Telpaal van fietssnelweg F4 in Lokeren

Op- en afrit Jan van Rijswijcklaan (oost) van het Ringfietspad van Antwerpen (FR10)

Afhankelijk van het land zijn er andere normen en afspraken van welke bestaande of toekomstige routes geselecteerd worden als fietssnelweg, en aan welke normen de fietsinfrastructuur moet voldoen.

Vaak genoemde kenmerken zijn een glad wegdek (bij voorkeur asfalt of beton) en de afwezigheid van gelijkvloerse kruisingen met gemotoriseerd verkeer en verkeerslichten. Tevens zijn fietssnelwegen doorgaans voorzien van een breder wegdek dan standaard fietspaden en worden scherpe bochten en omwegen in het tracé zo veel mogelijk vermeden. Vaak volgt een fietssnelweg het traject van een spoorweg, kanaal of autosnelweg.

Doel

Fietssnelwegen worden genoemd als middel om files in het autoverkeer tegen te gaan. De verbetering van de fietsinfrastructuur kan de fiets een aantrekkelijker alternatief voor de auto in het woon-werkverkeer maken.

Kenmerken

In Nederland is de fietssnelweg niet vastgelegd in het RVV en in België staat de fietssnelweg niet vermeld in de wegcode.

Soms valt een fietssnelweg gedeeltelijk samen met een weg waarop ook ander verkeer mag rijden; men spreekt dan wel van een Fietsstraat.

België

Het concept fietssnelwegen (soms ook fietsostrades genoemd) wordt sinds 2016 uitgewerkt door de vijf Vlaamse provinciebesturen in samenwerking met de lokale steden en gemeenten.

In Vlaanderen worden alle door de provincies aangeduide fietssnelwegen genummerd, voorafgegaan door een F of FR (fietssnelwegring) of een C (in Brussel, van cyclostrade). Het nummer volgt een provinciale afbakening, gelijkaardig als de gewestwegen (1xx = Antwerpen, 2xx = Vlaams-Brabant en Brussel, 3xx = West-Vlaanderen, 4xx = Oost-Vlaanderen, 7xx = Limburg). Het nummer is vaak gelijk aan dat van de (parallelle) gewestweg die dezelfde plaatsen verbindt.

Afgewerkte fietssnelwegen worden daar uniform bewegwijzerd met een blauw-witte driehoek als symbool.

Juridisch kan de fietsinfrastructuur op het fietssnelwegennetwerk variëren van (vrijliggend) fietspad (zowel geïsoleerd fietspad als naast wegen), een jaagpad, een officiële weg voor fietsers, voetgangers en ruiters (verkeersbord F99a), een weg verboden voor normaal autoverkeer of een officiële fietsstraat (waar auto's fietsers niet mogen inhalen). Meestal loopt een deel van de fietssnelweg ook over gewone straten met gemengd verkeer, als dit niet te druk is.

In België nemen vooral de provinciebesturen en het Vlaams Gewest het initiatief voor de aanleg van een fietssnelweg. Op het Vlaams Gewestelijk niveau bestaan er geen richtlijnen inzake ontwerp van fietssnelwegen, enkel inzake 'gewone' fietspaden. In de praktijk blijven er verschillen bestaan tussen de provincies. Dat komt doordat de bevoegde Vlaamse ambtenaren (MOW, afdeling Beleid) en agentschappen (AWV) ook per provincie georganiseerd zijn, zodat er per provincie soms andere accenten gelegd worden.

Vlaamse fietssnelwegen worden op bepaalde locaties van telpalen voorzien om verkeersstromen in kaart te brengen voor de Fietsbarometer. De telpalen kunnen uitgerust zijn met een digitaal display, een zonnepaneel dat voldoende energie opwekt om de teller 24/7 te laten werken en een teller waarvan de lussen in het wegdek werden ingeslepen.

Nederland

Sommige snelfietsroutes zijn genummerd met de letter F en dezelfde cijfers als de rijksweg die ongeveer parallel loopt.

Het Nederlands Ministerie van Verkeer en Waterstaat omschrijft de fietssnelweg als een lang fietspad zonder kruisingen, waarop fietsers snel grote afstanden kunnen afleggen. Door het aanleggen van fietssnelwegen hoopt de overheid onder meer het gebruik van de fiets voor het woon-werkverkeer te bevorderen en op die manier files te voorkomen.

Een fietssnelweg in Nederland heeft minimaal twee fietsstroken (één fietsstrook per richting).

Duitsland

Ook in Duitsland bestaat voor deze directe langeafstandsfietspaden geen officiële naam. De overheid daar omschrijft de voorziening als 'een goed aangelegde, vlot te berijden weg voor fietsers'.

Breedte van de fietsstrook

In Nederland:

• De minimaal gewenste breedte van de fietsstrook is op de fietssnelweg 2,00 meter. De absolute minimumbreedte van de fietsstrook is 1,50 meter.

In België:

• Antwerpen: dubbelrichtingsfietspaden dienen minstens 3 meter breed te zijn.
• Vlaams-Brabant: dubbelrichtingsfietspaden dienen 4 meter breed te zijn (minstens 3 meter), enkelrichtingsfietspaden 2,5 meter (minstens 2 meter).
• Oost-Vlaanderen: dubbelrichtingsfietspaden dienen minstens 3 meter breed te zijn.

Kosten en baten

De kosten om een fietssnelweg aan te leggen hangen af van vele factoren zoals de breedte, het materiaal, eventuele grondinnames enz. In België liggen de kosten voor de aanleg van een nieuw traject tussen de 300.000 €/km (voor een breed afgescheiden fietspad) en 800.000 €/km (wanneer er bv. tunnels en of bruggen moeten worden gebouwd).

Om af te wegen of het aanleggen van een nieuw traject verantwoord is, worden vaak kosten-baten analyses gebruikt; bv. het Europese HEAT model of het Belgische CWIcal model. Zulke analyses wijzen meestal uit dat voordelen groter uitvallen dan de kosten voor de bouw. Vooral de voordelen voor de gezondheid door meer lichaamsbeweging geven daarbij de doorslag, naast een betere verkeersveiligheid, betere luchtkwaliteit enz. Een studie die in 2018 in het economisch tijdschrift ESB verscheen, wijst uit dat de terugverdientijd van de aanleg zo'n vijf jaar is.

Maximumsnelheid

Fietssnelweg F45 in Oudenaarde

De maximumsnelheid op een fietssnelweg is afhankelijk van het soort voertuig en de lokale signalisatie: zone 30, jaagpad (30 km/h), woonerf (20 km/h) en verkeersborden die een maximumsnelheid opleggen (in België C43-verkeersborden).

Voor de elektrische fiets gelden dezelfde verkeersregels als voor de gewone fiets. De trapondersteuning van een elektrische fiets is gelimiteerd tot 25 km/h. Wanneer de snelheid meer dan 25 km/h bedraagt, komt dit door het snelle fietsen van de fietser, niet door de trapondersteuning. Bij een speedpedelec is er ondersteuning tot 45 km/h.

In de fietsbuis van de Maastunnel geldt voor de elektrische fiets een maximumsnelheid van 30 km/h. Door het hoogteverschil van de helling kan een snelheid worden ontwikkeld die gevaarlijk is voor de overige weggebruikers in de fietstunnel.

Maximumsnelheid

	België	Nederland
Fiets	geen	geen
Elektrische fiets	geen (trapondersteuning tot 25 km/h)	geen (trapondersteuning tot 25 km/h)
Speedpedelec	geen (trapondersteuning tot 45 km/h)	geen (trapondersteuning tot 45 km/h)
Segway	25 km/h	25 km/h
Bromfiets klasse A (België), Snorfiets (Nederland)	25 km/h	25 km/h
Bromfiets (in België bromfiets klasse B)	45 km/h (waar toegestaan)	45 km/h (waar toegestaan)
Scootmobiel / elektrische rolstoel	25 km/h	25 km/h
Gehandicaptenvoertuig (binnen bebouwde kom)	?	30 km/h
Gehandicaptenvoertuig (buiten bebouwde kom)	?	40 km/h

Trajecten

België

Zie Lijst van Belgische fietssnelwegen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Nederland

Van - naar	Eigen naam	Status (okt 2018)	Omschrijving	Externe link
Almere-Poort - Almere-Buiten	Spoorbaanpad	Gereed	Dit fietspad volgt de spoorlijn door Almere. Dit al bestaande fietspad is in de periode 2017-2023 opgeknapt en verbeterd tot snelfietsroute.	[4]
Amersfoort - Utrecht	F28	In uitvoering	Dit is de eerste snelfietsroute in de provincie Utrecht. De route loopt van Utrecht (Singel bij Griftpark) via Bilthoven, Den Dolder en Soestduinen naar Amersfoort en v.v.	[5][dode link], [6]
Amsterdam - Haarlem	F200	Gereed	De snelfietsroute begint in Amsterdam-Sloterdijk en volgt de A200 naar het centrum van Haarlem. Op veel plekken is in 2017 het asfalt vernieuwd en in 2019 is de N200 en het fietspad vernieuwd.	[7]
Amsterdam - Zaandam	-	Gereed	De fietsroute voert van het NDSM-terrein in Amsterdam-Noord naar het centrum van Zaandam.	[8]
Apeldoorn - Deventer	F344	Gereed	De route tussen Apeldoorn en Deventer loopt grotendeels langs de provinciale weg N344.	[9], (gearchiveerd)
Arnhem - Dieren	-	Afgelast	De snelfietsroute zou de spoorbaan volgen. De route is in 2020 afgelast omdat de Hoofdstraat in Velp niet aan de eisen voor fietssnelweg kan voldoen.	(gearchiveerd)
Arnhem - Nijmegen	RijnWaalpad	Gereed	Eerste snelfietsroute van Gelderland. Verbindt de Rijn in Arnhem met de Waal in Nijmegen.	[10]
Arnhem - Wageningen	Nederrijnpad	In uitvoering	Volgt de Nederrijn van Arnhem naar Wageningen.	(gearchiveerd)
Arnhem - Zevenaar	De Liemers	Gereed	Deze snelfietsroute volgt de spoorbaan.	(gearchiveerd)
Assen - Groningen	Doorfietsroute De Groene As	In uitvoering	In de winter van 2017-2018 is een eerste deel aangelegd. Het eerste deel van de route is in 2022 geopend. Op meerdere plekken worden nog verbeteringen uitgevoerd zodat in 2025 de route helemaal gereed is.	[11]
Beuningen - Nijmegen	Batavierenpad	Gereed	Het Batavierenpad heeft zowel een noordelijke als een zuidelijke route tussen de gemeentes Beuningen en Nijmegen. In Nijmegen sluit het aan op het RijnWaalpad.	[12],[13]
Bilthoven - De Uithof - Houten	-	Deels gereed	Verbeteringen aan bestaande fietspaden zou tot een doorgaande snelfietsroute moeten leiden. Het stuk tussen Bilthoven en de universiteit is inmiddels gerealiseerd.	(gearchiveerd)
Breukelen - Utrecht	-	Gereed	De snelfietsroute volgt het Amsterdam-Rijnkanaal.	[14]
Cuijk - Nijmegen	MaasWaalpad	Gereed	Verschillende aanpassingen, waaronder een brug over de Maas, waren nog nodig om dit pad te voltooien. De snelfietsroute is geopend in september 2020.	(gearchiveerd)
De Lier - Delft - Pijnacker-Nootdorp	ZOEF-route	Gereed	De route verbindt Delft met zowel het Westland als met Pijnacker-Nootdorp.	(gearchiveerd)
Delft - Rotterdam	-	Gereed	De route volgt ook een deel van de A13. Gerealiseerd in 2009.	(gearchiveerd)
Den Haag - Leiden	Via 44 én Velostrada	Gereed	Twee snelfietsroutes verbinden Den Haag met Leiden. De Velostrada volgt het spoor en de Via44 volgt de A44.	[15]
Den Haag - Zoetermeer	F12	Gereed	Deze snelfietsroute is al in 2008 gerealiseerd en loopt parallel aan de snelweg A12.	(gearchiveerd)
Dordrecht - Rotterdam	F16	Gereed	Deze route is in 2014 geopend door bestaande fietspaden te verbeteren en knelpunten op te lossen. De route volgt in grote lijnen de A16. Wel zijn er nog veel verkeerslichten op deze route zodat doorfietsen nog niet echt mogelijk is.	[16] [17]
Ede - Veenendaal	F112	Deels gereed	De wegen en fietspaden tussen Ede en Veenendaal zijn in verschillende fases vanaf 2012 verbeterd. In 2022 vinden de laatste aanpassingen plaats in Ede.
Ede - Wageningen	Doorfietsroute Ede-Wageningen	In uitvoering	De route wordt aangelegd tussen 2021 en 2025.
Eindhoven - Helmond	F270	In uitvoering	De route loopt van station Eindhoven naar station Helmond. De opening is gepland voor 2021.	(gearchiveerd)
Eindhoven - Tilburg - Breda - Etten-Leur - Roosendaal - Bergen op Zoom	F58	Deels gereed	Het eerste traject van de F58 tussen Breda en Etten-Leur is gerealiseerd, het traject tussen Tilburg en Breda is voor een groot deel gerealiseerd, het wachten is op enkele fietsviaducten op de route. In de toekomst moet de route verder worden doorgetrokken richting het westen naar Roosendaal en Bergen op Zoom, en richting het oosten naar Eindhoven.	(gearchiveerd)
Eindhoven - Valkenswaard	Oude Spoorbaantracé / F69	Gereed	Geopend in 2015. Dit fietspad volgt een deel van het oude spoorbaantracé van de spoorlijn Spoorlijn 18 Winterslag - Eindhoven.	(gearchiveerd)
Gouda - Rotterdam	F20	Deels gereed	Deze route zal de A20 volgen en vanaf 2022 gereed zijn.
Hilversum - Utrecht	Snelfietsroute Hilversum - Utrecht (F27)	Gepland	Deze route zal grotendeels de A27 volgen. De aanleg zal volgens plan in 2025 starten en in 2028 gereed zijn.
Hoofddorp - Schiphol - Aalsmeer - Uithoorn	-	Gepland 2018 - 2020	Deze snelfietsroute volgt in hoofdlijnen de oude route van de N201.
Houten - Utrecht Lage Weide	Snelfietsroute Houten - Utrecht Lage Weide (F409)	in aanleg	De route voert van bedrijventerrein Lage Weide in Utrecht via Nieuwegein-Noord naar het centrum van Houten en faciliteert tevens nieuwe woningbouwlocaties in Utrecht Leidsche Rijn en Houten.
Maassluis - Schiedam	Hoekselijnpad	Deels gereed	Dit pad is deels gereed. Uiteindelijk moet het een doorgaande fietsroute worden tussen Rotterdam en Hoek van Holland. Het deel tussen Maassluis en Schiedam is nu gereed.
Maastricht - Sittard	-	In uitvoering	In 2018 wordt het eerste deel van de route opgeleverd.
Oss - 's-Hertogenbosch - Waalwijk	F59	Deels gereed	Deze route is in 2016 geopend en volgt in grote lijnen de A59. De route zal worden doorgetrokken van 's-Hertogenbosch naar Waalwijk. Dit zal in 2022 gerealiseerd zijn.
Oss - Veghel	F50	Gepland	De voorkeursvariant is het 'Duits lijntje' langs een voormalige spoorlijn.
Papendrecht - Dordrecht	Beneden Merwederoute (F15)	Gereed	Door verbeteringen in bestaande fietsinfrastructuur is deze snelfietsroute gerealiseerd. De route is in februari 2018 geopend. De route sluit aan op de F15 IJsselmonde bij de Brug over de Noord.
Tilburg - Waalwijk	F261	In uitvoering	Deze snelfietsroute voert van Tilburg NS-station naar Waalwijk bedrijventerrein over een lengte van 18,6 km. De route wordt in delen aangelegd in de periode 2018-2021. Voor deze route is speciale wegmarkering en borden ontworpen.
Twente	F35	Deels gereed	Een van de eerste fietssnelwegen in Nederland, die verschillende steden in Twente met elkaar verbindt. De route wordt ook doorgetrokken naar Duitsland.
Veenendaal - Utrecht	Snelfietsroute Veenendaal - Utrecht (F225)	Deels gereed	Deze route verbindt Utrecht Science Park (De Uithof) met het centrum van Veenendaal.
Venlo - America	Greenport Bikeway (F167)	Gereed	De Greenport Bikelane heeft twee routes, een zuidelijke van Venlo naar America (gereed in 2022) en een noordelijke die via Trade Port Noord loopt (2015). Het oostelijke deel van de noordelijke route, van Venlo tot aan de Floriade, was gereed in 2012 en de zuidelijke route van Venlo tot Sevenum was in 2014 klaar.
Wijchen - Nijmegen		Gereed	Deze snelfietsroute loopt tussen station Wijchen en station Nijmegen. De route werd in 2007 geopend.
Winsum - Groningen	F361	Deels gereed	Deze snelfietsroute loopt tussen de Walfridusbrug en het zuiden van de bebouwde kom van Winsum. Het gedeelte tot Sauwerd werd in 2021 geopend. Het resterende deel werd in 2023 opengesteld.
Woerden - Utrecht	Snelfietsroute Woerden-Utrecht (F12)	Deels gereed	Deze snelfietsroute verbindt het westen van Utrecht via Harmelen met Woerden. Werkzaamheden starten in 2022.
IJsselstein - Nieuwegein - Utrecht	Snelfietsroute IJsselstein-Nieuwegein-Utrecht (F408)	Deels gereed	Deze route loopt vanaf IJsselstein tot station Utrecht Vaartsche Rijn.
IJsselmonde	F15 IJsselmonde	Deels gereed	Deze route verbindt verschillende steden (o.a. Rotterdam, Barendrecht, Ridderkerk) op het eiland IJsselmonde. De opening is gepland voor 2021.
Zaltbommel - 's-Hertogenbosch	F2	Gepland	De opening van de route is gepland voor eind 2022.

Naast deze snelfietsroutes zijn er nog vele andere in onderzoek. Hierbij onderzoeken provincies, gemeentes of belanghebben de mogelijkheden voor een bepaalde snelfietsroute.

Denemarken

In Denemarken bestaat er een netwerk van langeafstands- en hogesnelheidsfietspaden die de voorsteden van Kopenhagen met de stadskern verbinden. In september 2018 waren er acht routes in gebruik. Er zijn plannen voor de aanleg van 45 routes met een totale lengte van 476 km tegen 2021 in de steden en gemeenten van de regio van Kopenhagen.

Duitsland

De 100 km lange fietssnelweg tussen Duisburg en Hamm

Ook in Duitsland worden fietssnelwegen aangelegd.

In het Roergebied werd in 2016 tussen de steden Duisburg en Hamm een 100 km lange snelfietsroute aangelegd. Deels is hierbij gebruik gemaakt van een in onbruik geraakte spoorlijn. Andere fietssnelpaden lopen van Frankfurt naar Darmstadt en tussen delen van Berlijn en van München.

Daarnaast is er een plan om Aken via een 30 km lange fietsroute met de Nederlandse plaats Heerlen te verbinden. Deze route staat bekend als de Radschnellweg StädteRegion Aachen.

Verenigd Koninkrijk

Bord voor Cycle Superhighway 7

In Londen wordt sinds 2008 gewerkt aan de aanleg van een netwerk van fietssnelwegen of Cycle Superhighways zoals ze in het Engels genoemd worden. Er zijn twaalf routes ontworpen, waarvan er medio 2016 zeven zijn aangelegd.

Externe links

• Non stop op de fiets naar de binnenstad? - Fietssnelwegen.nl (gearchiveerd)
• Website Fietssnelwegen.be
• Fietssnelwegen Vlaanderen - fietsroute.org
• (en) Fietssnelwegen in Europa - cyclehighways.eu

Bronnen, noten en/of referenties

Mediabestanden

Zie de categorie Fietssnelweg van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.