Naar inhoud springen

Vliegbasis Leeuwarden

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Dit is een oude versie van deze pagina, bewerkt door Japiot (overleg | bijdragen) op 11 mrt 2021 om 09:56. (Link naar doorverwijspagina Capitulatie gewijzigd in Capitulatie (overgave) met DisamAssist.)
Deze versie kan sterk verschillen van de huidige versie van deze pagina.
Vliegbasis Leeuwarden
Embleem Vliegbasis Leeuwarden
Embleem Vliegbasis Leeuwarden
IATA: LWRICAO: EHLW
Algemene informatie
Beheerder  Koninklijke Luchtmacht
Plaats Leeuwarden, Nederland
Hoogte 1 m
Coördinaten 53° 14′ NB, 005° 46′ OL
Civiele activiteiten zweefvliegen (Friese Aero Club)
modelvliegen (Aeria)
Navigatie
TACAN LWD CH094 X
ILS sinds 2005
Locatie in Nederland
Vliegbasis Leeuwarden (Nederland)
Vliegbasis Leeuwarden
Startbanen
Baan Lengte Materiaal
06/24 2957 m Asfalt
09/27 2000 m Asfalt
Portaal  Portaalicoon   Luchtvaart
Bombardement fliegerhorst Leeuwarden door B-26 Marauder's 24 feb 1944
Luchtfoto, gezien naar het oosten
Gloster Meteor vanaf 1949
Hawker Hunter vanaf 1956
F-104 Starfighter vanaf 1964
F-16 Falcon vanaf 1979
F-35 Lightning 2 vanaf 2019
En MQ-9 Reaper vanaf 2020

Vliegbasis Leeuwarden is een van de drie laatste Main Operation Bases (MOB's) van de Koninklijke Luchtmacht. De basis ligt enkele kilometers ten noordwesten van de Friese hoofdstad Leeuwarden in de wijk Westeinde en omgeving. Er zijn circa 800 personen (militairen en burgers) werkzaam.

Vliegbasis Leeuwarden levert periodiek op 24/7 basis bescherming van het Benelux luchtruim tegen ongeidentificeerde luchtdreigingen. Een en ander middels de Quick Reaction Alert dienst waarvoor 2 F-16’s (later F-35’s) standby staan. Tevens is een onderdeel verantwoordelijk voor het verzamelen van tactische data die daarna met andere eenheden kan worden gedeeld. Hiervoor zijn vanaf eind 2020 Reaper drones beschikbaar.

Geschiedenis

Aanvang

Vanaf 1932 werd het burgervliegveld met zijn grasbaan al door zweefvliegers gebruikt en vanaf 1934 werd dit nog uitgebreid met gemotoriseerde vliegtuigen. Ingaande 1938 werd het veld een officieel luchtvaartterrein voor toestellen van de KLM als tussenstation op de lijn Schiphol-Eelde.

Bezetting

Na de Nederlandse capitulatie in 1940 werd het veld door de Luftwaffe , omgebouwd tot Fliegerhorst Leeuwarden en van een vast banenstelsel voorzien. Hiervoor werd onder meer het puin gebruikt dat was verkregen door het Duitse bombardement op Rotterdam.

Gedurende de periode 1940 - 1945 waren de volgende vliegende- en grondverbanden op en rond Leeuwarden gelegerd [1] [2]

Luftwaffe grondeenheden: deze waren allen onder OberKommando (I) 874 en later onder OK. Leeuwarden

  • 2,3,5 en 6 Fallschirmjäger-Division
  • II abteilung /Luftnachrichten-Regiment 201 met 6 Funkleit-Kompanie Leeuwarden (stellung "Löwenzahn")

Vliegende eenheden: deze waren allen van 1940 - 1942 onder Kommando Flughafen-Bereich 2/III en van 1943 - 1945 onder Fliegerhorst-Kommandantur Leeuwarden

  • I gruppe / JagdGeschwader 51 mölders (21 juni - 20 juli 1940) stab, 1,2 en 3 staffel met Messerschmitt Bf 109
  • II gruppe / JG 1 oesau (19 januari – 13 februari 1942) 4 staffel; (25 – 29 maart 1943) stab, 4 en 5 staffel en (25 maart – 17 april 1943) 6 staffel allen met Focke Wulf Fw 190
  • III gruppe / JG 1 (1 mei - november 1943) stab, 7,8 en 9 staffel met BF109
  • IV gruppe / JG 1 (27 april – 11 mei 1942) stab, 10 staffel met Bf 109
  • I gruppe / JG 27 (25 maart – 3 juni 1943) 2 staffel met Bf 109
  • II gruppe/JG 27 (12 juli - 5 augustus 1940) stab, 4,5 en 6 staffel met Bf 109
  • II gruppe / ZerstörerGeschwader 76 (8 juli 1941- 20 augustus 1942) stab, 4,5 en 6 staffel met Messerschmitt Bf 110
  • IV gruppe / NachtJagdGeschwader 1 (oktober 1942- maart 1944) stab, 10, 11 en 12 staffel met Bf 110
  • II gruppe / NJG 2 (januari 1941 - 1 oktober 1942) stab, 4,5 en 6 staffel met Junkers Ju 88

Door zijn noordelijke ligging werd de basis, onderweg naar Bremen of Hamburg vaak door de Royal Air Force gebombardeerd. De schade werd echter altijd vlot hersteld omdat de ligging van Leeuwarden gunstig was om geallieerde bommenwerpers op de heen en terugvlucht te onderscheppen.

Eind 1944 werd het veld zo zwaar beschadigd dat operaties onmogelijk werden en vlak voor de bevrijding werden de hangars en startbanen door Duitse sprengkommandos opgeblazen. Een van de oudste gebouwen (het oude KLM-gebouw) werd echter gespaard en is nu een museum.

Na de oorlog

Na de bevrijding werd gewerkt aan de herbouw en op 11 oktober 1945 kon men van één herstelde startbaan gebruik maken. De lijndienst Amsterdam-Leeuwarden-Groningen werd hervat. Ook was er militaire belangstelling. Nederlandse en Belgische Spitfires maakten gebruik van het veld om boven de Waddeneilanden te oefenen en er werden onderhandelingen tussen diverse overheidsinstanties gestart om op het terrein tot officiële vliegbasis om te vormen. De KLM maakte tot 1 september 1949 nog gebruik van het veld maar stopte toen duidelijk werd dat het veld een militaire bestemming zou krijgen.

Op 23 jan. 1949 werden 323, 324 & 325 squadron vliegend met de Gloster Meteor (1949 - 1956) op het vliegveld gelegerd en tenslotte werd Vliegbasis Leeuwarden op 7 februari 1953 officieel door de Minister van Oorlog als militair luchtvaartterrein aangewezen.

In de periode 1953 - 1956 werd de nieuwe infrastructuur van de vliegbasis gebouwd en in 1956 werd ook het 326 squadron op de basis gelegerd . De Gloster Meteor F. Mk.8 werd dat jaar ook bij alle squadrons vervangen door de Hawker Hunter F. Mk.4 en later de F. Mk.6 (1956 - 1964). De basis viel onder het Commando Lucht Verdediging (CLV) en werd een belangrijk steunpunt in de NAVO-luchtverdediging. Toestellen van diverse luchtmachten trainden vanaf de vliegbasis Leeuwarden en deze werd een van de drukste vliegbases in West-Europa. Men beschikte over 5 oefenterreinen (ranges) waar vliegtuigen met scherp mochten schieten of oefenbommen mochten afgooien. Hiervan zijn alleen de Vliehors en de Temporary Reserved Airspace (TRA) boven de Noordzee over.

In 1958 werd 326 squadron overgeplaatst naar de vliegbasis Twenthe.

In het begin van de jaren 1960 werden detachementen grondpersoneel en vliegers uitgezonden naar, toen nog, Nederlands Nieuw Guinea. De oude Hawker Hunters werden met de Hr.Ms. Karel Doorman naar de oost getransporteerd waar een regionale luchtverdediging werd opgebouwd. Bij de terugkeer naar Nederland, na de souvereiniteitsoverdracht van het gebied aan Indonesië, werd een deel van de voorraden en vliegtuigen achtergelaten.

Na de opheffing van het CLV ging de basis over naar het Commando Tactische Luchtstrijdkrachten (CTL). Er werd vanaf 1964 gevlogen met de Lockheed F-104 Starfighter en de introductie van dit toestel viel samen met de opheffing van 324 en 325 squadron.

Hiervoor in de plaats werd 322 squadron op de basis gelegerd. Dit squadron werd 1943 in Engeland opgericht als 322 (Dutch) Squadron Royal Air Force en bestond deels uit naar Engeland gevluchte landgenoten. 322 Squadron gaf luchtdekking aan de parachutisten onderweg naar Arnhem en nam later ook deel aan luchtgevechten om de corridor in Noord-Brabant.

Ook werd een detachement ven de Groep Lichte Vliegtuigen (GPLV) op de basis ondergebracht die bij ziekentransport ten behoeve van de Waddeneilanden werd ingezet. Later werden dit helikopters die bij incidenten boven zee tevens de SAR-taak op zich namen.

In juni 1977 werden 2 Starfighters ingezet tijdens de treinkaping bij De Punt. Een schijnaanval op de trein, met nabranders op vol vermogen, luidde de actie in waarbij de gijzeling met geweld werd beëindigd.

Ingaande juni 1979 begon de F-16-fase op Vliegbasis Leeuwarden. Het 322 squadron werd per 1 mei 1980 operationeel verklaard op de F-16 en 323 squadron volgde in 1982. De toestellen werden in licentie bij Fokker gebouwd en periodiek naar Leeuwarden gevlogen. De resterende Starfighters gingen naar Turkije.

Vanaf 1993 werden geregeld F-16 detachementen ingezet boven de Baltische staten, de Balkan en Afghanistan.

Op 31 oktober 2019 landde de eerste Nederlandse F-35 Lightning 2 voor operationeel gebruik op de Vliegbasis Leeuwarden.[3]

Huidige bezetting

Op de basis zijn de volgende eenheden gelegerd:

  • 306 Sq Belast met verwerking en verspreiding van intel data (vanaf 2020 dmv MQ-9 Reaper drones).
  • 322 TACTES (F-16) Sq Belast met QRA, training, evaluatie en standaardisatie.
  • 920 Sq Belast met onderhoud van elektronische en mechanische apparatuur en het wagenpark.
  • 921 Sq Belast met de logistiek, bevoorrading etc.
  • 922 Sq Belast met de basis verkeersleiding/brandweer/meteo/bewaking- taken.
  • Groep Reservisten als parttime militairen ter algemene ondersteuning.

Taken

Leeuwarden vormt samen met de andere F-16 basis, Vliegbasis Volkel en de helikopterbasis Vliegbasis Gilze-Rijen de Main Operating Bases (MOB) van de Koninklijke Luchtmacht. Volkel en Leeuwarden zijn de laatste operationele bases in Nederland. Andere bases zoals Soesterberg, Ypenburg, De Peel en Twenthe zijn in de loop der jaren opgeheven.

Als gevolg van de rijksbegroting van september 2013 werd het aantal F-16's sterk gereduceerd en het aantal vliegende squadrons op Leeuwarden teruggebracht tot 1.

De basis is locatie voor de periodieke NAVO oefening Frisian Flag. Ook vindt op Leeuwarden de Fighter Weapon Instructor Training (FWIT) plaats waarbij personeel van alle NAVO luchtmachten tot wapeninstructeur wordt opgeleid. Een andere is de Quick Reaction Alert (QRA); een hoge paraatheidsgraad t.b.v. de verdediging van het BENELUX luchtruim.

Vanaf 2020 worden de nieuwe MQ-9 Reaper drones op de basis gelegerd. Ook zal de nieuwe F-35 Lightning II er gefaseerd worden ingevoerd ter vervanging van de verouderde F-16's.

Ongelukken en incidenten

  • Op 2 mei 2002 raakte een Italiaanse Starfighterpiloot gewond na voorbij het einde van de landingsbaan te zijn geschoven waarbij zijn toestel in tweeën brak.[4]
  • In 2016 op 9 juni is een van vliegbasis Leeuwarden opgestegen Zwitserse Northrop F-5E bij Beetgum neergestort. Het ging om een toestel van het display team Patrouille Suisse, dat tijdens een trainingsvlucht voor de Luchtmachtdagen een ander vliegtuig uit het team raakte. De piloot bracht zich met de schietstoel in veiligheid, maar raakte gewond aan beide enkels. Het beschadigde tweede toestel maakte een geslaagde noodlanding.

Bijzonderheden

  • Periodiek worden op de basis in juni de Luchtmachtdagen gehouden.
  • Op de vliegbasis Leeuwarden is de zweefvliegclub Friese Aero Club gevestigd.
  • De modelvliegclub LLC Aeria heeft een eigen vliegplaats op de vliegbasis Leeuwarden.
Zie de categorie Leeuwarden Air Base van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Vliegbasis_Leeuwarden&oldid=58477014"