Lakenhal
(Doorverwezen vanaf Halle (markt))
Een lakenhal (in Vlaanderen ook wel lakenhalle), eerder ook wel (ge)wanthuis of (ge)wandhuis en in het Latijn aangeduid als Domus Pannorum, is een gebouw dat zijn oorsprong kent in de middeleeuwen als handels- en stapelplaats voor het laken. In sommige plaatsen vonden er ook keuringen plaats, en werd de kwaliteit van het laken bevestigd door de toekenning van een lakenlood.
In steden in België, Nederland en Frankrijk fungeren de nog bestaande voormalige markthallen meestal als museum of tentoonstellingsruimte en zijn er enkele in gebruik genomen als stadhuis. In Duitsland is er een aantal als concertzaal of theater in gebruik, zoals het Gewandhaus in Leipzig waar het Gewandhausorchester haar naam aan ontleent.
Steden met een lakenhal
[bewerken | brontekst bewerken]België
[bewerken | brontekst bewerken]
- Antoing: het voormalige stadhuis was in 1565 gebouwd als lakenhal
- Brugge: Hanzekantoor van Brugge
- Brussel, zie Lakengilde (Brussel)#Lakenhallen
- Dendermonde: Belfort van Dendermonde
- Diest: Lakenhal van Diest
- Doornik: Lakenhalle van Doornik
- Geel: voormalig stadhuis
- Gent: Belfort van Gent
- Halen: op de plek van het huidige gemeentehuis
- Hasselt: Lakenhalle, sinds de 18e eeuw Vergaderhuis van het Literair Genootschap
- Heestert: Lakenhal OLV Hemelvaart
- Herentals: Belfort van Herentals
- Ieper: Lakenhalle van Ieper
- Kortrijk: Grote Lakenhalle, verwoest in 1944, nu Schouwburgplein
- Langemark: 1296–1344, verwoest door Ieperse wevers
- Leuven: Lakenhal van Leuven
- Lier: het huidige Stadhuis van Lier
- Maaseik
- Mechelen: Stadhuis van Mechelen
- Nieuwkerke, afgebroken in 1844
- Oudenaarde: Stadhuis van Oudenaarde
- Sint-Truiden: Belfort van Sint-Truiden
- Tielt: Hallentoren Tielt
- Turnhout: oude Stadhuis van Turnhout aan de Herentalsstraat, gesloopt in 1962
- Zinnik
- Verviers
- Zoutleeuw: Lakenhalle van Zoutleeuw
Duitsland
[bewerken | brontekst bewerken]- Braunschweig
- Leipzig: het oude Gewandhaus, tot 1780
- Zwickau
Ierland
[bewerken | brontekst bewerken]- Dublin: Linenhall (1728–1916)
Nederland
[bewerken | brontekst bewerken]- Amsterdam: lakenhuis Groenburgwal, tegenwoordig anglicaanse kerk Christ Church
- Echt (Limburg)
- Deventer: Wanthuis, sinds de 15e/16e eeuw onderdeel van het Stadhuis van Deventer[1]
- Dordrecht had achtereenvolgens minstens drie lakenhallen:[2]
- ca. 1250-1375: Scharlaken, Wijnstraat
- 1383-1544: Vlaamse hal, later verbouwd tot Stadhuis van Dordrecht
- ca. 1650-1750: Watersteinstoren en naburige hal, Vismarkt (afgebroken in 1858)
- Leiden: Laecken-Halle
- Maastricht: Lakenhal op de Markt; lakenwevers woonden vooral in het Boschstraatkwartier
- Middelburg
- Nijmegen: Gewandhuis/Lakenhal, Grote Markt 22–25; de huidige Kerkboog is er een restant van[3]
- Sittard: op de Markt, verwoest
- Weert. Weerter laken werd ook verhandeld in de Halle van Weert aan de Hoogstraat te Bergen op Zoom en opgeslagen in De Stadt van Weert aan de Reijnderstraat te Antwerpen.[4]
Polen
[bewerken | brontekst bewerken]
Verenigd Koninkrijk
[bewerken | brontekst bewerken]- Londen: Drapers' Hall
- Halifax: Piece Hall
- Leeds
Referenties
- ↑ Ter Kuile, E.H., & Koch, A.C.F. (1964). Zuid-Salland. Den Haag: Staatsuitgeverij, geraadpleegd van DBNL. Gearchiveerd op 19 juli 2023.
- ↑ Herbert Sarfatij (1994): Het huis Scharlaken te Dordrecht: de oudste Lakenhal van de stad, vervolgens woonhuis en Waag (13de-16de eeuw). Archeologie en geschiedenis van een opmerkelijk huis, Bulletin KNOB 1994-2, p. 41-52; te lezen op Bulletin KNOB (website knob.nl). Gearchiveerd op 18 april 2023.
- ↑ "Nijmegen §2.1 Wereldlijke bouwkunst". Encarta Encyclopedie Winkler Prins. (2002). Utrecht: Microsoft Corporation/Het Spectrum.
- ↑ J.F.A. Wassink (2005). Van stad en buitenie. Uitgeverij Verloren, Hilversum, p. 280. Gearchiveerd op 7 september 2023. Geraadpleegd op 11 april 2023.