Naar inhoud springen

Republiek Armenië (1918-1920): verschil tussen versies

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Vagobot (overleg | bijdragen)
k r2.7.2) (Robot: toegevoegd: et:Armeenia Demokraatlik Vabariik
kGeen bewerkingssamenvatting
 
(30 tussenliggende versies door 22 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
{{Infobox historisch land
{{Infobox historisch land
| Naam in Landstaal =Դեմոկրատական Հայաստանի Հանրապետություն
| Naam in Landstaal = Դեմոկրատական Հայաստանի Հանրապետություն
| Status =
| Status =
| Voor1 =Trans-Kaukasische Federatieve Republiek
| Voor1 = Transkaukasische Democratische Federatieve Republiek
| Vlag_Voor1 =Flag of the Transcaucasian Federation.svg
| Vlag_Voor1 = Flag of the Transcaucasian Federation.svg
| Voor2 =
| Na1 = Armeense Socialistische Sovjetrepubliek
| Vlag_Voor2 =
| Vlag_Na1 = Flag of Transcaucasian SFSR.svg
| Na1 =Armeense Socialistische Sovjetrepubliek
| Na2 = Republiek Bergachtig Armenië
| Vlag_Na1 =Flag of Transcaucasian SFSR.svg
| Vlag_Na2 = Flag of the First Republic of Armenia.svg
| Jaar van ontstaan =1918
| Na3 = Turkije
| Jaar van afloop =1920
| Vlag_Na3 = Flag of Turkey.svg
| Jaar van ontstaan = 1918
| Vlag =[[Bestand:Flag of the Democratic Republic of Armenia.svg|125px|]]
| Jaar van afloop = 1920
| Vlagartikel =Vlag van Armenië
| Wapen =[[Bestand:Coat of Arms of the DRA.png|80px]]
| Vlag = [[Bestand:Flag of the First Republic of Armenia.svg|125px]]
| Wapenartikel =Wapen van Armenië
| Vlagartikel = Vlag van Armenië
| Leus =
| Wapen = [[Bestand:Coat of Arms of the First Republic of Armenia.png|125px]]
| Wapenartikel = Wapen van Armenië
| Kaart =The First Armenian Republic 1918-1920.gif
| Kaartjaar =
| Leus =
| Hoofdstad =[[Jerevan]]
| Kaart = First Republic of Armenia in 1918-1920.png
| Oppervlakte =
| Kaartjaar = Eerste Republiek Armenië in 1918-1920
| Bevolking =1.300.000 <small>([[1919]]))</small>
| Hoofdstad = [[Jerevan]]
| Oppervlakte =
| Munteenheid =[[Armeense roebel]] (''рубль'')
| Bevolking = 1.300.000 <small>([[1919]])</small>
| Nationale feestdag =
| Volkslied =''[[Mer Hayrenik]]''
| Munteenheid = [[Armeense roebel]] (''рубль'')
| Nationale feestdag =
| Talen =[[Armeens]]
| Officiële taal =
| Volkslied = ''[[Mer Hayrenik]]''
| Religie =
| Talen = [[Armeens]]
| Staatsgodsdienst =
| Officiële taal =
| Regeringsvorm =
| Religie =
| Staatsgodsdienst =
| Staatshoofd =
| Regeringsleider =
| Regeringsvorm =
| Dynastie =
| Staatshoofd =
| Regeringsleider =
| Dynastie =
}}
}}
De '''Democratische Republiek Armenië''' ([[Armeens]] {{lang|hy|Դեմոկրատական Հայաստանի Հանրապետութիւն}}, in [[Latijns alfabet]] ''Demokratakan Hayastani Hanrapetowt‘iwn)'' was de eerste Armeense [[republiek]] en bestond van [[1918]] tot [[1922]].
De '''democratische republiek Armenië''' ([[Armeens]] {{lang|hy|Դեմոկրատական Հայաստանի Հանրապետութիւն}}, ''Demokratakan Hayastani Hanrapetowt‘iwn'') was de eerste Armeense [[republiek]] en bestond van [[1918]] tot [[1922]].


== Ontstaansgeschiedenis ==
== Ontstaansgeschiedenis ==
Als gevolg van de [[Eerste Wereldoorlog]] ontstond er een aantal onafhankelijke staten in gebieden die daarvoor tot het [[Duitse Keizerrijk]], het [[Ottomaanse Rijk]] of het [[Keizerrijk Rusland|Russische Rijk]] hadden behoord. Rondom de op [[17 november]] [[1917]] uitgeroepen [[Russische Socialistische Federatieve Sovjetrepubliek]] ontstonden enkele nieuwe staten, te weten [[Finland]], [[Estland]], [[Georgië]], [[Armenië]], [[Azerbeidzjan]], [[Buchara (stad)|Buchura]] en [[Chiwa]] (de laatste twee liggen in het huidige [[Oezbekistan]]); anderen - zoals [[Litouwen]], [[Polen]], [[Wit-Rusland]] en [[Oekraïne]] - hebben zelf hun onafhankelijkheid verklaard (aangezien zij vroeger als soevereine staten bestonden). In de [[Kaukasus (gebied)|Kaukasus]] ontstond op 24 februari 1918 de [[Transkaukasische Federatieve Republiek]].
Als gevolg van de [[Eerste Wereldoorlog]] ontstond er een aantal onafhankelijke staten in gebieden die daarvoor tot het [[Duitse Keizerrijk]], het [[Ottomaanse Rijk]] of het [[Keizerrijk Rusland|Russische Rijk]] hadden behoord. Rondom de op [[17 november]] [[1917]] uitgeroepen [[Russische Socialistische Federatieve Sovjetrepubliek]] ontstonden enkele nieuwe staten, te weten [[Finland]], [[Estland]], [[Georgië]], [[Armenië]], [[Azerbeidzjan]], [[Buchara (stad)|Boechara]] en [[Xiva]] (de laatste twee liggen in het huidige [[Oezbekistan]]); anderen - zoals [[Litouwen]], [[Polen]], [[Wit-Rusland]] en [[Oekraïne]] - hebben zelf hun onafhankelijkheid verklaard. In de [[Kaukasus (gebied)|Kaukasus]] ontstond op 22 april 1918 de [[Transkaukasische Democratische Federatieve Republiek]].


== Ontwikkeling ==
== Ontwikkeling ==
Op [[28 mei]] [[1918]] verklaarde de Democratische Republiek Armenië zich onafhankelijk en werd in het begin geregeerd door de [[Dashnak]]-partij, die qua gedachtegoed een sterke overeenkomst vertoonde met de Russische [[Mensjewiek]]en. De eerste [[minister-president]] was [[Hovhannes Kachaznuni]] ([[30 mei]] [[1918]] - [[28 mei]] [[1919]]). Zijn opvolger was [[Alexander Chatissjan]] ([[28 mei]] [[1919]] - [[5 mei]] [[1920]]), die op zijn beurt weer werd opgevolgd door [[Hamo Ohandzanjan]] ([[5 mei]] - [[25 november]] [[1920]]) en [[Simon Vratzian]].
Op [[28 mei]] [[1918]] verklaarde de democratische republiek Armenië zich onafhankelijk en werd in het begin geregeerd door de [[Dasjnak]]-partij, die qua gedachtegoed een sterke overeenkomst vertoonde met de Russische [[mensjewiek]]en. De eerste [[minister-president]] was [[Hovhannes Kadzaznoeni]] ([[30 mei]] [[1918]] - [[28 mei]] [[1919]]). Zijn opvolger was Aleksander Chatisjan ([[28 mei]] [[1919]] - [[5 mei]] [[1920]]), die op zijn beurt weer werd opgevolgd door [[Hamo Ohandzanjan]] ([[5 mei]] - [[25 november]] [[1920]]) en [[Simon Vratsjan]].


De Democratische Republiek Armenië werd permanent aan bedreigingen blootgesteld. In het begin werden ze bedreigd door de troepen van de nieuwe [[Turkije|Turkse]] tegenregering van [[Mustafa Kemal]] die vanuit het westen naar de hoofdstad [[Jerevan]] trokken (de [[Turks-Armeense Oorlog]]). Ook waren er voortdurend conflicten over gebieden die overwegend door Armeniërs werden bewoond, maar waar andere landen ook aanspraak op maakten. Voorbeelden hiervan zijn de conflicten met [[Azerbeidzjan]] om [[Nagorno-Karabach]] (nog steeds omstreden) en [[Syunik|Zangezoer]] (Syunik, nu deel van Armenië), en conflicten met de [[Democratische republiek Georgië]] om de provincie [[Lori (provincie)|Lori]] (nu deel van Armenië).
De nieuwe democratische republiek Armenië werd permanent aan bedreigingen blootgesteld. In het begin werden ze bedreigd door de troepen van de nieuwe [[Turkije|Turkse]] tegenregering van [[Mustafa Kemal Atatürk|Mustafa Kemal]], die vanuit het westen naar de hoofdstad [[Jerevan]] trokken (de [[Turks-Armeense Oorlog]]). Honderdduizenden Armeniërs vluchtten toen vanuit Turkije naar de nieuwe Armeense republiek. Hierdoor ontstond er een groot vluchtelingenprobleem. Ook waren er voortdurend conflicten over gebieden die overwegend door Armeniërs werden bewoond, maar waar buurlanden ook aanspraak op maakten. Voorbeelden hiervan zijn de conflicten met [[Azerbeidzjan]] om [[Nagorno-Karabach]] (nu deel van Azerbeidzjan), met [[Iran]] om [[Sjoenik|Zangezoer]] (Sjoenik, nu deel van Armenië) en conflicten met de [[Democratische Republiek Georgië]] om de provincie [[Lori (provincie)|Lori]] (nu deel van Armenië). Al deze problemen leidden tot een economische crisis met [[hyperinflatie]]. De Armeense regering was hier niet tegen opgewassen.


== Machtsovername door de bolsjewieken en ontbinding ==
Hierdoor ontstond een groot vluchtelingenprobleem. Ook vluchtten honderdduizenden mensen voor de [[Armeense genocide]] vanuit Turkije naar de nieuwe republiek. Deze problemen met de drie van de vier omringende landen (de vierde was [[Iran]], maar deze grensde enkel aan de betwiste regio Sangesur) versterkt door de vluchtelingenproblematiek leidde tot een economische crisis met [[hyperinflatie]]. De regering was hier niet tegen opgewassen.
Op [[29 november]] [[1920]] grepen Armeense [[bolsjewiek]]en in een staatsgreep de macht, en riepen op [[2 december]] 1920 de [[Armeense Socialistische Sovjetrepubliek]] uit. De toenmalige minister-president Wratzjan zag zich genoodzaakt af te treden, waarna een nieuwe bolsjewistische regering werd ingesteld. Op [[6 december]] trok het [[Rode Leger (Sovjet-Unie)|Rode Leger]] het land binnen, ter ondersteuning van de nieuwe regering. Op dit moment was Armenië een formeel onafhankelijke staat, die bilaterale betrekkingen onderhield met de internationaal geïsoleerde [[Russische Socialistische Federatieve Sovjetrepubliek]] (RSFSR). De RSFSR sloot op [[30 september]] [[1921]] met de Armeense sovjetrepubliek een bondgenootschap, die de soevereiniteit van de republiek nog verder beperkte.


Op [[12 maart]] [[1922]] werd de Armeense sovjetrepubliek een deel van de opgerichte [[Transkaukasische Socialistische Federatieve Sovjetrepubliek]] (TSFSR, die tevens de [[Georgische Socialistische Sovjetrepubliek|Georgische]]- en [[Azerbeidzjaanse Socialistische Sovjetrepubliek|Azerbeidzjaanse]] sovjetrepublieken omvatte. De Europese landen beschouwden de formele onafhankelijkheid echter niet meer als reëel. Een klein deel van het grondgebied werd met het [[Verdrag van Kars]] aan [[Turkije]] toegewezen. In 1921 werd een deel van het grondgebied de [[Republiek Bergachtig Armenië]]. Met de oprichting van de [[Sovjet-Unie]] op [[30 december]] [[1922]] werd de [[soevereiniteit]] definitief beëindigd.
== Machtsovername door de Bolsjewieken en ontbinding ==
Op [[29 november]] [[1920]] grepen Armeense [[Bolsjewiek]]en in een geweldloze staatsgreep de macht, en riepen op [[2 december]] 1920 de [[Armeense SSR]] uit. De toenmalige minister-president Wratzjan zag zich genoodzaakt af te treden, waarna een nieuwe bolsjewiekse regering werd ingesteld. Op [[6 december]] trok het [[Rode Leger (Sovjet-Unie)|Rode Leger]] het land binnen, ter ondersteuning van de nieuwe regering. Op dit moment was Armenië een formeel onafhankelijke staat, die bilaterale betrekkingen onderhield met de internationaal geïsoleerde [[Russische Socialistische Federatieve Sovjetrepubliek|RSFSR]]. De RFSFR sloot op [[30 september]] [[1921]] met de Armeense SSR een bondgenootschap, die de soevereiniteit van de republiek nog verder beperkte. Op [[12 maart]] [[1922]] werd de ASSR een deel van de net opgerichte [[Trans-Kaukasische Socialistische Federatieve Sovjetrepubliek|Trans-Kaukasische Federatie]], die tevens de [[Georgische SSR]] en de [[Azerbeidzjaanse SSR]] omvatte. De Europese landen beschouwden de formele onafhankelijkheid echter niet meer als reëel.

Met de oprichting van de [[Sovjet-Unie]] op [[30 december]] [[1922]] werd de [[soevereiniteit]] definitief beëindigd
(zie ook [[Verdrag van Kars]]).


==Zie ook==
==Zie ook==
Regel 54: Regel 53:
* [[Democratische Republiek Georgië]]
* [[Democratische Republiek Georgië]]


[[Categorie:Historisch land in Azië|Armenie]]
[[Categorie:Historisch land in de Kaukasus|Armenie 1918]]
[[Categorie:Historische republiek|Armenie]]
[[Categorie:Historische republiek|Armenie]]
[[Categorie:Geschiedenis van Armenië]]
[[Categorie:Geschiedenis van Armenië]]
[[Categorie:Russische Revolutie]]

[[Categorie:Russische Burgeroorlog]]
[[bg:Демократична република Армения]]
[[ca:República Democràtica d'Armènia]]
[[cs:Arménská demokratická republika]]
[[de:Demokratische Republik Armenien]]
[[en:Democratic Republic of Armenia]]
[[eo:Armena Demokratia Respubliko]]
[[es:República Democrática de Armenia]]
[[et:Armeenia Demokraatlik Vabariik]]
[[eu:Armeniako Errepublika Demokratikoa]]
[[fr:République démocratique d'Arménie]]
[[hr:Demokratska Republika Armenija]]
[[hy:Հայաստանի Առաջին Հանրապետություն]]
[[id:Republik Demokratik Armenia]]
[[it:Repubblica Democratica di Armenia]]
[[ja:アルメニア民主共和国]]
[[ko:아르메니아 민주 공화국]]
[[ms:Republik Demokratik Armenia]]
[[no:Den demokratiske republikken Armenia]]
[[pl:Demokratyczna Republika Armenii]]
[[pt:República Democrática da Armênia]]
[[ro:Republica Democrată Armeană]]
[[ru:Республика Армении]]
[[simple:Democratic Republic of Armenia]]
[[su:Républik Démokratik Arménia]]
[[sv:Demokratiska republiken Armenien]]
[[tr:Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti]]
[[uk:Демократична Республіка Вірменія]]
[[yo:Orílẹ̀-èdè Tìjọbaolóṣèlú Olómìnira ilẹ̀ Armẹ́níà]]
[[zh:亞美尼亞民主共和國]]

Huidige versie van 5 mei 2024 om 19:04

Դեմոկրատական Հայաստանի Հանրապետություն
 Transkaukasische Democratische Federatieve Republiek 1918 – 1920 Armeense Socialistische Sovjetrepubliek 
Republiek Bergachtig Armenië 
Turkije 
(Details) (Details)
Kaart
Eerste Republiek Armenië in 1918-1920
Eerste Republiek Armenië in 1918-1920
Algemene gegevens
Hoofdstad Jerevan
Bevolking 1.300.000 (1919)
Talen Armeens
Volkslied Mer Hayrenik
Munteenheid Armeense roebel (рубль)

De democratische republiek Armenië (Armeens Դեմոկրատական Հայաստանի Հանրապետութիւն, Demokratakan Hayastani Hanrapetowt‘iwn) was de eerste Armeense republiek en bestond van 1918 tot 1922.

Ontstaansgeschiedenis

[bewerken | brontekst bewerken]

Als gevolg van de Eerste Wereldoorlog ontstond er een aantal onafhankelijke staten in gebieden die daarvoor tot het Duitse Keizerrijk, het Ottomaanse Rijk of het Russische Rijk hadden behoord. Rondom de op 17 november 1917 uitgeroepen Russische Socialistische Federatieve Sovjetrepubliek ontstonden enkele nieuwe staten, te weten Finland, Estland, Georgië, Armenië, Azerbeidzjan, Boechara en Xiva (de laatste twee liggen in het huidige Oezbekistan); anderen - zoals Litouwen, Polen, Wit-Rusland en Oekraïne - hebben zelf hun onafhankelijkheid verklaard. In de Kaukasus ontstond op 22 april 1918 de Transkaukasische Democratische Federatieve Republiek.

Op 28 mei 1918 verklaarde de democratische republiek Armenië zich onafhankelijk en werd in het begin geregeerd door de Dasjnak-partij, die qua gedachtegoed een sterke overeenkomst vertoonde met de Russische mensjewieken. De eerste minister-president was Hovhannes Kadzaznoeni (30 mei 1918 - 28 mei 1919). Zijn opvolger was Aleksander Chatisjan (28 mei 1919 - 5 mei 1920), die op zijn beurt weer werd opgevolgd door Hamo Ohandzanjan (5 mei - 25 november 1920) en Simon Vratsjan.

De nieuwe democratische republiek Armenië werd permanent aan bedreigingen blootgesteld. In het begin werden ze bedreigd door de troepen van de nieuwe Turkse tegenregering van Mustafa Kemal, die vanuit het westen naar de hoofdstad Jerevan trokken (de Turks-Armeense Oorlog). Honderdduizenden Armeniërs vluchtten toen vanuit Turkije naar de nieuwe Armeense republiek. Hierdoor ontstond er een groot vluchtelingenprobleem. Ook waren er voortdurend conflicten over gebieden die overwegend door Armeniërs werden bewoond, maar waar buurlanden ook aanspraak op maakten. Voorbeelden hiervan zijn de conflicten met Azerbeidzjan om Nagorno-Karabach (nu deel van Azerbeidzjan), met Iran om Zangezoer (Sjoenik, nu deel van Armenië) en conflicten met de Democratische Republiek Georgië om de provincie Lori (nu deel van Armenië). Al deze problemen leidden tot een economische crisis met hyperinflatie. De Armeense regering was hier niet tegen opgewassen.

Machtsovername door de bolsjewieken en ontbinding

[bewerken | brontekst bewerken]

Op 29 november 1920 grepen Armeense bolsjewieken in een staatsgreep de macht, en riepen op 2 december 1920 de Armeense Socialistische Sovjetrepubliek uit. De toenmalige minister-president Wratzjan zag zich genoodzaakt af te treden, waarna een nieuwe bolsjewistische regering werd ingesteld. Op 6 december trok het Rode Leger het land binnen, ter ondersteuning van de nieuwe regering. Op dit moment was Armenië een formeel onafhankelijke staat, die bilaterale betrekkingen onderhield met de internationaal geïsoleerde Russische Socialistische Federatieve Sovjetrepubliek (RSFSR). De RSFSR sloot op 30 september 1921 met de Armeense sovjetrepubliek een bondgenootschap, die de soevereiniteit van de republiek nog verder beperkte.

Op 12 maart 1922 werd de Armeense sovjetrepubliek een deel van de opgerichte Transkaukasische Socialistische Federatieve Sovjetrepubliek (TSFSR, die tevens de Georgische- en Azerbeidzjaanse sovjetrepublieken omvatte. De Europese landen beschouwden de formele onafhankelijkheid echter niet meer als reëel. Een klein deel van het grondgebied werd met het Verdrag van Kars aan Turkije toegewezen. In 1921 werd een deel van het grondgebied de Republiek Bergachtig Armenië. Met de oprichting van de Sovjet-Unie op 30 december 1922 werd de soevereiniteit definitief beëindigd.