Brontekst bekijken van Nobelprijs voor Literatuur

{{Infobox award
| naam = Nobelprijs voor Literatuur
| afbeelding = Nobel2008Literature news conference1.jpg
| onderschrift = Bekendmaking Nobelprijs voor Literatuur in 2008
| uitreiker = [[Zweedse Academie]]
| land = {{SE}}
| locatie =
| jaar = 1901
| jaar2 =
| website =
| portaal = Literatuur
| portaal2 =
}}
[[Bestand:Sully-Prudhomme.jpg|thumb|[[Sully Prudhomme]] (1839-1907), [[Frankrijk (hoofdbetekenis)|Frans]] [[dichter]] (winnaar van de eerste Nobelprijs voor Literatuur in 1901)]]
De '''Nobelprijs voor Literatuur''' wordt jaarlijks toegekend aan een auteur, die, in de woorden van [[Alfred Nobel]], ''het meest opmerkelijke werk met een idealistische trend'' heeft geschreven. Het ''werk'' refereert hier aan het [[oeuvre]] van de auteur in het geheel en niet aan een werk specifiek, alhoewel er soms wel een afzonderlijk werk wordt aangehaald bij de uitreiking van de prijs. De [[Zweedse Academie]] beslist elk jaar wie de prijs toegekend krijgt en publiceert deze naam rond begin oktober.

Het originele citaat van deze [[Nobelprijs]] heeft geleid tot veel controverse. Het originele Zweedse woord 'idealisk' kan vertaald worden in 'idealistisch' of 'ideaal'. In de eerste jaren handelde het Nobelcomité hierin tamelijk willekeurig en liet het enkele wereldvernieuwende schrijvers zoals [[Lev Tolstoj]] en [[Henrik Ibsen]] links liggen, waarschijnlijk omdat hun werken niet 'idealistisch' genoeg waren.<ref name="nobelprize">[https://www.nobelprize.org/prizes/themes/the-nobel-prize-in-literature/ ''The Nobel Prize in Literature''] door Kjell Espmark op nobelprize.org, 1999</ref> Later werd de verwoording veel vrijer geïnterpreteerd en werd de prijs toegekend voor blijvende literaire verdiensten. De keuze van de Academie kan nog altijd zorgen voor controverse, vooral als het gaat om schrijvers die relatief onbekend zijn of in [[avant-garde]]vormen werken, onder wie [[Dario Fo]] in 1997, [[Elfriede Jelinek]] in 2004 of [[Bob Dylan]] in 2016.

De Nobelprijs is niet de enige maatstaf voor literaire voortreffelijkheid en duurzaamheid. Critici van de Nobelprijs verwijzen naar de vele prominente schrijvers die nooit zijn bekroond. Ook is de prijs aan geen enkele Nederlands schrijvende auteur toegekend, al bleek uit de geopenbaarde archieven dat [[Stijn Streuvels]] en [[Simon Vestdijk]] ooit waren genomineerd, en [[Johan Huizinga|Huizinga]] in 1939 zelfs tot de laatste drie kanshebbers behoorde.<ref>[https://www.hebban.nl/artikelen/vestdijk-was-genomineerd-voor-nobelprijs Vestdijk was genomineerd voor Nobelprijs], ''hebban'', 7 januari 2016.</ref><ref>[https://www.aup-online.com/content/journals/10.5117/NEDLET2016.2.GRUT?crawler=true Ralf Grüttemeier: 'Nederland en de Nobelprijs voor literatuur 1901-1965'. In: ''Nederlandse Letterkunde'' (2016), jrg. 21 no. 2]. </ref><ref>[https://hansanten.nl/doc/pdf/Vestdijk%20Van%20Marken%20Nobelprijs%202020.pdf Hans Anten: 'Simon Vestdijk, Amy van Marken en de Nobelprijs voor literatuur'. In: ''Herdenkingsnummer Vestdijkkroniek'' (nr. 137. (2021)] </ref> De Belg [[Maurice Maeterlinck]] (die in het Frans schreef) ontving de Nobelprijs voor Literatuur in 1911.

== Nominatieprocedure ==
Elk jaar doet de Zweedse Academie een oproep om mensen te nomineren voor de Nobelprijs voor Literatuur. Leden van de Academie, leden van literaire academiën en verenigingen, professoren in taal- of letterkunde, oud-Nobelprijswinnaars en voorzitters van schrijversorganisaties mogen een kandidaat nomineren. Het is iemand niet toegestaan om zichzelf te nomineren.

Duizenden oproepen worden ieder jaar gedaan, waarvan er ongeveer vijftig beantwoord worden. Deze moeten ten laatste voor 1 februari aangekomen zijn bij de Academie, waarna de voorstellen onderzocht worden door het Nobelprijscomité. Tegen april beperkt de Academie het aantal kanshebbers tot ongeveer twintig en in de zomer blijven er nog maar vijf namen over. In oktober van hetzelfde jaar stemmen leden van de Academie en diegene met meer dan de helft van de stemmen mag zichzelf winnaar van de Nobelprijs voor Literatuur noemen. Dit proces is gelijkaardig aan dat van de andere Nobelprijzen.

Het prijzengeld is niet hetzelfde gebleven sinds de inauguratie, maar is vandaag de dag toch goed voor zo'n 8 miljoen [[Zweedse kroon|Zweedse kronen]] (iets minder dan een miljoen euro). De winnaar krijgt ook een gouden medaille en een Nobel-diploma.

== Lijst van bekroonde schrijvers ==
De ''Nobelprijs voor Literatuur'' zoals ingesteld door
[[Alfred Nobel]] is vanaf [[1901]] door de [[Zweedse Academie]] toegekend aan:
{| class="wikitable sortable"
! Jaar
! Naam
! Land
! Taal
! class="unsortable" | Reden
|-
| 1901
| [[Sully Prudhomme]]<br />(1839-1907)
| {{FR}}||Frans
| Voor zijn poëtische composities, die blijk geven van optimistisch idealisme, artistieke perfectie en een zeldzame combinatie van de kwaliteiten van hart en intellect.
<!--"såsom ett erkännande av hans utmärkta, jämväl under senare år ådagalagda förtjänster som författare och särskilt av hans om hög idealitet, konstnärlig fulländning samt sällspord förening av hjärtats och snillets egenskaper vittnande diktning"/"in special recognition of his poetic composition, which gives evidence of lofty idealism, artistic perfection and a rare combination of the qualities of both heart and intellect."-->
|-
| 1902

| [[Theodor Mommsen]]<br/>(1817-1903)
| {{DE}}||Duits
| Voor de grootste levende historische schrijver, in het bijzonder voor zijn monumentale werk, ''Geschiedenis van Rome''.
<!--"nutidens störste levande mästare i den historiska framställningens konst, med särskilt fäst avseende å hans monumentala verk ’Römische Geschichte’"/"the greatest living master of the art of historical writing, with special reference to his monumental work, ''[[History of Rome (Mommsen)|A History of Rome]]''."-->
|-
| 1903
| [[Bjørnstjerne Bjørnson]]<br />(1832-1910)
| {{NO}}||Noors
| Voor zijn edele, prachtige en veelzijdige poëzie, die zich onderscheidt in frisheid van inspiratie en zeldzame pure spiritualiteit.
<!--"såsom en gärd av erkännande åt hans ädla, storartade och mångsidiga skaldeverksamhet, som alltid varit utmärkt på en gång av ingivelsens friskhet och av en sällsynt själsrenhet"/"as a tribute to his noble, magnificent and versatile poetry, which has always been distinguished by both the freshness of its inspiration and the rare purity of its spirit."-->
|-
| rowspan = 2 |1904

| [[Frédéric Mistral]]<br />(1830-1914)
| {{FR}}||Occitaans
| Als erkenning voor de frisse originaliteit en ware inspiratie van zijn poëtische oeuvre, die het natuurlijke decor en het oorspronkelijke karakter van zijn volk trouw weerspiegelt en bovendien ook voor zijn belangrijke werk als Provençaals filoloog.
<!--"med avseende fäst å det ursprungsfriska, snillrika och sant konstnärliga i hans diktning, som troget avspeglar hans hembygds natur och folkliv, samt å hans betydelsefulla verksamhet som provençalsk filolog"/"in recognition of the fresh originality and true inspiration of his poetic production, which faithfully reflects the natural scenery and native spirit of his people, and, in addition, his significant work as a Provençal philologist."-->
|-
| [[José Echegaray y Eizaguirre]]<br />(1832-1916)
| {{ES}}||Spaans
| Als erkenning voor de vele en briljante composities die, op een eigen en originele manier, de grootse tradities van het Spaanse drama hebben doen herleven.
<!--"med avseende fäst å hans omfattande och snillrika författarskap, som på självständigt och originellt sätt återupplivat det spanska skådespelets stora traditioner"/"in recognition of the numerous and brilliant compositions which, in an individual and original manner, have revived the great traditions of the Spanish drama."-->
|-
| 1905
| [[Henryk Sienkiewicz]]<br />(1846-1916)
| {{PL}}||Pools
| Voor zijn uitzonderlijke verdiensten als schrijver van [[epos]].
<!--"på grund av hans storartade förtjänster som episk författare"/"because of his outstanding merits as an epic writer."-->
|-
| 1906
| [[Giosuè Carducci]]<br />(1835-1907)
| {{IT}}||Italiaans
| Niet enkel voor zijn uitdiepende en kritische onderzoeken, maar vooreerst als erkenning van de creatieve energie, de frisse stijl en de lyrische kracht die zijn poëtische meesterwerken zo typeren.
<!--"i betraktande ej blott av hans rika lärdom och kritiska forskningar, utan främst som en hyllning åt den plastiska energi, den stilens friskhet och den lyriska styrka, som utmärka hans poetiska mästerverk"/"not only in consideration of his deep learning and critical research, but above all as a tribute to the creative energy, freshness of style, and lyrical force which characterize his poetic masterpieces."-->
|-
| 1907
| [[Rudyard Kipling]]<br />(1865-1936)
| {{UK}}||Engels
| Als erkenning voor zijn observatievermogen, de originaliteit van zijn verbeelding, de kracht van zijn ideeën en zijn opmerkelijke talent voor het vertellen; eigenschappen die het werk van deze wereldberoemde auteur kenmerken.
<!--"i betraktande av den iakttagelseförmåga, den ursprungliga inbillningskraft samt den manliga styrka i uppfattning och skildringskonst, som utmärka denna världsberömde författares skapelser"/"in consideration of the power of observation, originality of imagination, virility of ideas and remarkable talent for narration which characterize the creations of this world-famous author."-->
|-
| 1908
| [[Rudolf Christoph Eucken]]<br />(1846-1926)
|{{DE}}|| Duits
| Als erkenning voor zijn welgemeende zoektocht naar de waarheid, zijn scherpzinnige denken, zijn brede wereldbeeld en de warmte en kracht waarmee hij in zijn verschillende werken een idealistische filosofie van het leven heeft ontwikkeld en rechtvaardigt.
<!--"på grund av det sanningssökande allvar, den genomträngande tankekraft och vidsynthet, den värme och styrka i framställningen, varmed han i talrika arbeten hävdat och utvecklat en ideal världsåskådning"/"in recognition of his earnest search for truth, his penetrating power of thought, his wide range of vision, and the warmth and strength in presentation with which in his numerous works he has vindicated and developed an idealistic philosophy of life."-->
|-
| 1909
| [[Selma Lagerlöf]]<br />(1858-1940)
| {{SE}}||Zweeds
| Als waardering voor het imposante idealisme, de levendige fantasie en de spirituele perceptie die haar werken karakteriseert.
<!--"på grund av den ädla idealitet, den fantasiens rikedom och den framställningens själfullhet, som prägla hennes diktning"/"in appreciation of the lofty idealism, vivid imagination and spiritual perception that characterize her writings."-->
|-
| 1910
| [[Paul Heyse]]<br />(1830-1914)
| {{DE}}||Duits
| Als waardering voor het geperfectioneerde artistieke talent, gevuld met idealisme, wat hij tentoonspreidde in zijn lange en productieve carrière als poëet, toneelschrijver, auteur en schrijver van wereldberoemde korte verhalen.
<!--"såsom hyllningsgärd åt den fulländade och av ideal uppfattning präglade konstnärlighet han ådagalagt under en lång och betydande verksamhet såsom lyriker, dramaturg, romanförfattare och diktare av världsberömda noveller"/"as a tribute to the consummate artistry, permeated with idealism, which he has demonstrated during his long productive career as a lyric poet, dramatist, novelist and writer of world-renowned short stories."-->
|-
| 1911
| [[Maurice Maeterlinck]]<br />(1862-1949)
| {{BE}}||Frans
| Als erkenning voor zijn veelzijdige literaire bezigheden en in het bijzonder voor zijn drama's, die zich onderscheiden door een overvloed aan verbeelding en poëtische verfijndheid die, soms onder het mom van een sprookje, een grote bron van inspiratie zijn, terwijl ze tevens op mysterieuze wijze een beroep doen op de gevoelens van de lezer en diens verbeelding stimuleren.
<!--"på grund av hans mångsidiga litterära verksamhet och särskilt hans dramatiska skapelser, som utmärka sig genom fantasirikedom och genom en poetisk idealitet, vilken, stundom i sagospelets slöjade form, röjer djup inlevelse samt på ett hemlighetsfullt sätt tilltalar läsarens känsla och aning"/"in appreciation of his many-sided literary activities, and especially of his dramatic works, which are distinguished by a wealth of imagination and by a poetic fancy, which reveals, sometimes in the guise of a fairy tale, a deep inspiration, while in a mysterious way they appeal to the readers' own feelings and stimulate their imaginations."-->
|-
| 1912
| [[Gerhart Hauptmann]]<br />(1862-1946)
| {{DE}}||Duits
| Hoofdzakelijk als erkenning voor zijn productieve, gevarieerde en buitengewone creaties in het domein van de dramatiek.
<!--"förnämligast för hans rika, mångsidiga, framstående verksamhet inom den dramatiska diktningens område"/"primarily in recognition of his fruitful, varied and outstanding production in the realm of dramatic art."-->
|-
| 1913
| [[Rabindranath Tagore]]<br />(1861-1941)
| {{IN}}||Bengaals, Engels
| Wegens zijn diepgevoelige, frisse en mooie poëzie, waarmee hij zijn poëtische gedachten, uitgedrukt in zijn eigen Engelse woorden, een onderdeel van de westerse literatuur gemaakt heeft.
<!--"på grund av hans dikters djup och höga syftning samt den skönhet och friskhet, som på ett lysande sätt införlivat hans skaldeskap i dess egen engelska dräkt även med den västerländska vitterheten"/"because of his profoundly sensitive, fresh and beautiful verse, by which, with consummate skill, he has made his poetic thought, expressed in his own English words, a part of the literature of the West."-->
|-
| 1914
| COLSPAN=4| (niet toegekend)
|-
| 1915
| [[Romain Rolland]]<br />(1866-1944)
| {{FR}}||Frans
| Als erkenning voor het indrukwekkende idealisme in zijn literaire werken en de sympathie en liefde voor de waarheid waarmee hij verschillende mensen heeft beschreven.
<!--"såsom en hyllning åt den upphöjda idealismen i hans författarskap samt åt den medkänsla och den sanning med vilka han tecknat olika människotyper"/"as a tribute to the lofty idealism of his literary production and to the sympathy and love of truth with which he has described different types of human beings."-->
|-
| 1916
| [[Verner von Heidenstam]]<br />(1859-1940)
| {{SE}}||Zweeds
| Als eerbetoon aan zijn betekenis als toonaangevende vertegenwoordiger van een nieuw tijdperk in onze literatuur.
<!--"såsom ett erkännande av hans betydelse som målsmannen för ett nytt skede i vår vitterhet"/"in recognition of his significance as the leading representative of a new era in our literature."-->
|-
| rowspan = 2 |1917
| [[Karl Adolph Gjellerup]]<br />(1857-1919)
| {{DK}}||Deens
| Voor zijn veelzijdige en rijke poëzie, die zich liet inspireren door nobele idealen.
<!--"för hans mångsidigt rika och av höga ideal burna diktning"/"for his varied and rich poetry, which is inspired by lofty ideals."-->
|-
| [[Henrik Pontoppidan]]<br />(1857-1943)
| {{DK}}||Deens
| Voor zijn authentieke beschrijvingen van het tegenwoordige leven in Denemarken.
<!--"för hans fullödiga framställningar av nutida danskt liv"/"for his authentic descriptions of present-day life in Denmark."-->
|-
| 1918
| COLSPAN=4| (niet toegekend)
|-
| 1919
| [[Carl Spitteler]]<br />(1845-1924)
| {{CH}}||Duits
| Ter appreciatie van zijn epos ''Olympischer Frühling'' (Olympische Lente).
<!--"med särskild tanke på hans mäktiga epos ’Olympischer Frühling’"/"in special appreciation of his epic, ''Olympian Spring''."-->
|-
| 1920
| [[Knut Hamsun]]<br />(1859-1952)
| {{NO}}||Noors
| Voor zijn monumentale werk ''Markens Grøde''. (Nederlandse titel: ''[[Hoe het groeide]]'')
<!--"för hans monumentala verk ’Markens grøde’"/"for his monumental work, ''[[Growth of the Soil]]''."-->
|-
| 1921
| [[Anatole France (schrijver)|Anatole France]]<br />(1844-1924)
| {{FR}}||Frans
| Als erkenning voor zijn briljante literaire prestaties, die gekenmerkt worden door een edele stijl, een diepe menselijke sympathie en een echt Gallisch temperament.
<!--"såsom ett erkännande av hans lysande författarverksamhet, präglad av ädel stilkonst, av vidhjärtad humanitet, av behag och franskt lynne"/"in recognition of his brilliant literary achievements, characterized as they are by a nobility of style, a profound human sympathy, grace, and a true Gallic temperament."-->
|-
| 1922
| [[Jacinto Benavente]]<br />(1866-1954)
| {{ES}}||Spaans
| Voor de optimistische manier waarop hij de welbekende traditie van het Spaanse drama voortzette.
<!--"för det lyckliga sätt varpå han fullföljt den spanska dramatikens ärofulla traditioner"/"for the happy manner in which he has continued the illustrious traditions of the Spanish drama."-->
|-
| 1923
| [[William Butler Yeats]]<br />(1865-1939)
| {{IE}}||Engels
| Voor zijn altijd geïnspireerde poëzie die op hoogst artistieke wijze uitdrukking geeft aan de ziel van een geheel volk.
<!--"för hans ständigt besjälade diktning, som i den strängaste konstnärliga form ger uttryck åt ett folks anda"/"for his always inspired poetry, which in a highly artistic form gives expression to the spirit of a whole nation."-->
|-
| 1924
| [[Władysław Reymont]]<br />(1867-1925)
| {{PL}}||Pools
| Voor zijn grootse nationale epos ''Chłopi''. (bekend onder de Engelse titel ''The Peasants'' en in het Nederlands als ''De boeren'').
<!--"för hans stora nationalepos ’Bönderna’"/"for his great national epic, ''[[Chłopi|The Peasants]]''."-->
|-
| 1925
| [[George Bernard Shaw]]<br />(1856-1950)
| {{IE}}||Engels
| Voor zijn werk dat wordt gekarakteriseerd door zowel idealisme als menselijkheid, waarvan de verfrissende satire vaak wordt gecombineerd met een unieke poëtische schoonheid.
<!--"för hans av både idealitet och humanitet uppburna författarskap, vars friska satir ofta med sig förenar en egenartad poetisk skönhet"/"for his work which is marked by both idealism and humanity, its stimulating satire often being infused with a singular poetic beauty."-->
|-
| 1926
| [[Grazia Deledda]]<br />(1871-1936)
| {{IT}}||Italiaans
| Voor haar idealistisch geïnspireerde werken die een glashelder beeld schetsen van het leven op het eiland waar ze opgroeide en die met diepgang en warmte ingaan op de menselijke problemen in het algemeen.
<!--"för hennes av hög idealitet burna författarskap, som med plastisk åskådlighet skildrat livet på hennes fäderneö och med djup och värme behandlat allmänt mänskliga problem"/"for her idealistically inspired writings which with plastic clarity picture the life on her native island and with depth and sympathy deal with human problems in general."-->
|-
| 1927
| [[Henri Bergson]]<br />(1859-1941)
| {{FR}}||Frans
| Als erkenning van zijn rijke en energieke ideeën en de briljante vaardigheid waarmee deze voorgesteld werden.
<!--"som ett erkännande åt hans rika och livgivande idéer och den glänsande konst varmed de framburits"/"in recognition of his rich and vitalizing ideas and the brilliant skill with which they have been presented."-->
|-
| 1928
| [[Sigrid Undset]]<br />(1882-1949)
| {{NO}}||Noors
| Hoofdzakelijk voor haar krachtige beschrijvingen van het Noordse leven in de middeleeuwen.
<!--"förnämligast för hennes mäktiga skildringar ur Nordens medeltida liv"/"principally for her powerful descriptions of Northern life during the Middle Ages."-->
|-
| 1929
| [[Thomas Mann (hoofdbetekenis)|Thomas Mann]]<br />(1875-1955)
| {{DE}}||Duits
| Voornamelijk voor zijn grote roman ''[[Buddenbrooks]]'', die gestaag aan erkenning heeft gewonnen als een van de klassiekers van de hedendaagse literatuur.
<!--"förnämligast för hans stora roman 'Buddenbrooks', vilken under årens lopp vunnit alltmer stadgat erkännande som ett av den samtida litteraturens klassiska verk"/"principally for his great novel, ''[[Buddenbrooks]]'', which has won steadily increased recognition as one of the classic works of contemporary literature."-->
|-
| 1930
| [[Sinclair Lewis]]<br />(1885-1951)
| {{US}}||Engels
| Voor zijn kunstige doortastende en beeldende beschrijven en zijn begaafdheid om, met humor en scherpzinnigheid, nieuwe karakters te creëren.
<!--"för hans starka och levande skildringskonst, med typskapande förmåga, med kvickhet och humor"/"for his vigorous and graphic art of description and his ability to create, with wit and humour, new types of characters."-->
|-
| 1931
| [[Erik Axel Karlfeldt]]<br />(1864-1931)
| {{SE}}||Zweeds
| Voor zijn poëtisch werk.
<!--"Erik Axel Karlfeldts diktning"/"The poetry of Erik Axel Karlfeldt"-->
|-
| 1932
| [[John Galsworthy]]<br />(1867-1933)
| {{UK}}||Engels
| Voor zijn onderscheidende vertelkunst, die zijn ultieme vorm bereikt in ''[[The Forsyte Saga]]''.
<!--"för den förnäma skildringskonst, som i 'The Forsyte Saga' uppnått sitt högsta uttryck"/"for his distinguished art of narration which takes its highest form in ''[[The Forsyte Saga]]''."-->
|-
| 1933
| [[Ivan Boenin]]<br />(1870-1953)
| {{SU}}||Russisch
| Voor het strikte kunstenaarschap waarmee hij de klassieke Russische traditie in proza voortzet.
<!--"för det stränga konstnärskap, varmed han företrätt den klassiskt ryska linjen i prosadiktningen"/"for the strict artistry with which he has carried on the classical Russian traditions in prose writing."-->
|-
| 1934
| [[Luigi Pirandello]]<br />(1867-1936)
| {{IT}}||Italiaans
| Voor zijn gedurfde en geniale reveil van dramatische en pittoreske kunst.
<!--"för hans djärva och sinnrika nyskapelse av dramats och scenens konst"/"for his bold and ingenious revival of dramatic and scenic art."-->
|-
| 1935
| COLSPAN=4| (niet toegekend)
|-
| 1936
| [[Eugene O'Neill]]<br />(1888-1953)
| {{US}}||Engels
| Voor de kracht, eerlijkheid en diepe emoties van zijn dramatische werken, die een originele opvatting van de tragedie vertolken.
<!--"för hans av kraft, ärlighet och stark känsla samt självständig, tragisk uppfattning präglade dramatik"/"for the power, honesty and deep-felt emotions of his dramatic works, which embody an original concept of tragedy."-->
|-
| 1937
| [[Roger Martin du Gard]]<br />(1881-1958)
| {{FR}}||Frans
| Voor de artistieke kracht en waarheid waarmee hij in de romancyclus ''Les Thibault'' menselijke conflicten en fundamentele aspecten van het eigentijdse leven verbeeldde.
<!--"för den konstnärliga kraft och sanning, varmed han i romanserien 'Les Thibault' har framställt mänskliga motsättningar och väsentliga sidor av samtida liv"-->
|-
| 1938
| [[Pearl S. Buck]]<br />(1892-1973)
| {{US}}||Engels
| Voor haar rijke en waarlijk epische beschrijvingen van het boerenleven in China en voor haar biografische meesterwerken.
<!--"för rika och äkta episka skildringar ur kinesiskt bondeliv och för biografiska mästerverk"/"for her rich and truly epic descriptions of peasant life in China and for her biographical masterpieces."-->
|-
| 1939
| [[Frans Eemil Sillanpää]]<br />(1888-1964)
| {{FI}}||Fins
| Voor zijn diepe begrip van de boerenbevolking in zijn land en de excellentie waarmee hij hun levensstijl en relatie met de natuur heeft geportretteerd.
<!--"för den djupa uppfattning och den utsökta stilkonst, varmed han skildrat sitt hemlands allmogeliv och natur i deras inbördes sammanhang"/"for his deep understanding of his country's peasantry and the exquisite art with which he has portrayed their way of life and their relationship with Nature."-->
|-
| 1940
| COLSPAN=4| (niet toegekend)
|-
| 1941
| COLSPAN=4| (niet toegekend)
|-
| 1942
| COLSPAN=4| (niet toegekend)
|-
| 1943
| COLSPAN=4| (niet toegekend)
|-
| 1944
| [[Johannes Vilhelm Jensen]]<br />(1873-1950)
| {{DK}}||Deens
| Voor de zeldzame kracht en vruchtbaarheid van zijn poëtische fantasie gecombineerd met een brede intellectuele nieuwsgierigheid en een gedurfde, creatieve stijl.
<!--"för den sällsynta kraften och frodigheten i hans diktarfantasi, förenad med vittfamnande intellektualitet och djärv, nyskapande stilkonst"/"for the rare strength and fertility of his poetic imagination with which is combined an intellectual curiosity of wide scope and a bold, freshly creative style."-->
|-
| 1945
| [[Gabriela Mistral]]<br/>(1889-1957)
| {{CL}}||Spaans
| Voor haar lyrische poëzie, geïnspireerd door krachtige emoties, die haar naam tot symbool maakte van het idealistische streven van de ele Latijns-Amerikaanse wereld.
<!--"för den av mäktig känsla inspirerade lyrik, som gjort hennes diktarnamn till en symbol för hela den latinamerikanska världens ideella strävanden"/"for her lyric poetry which, inspired by powerful emotions, has made her name a symbol of the idealistic aspirations of the entire Latin American world."-->
|-
| 1946
| [[Hermann Hesse]]<br />(1877-1962)
| {{CH}}||Duits
| Voor zijn geïnspireerde geschriften die, groeiend in durf en diepte, een toonbeeld zijn van de klassieke humanistische idealen en hoge stijlwaarden.
<!--"för hans inspirerande författarskap, som i sin utveckling mot djärvhet och djup tillika företräder klassiska humanistideal och höga stilvärden"/"for his inspired writings which, while growing in boldness and penetration, exemplify the classical humanitarian ideals and high qualities of style."-->
|-
| 1947
| [[André Gide]]<br />(1869-1951)
| {{FR}}||Frans
| Voor zijn veelomvattende en artistiek belangrijke geschriften, waarin menselijke problemen en condities worden gepresenteerd met een onbevreesde liefde voor de waarheid en scherp psychologisch inzicht.
<!--"för hans vittomfattande och betydelsefulla författarskap, i vilket mänsklighetens frågor och villkor ha framställts med oförskräckt sanningskärlek och psykologisk skarpsyn"/"for his comprehensive and artistically significant writings, in which human problems and conditions have been presented with a fearless love of truth and keen psychological insight."-->
|-
| 1948
| [[T.S. Eliot]]<br />(1888-1965)
| {{US}}<br/>{{UK}}||Engels
| Voor zijn voortreffelijke bijdrage als baanbreker in de hedendaagse poëzie.
<!--"för hans märkliga insats som banbrytare inom nutida poesi"/"for his outstanding, pioneer contribution to present-day poetry."-->
|-
| 1949
| [[William Faulkner]]<br />(1897-1962)
| {{US}}||Engels
| Voor zijn krachtige en artistiek unieke bijdrage aan de moderne Amerikaanse roman.
<!--"för hans kraftfulla och självständigt konstnärliga insats i Amerikas nya romanlitteratur"/"for his powerful and artistically unique contribution to the modern American novel."-->
|-
| 1950
| [[Bertrand Russell]]<br />(1872-1970)
| {{UK}}||Engels
| Als erkenning voor zijn gevarieerde en significante geschriften waarin hij ijvert voor menselijke idealen en [[vrijheid van gedachte]].
<!--"som ett erkännande åt hans mångsidiga och betydelsefulla författarskap, vari han framträtt som en humanitetens och tankefrihetens förkämpe"/"in recognition of his varied and significant writings in which he champions humanitarian ideals and freedom of thought."-->
|-
| 1951
| [[Pär Lagerkvist]]<br />(1891-1974)
| {{SE}}||Zweeds
| Voor de artistieke vitaliteit en ware onafhankelijkheid van geest waarmee hij in zijn poëzie antwoorden tracht te vinden op de eeuwige vragen waarmee de mens wordt geconfronteerd.
<!--"för den konstnärliga kraft och djupa självständighet, varmed han i sin diktning söker svar på människans eviga frågor"/"for the artistic vigour and true independence of mind with which he endeavours in his poetry to find answers to the eternal questions confronting mankind."-->
|-
| 1952
| [[François Mauriac]]<br />(1885-1970)
| {{FR}}||Frans
| Voor het diepe spirituele inzicht en de artistieke intensiteit waarmee hij in zijn romans het drama van het menselijk leven heeft doorgrond.
<!--"för den genomträngande själskunskap och konstnärliga intensitet, varmed han i romanens form tolkat det mänskliga livsdramat"/"for the deep spiritual insight and the artistic intensity with which he has in his novels penetrated the drama of human life."-->
|-
| 1953
| [[Winston Churchill]]<br />(1874-1965)
| {{UK}}||Engels
| Voor zijn meesterschap van historische en biografische beschrijvingen alsmede voor zijn briljante retoriek in het verdedigen van verheven menselijke waarden.
<!--"för hans mästerskap i historisk och biografisk framställning samt för den lysande talekonst, med vilken han framträtt som försvarare av höga mänskliga värden"/"for his mastery of historical and biographical description as well as for brilliant oratory in defending exalted human values."-->
|-
| 1954
| [[Ernest Hemingway]]<br />(1899-1961)
| {{US}}||Engels
| Voor zijn meesterschap in de kunst van het vertellen, laatstelijk gedemonstreerd in ''[[De oude man en de zee|The Old Man and the Sea]]'' en voor de invloed die hij heeft uitgeoefend op de contemporaine stijl.
<!--"för hans kraftfulla och inom nutida berättarkonst stilbildande mästerskap, senast ådagalagt i 'The Old Man and the Sea'"/"for his mastery of the art of narrative, most recently demonstrated in ''[[The Old Man and the Sea]]'', and for the influence that he has exerted on contemporary style."-->
|-
| 1955
| [[Halldór Laxness]]<br />(1902-1998)
| {{IS}}||IJslands
| Voor zijn levendige epische kracht die de grote narratieve kunst van IJsland heeft vernieuwd.
<!--"för hans målande epik, som förnyat den stora isländska berättarkonsten"/"for his vivid epic power which has renewed the great narrative art of Iceland."-->
|-
| 1956
| [[Juan Ramón Jiménez]]<br />(1881-1958)
| {{ES}}||Spaans
| Voor zijn lyrische poëzie, die in de Spaanse taal een voorbeeld van verheven geestesgesteldheid en artistieke zuiverheid vormt.
<!--"för hans lyriska diktning som på spanskt språk bildar ett föredöme av hög andlighet och konstnärlig renhet"/"for his lyrical poetry, which in Spanish language constitutes an example of high spirit and artistical purity."-->
|-
| 1957
| [[Albert Camus]]<br />(1913-1960)
| {{FR}}||Frans
| Voor zijn belangrijke literaire productie, die met heldere eerlijkheid de problemen van het menselijk geweten van onze tijd belicht.
<!--"för hans betydelsefulla författarskap, som med skarpsynt allvar belyser mänskliga samvetsproblem i vår tid"/"for his important literary production, which with clear-sighted earnestness illuminates the problems of the human conscience in our times."-->
|-
| 1958
| [[Boris Pasternak]]<br />(1890-1960)<br />(in 1989 postuum uitgereikt)
| {{SU}}||Russisch
| Voor zijn belangrijke prestaties zowel in de hedendaagse lyrische poëzie als in het domein van de grote Russische epische traditie.
<!--"för hans betydande insats såväl inom den samtida lyriken som på den stora ryska berättartraditionens område"/"for his important achievement both in contemporary lyrical poetry and in the field of the great Russian epic tradition."-->
|-
| 1959
| [[Salvatore Quasimodo]]<br />(1901-1968)
| {{IT}}||Italiaans
| Voor zijn lyrische poëzie, die met klassiek vuur de tragische ervaring van het leven in onze tijd uitdrukt.
<!--"för hans lyriska diktning, som med klassisk eld uttrycker samtidens tragiska livskänsla"/"for his lyrical poetry, which with classical fire expresses the tragic experience of life in our own times."-->
|-
| 1960
| [[Saint-John Perse]]<br />(1887-1975)
| {{FR}}||Frans
| Voor de hoge vlucht en de beeldende fantasie van zijn poëzie die op een visionaire manier de toestand van onze tijd reflecteert.
<!--"för den höga flykten och den bildskapande fantasien i hans diktning, som visionärt avspeglar tidsläget"/"for the soaring flight and the evocative imagery of his poetry which in a visionary fashion reflects the conditions of our time."-->
|-
| 1961
| [[Ivo Andrić]]<br />(1892-1975)
| {{YU}}||Servo-Kroatisch
| Voor de epische kracht waarmee hij thema's gestalte gaf en het menselijk lot weergaf, onttrokken aan de geschiedenis van zijn land.
<!--"för den episka kraft varmed han gestaltat motiv och öden ur sitt lands historia"/"for the epic force with which he has traced themes and depicted human destinies drawn from the history of his country."-->
|-
| 1962
| [[John Steinbeck]]<br />(1902-1968)
| {{US}}||Engels
| Voor zijn realistische en creatieve schrijven, dat sympathieke humor en scherpe sociale waarneming combineert.
<!--"för hans på en gång realistiska och fantasifulla berättarkonst, utmärkt av medkännande humor och social skarpsyn"/"for his realistic and imaginative writings, combining as they do sympathetic humour and keen social perception."-->
|-
| 1963
| [[George Seferis]]<br />(1900-1971)
| {{GR}}||Grieks
| Voor zijn eminente lyrische schrijven, geïnspireerd door een sterke affiniteit met de Hellenistische cultuurwereld.
<!--"för hans framstående lyriska diktning, inspirerad av djup känsla för den hellenska kulturvärlden"/"for his eminent lyrical writing, inspired by a deep feeling for the Hellenic world of culture."-->
|-
| 1964
| [[Jean-Paul Sartre]]<br />(1905-1980)<br />(weigerde de prijs)
| {{FR}}||Frans
| Voor zijn werk dat, rijk aan ideeën en gevuld met de bezieling voor vrijheid en de zoektocht naar de waarheid, een verreikende invloed heeft uitgeoefend op onze tijd.
<!--"för hans idérika författarskap, som genom sin frihetsanda och sanningssträvan har utövat ett vidsträckt inflytande i vår samtid"/"for his work which, rich in ideas and filled with the spirit of freedom and the quest for truth, has exerted a far-reaching influence on our age."-->
|-
| 1965
| [[Michail Sjolochov]]<br />(1905-1984)
| {{SU}}||Russisch
| Voor de artistieke kracht en de integriteit waarmee hij, in zijn [[De Stille Don|epos van de Don]], uitdrukking heeft gegeven aan een historische fase in het leven van het Russische volk.
<!--"för den konstnärliga kraft och ärlighet, varmed han i sitt Donska epos har gestaltat ett historiskt skede i ryska folkets liv"/"for the artistic power and integrity with which, in his epic of the Don, he has given expression to a historic phase in the life of the Russian people."-->
|-
| rowspan = 2 | 1966
| [[Sjmoeël Joseef Agnon]]<br />(1888-1970)
| {{IL}}||Hebreeuws
| Voor zijn diepgravende karakteristieke verhalende kunst met motieven uit het leven van het Joodse volk.
<!--"för hans djupt karaktärsfulla berättarkonst med motiv från det judiska folkets liv"/"for his profoundly characteristic narrative art with motifs from the life of the Jewish people."-->
|-
| [[Nelly Sachs]]<br />(1891-1970)
| {{DE}}||Duits
| Voor haar excellente lyrische en dramatische schrijven, dat het lot van Israël met aangrijpende kracht interpreteert.
<!--"för hennes framstående lyriska och dramatiska diktning, som med gripande styrka tolkar Israels öde"/"for her outstanding lyrical and dramatic writing, which interprets Israel's destiny with touching strength."-->
|-
| 1967
| [[Miguel Ángel Asturias]]<br />(1899-1974)
| {{GT}}||Spaans
| Voor zijn levendige literaire prestatie, diepgeworteld in de nationale karakteristieken en tradities van de Indiaanse volkeren van Latijns-Amerika.
<!--"för hans färgstarka diktning med rötter i folklig egenart och indianska traditioner"/"for his vivid literary achievement, deep-rooted in the national traits and traditions of Indian peoples of Latin America."-->
|-
| 1968
| [[Yasunari Kawabata]]<br />(1899-1972)
| {{JP}}||Japans
| Voor zijn vertelkunst, die met grote gevoeligheid het wezen van de Japanse geest uitdrukt.
<!--"för hans berättarkonst, som med fin känsla uttrycker japanskt väsen i dess egenart"/"for his narrative mastery, which with great sensibility expresses the essence of the Japanese mind."-->
|-
| 1969
| [[Samuel Beckett]]<br />(1906-1989)
| {{IE}}||Frans, Engels
| Voor zijn schrijven, dat - in nieuwe vormen voor roman en theater - in de armoede van de moderne mens zijn ware hoogte bereikt.
<!--"för en diktning som i nya former för roman och drama ur nutidsmänniskans blottställdhet hämtar sin konstnärliga resning"/"for his writing, which - in new forms for the novel and drama - in the destitution of modern man acquires its elevation."-->
|-
| 1970
| [[Aleksandr Solzjenitsyn]]<br />(1918-2008)
| {{SU}}||Russisch
| Voor de ethische kracht waarmee hij de onmisbare tradities van de Russische literatuur nastreefde.
<!--"för den etiska kraft varmed han fullföljt den ryska litteraturens omistliga traditioner"/"for the ethical force with which he has pursued the indispensable traditions of Russian literature."-->
|-
| 1971
| [[Pablo Neruda]]<br />(1904-1973)
| {{CL}}||Spaans
| Voor een poëzie die met de energie van een natuurkracht het lot en de dromen van een continent tot leven brengt.
<!--"för en poesi, som med verkan av en naturkraft levandegör en världsdels öden och drömmar"/"for a poetry that with the action of an elemental force brings alive a continent's destiny and dreams."-->
|-
| 1972
| [[Heinrich Böll]]<br />(1917-1985)
| {{DE}}||Duits
| Voor zijn schrijven dat door zijn combinatie van een breed perspectief op zijn tijd en een fijnzinnige vaardigheid in karakterisering heeft bijgedragen aan de vernieuwing van de Duitse literatuur.
<!--"för en diktning som genom sin förening av tidshistorisk vidsyn och ömsint gestaltningsförmåga verkat förnyande inom tysk litteratur"/"for his writing which through its combination of a broad perspective on his time and a sensitive skill in characterization has contributed to a renewal of German literature."-->
|-
| 1973
| [[Patrick White]]<br />(1912-1990)
| {{AU}}||Engels
| Voor een episch en psychologisch verhalende kunst die een nieuw continent geïntroduceerd heeft in de literatuur.
<!--"för en episk och psykologisk berättarkonst som infört en ny världsdel i litteraturen"/"for an epic and psychological narrative art which has introduced a new continent into literature."-->
|-
| rowspan = 2 |1974
| [[Eyvind Johnson]]<br />(1900-1976)
| {{SE}}||Zweeds
| Voor een verhalende kunst, scherpzichtig in landen en tijden, in dienst van de vrijheid.
<!--"för en i länder och tider vittskådande berättarkonst i frihetens tjänst"/"for a narrative art, farseeing in lands and ages, in the service of freedom."-->
|-
| [[Harry Martinson]]<br />(1904-1978)
| {{SE}}||Zweeds
| Voor vertellingen die de dauwdruppel vatten en de kosmos weerspiegelen.
<!--"för ett författarskap som fångar daggdroppen och speglar kosmos"/"for writings that catch the dewdrop and reflect the cosmos."-->
|-
| 1975
| [[Eugenio Montale]]<br />(1896-1981)
| {{IT}}||Italiaans
| Voor zijn onderscheidende poëzie welke, met grote artistieke gevoeligheid, menselijke waarden heeft geïnterpreteerd bij een toekomstbeeld op het leven zonder illusies.
<!--"för hans särpräglade diktning som med stor konstnärlig känslighet tolkat humana värden i tecknet av en illusionsfri livssyn"/"for his distinctive poetry which, with great artistic sensitivity, has interpreted human values under the sign of an outlook on life with no illusions."-->
|-
| 1976
| [[Saul Bellow]]<br />(1915-2005)
| {{US}}||Engels
| Voor het menselijk begrip en de subtiele analyse van contemporaine cultuur die in zijn werk worden gecombineerd.
<!--"för den mänskliga förståelse och subtila kulturanalys, som förenas i hans verk"/"for the human understanding and subtle analysis of contemporary culture that are combined in his work."-->
|-
| 1977
| [[Vicente Aleixandre]]<br />(1898-1984)
| {{ES}}||Spaans
| Voor een creatief poëtisch schrijven dat de menselijke conditie in de kosmos en de hedendaagse maatschappij belicht, tegelijkertijd de grote vernieuwing van de tradities in de Spaanse poëzie tussen de oorlogen vertegenwoordigend.
<!--"för en nyskapande diktning som belyser människans villkor i kosmos och i dagens samhälle samtidigt som den företräder mellankrigstidens stora förnyelse av den spanska poesins traditioner"/"for a creative poetic writing which illuminates man's condition in the cosmos and in present-day society, at the same time representing the great renewal of the traditions of Spanish poetry between the wars."-->
|-
| 1978
| [[Isaac Bashevis Singer]]<br />(1904-1991)
| {{PL}}||Jiddisch
| Voor zijn gepassioneerde verhalende kunst die, met wortels in de Pools-Joodse culturele traditie, universele menselijke condities tot leven brengt.
<!--"för hans intensiva berättarkonst, som med rötter i en polsk-judisk berättartradition levandegör universella mänskliga villkor"/"for his impassioned narrative art which, with roots in a Polish-Jewish cultural tradition, brings universal human conditions to life."-->
|-
| 1979
| [[Odýsseas Elýtis]]<br />(1911-1996)
| {{GR}}||Grieks
| Voor zijn poëzie, welke, tegen de achtergrond van de Griekse traditie, met wellustige kracht en intellectuele helderheid de strijd van de moderne man voor vrijheid en creativiteit uiteenzet.
<!--"för hans poesi som mot bakgrund av grekisk tradition med sinnlig styrka och intellektuell klarsyn levandegör en modern människas kamp för frihet och skapande"/"for his poetry, which, against the background of Greek tradition, depicts with sensuous strength and intellectual clear-sightedness modern man's struggle for freedom and creativeness."-->
|-
| 1980
| [[Czesław Miłosz]]<br />(1911-2004)
| {{PL}}||Pools
| Die met compromisloos inzicht de menselijke conditie in een wereld van sterke conflicten vertolkt.
<!--"som med kompromisslös klarsyn tolkar människans utsatthet i en värld av starka konflikter"/"who with uncompromising clear-sightedness voices man's exposed condition in a world of severe conflicts."-->
|-
| 1981
| [[Elias Canetti]]<br />(1905-1994)
| {{BG}}<br/>{{UK}}||Duits
| Voor werken die gekenmerkt zijn door ruimdenkendheid, vindingrijkheid en artistieke kracht.
<!--"för ett författarskap präglat av vid utblick, idérikedom och konstnärlig kraft"/"for writings marked by a broad outlook, a wealth of ideas and artistic power."-->
|-
| 1982
| [[Gabriel García Márquez]]<br />(1927-2014)
| {{CO}}||Spaans
| Voor zijn romans en korte verhalen, waarin het fantastische en het realistische zijn gecombineerd in een uitgebreid gecomponeerde verbeeldingswereld, welke het leven en de conflicten van een continent weerspiegelt.
<!--"för hans romaner och noveller, där det fantastiska och det realistiska förenas i en rikt sammansatt diktvärld, som speglar en kontinents liv och konflikter"/"for his novels and short stories, in which the fantastic and the realistic are combined in a richly composed world of imagination, reflecting a continent's life and conflicts."-->
|-
| 1983
| [[William Golding]]<br />(1911-1993)
| {{UK}}||Engels
| Voor zijn romans die, met de luciditeit van realistisch verhalende kunst en de diversiteit en universaliteit van mythen, de menselijke conditie in de hedendaagse wereld verlichten.
<!--"för hans romaner som med den realistiska berättarkonstens åskådlighet och med mytens mångtydiga allmängiltighet belyser mänskliga villkor i dagens värld"/"for his novels which, with the perspicuity of realistic narrative art and the diversity and universality of myth, illuminate the human condition in the world of today."-->
|-
| 1984
| [[Jaroslav Seifert]]<br />(1901-1986)
| {{CZ}}||Tsjechisch
| Voor zijn poëzie die begiftigd met frisheid en vindingrijkheid een verlossend beeld van de ontembare geest en veelzijdigheid van de mens verschaft.
<!--"för hans poesi som med frisk sinnlighet och rik uppfinningsförmåga ger en befriande bild av mänsklig okuvlighet och mångfald"/"for his poetry which endowed with freshness, and rich inventiveness provides a liberating image of the indomitable spirit and versatility of man."-->
|-
| 1985
| [[Claude Simon]]<br />(1913-2005)
| {{FR}}||Frans
| Wie in zijn roman de creativiteit van poëet en schilder combineert met een dieper besef van tijd in het afbeelden van de menselijke conditie.
<!--"som i sina romaner förenar poetens och målarens skapande med ett fördjupat tidsmedvetande i skildringen av mänskliga villkor"/"who in his novel combines the poet's and the painter's creativeness with a deepened awareness of time in the depiction of the human condition."-->
|-
| 1986
| [[Wole Soyinka]]<br />(1934)
| {{NG}}||Engels
| In een breed cultureel perspectief en met poëtische boventoon het drama van het bestaan gestalte geeft.
<!--"som i ett brett kulturellt perspektiv och med poetiska övertoner gestaltar tillvarons drama"/"in a wide cultural perspective and with poetic overtones fashions the drama of existence."-->
|-
| 1987
| [[Joseph Brodsky]]<br />(1940-1996)
| {{SU}}||Russisch, Engels
| Voor een alles omarmend auteurschap, geïmpregneerd met een helderheid van denken en poëtische intensiteit.
<!--"för ett vittfamnande författarskap, präglat av tankeskärpa och poetisk intensitet"/"for an all-embracing authorship, imbued with clarity of thought and poetic intensity."-->
|-
| 1988
| [[Nagieb Mahfoez]]<br />(1911-2006)
| {{EG}}||Arabisch
| Die door geschakeerde werken - soms scherpzinnig realistisch, soms suggestief ambigu - een Arabische romankunst van algemeen menselijke waarde heeft gevormd.
<!--"som genom valörrika verk - ömsom skarpsynt verklighetsnära, ömsom suggestivt mångtydiga - har format en arabisk romankonst med allmänmänsklig giltighet"/"who, through works rich in nuance - now clear-sightedly realistic, now evocatively ambiguous - has formed an Arabian narrative art that applies to all mankind."-->
|-
| 1989
| [[Camilo José Cela]]<br />(1916-2002)
| {{ES}}||Spaans
| Voor rijk en intensief proza, dat met ingehouden compassie een uitdagende visie op de kwetsbaarheid van de mens vormt.
<!--"för en rik och intensiv prosakonst, som med återhållen medkänsla gestaltar en utmanande vision av människans utsatthet"/"for a rich and intensive prose, which with restrained compassion forms a challenging vision of man's vulnerability."-->
|-
| 1990
| [[Octavio Paz]]<br />(1914-1998)
| {{MX}}||Spaans
| Voor gepassioneerd schrijven met een brede horizon, gekenmerkt door een weelderige intelligentie en humanistische integriteit.
<!--"för en lidelsefull diktning med vida horisonter, präglad av sinnlig intelligens och humanistisk integritet"/"for impassioned writing with wide horizons, characterized by sensuous intelligence and humanistic integrity."-->
|-
| 1991
| [[Nadine Gordimer]]<br />(1923-2014)
| {{ZA}}||Engels
| Die door haar magnifieke episch schrijven - in de woorden van Alfred Nobel - van zeer grote waarde is geweest voor de mensheid.
<!--"som genom storartad episk diktning har - med Alfred Nobels ord - gjort mänskligheten den största nytta"/"who through her magnificent epic writing has - in the words of Alfred Nobel - been of very great benefit to humanity."-->
|-
| 1992
| [[Derek Walcott]]<br />(1930-2017)
| {{LC}}||Engels
| Voor een poëtisch oeuvre met grote helderheid, gedragen door een historische visie die uit een multicultureel engagement is voortgekomen.
<!--"för en diktning med stor lyskraft, buren av en historisk vision som vuxit fram ur ett mångkulturellt engagemang"/"for a poetic oeuvre of great luminosity, sustained by a historical vision, the outcome of a multicultural commitment."-->
|-
| 1993
| [[Toni Morrison]]<br />(1931-2019)
| {{US}}||Engels
| Die in romans gekarakteriseerd door visionaire kracht en poëtische inbreng een wezenlijke kant van de Amerikaanse werkelijkheid tot leven brengt.
<!--"som genom en romankonst präglad av visionär kraft och poetisk pregnans levandegör en väsentlig sida av amerikansk verklighet"/"who in novels characterized by visionary force and poetic import, gives life to an essential aspect of American reality."-->
|-
| 1994
| [[Kenzaburo Oë]]<br />(1935-2023)
| {{JP}}||Japans
| Die met poëtische kracht een fantasiewereld schept waarin leven en mythe verdicht worden tot een schokkend beeld van de huidige menselijke situatie.
<!--"som med poetisk kraft skapar en imaginär värld, där liv och myt förtätas till en skakande bild av människans belägenhet i nutiden"/"who with poetic force creates an imagined world, where life and myth condense to form a disconcerting picture of the human predicament today."-->
|-
| 1995
| [[Seamus Heaney]]<br />(1939-2013)
|  {{IE}}||Engels
| Voor werken van lyrische schoonheid en ethische diepte, die alledaagse wonderen en het levende verleden tot uitdrukking brengen.
<!--"för ett författarskap av lyrisk skönhet och etiskt djup, som lyfter fram vardagens mirakler och det levande förflutna"/"for works of lyrical beauty and ethical depth, which exalt everyday miracles and the living past."-->
|-
| 1996
| [[Wisława Szymborska]]<br />(1923-2012)
| {{PL}}||Pools
| Voor poëzie die met ironische precisie de historische en biologische context aan het licht laat komen in fragmenten van de menselijke werkelijkheid.
<!--"för en poesi som med ironisk precision låter det historiska och biologiska sammanhanget träda fram i fragment av mänsklig verklighet"/"for poetry that with ironic precision allows the historical and biological context to come to light in fragments of human reality."-->
|-
| 1997
| [[Dario Fo]]<br />(1926-2016)
| {{IT}}||Italiaans
| Die in navolging van middeleeuwse hofnarren de macht geselt en de waardigheid van de onderdrukten hoog houdt.
<!--"som i medeltida gycklares efterföljd gisslar makten och upprättar de utsattas värdighet"/"who emulates the jesters of the Middle Ages in scourging authority and upholding the dignity of the downtrodden."-->
|-
| 1998
| [[José Saramago]]<br />(1922-2010)
| {{PT}}||Portugees
| Die met parabelen gedragen door verbeelding, compassie en ironie steeds weer de vluchtige werkelijkheid tastbaar maakt.
<!--"som med liknelser burna av fantasi, medkänsla och ironi ständigt på nytt gör en undflyende verklighet gripbar"/"who with parables sustained by imagination, compassion and irony continually enables us once again to apprehend an elusory reality."-->
|-
| 1999
| [[Günter Grass]]<br />(1927-2015)
| {{DE}}||Duits
| Wiens dartele zwarte fabels het vergeten gezicht van de geschiedenis portretteren.
<!--"För att i muntert svarta fabler ha tecknat historiens glömda ansikte"/"whose frolicsome black fables portray the forgotten face of history."-->
|-
| 2000
| [[Gao Xingjian]]<br />(1940)
| {{CN}}||Chinees
| Voor een oeuvre van universele validiteit, bittere inzichten en taalkundige vindingrijkheid, dat nieuwe paden voor de Chinese roman en het Chinese toneel heeft geopend.
<!--"för ett verk av universell giltighet, bitter insikt och språklig sinnrikhet, som öppnat nya vägar för kinesisk romankonst och dramatik".
"for an oeuvre of universal validity, bitter insights and linguistic ingenuity, which has opened new paths for the Chinese novel and drama."-->
|-
| 2001
| [[V.S. Naipaul]]<br />(1932-2018)
| {{TT}}<br/>{{UK}}||Engels
| Voor het verenigen van scherpzinnige vertelling en onkreukbare waarneming in werken die ons de aanwezigheid van de verdrongen geschiedenis dwingen in te zien.
<!--"för att ha förenat lyhört berättande och omutlig iakttagelse i verk som dömer oss att se den bortträngda historiens närvaro"/"for having united perceptive narrative and incorruptible scrutiny in works that compel us to see the presence of suppressed histories."-->
|-
| 2002
| [[Imre Kertész]]<br />(1929-2016)
| {{HU}}||Hongaars
| Voor zijn werk dat de broze ervaring van het individu hooghoudt tegen de barbaarse willekeur van de geschiedenis.
<!--"för ett författarskap som hävdar den enskildes bräckliga erfarenhet mot historiens barbariska godtycke"-->
|-
| 2003
| [[John Maxwell Coetzee|J.M. Coetzee]]<br />(1940)
| {{ZA}}<br/>{{AU}}||Engels
| Die in ontelbare vermommingen gestalte geeft aan de overrompelende betrokkenheid van het outsiderschap.
<!--"som i talrika förklädnader framställer utanförskapets överrumplande delaktighet"-->
|-
| 2004
| [[Elfriede Jelinek]]<br />(1946)
| {{AT}}||Duits
| Voor haar muzikale stroom van stemmen en tegenstemmen in haar romans en toneelstukken die met een buitengewoon taalkundige geestdrift de absurditeit en onderwerpende kracht van de maatschappelijke clichés blootleggen.
<!--"för hennes musikaliska flöde av röster och motröster i romaner och dramer som med enastående språklig lidelse blottar de sociala klichéernas absurditet och tvingande makt"-->
|-
| 2005
| [[Harold Pinter]]<br />(1930-2008)
| {{UK}}||Engels
| Die in zijn toneelstukken de afgrond onder het alledaagse gezwets blootlegt en die de gesloten deur waarachter onderdrukking heerst loswrikt.
<!--"som i sina dramer frilägger avgrunden under vardagspratet och bryter sig in i förtryckets slutna rum"-->
|-
| 2006
| [[Orhan Pamuk]]<br />(1952)
| {{TR}}||Turks
| Die in zijn zoektocht naar de melancholieke ziel van zijn geboortestad nieuwe symbolen voor de botsing en verstrengeling van culturen heeft ontdekt.
<!--"som på spaning efter sin hemstads melankoliska själ har funnit nya sinnebilder för kulturernas strid och sammanflätning"-->
|-
| 2007
| [[Doris Lessing]]<br />(1919-2013)
| {{UK}}||Engels
| Die heldendichteres van de vrouwelijke ervaring, die met scepsis, vuur en visionaire kracht een verdeelde beschaving heeft bestudeerd.
<!--"den kvinnliga erfarenhetens epiker, som med skepsis, hetta och visionär kraft har tagit en splittrad civilisation till granskning"-->
|-
| 2008
| [[Jean-Marie Gustave Le Clézio|J.M.G. Le Clézio]]<br />(1940)
| {{FR}}||Frans
| Auteur van nieuwe vertrekpunten, poëtische avonturen en sensuele extase, ontdekker van een humaniteit buiten en onder de heersende beschaving.
<!--"uppbrottets, det poetiska äventyrets och den sinnliga extasens författare, utforskare av en mänsklighet utanför och nedanför den härskande civilisationen"-->
|-
| 2009
| [[Herta Müller]]<br />(1953)
| {{RO}}||Duits
| Die met poëtische verdichting en prozaïsche zakelijkheid het landschap van de ontheemden optekent.
<!--"som med poesins förtätning och prosans saklighet tecknar hemlöshetens landskap"-->
|-
| 2010
| [[Mario Vargas Llosa]]<br />(1936)
| {{PE}}||Spaans
| Voor het in kaart brengen van machtsstructuren en voor zijn scherpzinnige beelden van het verzet, de revolte en de nederlaag van het individu.
<!--"för hans kartläggning av maktens strukturer och knivskarpa bilder av individens motstånd, revolt och nederlag"-->
|-
| 2011
| [[Tomas Tranströmer]]<br />(1931-2015)
| {{SE}}||Zweeds
| Omdat hij met zijn verdichtende, doorschijnende beelden ons een nieuwe toegang geeft tot de werkelijkheid. <!--"för att han i förtätade, genomlysta bilder ger oss ny tillgång till det verkliga"-->
|-
| 2012
| [[Mo Yan]]<br />(1955)
| {{CN}}||Chinees
| Die met zinsbegoochelend realisme in zijn volksverhalen verleden en heden doet versmelten.
|-
| 2013
| [[Alice Munro]]<br />(1931-2024)
| {{CA}}||Engels
| Meester van het hedendaagse korte verhaal.
|-
| 2014
| [[Patrick Modiano]]<br />(1945)
| {{FR}}||Frans
| Voor de herinneringskunst waarmee hij de meest ongrijpbare menselijke lotsbestemmingen heeft weten op te roepen.
|-
| 2015
| [[Svetlana Aleksijevitsj]]<br />(1948)
| {{BY}}||Russisch
| Voor haar veelstemmige werk, een monument voor lijden en moed in onze tijd.
|-
| 2016
| [[Bob Dylan]]<br />(1941)
| {{US}}||Engels
| Voor het scheppen van nieuwe poëtische uitdrukkingsvormen in de grote Amerikaanse liedtraditie.
|-
| 2017
| [[Kazuo Ishiguro]]<br />(1954)
| {{JP}}<br/>{{UK}}||Engels
| Die, in romans met een sterke emotionele kracht, de afgrond onder ons denkbeeldig gevoel van verbondenheid met de wereld heeft blootgelegd.
|-
| 2018
| [[Olga Tokarczuk]]<br />(1962)
| {{PL}}||Pools
| Voor een vertelkunst die met encyclopedische passie grensoverschrijding als levensvorm vormgeeft. (Toegekend in 2019.<ref name="Nobelprijs-2018-in-2019">{{Citeer web | url = https://www.nobelprize.org/press/#/publication/5c7e5b45d7332000048d54df/552bd85dccc8e20c00e7f979 | titel = Nobel Prize in Literature to be awarded again | datum = 5 maart 2019 | uitgever = Nobel Prize | taal = en | bezochtdatum = 12 oktober 2019 }}</ref>)
<!--"för en berättarkonst som med encyklopedisk lust gestaltar gränsöverskridandet som livsform."-->
|-
|2019
| [[Peter Handke]]<br />(1942)
| {{AT}}||Duits
|Voor een invloedrijk schrijverschap dat met grote taalkunst de periferie en de concrete menselijke ervaring heeft onderzocht.
<!--"för ett inflytelserikt författarskap som med stor språkkonst har utforskat periferin och människans konkreta erfarenhet."-->
|-
|2020
| [[Louise Glück]]<br />(1943-2023) 
| {{US}}||Engels
|Voor haar onmiskenbare poëtische stem, die met sobere schoonheid het individuele bestaan universeel maakt.
|-
|2021
| [[Abdulrazak Gurnah]]<br />(1948) 
| {{TZ}}||Engels
|Voor zijn compromisloze en medelevende inleving in de effecten van het kolonialisme en het lot van de vluchteling in de kloof tussen culturen en continenten. 
|-
|2022
| [[Annie Ernaux]]<br />(1940) 
| {{FR}}||Frans
| Voor de moed en de klinische scherpte waarmee ze de wortels, vervreemdingen en collectieve beperkingen van de persoonlijke herinnering blootlegt.
|-
|2023
| [[Jon Fosse]]<br />(1959) 
| {{NO}}||Noors
| Voor zijn innovatieve toneelstukken en proza die een stem geven aan het onzegbare.
|-
|2024
| [[Han Kang]]<br />(1970) 
| {{KR}}||Zuid-Koreaans
| Voor haar intense poëtische proza dat historische trauma's confronteert en de kwetsbaarheid van het menselijk leven blootlegt. 
|}

== Controverses ==
De Literatuurprijs heeft een lange geschiedenis van controverses. Van 1901 tot 1912 werd het Comité gekenmerkt door een enge interpretatie van het woord ''idealisk'' (ideaal), waardoor grote schrijvers die alom bewonderd werden zoals [[Leo Tolstoj]], [[Henrik Ibsen]] en [[Émile Zola]] geen kans maakten. Gedurende de [[Eerste Wereldoorlog]] en de daaropvolgende jaren koos het Comité voor neutraliteit: het bevoordeelde schrijvers afkomstig uit andere [[neutraal land|neutrale landen]].<ref name="nobelprize"/>

In 1936 en in 1949 was het Comité aanvankelijk van oordeel dat het aanbod te mager was voor toekenning van de prijs. Later kwam men daarvan terug, zodat de prijzen voor [[Eugene O'Neill]] en [[William Faulkner]] met een jaar vertraging werden uitgereikt, tegelijk met de reguliere prijzen van 1937 en 1950.

De winnaar van 1970, de Rus [[Aleksandr Solzjenitsyn]], woonde de uitreikingsceremonie niet bij uit angst dat hij niet zou mogen terugkeren naar de [[Sovjet-Unie]], waar zijn werken clandestien circuleerden. Omdat de Zweedse regering weigerde de ceremonie te laten plaatsvinden in de Zweedse ambassade te Moskou, weigerde Solzjenitsyn de prijs helemaal. Hij vond dat de voorwaarden van de Zweden een blaam waren op de Nobelprijs zelf. Toen Solzjenitsyn de prijs in 1974 toch aanvaardde, werd hij gearresteerd en verbannen uit Rusland.

In 1974 werden [[Graham Greene (schrijver)|Graham Greene]], [[Vladimir Nabokov]] en [[Saul Bellow]] tot de kanshebbers gerekend, maar ze moesten het onderspit delven voor een gedeelde prijs aan twee Zweedse auteurs, [[Eyvind Johnson]] en [[Harry Martinson]], die zelf juryleden waren. Bellow kreeg de prijs in 1976, maar noch Greene, noch Nabokov kreeg de eer de prijs te winnen.

De keuze van de winnaar in 2004, [[Elfriede Jelinek]], veroorzaakte kritiek in de Academie zelf. Knut Ahnlund, die sinds 1996 geen actieve rol meer speelde in de Academie, beschouwde het als een onherstelbare blaam op de reputatie van de Nobelprijs voor Literatuur dat de prijs was gegaan naar een schrijfster wier werk hij omschreef als "een massa tekst, bij elkaar geschept zonder artistieke structuur".<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/4329962.stm Nobel judge steps down in protest] op [[BBC News]], 11 oktober 2005</ref>

De balans is bovendien slecht voor bepaalde regio's. Zo mogen slechts twee zwarte Afrikaanse schrijvers, [[Wole Soyinka]] en [[Abdulrazak Gurnah]], zich Nobelprijswinnaar noemen. Andere auteurs daarentegen, zoals [[Ngũgĩ wa Thiong'o]], [[Chinua Achebe]] of [[Nuruddin Farah]], werden niet bekroond.

In april 2018 kwamen conflicten in het Comité naar buiten, naar aanleiding van berichten dat de namen van winnaars vroegtijdig waren uitgelekt. De echtgenoot van een van de leden zou zijn mond hebben voorbijgepraat en zich bovendien schuldig hebben gemaakt aan seksueel wangedrag. Hoewel de leden voor het leven zijn benoemd en de statuten niet voorzien in aftreden, stapten drie leden uit het Comité, waarna het hoofd (de permanent secretaris) van het Comité, de literatuurhistorica [[Sara Danius]], ook haar functie neerlegde.<ref>[https://www.volkskrant.nl/boeken/hoofd-comite-nobelprijs-voor-literatuur-stapt-op-na-gelekte-namen-en-metoo-affaire~a4592390/ Hoofd comité Nobelprijs voor Literatuur stapt op na gelekte namen en #MeToo-affaire], ''[[de Volkskrant]]'', 13 april 2018</ref> Nadat nog minstens drie andere leden het Comité hadden verlaten, werd op 4 mei van datzelfde jaar bekend dat de Nobelprijs voor Literatuur 2018 pas in 2019 zou worden toegekend, tezamen met de reguliere prijs van dat jaar. In de tussentijd wil de Academie haar interne problemen oplossen en werken aan herstel van het publieke vertrouwen.<ref>{{Citeer web |url= https://nos.nl/artikel/2230274-dit-jaar-geen-nobelprijs-voor-de-literatuur.html|titel= Dit jaar geen Nobelprijs voor de Literatuur|auteur= |uitgever= NOS Nieuws|datum= 4 mei 2018 |bezochtdatum=4 mei 2018|archiefurl=https://web.archive.org/web/20180729111736/https://nos.nl/artikel/2230274-dit-jaar-geen-nobelprijs-voor-de-literatuur.html|archiefdatum=2018-07-29|dodeurl=nee}}</ref><ref>[http://www.bbc.com/news/world-europe-43999240 Nobel Prize for Literature delayed amid Swedish Academy 'sex assault' scandal], BBC News, 4 mei 2018</ref> [[Karel XVI Gustaaf van Zweden|Koning Carl XVI Gustaf]] paste de statuten aan zodat Comitéleden formeel kunnen aftreden en opvolgers gezocht kunnen worden.<ref>[https://www.volkskrant.nl/buitenland/geen-nobelprijs-voor-literatuur-door-crisis-zweedse-academie~a4597279/ Is de Zweedse Academie, die de Nobelprijs voor Literatuur uitreikt, nog wel geloofwaardig na ordinaire machtsstrijd?], ''[[de Volkskrant]]'', 4 mei 2018</ref>

Uiteindelijk werd in 2018 door de 'Nieuwe Academie', een particulier initiatief van onder meer Zweedse bibliothecarissen op grond van een publiekspeiling, een alternatieve Nobelprijs toegekend aan de uit [[Guadeloupe]] afkomstige Franse schrijfster [[Maryse Condé]].<ref>[https://www.nrc.nl/nieuws/2018/10/12/maryse-conde-wint-alternatieve-nobelprijs-voor-literatuur-a2417747 Maryse Condé wint alternatieve Nobelprijs voor Literatuur], [[NRC Handelsblad]], 12 oktober 2018</ref><ref>[http://www.standaard.be/cnt/dmf20181012_03831812 Alternatieve Nobelprijs voor Literatuur is voor Maryse Condé], [[De Standaard]], 12 oktober 2018.</ref>

== Trivia ==
* De oudste persoon die tot nu toe de Nobelprijs voor Literatuur ontving is [[Doris Lessing]]. Zij was 88 toen zij de Nobelprijs in december 2007 in ontvangst nam. De jongste was [[Rudyard Kipling]]. Hij was 42 toen hij in 1907 de Nobelprijs ontving.
* [[Theodor Mommsen|Mommsen]] is de [[laureaat]] met het oudste geboortejaar (1817). Het jongste geboortejaar is 1970, het jaar waarin de Zuid-Koreaanse laureate [[Han Kang]] werd geboren.
* De langst levende laureaat is [[Bertrand Russell]], die 97 jaar oud werd. De kortst levende laureaat is [[Albert Camus]], die op 46-jarige leeftijd stierf bij een verkeersongeluk. Hij ontving de Nobelprijs drie jaar eerder.
* Televisie- en radiopersoonlijkheid [[Gert Fylking]] startte de traditie om ''Äntligen'' (Zweeds voor "eindelijk") te roepen bij de bekendmaking van de Nobelprijswinnaar, als protest op de nominatie van de bij het grote publiek min of meer onbekende schrijvers. Fylking is ondertussen al gestopt met zijn "grap", maar de traditie wordt door anderen voortgezet.

== Externe link ==
* {{en}}[http://www.nobel.se/literature/laureates/ Nobelprize.org]

{{Appendix|1=Noten |2=
{{References}}
}}
{{Navigatie Nobelprijs}}

[[Categorie:Winnaar van de Nobelprijs voor Literatuur| ]]
[[Categorie:Lijsten van Nobelprijswinnaars|Literatuur]]
[[Categorie:Internationale literatuurprijs]]
[[Categorie:Zweedse literatuurprijs]]