Brontekst bekijken van Tbilisi

{{Infobox plaats in Georgië
| plaatskop = [[Hoofdstad]] van [[Georgië]] {{GE-VLAG}}
| naam = Tbilisi
| altnaam = {{lang|ka|თბილისი}}
| vlag = Flag of Tbilisi.svg
| vlagartikel = ([[Vlag van Tbilisi|Details]])
| wapen = Tbilisi City Seal.svg
| wapenartikel = ([[Zegel van Tbilisi|Details]])
| map = 
| km2 = 502
| oppervlakteref = <ref name=tbilisifigures />
| inwoners = 1227811
| inwonersref = <ref name="stats" />
| stadsregioinwoners = 1258526
| meetjaar = 2024
| etniciteit = [[Georgiërs]] (89,9%)<br>[[Armeniërs in Georgië|Armeniërs]] (4,8%)<br>[[Azerbeidzjanen in Georgië|Azerbeidzjanen]] (1,4%)<br>[[Russen (volk)|Russen]] (1,2%)<br>[[Koerden in Georgië|Jezidi's]] (1,0%)<br>[[Osseten]] (0,4%)
| etniciteitjaar = 2014
| religie = [[Georgisch-Orthodoxe Kerk|Georgisch-Orthodox]] (92,4%)<br>[[Armeens-Apostolische Kerk|Armeens-apostolisch]] (2,6%)<br>[[Islam]] (1,5%)<br>[[Jezidi's]] (0,7%)<br>[[Jehova's getuigen|Jehova's]] (0,4%)
| religiejaar = 2014
| burgemeester = [[Kacha Kaladze]] (2017-)
| voormaligenamen = Tiflis (1801-1936)
| statussinds = 458
| statussindsnaam = Stad sinds
| iso = GE-TB
| website=[https://tbilisi.gov.ge/ tbilisi.gov.ge]
| image = Vista de Tiflis, Georgia, 2016-09-29, DD 67-71 PAN.jpg
| caption = Panorama van Tbilisi
}}
'''Tbilisi''' ([[Georgisch]]: {{lang|ka|თბილისი}}, ''{{lang|ka-latn|Tbilisi}}''; letterlijk ''Warme Waterbron'', voorheen ''Tiflis'') is de [[hoofdstad]] van [[Georgië]] en is gelegen in het zuidoosten van het land aan beide oevers van de rivier [[Koera (rivier in Transkaukasië)|Mtkvari]]. Tbilisi is ook de naam van de hoofdstedelijke [[Bestuurlijke indeling van Georgië|regio]]. Met 1,2 miljoen inwoners, ongeveer een derde van de gehele Georgische bevolking, is Tbilisi veruit de grootste stad van het land. De stadsregio heeft een oppervlakte van 502&nbsp;km² (2412 inw./km²).<ref name=stats />

Al sinds de vijfde eeuw is Tbilisi de hoofdstad van achtereenvolgende Georgische koninkrijken geweest, en was tevens het culturele, economische en bestuurlijke centrum in [[Zuidelijke Kaukasus|Transkaukasië]] tijdens de Russische overheersing. In het onafhankelijke Georgië is Tbilisi het economische en politieke centrum van het land, met de zetel van het [[Parlement van Georgië|parlement]]. De stad is het belangrijkste knooppunt van mobiliteit tussen Oost- en West-Georgië, en van internationaal verkeer tussen de vier buurlanden.

Tbilisi heeft een compact historisch centrum, met daaromheen 19e-eeuwse uitbreidingswijken die ruime en statige lanen hebben. Tijdens de [[Sovjet-Unie|Sovjet]]-overheersing en de snelle groei van de stad werden dichtbevolkte wijken met grote flatgebouwen om de stad gebouwd, waarbij het centrum gespaard bleef.

== Geschiedenis ==
[[Bestand:Tiflis.jpg|miniatuur|links|Tbilisi op een ansichtkaart (circa 1890).]]
De naam Tbilisi duikt in de geschiedenis voor het eerst op in de tweede helft van de 4e eeuw, toen koning [[Varaz-Bakoer I]] van [[Koninkrijk Iberië|Iberië]] ([[Kartli (regio)|Kartli]]) op deze plek een fort liet bouwen, rond 364.<ref group=lit>{{Cite book|title = Military History of Late Rome 361–395|isbn = 9781473872240|last1 = Syvänne|first1 = Ilkka|date = 30 March 2014}}</ref> Aan het eind van de vierde eeuw trok de Perzische gezant in het fort, toen de Perzen een deel van Iberië hadden veroverd.<ref group=lit>{{citeer boek |achternaam=Coene |voornaam=Frederik |datum=2010 |titel=The Caucasus, an introduction |edition=1e druk |uitgever=Routledge |plaats=[[Londen]] |paginas=105 |isbn=0–415–48660–2}}</ref> Nadat deze plek halverwege de 5e eeuw weer in handen kwam van Iberië revitaliseerde en reconstrueerde koning [[Vachtang I|Vachtang I Gorgasali]] het fort en de nederzetting vanaf 455, wat veelal als stichtingsjaar wordt gezien,<ref group=lit>{{citeer boek |achternaam=Golovin |voornaam=Ivan |datum=1854 |titel=The Caucasus |url=https://archive.org/details/dli.granth.75279 |edition=1e druk |uitgever=Truebner & Co |plaats=Abingdon |paginas=112}}</ref> en verplaatste hij in 469 de hoofdstad van [[Mtscheta (stad)|Mtscheta]] naar Tbilisi.<ref group=lit>{{citeer boek |achternaam=Von Klaproth |voornaam=Julius |datum=1814 |titel=Travels in the Caucasus and Georgia performed in the years 1807 and 1808 by command of the Russian Government |edition=1e druk |uitgever= |plaats=[[Londen]] |paginas=400}}</ref>

[[Bestand:Leghvtakhevi or Abanotubani, Tbilisi ლეღვთახევი 16.jpg|miniatuur|Tbilisi begon onder het Narikala-fort bij warmwaterbronnen. Hier zijn nog steeds kuurbaden. De oude stad kenmerkt zich door houten verandabalkons.]]
Volgens een legende<ref>{{Citeer web |url=http://www.nplg.gov.ge/wikidict/index.php/გორგასალი |titel=Gorgasali |werk=Nationale Parlementaire Bibliotheek van Georgië (Bibliowiki) |datum=|bezochtdatum=2021-11-28 |taal=ka}}</ref> was het huidige grondgebied van Tbilisi in de vijfde eeuw nog dicht begroeid met bossen. Een algemeen aanvaarde versie van de legende verhaalt dat de koning van Iberië, Vachtang I Gorgasali, op jacht was in de bossen met een havik. Toen de havik een fazant gevangen had, verdwenen beide vogels in het ravijn. Toen de koning naar ze op zoek ging kwam hij warmwaterbronnen tegen. Hij was daar zo van onder de indruk dat hij beval het bos te rooien en er een stad te stichten. De naam van de stad is afgeleid van warm, ''Tpili'' (თბილი). De naam "Tbili" of "T'pilisi" ("warme locatie") werd aan de stad aangegeven vanwege de aanwezigheid van [[zwavelzuur]]rijke [[warmwaterbron]]nen.

=== Centrum van de Kaukasus ===
[[Bestand:Tbilisi, Georgia — View of Tbilisi from Metekhi.jpg|miniatuur|De oude wijk Metechi boven de oevers van de [[Koera (rivier in Transkaukasië)|Mtkvari]].]]
De stad is door de eeuwen heen de hoofdstad van verschillende Georgische staten geweest, maar werd ook door buitenlandse heersers bezet, zoals Perzen, Arabieren, Mongolen en Turken. In [[1801]] kwam Tbilisi onder het gezag van het [[Keizerrijk Rusland|Russische Rijk]] en russificeerde de naam naar Tiflis ([[Russisch]]: {{lang|ru|Тифлис}}).<ref>{{Citeer web | url=https://old.bigenc.ru/geography/text/4184324 | titel=Tbilisi | bezochtdatum=2022-04-28 | werk=Grote Russische Encyclopedie | taal=ru |archiefdatum=2022-12-03 | archiefurl=https://web.archive.org/web/20221203021822/https://bigenc.ru/geography/text/4184324 | dodeurl=nee}}</ref> Vanaf [[1846]] was Tbilisi het bestuurlijk centrum van het gelijknamige [[gouvernement Tiflis]]. Onder het Russisch tsaristisch gezag was de stad ook de zetel van de [[onderkoning]] van de [[Kaukasus (gebied)|Kaukasus]]. Vanaf het begin van de 19de eeuw begon de stad economisch en politiek te groeien. De gebouwen kregen een meer Europese stijl. Er werden nieuwe wegen en spoorwegen gebouwd om Tbilisi te verbinden met andere belangrijke steden. De stad werd de spil van het snelgroeiende spoorwegennet in [[Zuidelijke Kaukasus|Transkaukasië]]. Vanaf de jaren 1850 kwam Tbilisi op als een belangrijk cultureel- en handelscentrum. [[Ilia Tsjavtsjavadze]], [[Akaki Tsereteli]], [[Iakob Gogebasjvili]], [[Aleksandr Gribojedov]] en andere staatslieden, dichters en kunstenaars vonden hun geluk in Tbilisi.

Na de [[Russische Revolutie]] van 1917 was Georgië korte tijd onafhankelijk als [[Democratische Republiek Georgië]], waarvan Tbilisi de hoofdstad was. In [[1921]] viel het [[Rode Leger (Sovjet-Unie)|Rode Leger]] Georgië binnen. Tbilisi werd vervolgens de hoofdstad van de [[Transkaukasische Socialistische Federatieve Sovjetrepubliek|Trans-Kaukasische Federatie]], en later van de [[Georgische Socialistische Sovjetrepubliek|Georgische Sovjetrepubliek]], die deel uitmaakte van de [[Sovjet-Unie]]. In [[1936]] werd de officiële naam weer veranderd van Tiflis naar Tbilisi. Na het [[uiteenvallen van de Sovjet-Unie]] in [[1991]] werd Tbilisi de hoofdstad van de onafhankelijk geworden republiek Georgië. Dit werd vastgelegd artikel 2 van de grondwet,<ref>{{Citeer web |werk=Legislative Herald of Georgia |url=https://matsne.gov.ge/en/document/view/30346?publication=36 |titel=Constitution of Georgia |taal=en |datum=1995-08-24|bezochtdatum=2021-11-28 |formaat=|}}</ref> en de ''Wet op de hoofdstad van Georgië - Tbilisi'' van 1998.<ref>{{Citeer web |werk=Legislative Herald of Georgia |url=https://matsne.gov.ge/ka/document/view/31888?publication=43 |titel=About the capital of Georgia - Tbilisi |taal=ka |datum=1998-02-20|bezochtdatum=2021-11-28}}</ref>

De stad is regelmatig het toneel van burgerprotest, strijd en revolte, zoals de [[protesten in Tbilisi van 1956]], [[Tragedie van 9 april]] (1989), de [[Georgische coup d'état 1991-1992|coup d'état van 1991-1992]] en de [[Rozenrevolutie]] (2003). In 2015 kreeg de stad te kampen met [[Overstroming in Tbilisi 2015|hevige overstromingen]].

== Geografie ==
[[Bestand:Saburtalo, Tbilisi.JPG|miniatuur|Stadsdeel Vake aan de voet van Mtatsminda, de bekende berg met kabeltram en tv-toren.]]
De stadsregio Tbilisi heeft een totale oppervlakte van 502&nbsp;km²,<ref name=tbilisifigures /> en ligt aan beide zijden van de rivier de [[Koera (rivier in Transkaukasië)|Mtkvari]] die de stad van noordwest naar zuidoost doorkruist en er een verval heeft van ongeveer vijftig meter. Geografisch ligt Tbilisi op de overgang van het [[Trialetigebergte]] in het westen en de vlakte van [[Kvemo Kartli]] in het oosten. De kom waarin de stad ligt heet de ''Tbilisi-depressie''.

=== Geografische begrenzing ===
Aan de noordkant wordt de stad begrensd door het [[Sagoeramogebergte]] dat de westelijke verlenging is van het [[Jalnogebergte]], beide hogere [[middelgebergte]]s. Aan de zuidkant van Tbilisi wordt de gemeentegrens gevormd door de Sabadoeri-bergrug, de meest westelijke uitloper van het Trialetigebergte. Parallel hieraan is de Narikala-bergrug een van de gezichtsbepalende ruggen die de stad omsluiten, waarop het gelijknamige middeleeuwse fort over de oude stad uitkijkt. De hoogste delen van de gemeente liggen in het landelijke gebied in het zuidwesten, namelijk de Mtatsminda-bergrug die vanaf de stad oploopt tot ongeveer 1.500 meter boven zeeniveau bij de gemeentegrens. Tbilisi grenst aan de noord-, oost- en zuidzijde aan de gemeente [[Gardabani (gemeente)|Gardabani]] (regio [[Kvemo Kartli]]) en aan de noord- en westkant aan [[Mtscheta (gemeente)|Mtscheta]] (regio [[Mtscheta-Mtianeti]]).

=== Mtkvari ===
De rivier Mtkvari, of ook wel Koera, verdeelt de stad geografisch in twee verschillende delen, waarbij de stad is omsloten door een complex reliëf van heuvelruggen en plateaus. Deze geografie heeft grotendeels de stedelijke ontwikkeling bepaald over een lengte van ongeveer 30 kilometer langs de oevers van de rivier. Het terrein van de rechteroever (west en zuid) bestaat uit de uitlopers van het [[Trialetigebergte]] en [[kloof|kloven]] van zijrivieren van de Mtkvari die voor regelmatige overstromingen zorgen in de lente en vroege zomer. Deze bergen vormen een belangrijke barrière voor stedelijke ontwikkeling op de rechteroever. In zijvalleien zijn dichtbevolkte wijken gebouwd, zoals Vake en Saboertalo, die gescheiden van elkaar zijn door een steile bergrichel.

Het terrein aan de linkeroever (oost) kent een zevental terassen en plateaus die vanaf de rivier geleidelijk omhoog lopen tot het hoogste punt bij de Machata-berg (630 meter).{{refn|Tielidze, Geomorphology of Georgia, 12.3 Kvemo Kartli Plain, pagina 213.<ref name="GeomorphGeorgia">{{Citeer boek|titel=Geomorphology of Georgia|auteur=Levan Tielidze|medeauteurs=Ramin Gobejishvili, Levan Maruashvili en Nikoloz Astakhov|taal=en|URL=https://link.springer.com/book/10.1007/978-3-319-77764-1|uitgever=Springer|plaats=|datum=2019|pagina's=p.212-216|ISBN=978-3-319-77764-1|bezochtdatum=2022-03-23| hoofdstuk=12 Eastern Georgia (Iveria) Intermountain Plain}}</ref>}} Aan de rivier ligt de stad op ongeveer 400 meter boven zeeniveau, terwijl de bewoonde plateaus en heuvels om de stad, waaronder de westelijke wijken Mtatsminda en Noetsoebidze, tot ongeveer 700 meter boven zeeniveau liggen.

=== Uitbreiding grenzen ===
[[Bestand:Kojori (Georgia) and its surrounding areas (6 October 2013). 030.jpg|miniatuur|In 2006 werd omliggend buitengebied bij Tbilisi gevoegd, zoals [[Kodzjori]].]]
In 2006 werden de grenzen van Tbilisi aangepast waardoor een veel groter gebied en een aantal plaatsen onder Tbilisi kwam te vallen. Dit ging ten koste van omliggende gemeenten, met name Mtscheta (168&nbsp;km²) en Gardabani (92&nbsp;km²).<ref name=borderchange>{{Citeer web | url=https://www.matsne.gov.ge/ka/document/view/44278?publication=0 | titel=On Changing the Administrative Boundaries of Tbilisi, Gardabani Municipality and Mtskheta Municipality | datum=2006-12-27 | bezochtdatum=2022-03-27 | werk=Legislative Herald of Georgia | taal=ka }}</ref> Een groot landelijk gebied aan de noordoostkant van de stad, aan de overzijde van het Tbilisi-reservoir en binnen de [[S9 (Georgië)|S9 Tbilisi Bypass]], kwam hierdoor bij de stad. Ook aan de westkant, het gebied bij het Lisimeer bij de stadsdistricten Saboertalo en Digomi, en de Teleti- en Mtatsminda hoogtes aan de zuidwestkant werden bij Tbilisi getrokken. Hierdoor kreeg Tbilisi er duizenden inwoners en diverse omliggende plaatsen bij, waaronder [[Kodzjori]], [[Tabachmela]], [[Zahesi]], Patara en Didi Lilo en anderen.

== Klimaat ==
Tbilisi heeft een warm en vochtig subtropisch klimaat in combinatie met een mild landklimaat. Volgens de [[klimaatclassificatie van Köppen]] kent Tbilisi een ''Cfa''-klimaat.<ref name=climate /> De zomers zijn heet, terwijl de winters mild koud zijn. De gemiddelde jaartemperatuur is 11,2 graden Celsius, met gemiddelde temperaturen in januari van 0,5 graden en in augustus 23,7 graden.<ref name=tbsclimate>{{Citeer web | url=https://tbilisi.gov.ge/page/8 | titel=Climate of Tbilisi| bezochtdatum=2023-01-14 | werk=Tbilisi City | taal=en}}</ref> De laagst geregistreerde temperatuur is -23 graden en de hoogst gemeten temperatuur is 40 graden Celsius. De gemiddelde jaarlijkse neerslag is 560&nbsp;mm. Mei is de natste maand met gemiddeld 90 millimeter neerslag, terwijl januari met gemiddeld 20 millimeter neerslag de droogste maand is. Sneeuw valt gemiddeld 15-25 dagen per jaar. Noord- en noordwestenwinden domineren het hele jaar door. Zuidoostelijke winden komen ook vaak voor.

{{Tabel weergemiddelden
|locatie=Tbilisi 
|bron=Climate Data<ref name=climate>{{Citeer web | url=https://en.climate-data.org/asia/georgia/tbilisi/tbilisi-6303/ | titel=Climate Tbilisi  | bezochtdatum=2023-01-14 | werk=Climate Data | taal=en}}</ref>
<!-- gemiddelde minima en maxima -->
| jan_gem=0.5 | feb_gem=1.1 | mrt_gem=5 | apr_gem=10 | mei_gem=15.1 | jun_gem=19.8 | jul_gem=23.2 | aug_gem=23.7 | sep_gem=18.4 | okt_gem=12.1 | nov_gem=5.3 | dec_gem=0.7
|-
| jan_gem_min=-4.7 | feb_gem_min=-3.7 | mrt_gem_min=-0.5 | apr_gem_min=4.2 | mei_gem_min=9.3 | jun_gem_min=13.7 | jul_gem_min=17.3 | aug_gem_min=17.8 | sep_gem_min=13.2 | okt_gem_min=7.3 | nov_gem_min=0.6 | dec_gem_min=-3.5       
|-
| jan_gem_max=4.7 | feb_gem_max=6.3 | mrt_gem_max=10.5 | apr_gem_max=15.3 | mei_gem_max=20.2 | jun_gem_max=25.1 | jul_gem_max=28.6 | aug_gem_max=29.2 | sep_gem_max=23.5 | okt_gem_max=17.0 | nov_gem_max=10.5 | dec_gem_max=5.9
|-
| jan_gem_ns=30 | feb_gem_ns=35 | mrt_gem_ns=67 | apr_gem_ns=111 | mei_gem_ns=117 | jun_gem_ns=79 | jul_gem_ns=50 | aug_gem_ns=51 | sep_gem_ns=55 | okt_gem_ns=70 | nov_gem_ns=47 | dec_gem_ns=33
|-
| rdjan = 5 | rdfeb = 6 | rdmrt = 8 | rdapr = 11 | rdmei = 12 | rdjun = 8 | rdjul = 6 | rdaug = 6 | rdsep = 7 | rdokt = 8 | rdnov = 6 | rddec = 5
|-
| zujan = 6.6 | zufeb = 6.8 | zumrt = 7.6 | zuapr = 8.0 | zumei = 9.5 | zujun = 11.4 | zujul = 11.2 | zuaug = 10.5 | zusep = 8.3 | zuokt = 6.6 | zunov = 6.4 | zudec = 6.4
|-
| lvjan = 70 | lvfeb = 70 | lvmrt = 69 | lvapr = 71 | lvmei = 71 | lvjun = 65 | lvjul = 59 | lvaug = 55 | lvsep = 65 | lvokt = 74 | lvnov = 77 | lvdec = 73
}}

== Demografie ==
Begin 2024 had de hoofdstedelijke regio van Tbilisi 1.258.526 inwoners,<ref name=stats>{{Citeer web | url=https://www.geostat.ge/en/modules/categories/41/population | titel=Population and Demography - Population by cities and boroughs (daba), as of 1 January | datum=2024-01-01 | bezochtdatum=2024-07-13 | werk=National Statistics Office of Georgia, Geostat | taal=en }}</ref> een [[Bevolkingsgroei|groei]] van ruim honderdduizend ten opzichte van de volkstelling van 2014. Hiervan woonden 1.227.811 mensen in de stad (+16% sinds 2014) en de rest in omliggende plaatsen.

{| class="wikitable" style="text-align:right;font-size:90%"
! colspan=19 | Historische (etnische) bevolkingssamenstelling van de stad Tbilisi
|-
! Jaar
! 1886 !! 1897 !! 1922 !! 1939 !! 1959 !! 1970 !! 1979 !! 1989 !! 2002<ref name="nootcensus2002"/> !! 2014 !! 2020 !! 2024 
|-
! Tbilisi (stad) 
| 78.445 || {{winst}} 159.590 || {{winst}} 233.958 || {{winst}} 519.220 || {{winst}} 694.664 || {{winst}} 889.020 || {{winst}} 1.066.022 || {{winst}} 1.259.692 || {{verlies}} 1.073.345 || {{verlies}} 1.062.282 || {{winst}} 1.154.314 || {{winst}} 1.227.811
|-	
| colspan=15 |
|-
| [[Georgiërs]]{{refn|Inclusief Mingreliërs en Svaneten}} || 27,1% || 26,3% || 34,6% || 44,0% || 48,4% || 57,5% || 62,1% || 66,1% || 84,2% || 89,9% || - || -
|-
| [[Armeniërs in Georgië|Armeniërs]] || 47,7% || 29,5% || 36,5% || 26,4% || 21,5% || 16,9% || 14,5% || 12,0% || 7,6% || 4,8% || - || -
|-
| [[Russen (volk)|Russen]] || 18,0% || 28,1% || 16,5% || 19,4% || 18,1% || 14,0% || 12,3% || 10,0% || 3,0% || 1,2% || - || - 
|-
| colspan=15 class="wikitable" style="align:left;text-align:left;background-color:#eaecf0"|Verantwoording data: Bevolkingsstatistiek Georgië 1886 tot heden,<ref name="inwplaatsen">{{Citeer web | url=http://pop-stat.mashke.org/georgia-cities.htm | titel=Population cities & towns of Georgia | bezochtdatum=2023-01-14 | werk=Population Statistics Eastern Europe and former USSR | taal=en }}</ref> met etnisch 1886-1959,<ref name="etnokavkaz">{{Citeer web | url=http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/rngeorgia.html | titel=Population of Georgia | bezochtdatum=2023-01-14 | werk=Etno Kaukasus | taal=ru }}</ref> 1970,<ref name="etn70">{{Citeer web | url=http://pop-stat.mashke.org/georgia-ethnic1970.htm | titel=Ethnic composition of Georgia 1970 | bezochtdatum=2023-01-14 | werk=Population Statistics Eastern Europe and former USSR | taal=en }}</ref> 1979,<ref name="etn79">{{Citeer web | url=http://pop-stat.mashke.org/georgia-ethnic1979.htm | titel=Ethnic composition of Georgia 1979 | bezochtdatum=2023-01-14 | werk=Population Statistics Eastern Europe and former USSR | taal=en }}</ref> 1989,<ref name="etn89">{{Citeer web | url=http://pop-stat.mashke.org/georgia-ethnic1989.htm | titel=Ethnic composition of Georgia 1989 | bezochtdatum=2023-01-14 | werk=Population Statistics Eastern Europe and former USSR | taal=en }}</ref> 2002,<ref name="etn02">{{Citeer web | url=http://pop-stat.mashke.org/georgia-ethnic2002.htm | titel=Ethnic composition of Georgia 2002 | bezochtdatum=2023-01-14 | werk=Population Statistics Eastern Europe and former USSR | taal=en }}</ref> 2014.<ref name="etn14">{{Citeer web | url=http://pop-stat.mashke.org/georgia-ethnic-loc2014.htm | titel=Ethnic composition of Georgia 2014 | bezochtdatum=2023-01-14 | werk=Population Statistics Eastern Europe and former USSR | taal=en }}</ref><br/>Opmerking census 2002.{{refn|name="nootcensus2002"|Gecorrigeerd cijfer 2002 Tbilisi is 1.062.157 (regio) en 1.062.034 (urbaan). Bij de volkstelling van 2014 werd een onverklaarbaar gat ten opzichte van de data van het nationaal statistisch bureau Geostat gevonden. Uit VN begeleid onderzoek is gebleken dat de volkstelling van 2002 ongeveer 8-9 procent te hoog was. Zie <ref name=retro2017>{{Citeer web | url=https://geostat.ge/media/20624/3.-Population-Dynamics_ENGL-_print_F.pdf | titel=Population Dynamics in Georgia - An Overview Based on the 2014 General Population Census Data | datum=2017-11-29 | bezochtdatum=2023-01-14 | werk=National Statistics Office of Georgia, Geostat | taal=en |formaat=pdf }}</ref>, "1. Introduction", Pagina 1.}}
|}

=== Etniciteit en religie ===
[[Bestand:Construction boom in Saburtalo, Tbilisi.jpg|miniatuur|Woningbouw in de groeiende stad.]]
De bevolking van Tbilisi bestond volgens de volkstelling van 2014 grotendeels uit [[Georgiërs]] (89,9%). [[Armeniërs in Georgië|Armeniërs]] vormen de grootste etnische minderheidsgroep met 4,8%. Andere etnische minderheden zijn [[Azerbeidzjanen in Georgië|Azerbeidzjanen]] (1,4%), [[Russen (volk)|Russen]] (1,2%), [[Koerden in Georgië|Jezidi's]] (1,0%), [[Osseten]] (0,4%) en [[Oekraïners]] (0,3%). Verder wonen er een ongeveer 2.000 [[Pontische Grieken]] en 1.000 [[Assyriërs (volk)|Assyriërs]] in de stad.

Tbilisi kende historisch een grote Armeense bevolking. Volgens sommige academici was Tbilisi in de 19e eeuw de meest Armeense stad ter wereld.<ref>{{Citeer web |url=https://emerging-europe.com/after-hours/tbilisis-largely-forgotten-and-neglected-armenian-heritage/ |titel=Tbilisi’s largely forgotten and neglected Armenian heritage |datum=2021-10-09 |bezochtdatum=2023-01-14 |werk=Emerging Europe |taal=en}}</ref> De volkstelling van 1886 telde een aandeel van bijna 50% Armeniërs in de bevolking van de stad. Sindsdien is dat gedaald, terwijl het Georgische bevolkingsaandeel juist gestaag toenam naar een meerderheid. Het Russische aandeel in de bevolking piekte kort na de Sovjet-overname, maar zakte daarna geleidelijk. Beide bevolkingsgroepen emigreerden na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991.

Vrijwel de gehele Jezidi gemeenschap van Georgië woont in Tbilisi, verspreid over de hele stad, maar voornamelijk in de oostelijke districten Gldani, Nadzaladevi, Isani en Samgori. Datzelfde geldt voor de Armeense, Russische en Osseetse gemeenschappen. De Azerische gemeenschap woont voornamelijk in Krtsanisi (Ponitsjala) en Saboertalo.<ref name="etn14" /> In religieuze zin is de bevolking van de stad voor het overgrote deel [[Georgisch-Orthodoxe Kerk|Georgisch-Orthodox]] (92,4%). De rest is verdeeld over [[Armeens-Apostolische Kerk|Armeens-apostolisch]] (2,6%), de [[islam]] (1,5%), gelovige [[Jezidi's]] (0,7%) en [[Jehova's getuigen]] (0,4%).

== Administratieve onderverdeling ==
{{Afbeeldingskader |width=260|caption=Bestuurlijke eenheden Tbilisi|pos=top|content={{Afbeelding label begin|image=Georgia Tbilisi location map.svg|width=260|alt=Tbilisi}}
{{Afbeelding label klein|x=0.5|y=0.2|scale=260|text=Gldani}}
{{Afbeelding label klein|x=0.45|y=0.35|scale=260|text=Nadzaladevi}}
{{Afbeelding label klein|x=0.55|y=0.5|scale=260|text=Isani}}
{{Afbeelding label klein|x=0.7|y=0.5|scale=260|text=Samgori}}
{{Afbeelding label klein|x=0.47|y=0.42|scale=260|text=Tsjoegoereti}}
{{Afbeelding label klein|x=0.4|y=0.3|scale=260|text=Didoebe}}
{{Afbeelding label klein|x=0.25|y=0.25|scale=260|text=Saboertalo}}
{{Afbeelding label klein|x=0.3|y=0.45|scale=260|text=Vake}}
{{Afbeelding label klein|x=0.253|y=0.55|scale=260|text=Mtatsminda}}
{{Afbeelding label klein|x=0.5|y=0.57|scale=260|text=Krtsanisi}}
{{Afbeelding label eind}}
}}
De hoofdstedelijke regio Tbilisi is administratief onderverdeeld in tien [[rajon|districten]] ({{lang|ka|რაიონი}}, ''{{lang|ka-latn|raioni}}''). In het buitengebied van de stad liggen 22 dorpen ({{lang|ka|სოფელი}}, ''{{lang|ka-latn|sopeli}}'') en vier '[[Nederzetting met stedelijk karakter|nederzettingen met een stedelijk karakter]]' ({{lang|ka|დაბა}}, ''{{lang|ka-latn|daba}}'') die onder Tbilisi vallen en ingedeeld zijn bij een van deze tien districten.<ref name=census2014detail>{{Citeer web |url=http://census.ge/files/pdf/2014-wlis-aRweris-ZiriTadi-Sedegebi.pdf |formaat=pdf |titel=Main Results of the 2014 Census (Publication) |werk=Census.ge, National Statistics Office of Georgia (Geostat) |paginas=p.11-14 |datum=2016-04-28 |bezochtdatum=2023-01-15 |taal=ka |archiefdatum=2020-02-13 |archiefurl=https://web.archive.org/web/20200213232229/http://census.ge/files/pdf/2014-wlis-aRweris-ZiriTadi-Sedegebi.pdf |dodeurl=ja }}</ref> Hieronder bevinden zich het ''daba'' [[Kodzjori]] en het dorp [[Tabachmela]], gelegen op strategische hoogtes aan de zuidkant van de stad.

De tien districten van Tbilisi hebben elk een eigen districtsbestuur met een beperkte jurisdictie. Deze onderverdeling van Tbilisi werd ingesteld onder het Russische bestuur in de jaren 30 van de twintigste eeuw. Toen Georgië in 1991 weer onafhankelijk werd, werd de indeling gewijzigd en herschikt. De meeste districten zijn vernoemd naar de respectievelijke historische buurten van de stad. Volgens de meest recente herziening bestaat Tbilisi uit de volgende districten:
{| class="wikitable"
! District !! Oppervlak<br/>(km²) !! Inwoners<br>(2014) !! !! District !! Oppervlak<br/>(km²) !! Inwoners<br>(2014)
|-
| Didoebe ||  align=right | 8,4 ||  align=right | 70.018 || rowspan=5 | || Nadzaladevi ||  align=right | 42,0 ||  align=right | 154.067
|-
| Gldani ||  align=right | 50,3 ||  align=right | 168.345 || Saboertalo ||  align=right | 75,5  ||  align=right | 130.652 
|-
| Isani ||  align=right | 16,7 ||  align=right | 125.610  || Samgori ||  align=right | 128,4 ||  align=right | 168.974  
|-
| Krtsanisi ("Oud-Tbilisi") ||  align=right | 31,7  ||  align=right |  34.834  || Tsjoegoereti ||  align=right | 14,3 ||  align=right | 65.230  
|-
| Mtatsminda || align=right | 73,0 ||  align=right | 40.482 || Vake ||  align=right | 61,7 ||  align=right | 104.070  
|-
| colspan=15 class="wikitable" style="align:left;text-align:left;background-color:#eaecf0"|Verantwoording data: Tbilisi in Figures 2018,<ref name=tbilisifigures>{{Citeer web |url=https://tbilisi.gov.ge/img/original/2018/6/12/tbilisiinfigures.pdf |titel=Tbilisi in Figures 2018 |formaat=pdf |paginas=12 |werk=Gemeente Tbilisi |datum=|bezochtdatum=2021-11-28 |taal=en}}</ref> Census 2014.<ref name="etn14" />
|-
|}

== Bestuur ==
[[Bestand:Bakhtadze, Kaladze, Zourabichvili.jpg|miniatuur|Burgemeester [[Kacha Kaladze]] (m).]]
Tbilisi wordt bestuurd door de gemeenteraad en kent sinds 2006 een rechtstreeks gekozen burgemeester, die gelijktijdig met de gemeenteraad eens per vier jaar gekozen wordt. De burgemeester van Tbilisi is sinds 2017 voormalig voetbal-ster [[Kacha Kaladze]] van de regerende [[Georgische Droom]] partij.

=== Politiek ===
[[Bestand:Tbilisi Public Service Hall Building IMG 8966 1920.jpg|miniatuur|Het markante ''Public Service Hall'' aan de Mtkvari-rivier, voor alle burgerzaken.]]
De gemeenteraad van Tbilisi ([[Georgisch]]: {{lang|ka|საკრებულო}}, ''{{lang|ka-latn|sakreboelo}}'') is het vertegenwoordigend orgaan dat elke vier jaar middels een gemengd [[kiessysteem|kiesstelsel]] wordt gekozen. Deze bestaat uit 50 leden, waarvan sinds 2021 tien leden worden gekozen door middel van een [[districtenstelsel]] die elk van de tien stadsdistricten representeren en 40 leden worden via [[evenredige vertegenwoordiging]] van partijlijsten gekozen met een kiesdrempel van 2,5%.<ref name=electioncode>{{Citeer web | url=https://matsne.gov.ge/en/document/view/1557168?publication=69 | titel=Election Code of Georgia (art. 155, 156, 162) | datum=2021-06-28 | bezochtdatum=2023-01-15 | werk=Legislative Herald of Georgia | taal=en}}</ref> In 2017 was de verhouding 25 proportioneel om 25 districtszetels.

Bij de gemeentelijke verkiezingen van oktober 2021 werd [[Kacha Kaladze]] van [[Georgische Droom]] met 55,6% van de stemmen herkozen tot burgemeester, na een vereiste tweede ronde tegen oppositieleider [[Nika Melia]] van de [[Verenigde Nationale Beweging]].<ref>{{Citeer web |werk=Civil.ge |url=https://civil.ge/archives/451913 |titel=100% Counted: GD Wins 19 Mayoral Races, Loses Tsalenjikha |taal=en |datum=2021-10-31|bezochtdatum=2021-11-28 |formaat=|}}</ref> Alle tien districtszetels werden gewonnen door kandidaten van Georgische Droom. Deze partij behaalde met 40,3% tevens de meeste proportionele stemmen, gevolgd door de Verenigde Nationale Beweging (28,0%). Op grote afstand volgden de oppositiepartijen [[Voor Georgië]] (8,9%), [[Lelo voor Georgië|Lelo]] (3,6%), [[Girtsji - Meer Vrijheid|Girtsji]] (3,3%) en Voor de Mensen (2,6%). Vijfentwintig andere partijen haalden de kiesdrempel van 2,5% niet.<ref name="cesko21">{{Citeer web | url=https://results.cec.gov.ge/#/en-us/election_45/dashboard | titel=October 2, 2021 Municipal Elections | bezochtdatum=2023-01-15 | werk=CESKO Central Election Commission | taal=en | dodeurl=nee}}</ref><ref name="agenda-gvote21">{{Citeer web | url=https://old.agenda.ge/elections/2021/dist/index.html | titel=Interactive results 2021 municipal elections | bezochtdatum=2023-01-15 | werk=Agenda.ge | taal=en | archiefdatum=2021-10-03 | archiefurl=https://web.archive.org/web/20211003112251/https://agenda.ge/elections/2021/dist/index.html | dodeurl=nee }}</ref>

{| class="wikitable"
! colspan=50 | Samenstelling Sakreboelo (zetels per partij)
|-
! colspan="2" | Partij
! 2014<ref name="gevote14">{{Citeer web | url=https://cesko.ge/res/old/other/28/28809.pdf | formaat=pdf | titel=Protocol gekozen raadsleden en burgemeesters 2014 | bezochtdatum=2022-08-31 | werk=CESKO Centrale verkiezingscommissie | taal=ka | archiefurl=https://web.archive.org/web/20170927083014/http://cesko.ge/res/old/other/28/28809.pdf | archiefdatum=2017-09-27 | dodeurl=unfit }}</ref>
! 2017<ref name="gevote17">{{Citeer web | url=https://cesko.ge/res/docs/danOK47.pdf | formaat=pdf | paginas=p.1-3 | titel=Protocol gekozen raadsleden en burgemeesters 2017 | bezochtdatum=2023-01-15 | werk=CESKO Centrale verkiezingscommissie | taal=ka | archiefurl=https://ia801501.us.archive.org/26/items/local-elections-georgia-final-result-protocols/2017%20-%20Local%20elections%20Georgia%20-%20final%20result%20protocol.pdf | archiefdatum=2022-04-05 |dodeurl=nee}}</ref>
! 2021<ref name="gevote21">{{Citeer web | url=https://cesko.ge/static/res/docs/2021sakrebuloswevraddameradarcheulipirebi.pdf | formaat=pdf | paginas=p.1-3 | titel=Protocol gekozen raadsleden en burgemeesters 2021 | bezochtdatum=2023-01-15 | werk=CESKO Centrale verkiezingscommissie | taal=ka | archiefurl=https://ia801501.us.archive.org/26/items/local-elections-georgia-final-result-protocols/2021%20-%20Local%20elections%20Georgia%20-%20final%20result%20protocol.pdf |archiefdatum=2022-04-05 |dodeurl=nee}}</ref>
|-
| style="background-color: #2044bc" | &nbsp;
| [[Georgische Droom]] (GD)
| style="text-align: right" | '''37'''
| style="text-align: right" | '''40'''
| style="text-align: right" | '''29'''
|-
| style="background-color: #e4012e" | &nbsp;
| [[Verenigde Nationale Beweging]] 
| style="text-align: right" | '''7'''
| style="text-align: right" | '''5'''
| style="text-align: right" | '''13'''   
|-
| style="background-color: #702f92" | &nbsp;
| [[Voor Georgië]]
| 
| 
| style="text-align: right" | '''4'''
|- 	
| style="background-color: #fad406" | &nbsp;
| [[Lelo voor Georgië]]
| 
|
| style="text-align: right" | '''2'''
|-
| style="background-color: #359239" | &nbsp;
| [[Girtsji - Meer Vrijheid|Girtsji]]
| 
| 
| style="text-align: right" | '''1'''
|-
| style="background-color: #FF8000" | &nbsp;
| Voor de Mensen
| 
| 
| style="text-align: right" | '''1'''
|-
| style="background-color: #003876" | &nbsp;
| [[Beweging voor vrijheid - Europees Georgië|Europees Georgië]]
|
| style="text-align: right" | '''3'''
| 
|-
| style="background-color: #e7b031" | &nbsp;
| [[Alliantie van Patriotten van Georgië|Alliantie van Patriotten]]
| style="text-align: right" | '''2'''
| style="text-align: right" | '''2'''
|
|-
| style="background-color: #e7b031" | &nbsp;
| [[Nino Boerdzjanadze|Boerdzjanadze - Verenigde Oppositie]]
| style="text-align: right" | '''3'''
| 
|
|-
| style="background-color: grey | &nbsp;
| [[Onafhankelijken|Onafhankelijk]] Raadslid 
| style="text-align: right" | '''1'''
|
|
|-
! colspan=2 | Totaal 
! style="text-align: right" | 50
! style="text-align: right" | 50 
! style="text-align: right" | 50
|-
|}

===Burgemeesters van Tbilisi===
{| class="wikitable"
! Burgemeester !! Termijn !! !! Burgemeester !! Termijn
|-
| Otar Litanisjvili || 1992-1993 || rowspan=5 | || Zurab Ttsjiaberasjvili || 2004-2005
|-
| Konstantine Gabasjvili || 1993 || Giorgi Oegoelava || 2005-2013
|-
| Nikoloz Lekisjvili || 1993-1995 || Sevdia Oegrechelidze || 2013-2014 
|-
| Badri Sjosjitaisjvili || 1995-1998 || Davit Narmania || 2014-2017
|-
| Ivane Zodelava || 1998-2004 || [[Kacha Kaladze]] || vanaf 2017
|-
|}

== Economie == 
[[Bestand:تفلیس Tbilisi თბილისი 01.jpg|miniatuur|Ortatsjala waterkrachtcentrale]]
Tbilisi is het economisch centrum van het land en draagt voor ruim 50% bij aan het [[bruto binnenlands product]] van Georgië,<ref name=nationalaccounts2020>{{Citeer web | url=https://www.geostat.ge/media/42938/erovnuli-angarisebi_krebuli_2020.pdf | formaat=pdf | titel=National Accounts Georgia 2020 |werk=National Statistical Service of Georgia - Geostat | pagina's=Tabel 4.1, Pag.87 |datum=2022-01-31 |bezochtdatum=2023-01-15 | taal=en }}</ref> oftewel 21,8 miljard Georgische lari (€7,6 miljard) in 2021. De dienstensector, inclusief overheidsdiensten, domineert de economie van de stad en bestaat vooral uit groot- en detailhandel, wat de rol van Tbilisi als doorvoer- en logistiek knooppunt voor het land en de [[Zuidelijke Kaukasus]] weerspiegelt. In 2021 was 23,8% van de arbeidzame bevolking in Tbilisi werkloos, wat iets hoger dan het landelijke gemiddelde is. (20,6%).<ref name=geostatlabour>{{Citeer web |url=https://www.geostat.ge/en/modules/categories/683/Employment-Unemployment |titel=Employment and Unemployment |werk=National Statistical Service of Georgia - Geostat |bezochtdatum=2023-01-15 | taal=en }}</ref>

In december 2015 opende in het Gldani district een 17 hectare grote [[Speciale economische zone|Industriële Vrije Zones]], de ''Tbilisi Free Zone''.<ref>{{Citeer web | url=https://agenda.ge/en/article/2016/25 | titel=Georgia invites investors to base their business at Tbilisi Free Zone | werk=Agenda.ge | datum=2016-03-23 | bezochtdatum=2023-01-15 | taal=en }}</ref> Er vestigden zich voornamelijk internationale bedrijven actief in het ''minen'' van [[cryptogeld]] en [[blockchain]] technologie.<ref>{{citeer web |url=https://eurasianet.org/have-georgias-crypto-glory-days-passed |titel=Have Georgia’s crypto glory days passed? |werk=Eurasianet |datum=2021-11-26 |bezochtdatum=2023-01-15 |taal=en}}</ref> Dit leidde ertoe dat Georgië in 2019 de tweede grootste bitcoin producent ter wereld, met een scala aan lokale ondernemers.<ref>{{citeer web |url=https://eurasianet.org/georgias-small-bitcoin-miners-try-to-make-it-big |titel=Georgia’s small bitcoin miners try to make it big |werk=Eurasianet |datum=2019-01-02 |bezochtdatum=2023-01-15 |taal=en}}</ref>

Een groot complex van meerdere thermische elektriciteitscentrales bij de stad [[Gardabani]], ongeveer 30 kilometer ten zuidoosten van Tbilisi, voorziet de stad in het grootste deel van zijn energie. Aan de zuidkant van de oude stad staat sinds 1954 in de Mtkvari rvier de markante Ortatsjala waterkrachtcentrale met een nominale capaciteit van 18MW en een jaarlijkse productie van 80 miljoen kW/h.<ref name=gse>{{Citeer web | url=https://gse.com.ge/sw/static/file/TYNDP_GE-2021-2031_ENG_NEW.pdf | titel=Ten-Year Network Development Plan of Georgia 2021-2031 |werk=Georgian State Electrosystem | pagina's=22 |datum=2021 |bezochtdatum=2022-08-30 | taal=en }}</ref><ref name="hpp">{{Citeer web |url=http://www.energyonline.ge/index.php?option=com_content&view=article&id=118:ortachala-hpp-&catid=56:networks-and-systems&Itemid=114&lang=en |titel=Ortachala HPP |werk=Energy Online |datum=|bezochtdatum=2023-01-15 |taal=en}}</ref>

== Bezienswaardigheden ==
[[Bestand:Meidan Square at night.jpg|miniatuur|Tbilisi in de avond: Narikala-fort en het oude centrum gezien vanaf het [[Gorgasaliplein]].]]
* [[Sioni-kathedraal]], oorspronkelijk gebouwd in 6e-7e eeuw, maar meerdere keren verwoest en herbouwd. Huidige ontwerp stamt uit de 12e eeuw.
* [[Samebakathedraal]], de grootste orthodoxe kathedraal van Georgie gebouwd in de periode 1995-2004.
* [[Narikala]]-fort uit de [[4e eeuw]] dat koning [[Varaz-Bakoer I]] zou hebben laten bouwen. Het fort staat bovenop een klif en kijkt uit over het oude stadscentrum. Het is in de geschiedenis meermaals vernietigd en opnieuw opgebouwd. In de 19e eeuw raakte het in onbruik en een aardbeving ruïneerde wat er nog over was. Het monumentale standbeeld [[Kartlis Deda]] staat naast het fort.
* Enkele monumentale botanische tuinen.
* Oude stadscentrum (''Kala'') met opgeknapte buurtjes zoals bij het [[Goediasjviliplein]].
* Mtatsminda-park, panorama over de stad en bereikbaar met een [[Kabelspoorweg|kabeltram]].
* [[Roestavelilaan]], de statige hoofdlaan aan de noordkant van het oude centrum, die loopt vanaf het [[Vrijheidsplein (Tbilisi)|Vrijheidsplein]] naar het [[Plein van de Eerste Republiek]]. Aan deze laan staan verschillende monumentale gebouwen, musea en politieke-, culturele- en onderwijsinstellingen, waaronder het [[parlement van Georgië]].

== Onderwijs ==
[[Bestand:Tbilisi State University gate.jpg|miniatuur|Hoofdgebouw van de [[Staatsuniversiteit van Tbilisi]] van de Georgische architect [[Simon Kldiasjvili]]]]
De stad heeft een aantal universiteiten, waaronder de [[Staatsuniversiteit van Tbilisi]], Georgische Technische Universiteit, Medische Staatsuniversiteit van Tbilisi en hogescholen die studenten uit het hele land aantrekken. De Staatsuniversiteit van Tbilisi, voluit ''Ivane Javachisjvili Staatsuniversiteit van Tbilisi'' werd opgericht in 1918 en is de grootste universiteit van het land met ruim 20.000 studenten. Het is tevens de oudste universiteit in de hele [[Kaukasus (gebied)|Kaukasus]].<ref>{{citeer web |url=https://tsu.ge/en/page/About-University |titel=About Tbilisi State University |werk=Ivane Javakhishvili Tbilisi State University |bezochtdatum=2023-01-15 |taal=en}}</ref> 

De Medische Staatsuniversiteit van Tbilisi, is de grootste medische universiteit in de Kaukasus en werd oorspronkelijk in 1918 opgericht binnen de Staatsuniversiteit van Tbilisi. De belangrijkste en grootste technische universiteit van Georgië is de Georgische Technische Universiteit die in 1922 werd opgericht als [[Technische universiteit|polytechnische faculteit]] van de Staatsuniversiteit van Tbilisi. Verder zijn er in Tbilisi een aantal particuliere instellingen voor hoger onderwijs in Georgië, waaronder de Universiteit van Georgië, de Universiteit van de Kaukasus en de Vrije Universiteit van Tbilisi. In de 19e eeuw was de [[Nersisiaanse School]] een Armeens instituut voor hoger onderwijs, opgericht voor de grote Armeense bevolkingsgroep in de stad.

== Architectuur ==
[[Bestand:2023-12-16 Traditional house in Tbilisi at Gudiashvili Square.jpg|miniatuur|Traditioneel Georgisch huis met verandabalkon aan het [[Goediasjviliplein]] in het oude centrum.]]
De architectuur in Tbilisi is een mengeling van lokale Georgische, [[Byzantijnse architectuur|Byzantijnse]], [[Neoclassicistische architectuur|neoklassieke]], [[jugendstil]], [[beaux-arts]] en moderne stijlen uit het [[Midden-Oosten]] en de [[Sovjet-Unie]], waaronder [[brutalisme]].<ref>{{citeer web |url=https://worldwithoutcompass.com/2022/10/08/architecture-gallery-tbilisi/ |titel=Architecture gallery – Tbilisi|werk=World Without Compasses | datum=2022-10-08|bezochtdatum=2023-01-16 |taal=en}}</ref> Door de [[Russisch-Perzische Oorlog (1796)|Perzische]] verwoesting van de stad in 1795 is veel van de middeleeuwse stad verloren gegaan.<ref name="tbilisiarch">{{citeer journal | url=https://delibra.bg.polsl.pl/dlibra/publication/31353/edition/27755| titel=Architecture Of Tbilisi – On The Borderline Of Two Worlds. Part II | auteur=Palus, Kinga A | medeauteurs=Zabawa-krzypkowska, Joanna| journal=Architecture Civil Engineering Environment | uitgever=The Silesian University of Technology|volume=7 | issue=4 |paginas=p.21-26 | datum=oktober 2014 | bezochtdatum=2023-01-16 | taal=en}}</ref> Hierdoor zijn de meeste historische gebouwen afkomstig uit de [[Keizerrijk Rusland|Russische keizerlijke]] periode (1801–1917). De oudste delen van de stad, onder het Narikala-fort, de buurt Abanotoebani en Avlabari aan de overzijde van de [[Koera (rivier in Transkaukasië)|Mtkvari]] werden grotendeels herbouwd op hun middeleeuwse stratenplan, waarbij sommige oude huizen geheel werden herbouwd. Mede hierdoor heeft het oude centrum zijn eeuwenoude karakter kunnen behouden. Het oude centrum van Tbilisi staat bekend om de houten balkons en veranda's, een traditioneel bouwelement in Georgië. De unieke architecturale creativiteit en diversiteit van het oude centrum wordt door [[UNESCO]] erkend.<ref>{{citeer web |url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/5233/ |titel=Unesco Tentative List - Tbilisi Historic District | werk=UNESCO |bezochtdatum=2023-01-16 |taal=en}}</ref>

=== In Russisch Rijk ===
De snelle uitbreiding van de stad halverwege de 19e eeuw onder Russisch gezag betekende een breuk met Georgische architectuurtradities. Nieuwere wijken rond het oude centrum, zoals Sololaki, de omgeving rond de [[Roestavelilaan]] en de wijk Agmasjenebeli op de linkeroever van de Mtkvari, kregen een Europees stratenpatroon met gebouwen die geïnspireerd werden op de [[neoclassicistische architectuur]], op dat moment populair in Russische steden.<ref name="tbilisiarch" /> Rond 1900 werd de [[Jugendstil|art-nouveau]]-stijl, populair in Europa, geïntroduceerd in Georgië en werd vermengd met lokale elementen waardoor deze bouwstijl in Tbilisi een eigen gezicht kreeg. De art-nouveau gebouwen werden onder het Sovjetregime echter niet gewaardeerd vanwege hun [[burgerij|bourgeoisie]].<ref>{{citeer web |url=http://artnouveau.eu/en/city.php?id=56 |titel=Art Nouveau European Route – Tbilisi|werk=Art Nouveau European Route |bezochtdatum=2023-01-16 |taal=en}}</ref> De Georgische architect [[Simon Kldiasjvili]] was leidend in het ontwerp van art-nouveau en [[eclecticisme|eclectische]] gebouwen in de stad, waaronder het academiegebouw dat later de [[Staatsuniversiteit van Tbilisi]] zou huisvesten. 

=== Sovjet-periode ===
[[Bestand:Stalinist architecture building, Baratashivili street, Tbilisi, Georgia.JPG|miniatuur|Een [[Socialistisch classicisme|stalinistisch]] woongebouw in het centrum van Tbilisi.]]
In de eerste decennia van het Sovjet-regime kwamen net als in andere delen van de Sovjet-Unie gebouwen onder [[Socialistisch classicisme|stalinistische architectuur]]. Bezijden een aantal residentiële gebouwen verspreid in de stad is het IMEL-gebouw (Instituut Marx, Engels, Lenin) aan de Roestavelilaan een van de meest sprekende voorbeelden hiervan.<ref>{{Citeer web | url=https://www.tbilisiarchitecture.net/imeli-building/ | titel=IMEL Building| werk=Tbilisi Architecture Network | bezochtdatum=2022-11-25 | taal=en}}</ref> Het [[Parlement van Georgië]] zetelde hier enkele jaren in (1992-1995), maar sinds 2016 is het in gebruik als entree en lobby van een zessterrenhotel.<ref>{{Citeer web | url=https://agenda.ge/en/news/2016/1850 | titel=Biltmore Hotel Tbilisi:
Georgia’s most luxurious hotel opens with impressive display | werk=Agenda.ge | datum=2016-08-01 | bezochtdatum=2023-01-16 | taal=en }}</ref> Rond de Roestavelilaan concentreerde zich het politieke en culturele leven, waar een diversiteit aan bouwstijlen te zien is.

[[Bestand:Varketili district Tbilisi - Brezhnevka.jpg|miniatuur|Brezjnevka woningbouw.]]
Met de [[destalinisatie]] onder [[Nikita Chroesjtsjov]] en de noodzaak tot snelle en goedkope woningbouw werden ook in Tbilisi in de jaren 1960 vele [[chroesjtsjovka|chroesjtsjovka']]s gebouwd. Deze waren tot vijf verdiepingen hoog om zo de kosten voor liften te besparen. Ondanks plannen de gebouwen te slopen, de oorspronkelijke levensduur van 25 jaar is ver overschreden, zijn de 700 chroesjtsjovka's te vinden in onder meer de districten Isani, Samgori en Varketili aan de oostkant van de stad.<ref>{{Citeer web | url=http://www.messenger.com.ge/issues/4153_june_1_2018/4153_econ_one.html | titel=Tbilisi City Hall Starts Replacement of ‘Khrushchyovka’ Blocks of Flats |werk=The Messenger Online | datum=2018-06-01 | bezochtdatum=2023-01-16 | taal=en }}</ref><ref>{{Citeer web | url=https://agenda.ge/en/news/2018/1174 | titel=Tbilisi City Hall launches replacement of ‘Khrushchovka’ block of flats | werk=Agenda.ge | datum=2018-05-31 | bezochtdatum=2023-01-16 | taal=en }}</ref> Onder Sovjet-leider [[Leonid Brezjnev]] deed het [[brutalisme]] zijn intrede in de Sovjet-architectuur, waarvan in Tbilisi nog veel terug te zien is. Ook Georgische architecten waren hierin toonaangevend. Een van de meest iconische brutalistische gebouwen in de stad is het voormalige ministerie van hoofdwegen, waarin tegenwoordig de Bank of Georgia gevestigd is.<ref>{{Citeer web | url=https://www.rferl.org/a/brutalist-architecture-georgia-tbilisi/31272804.html | titel=Tbilisi's Brutalist Reality | werk=Radio Free Europe RFE/RL | datum=2021-05-25 | bezochtdatum=2023-01-16 | taal=en }}</ref> 

Daarnaast kwamen in de woonwijken Gldani, Samgori, Isani, Varketili, Digomi en Saboertalo vele [[brezjnevka]], de beruchte brutalistische betonflats tot 17 verdiepingen hoog.<ref>{{Citeer web | url=https://georgiatoday.ge/contemporary-versus-traditional-urban-architecture-in-tbilisi/ | titel=Contemporary versus Traditional Urban Architecture in Tbilisi | werk=Georgia Today | datum=2022-03-01 | bezochtdatum=2023-01-16 | taal=en }}</ref> De centrale Sovjet-autoriteiten lieten weinig ruimte voor lokale architecturale afwijkingen, ten behoeve van lage productiekosten van de geprefabriceerde betonelementen. Toch kregen de flats in de grote uitbreidingswijk Gldani een aantal eigen kenmerken, waaronder balkons.<ref>{{citeer hoofdstuk |url=http://iduspad.idu.edu.tr/wp-content/uploads/2021/01/PROCEEDINGS-BOOK.pdf | formaat=pdf |auteur=Aydin, Serdar |medeauteurs=Şık, Büşra |datum=2020 |hoofdstuk=An Optimisation Study of Spatial Ad-Hoc Encounters with Quad-Tree Algorithms in the Context of Gldani Microrayons |titel=IDU SPAD’20 International Spatial Planning and Design Symposium - Proceedings Book |uitgever=Izmir Democracy University |plaats=[[Izmir]] |paginas=Pag.210 |isbn=978-605-74811-2-2}}</ref> Deze stijl domineerde de woningbouw tot enkele jaren na het [[uiteenvallen van de Sovjet-Unie]].

=== Onafhankelijk Georgië ===
Sindsdien is de bouw in de stad ongereguleerd geraakt wat leidde tot willekeurig neergezette gebouwen, excentrieke modernistische projecten van onder meer president [[Micheil Saakasjvili]] en oligarch [[Bidzina Ivanisjvili]], en de kamikaze uitbouw van appartementen.<ref>{{Citeer web | url=https://www.theguardian.com/cities/2018/nov/15/vanity-projects-and-kamikaze-loggias-tbilisi-architectural-disaster | titel=Vanity projects and kamikaze loggias: Tbilisi’s architectural disaster | werk=The Guardian| datum=2018-11-15 | bezochtdatum=2023-01-16 | taal=en }}</ref> Pogingen na de [[Rozenrevolutie]] van 2003 om de bouw meer te reguleren in de stad zijn feitelijk weinig succesvol gebleken. Het opknappen en renoveren van delen van het oude stadscentrum is niet zonder controverse gegaan.

== Cultuur ==
De eeuwen van verschillende overheersers, een eigen sterk ontwikkelde Georgische culturele identiteit en de smeltkroes van nationaliteiten en religies heeft Tbilisi een divers cultureel erfgoed bezorgd. Het is een multicultureel stad met orthodoxe, katholieke en Armeense kerken, moskeeën en synagogen. Tbilisi is eeuwenlang het centrum van het Georgische culturele leven en er zijn diverse theaters en concertzalen. Deze zijn onder andere het Staatsconservatorium van Tbilisi, het Opera- en Ballettheater van Tbilisi, het Academisch Staatstheater Sjota Roestaveli, het [[Kote Mardzjanisjvili-theater|Academisch Staatstheater Mardzjanisjvili]], het Marionettentheater Rezo Gabriadze en het Koninklijk Districtstheater. Daarnaast zijn er verschillende concertzalen, waaronder de Staatsconcertzaal van Tbilisi.

== Recreatie ==
Recreatievoorzieningen zijn er rond het Tbilisi-reservoir en bij het Lisi-meer, en er zijn diverse stadsparken zoals Vake Park en Vera Park. Op het terrein van het voormalige Hippodroom tussen de stadswijken Vake en Saboertalo is in 2021 begonnen met de aanleg van Centraal Park, naar een ontwerp van het Nederlandse LAP.<ref>{{citeer web |url=https://georgianjournal.ge/society/36848-tbilisi-central-park-details-and-render-photos.html |titel=Tbilisi Central Park: Details and Render Photos |werk=Georgian Journal | datum=2021-02-12 |bezochtdatum=2023-01-15 |taal=en}}</ref> In 2017 is een nieuw dierenpark geopend bij het Tbilisi-reservoir nadat de oude Tbilisi Zoo, gelegen langs de Vera-rivier bij het [[Heldenplein (Tbilisi)|Heldenplein]], in 2015 zwaar beschadigd raakte door [[Overstroming in Tbilisi 2015|hevige overstromingen]].<ref>{{Citeer web | url=https://agenda.ge/en/news/2017/973 | titel=New Tbilisi Zoo embraces its first wolves and bears | werk=Agenda.ge| datum=2017-05-18 | bezochtdatum=2023-01-15 | taal=en }}</ref> In het oude centrum, onder het Narikala Fort, zijn thermische baden.

== Vervoer ==
[[Bestand:Cable car.jpg|miniatuur|Kabelbanen zijn onlosmakelijk met de stad verbonden, en hebben een lokale publieke functie.]]
Tbilisi beschikt sinds 1966 over een [[metro van Tbilisi|metrosysteem]] dat sinds 1979 uit twee lijnen bestaat. Verder zijn er tientallen buslijnen en enkele kabelbanen voor publiek gebruik. Oude Sovjet kabelbanen in de stad worden weer gerenoveerd en opnieuw in gebruik genomen, zoals in het westen van de stad tussen de universiteit en studentenflats.<ref>{{citeer web |url=https://georgiatoday.ge/ropeway-connecting-university-bagebi-to-be-launched-in-tbilisi/ |titel=Ropeway Connecting University-Bagebi to be Launched in Tbilisi |werk=Georgia Today | datum=2021-04-19 |bezochtdatum=2023-01-15 |taal=en}}</ref> Alle vormen van het stads-OV kennen een uniforme elektronische OV-kaart.

=== Weg ===
Tbilisi is als betrekkelijk centraal gelegen hoofdstad zeer goed met de rest van het land verbonden en is een nationaal en internationaal verkeersknooppunt waar wegen met alle buurlanden samenkomen. De stad is het beginpunt van een vijftal [[Wegen in Georgië|nationale hoofdwegen]] in alle richtingen en meerdere [[E-routenetwerk|E-routes]] doen Tbilisi aan. De ''Oost-West snelweg'', de [[S1 (Georgië)|S1]] ([[Europese weg 60|E60]]) naar het westen is de belangrijkste autoweg van het land naar de steden [[Koetaisi]], [[Zoegdidi (stad)|Zoegdidi]] en de [[Zwarte Zee]]-havens [[Poti (stad)|Poti]] en [[Batoemi]]. Dit is tevens de belangrijkste route naar [[Turkije]]. In noordelijke richting gaat de historische [[Georgische Militaire Weg]] ([[S3 (Georgië)|S3]]/[[Europese weg 117|E117]]) naar wintersportplaats [[Goedaoeri]], de toeristische trekpleister [[Stepantsminda]] en de Georgisch-Russische grens in de [[Darjalkloof]]. In oostelijke richting gaat de ''Kacheti snelweg'', de [[S5 (Georgië)|S5]], naar de wijnregio [[Kacheti]] en [[Azerbeidzjan]], terwijl in zuidoostelijke richting de [[S4 (Georgië)|S4]] ([[Europese weg 60|E60]]) naar industriestad [[Roestavi]] gaat en de populairste route is naar [[Bakoe]] in Azerbeidjzan. Ten slotte gaat de [[S6 (Georgië)|S6]] via [[Marneoeli (stad)|Marneoeli]] en de grensplaats naar [[Armenië]].

=== Spoorwegen ===
In [[1872]] werd de eerste spoorlijn in [[Zuidelijke Kaukasus|Transkaukasië]] geopend, de Tbilisi- [[Poti (stad)|Poti]] spoorlijn. Tbilisi was destijds onder Russische heerschappij het centrum van Transkaukasië, en spoorlijnen werden in de 19e eeuw gebouwd naar [[Bakoe]] en [[Jerevan]] en later naar [[Kacheti]] waarmee het ook een belangrijk spoorwegknooppunt werd.

Vanaf het Tbilisi Centraal station vertrekken treinen naar [[Bordzjomi (stad)|Bordzjomi]], [[Koetaisi]], [[Zoegdidi (stad)|Zoegdidi]], [[Poti (stad)|Poti]] en [[Batoemi]].<ref>{{Citeer web | url=https://www.railway.ge/en/traffic-general-schedule/ | titel=Passenger Operations | bezochtdatum=2022-08-31 | werk=Georgian Railways | taal=en}}</ref> Er vertrekken ook internationale nachttreinen naar [[Jerevan]] in [[Armenië]].

=== Luchthaven ===
De [[Luchthaven Tbilisi|Sjota Roestaveli luchthaven]] van Tbilisi ligt ongeveer 15 kilometer ten oosten van het stadscentrum en is bereikbaar via de ''[[S5 (Georgië)|Kacheti Highway]]''. In 2007 werd er ook een treinstation geopend, maar er zijn slechts enkele ritten per dag. Vanaf Tbilisi zijn er vliegverbindingen naar diverse [[Europese Unie|EU]] bestemmingen en in toenemende mate naar het [[Midden-Oosten]].

Vanaf het [[Vliegveld Natachtari]], dat ten noorden van Tbilisi ligt in de buurt van [[Mtscheta (stad)|Mtscheta]], vertrekken binnenlandse vluchten naar [[Luchthaven Mestia|Mestia]] ([[Svanetië (gebied)|Svanetië)]] en [[Luchthaven Ambrolaoeri|Ambrolaoeri]] ([[Ratsja (regio)|Ratsja]]

== Stedenbanden ==
<!-- Bij toevoegingen gaarne een referentie plaatsen - website Tbilisi heeft geen centrale lijst meer -->
Tbilisi heeft [[Partnerstad|zusterrelaties]] met 22 buitenlandse steden (2022),<ref name=tbsbuch>{{citeer web| url=https://tbilisi.gov.ge/news/13023 |titel=ბუქარესტი თბილისის დაძმობილებული ქალაქი გახდა (Boekarest werd een zusterstad van Tbilisi) | werk=Gemeente website Tbilisi | datum=2022-05-30|bezochtdatum=2022-09-20 | taal=ka }}</ref><ref name=zustersteden19>{{citeer web| url=https://www.allnews.ge/saintereso/159359-tbiliss-19-megobari-kalaki-hqavs/ |titel=თბილისს 19 მეგობარი ქალაქი ჰყავს (Tbilisi heeft 19 vriendschappelijke steden) | werk=Allnews.ge| datum=2018-03-12|bezochtdatum=2022-09-20 | taal=ka }}</ref> en daarnaast partnerrelaties:
{{Kolommen lijst| breedte=19| aantal=| inhoud=
* {{TR-VLAG}} [[Ankara]], [[Turkije]] (partnerstad sinds 1996)
* {{KZ-VLAG}} [[Astana (stad)|Astana]], [[Kazachstan]] (sinds 2005)
* {{US-VLAG}} [[Atlanta]], [[Verenigde Staten]] (sinds 1987)
* {{RO-VLAG}} [[Boekarest]], [[Roemenië]] (sinds 2022)<ref name=tbsbuch/>
* {{AZ-VLAG}} [[Bakoe]], [[Azerbeidzjan]] (sinds 2021)<ref>{{citeer web| url=https://tbilisi.gov.ge/news/11776 |titel=თბილისს 21-ე დაძმობილებული ქალაქი ჰყავს (Tbilisi heeft de 21e zusterstad) | werk=Gemeente website Tbilisi | datum=2021-07-13|bezochtdatum=2022-09-20 | taal=ka }}</ref>
* {{ES-VLAG}} [[Bilbao]], [[Spanje]] (sinds 1989)
* {{GB-VLAG}} [[Bristol (Verenigd Koninkrijk)|Bristol]], [[Verenigd Koninkrijk]] (sinds 1988)
* {{EG-VLAG}} [[Caïro (stad)|Caïro]], [[Egypte (land)|Egypte]] (sinds 2012)
* {{MD-VLAG}} [[Chisinau]], [[Moldavië (land)|Moldavië]] (sinds 2011)
* {{QA-VLAG}} [[Doha]], [[Qatar]] (sinds 2012)
* {{AT-VLAG}} [[Innsbruck]], [[Oostenrijk]] (sinds 1982)
* {{TR-VLAG}} [[Istanbul]], Turkije (sinds 2016)
* {{AM-VLAG}} [[Jerevan]], [[Armenië]] (sinds 2009)
* {{UA-VLAG}} [[Kiev]], [[Oekraïne]] (sinds 1999)
* {{PL-VLAG}} [[Krakau]], [[Polen]] (partnerstad)<ref>{{citeer web| url=https://www.bip.krakow.pl/?sub_dok_id=887 |titel=International cooperation with foreign cities | werk=Gemeente website Krakau|bezochtdatum=2022-09-20 | taal=pl }}</ref>
* {{SI-VLAG}} [[Ljubljana]], [[Slovenië]] (sinds 1977)
* {{PL-VLAG}} [[Lublin]], Polen (partnerstad sinds 2014)<ref>{{citeer web| url=https://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/tbilisi,9132,w.html |titel=International cooperation with foreign cities | werk=Gemeente website Lublin|bezochtdatum=2022-09-20 | taal=pl }}</ref>
* {{BY-VLAG}} [[Minsk]], [[Wit-Rusland]] (sinds 2015)
* {{FR-VLAG}} [[Nantes]], [[Frankrijk]] (sinds 1979)
* {{IT-VLAG}} [[Palermo (stad)|Palermo]], [[Italië]] (sinds 1987)
* {{DE-VLAG}} [[Saarbrücken]], [[Duitsland]] (sinds 1975)
* {{BG-VLAG}} [[Sofia (stad)|Sofia]], [[Bulgarije]] (sinds 2016)
* {{IR-VLAG}} [[Teheran]], [[Iran]] (sinds 2015)
* {{LT-VLAG}} [[Vilnius]], [[Litouwen]] (sinds 2009)
}}

== Sport ==
Voetbalclub [[FC Dinamo Tbilisi]] is de recordkampioen van Georgië. Voor de Georgische onafhankelijkheid won de club in 1964 en 1978 de landstitel van de Sovjet-Unie en in 1981 de [[Europacup II (voetbal)|Europacup II]]. FC Dinamo Tbilisi speelt haar wedstrijden in het [[Boris Pajtsjadzestadion]]. In dit grootste stadion van Georgië, won [[FC Barcelona]] in 2015 de [[UEFA Super Cup 2015|UEFA Super Cup]].
Andere belangrijke voetbalclubs uit Tbilisi zijn [[Lokomotivi Tbilisi]], dat speelt in het [[Micheil Meschistadion]], en [[FC Saboertalo]].

== Geboren in Tbilisi ==
[[Bestand:Սերգեյ Փարաջանով.jpg|miniatuur|De bekende Georgisch-Armeense filmregisseur en kunstenaar [[Sergej Paradzjanov]] (1924-1990)]]
Als eeuwenlange hoofdstad kent Tbilisi veel prominente Georgiërs die hier geboren zijn. Deze lijst is een selectie vanaf de [[19e eeuw]].
<!-- RANGSCHIKKING NAAR GEBOORTEJAAR; SVP ALLEEN GEBOORTEJAAR VERMELDEN; DETAILS STAAN OP BETREFFENDE PAGINA -->

{{Kolommen lijst | breedte=19 | aantal=4| | inhoud=* [[Sergej Witte]] (1849-1915), Russisch staatsman
* [[Petre Melikisjvili]] (1850-1927), scheikundige
* [[Aleksej Broesilov]] (1853-1926), generaal
* [[Gigo Gabasjvili]] (1862-1936), kunstschilder, graficus en kunstdocent
* [[Ludomila Scheiwiler-von Schreyder]] (1888-1980), Zwitserse feministe en suffragette
* [[Rouben Mamoulian]] (1897-1987), Amerikaans filmregisseur van Armeense afkomst
* [[Akim Tamiroff]] (1899-1972), Amerikaans-Armeens acteur
* [[Maro Makasjvili]] (1901-1921), nationaal heldin
* [[Aram Chatsjatoerjan]] (1903-1978), componist en cellist
* [[Viktor Hambartsoemian]], (1908-1996), astrofysicus
* [[Vachtang Sjaboekiani]] (1910-1992), balletdanser
* [[Sergej Paradzjanov]] (1924-1990), filmregisseur en kunstenaar
* [[Otar Taktakisjvili]] (1924-1989), componist
* [[Tigran Petrosjan]] (1929-1984), voormalig wereldkampioen schaken
* [[Zaoer Kaloevi]] (1931-1997), Sovjet voetballer
* [[Otar Iosseliani]] (1934-2023), Georgisch-Frans filmregisseur
* [[Gia Kantsjeli]] (1935-2019), componist
* [[Tengiz Kitovani]] (1938-2023), politicus en militair
* [[Zviad Gamsachoerdia]] (1939-1993), dissident, schrijver en 1e president van Georgië (1991)
* [[Tedo Dzjaparidze]] (1946) politicus en diplomaat
* [[Boris Kokorev]] (1959-2018), schutter
* [[Merab Zjordania]] (1960), zakenman, ex-eigenaar van voetbalclub [[SBV Vitesse]]
* [[Zoerab Zjvania]] (1963-2005), politicus en premier
* [[Micheil Saakasjvili]] (1967), 3e president van Georgië (2004-2013)
* [[Giorgi Margvelasjvili]] (1969), 4e president van Georgië (2013-2018)
* [[Artsjil Arveladze]] (1973), voetballer
* [[Sjota Arveladze]] (1973), voetballer
* [[Giorgi Kinkladze]] (1973), voetballer
* [[Khatuna Lorig]] (1974), Amerikaans-Georgisch handboogschutster
* [[Nika Gilaoeri]] (1975), politicus en premier van Georgië
* [[Georgi Demetradze]] (1976), voetballer
* [[Levan Kobiasjvili]] (1977), voetballer
* [[Tamta Godoeadze]] (1981), zangeres
* [[Zoerab Chizanisjvili]] (1981), voetballer
* [[Nino Gvetadze]] (1981), pianiste
* [[Tako Gatsjetsjiladze]] (1983), zangeres
* [[Sopho Gelovani]] (1983), zangeres
* [[Hanna Melnytsjenko]] (1983), atlete
* [[Nino Haratischwili]] (1983), theateregisseuse, toneel- en romanschrijfster
* [[Sopho Nizjaradze]] (1986), zangeres
* [[Goeram Kasjia]] (1987), voetballer
* [[Giorgi Aboerdzjania]] (1995), voetballer
}}

== Externe links ==
* {{en}} [https://tbilisi.gov.ge/?lang=en Website stadhuis Tbilisi]
* [https://web.archive.org/web/20110515185850/http://ceroi.net/reports/tbilisi/background/about.htm Historie, geografie en klimaat van Tbilisi]

== Referenties ==
{{Appendix|1=Literatuur|2=
{{References|group=lit}}
----
;Bronnen en voetnoten
{{References}}
}}

{{Navigatie bestuurlijke indeling Georgië}}
{{Navigatie hoofdsteden Azië}}
{{Navigatie hoofdsteden Europa}}
{{Commonscat}}
{{Coor title dms|41|43|0|N|44|47|0|E|region:GE_type:adm1st}}

[[Categorie:Hoofdstad in Azië]]
[[Categorie:Hoofdstad in Europa]]
[[Categorie:Tbilisi| ]]
[[Categorie:Gemeente in Georgië|Tbilisi]]