Republiek Armenië (1918-1920)
| Դեմոկրատական Հայաստանի Հանրապետություն | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||
| ||||||
| Kaart | ||||||
| ||||||
| Algemene gegevens | ||||||
| Hoofdstad | Jerevan | |||||
| Bevolking | 1.300.000 (1919)) | |||||
| Talen | Armeens | |||||
| Volkslied | Mer Hayrenik | |||||
| Munteenheid | Armeense roebel (рубль) | |||||
.svg){kind=small}
De Democratische Republiek Armenië (Armeens Դեմոկրատական Հայաստանի Հանրապետութիւն, Demokratakan Hayastani Hanrapetowt‘iwn) was de eerste Armeense republiek en bestond van 1918 tot 1922.
Ontstaansgeschiedenis
Als gevolg van de Eerste Wereldoorlog ontstond er een aantal onafhankelijke staten in gebieden die daarvoor tot het Duitse Keizerrijk, het Ottomaanse Rijk of het Russische Rijk hadden behoord. Rondom de op 17 november 1917 uitgeroepen Russische Socialistische Federatieve Sovjetrepubliek ontstonden enkele nieuwe staten, te weten Finland, Estland, Georgië, Armenië, Azerbeidzjan, Buchura en Chiwa (de laatste twee liggen in het huidige Oezbekistan); anderen - zoals Litouwen, Polen, Wit-Rusland en Oekraïne - hebben zelf hun onafhankelijkheid verklaard (aangezien zij vroeger als soevereine staten bestonden). In de Kaukasus ontstond op 24 februari 1918 de Transkaukasische Federatieve Republiek.
Ontwikkeling
Op 28 mei 1918 verklaarde de Democratische Republiek Armenië zich onafhankelijk en werd in het begin geregeerd door de Dashnak-partij, die qua gedachtegoed een sterke overeenkomst vertoonde met de Russische Mensjewieken. De eerste minister-president was Hovhannes Kachaznuni (30 mei 1918 - 28 mei 1919). Zijn opvolger was Alexander Chatissjan (28 mei 1919 - 5 mei 1920), die op zijn beurt weer werd opgevolgd door Hamo Ohandzanjan (5 mei - 25 november 1920) en Simon Vratzian.
De Democratische Republiek Armenië werd permanent aan bedreigingen blootgesteld. In het begin werden ze bedreigd door de troepen van de nieuwe Turkse tegenregering van Mustafa Kemal die vanuit het westen naar de hoofdstad Jerevan trokken (de Turks-Armeense Oorlog). Ook waren er voortdurend conflicten over gebieden die overwegend door Armeniërs werden bewoond, maar waar andere landen ook aanspraak op maakten. Voorbeelden hiervan zijn de conflicten met Azerbeidzjan om Nagorno-Karabach (nog steeds omstreden) en Zangezoer (Syunik, nu deel van Armenië), en conflicten met de Democratische republiek Georgië om de provincie Lori (nu deel van Armenië).
Ook vluchtten honderdduizenden Armeniërs voor de oprukkende Turkse troepen vanuit Turkije naar de nieuwe republiek. Hierdoor ontstond een groot vluchtelingenprobleem. Deze problemen met drie van de vier omringende landen (het vierde was Iran, maar dit grensde enkel aan de betwiste regio Sangesur), versterkt door de vluchtelingenproblematiek, leidden tot een economische crisis met hyperinflatie. De regering was hier niet tegen opgewassen.
Machtsovername door de Bolsjewieken en ontbinding
Op 29 november 1920 grepen Armeense Bolsjewieken in een geweldloze staatsgreep de macht, en riepen op 2 december 1920 de Armeense SSR uit. De toenmalige minister-president Wratzjan zag zich genoodzaakt af te treden, waarna een nieuwe bolsjewiekse regering werd ingesteld. Op 6 december trok het Rode Leger het land binnen, ter ondersteuning van de nieuwe regering. Op dit moment was Armenië een formeel onafhankelijke staat, die bilaterale betrekkingen onderhield met de internationaal geïsoleerde RSFSR. De RSFSR sloot op 30 september 1921 met de Armeense SSR een bondgenootschap, die de soevereiniteit van de republiek nog verder beperkte. Op 12 maart 1922 werd de ASSR een deel van de net opgerichte Trans-Kaukasische Federatie, die tevens de Georgische SSR en de Azerbeidzjaanse SSR omvatte. De Europese landen beschouwden de formele onafhankelijkheid echter niet meer als reëel. Een klein deel van het grondgebied werd aan Turkije toegewezen. In 1921 werd een deel van het grondgebied aan de Republiek Bergachtig Armenië
Met de oprichting van de Sovjet-Unie op 30 december 1922 werd de soevereiniteit definitief beëindigd (zie ook Verdrag van Kars).