Nordisk råds litteraturpris

Nordisk råds litteraturpris blir gjeven til eit skjønnlitterært verk skrive på språket i eit av dei nordiske landa. Verket kan vere ein roman, eit drama, eller ei samling av dikt, noveller eller essay. Verket må fylla høge litterære og kunstnarlege krav. Prisen blei oppretta i 1962 og blir kvart år delt ut av Nordisk råd. Føremålet med prisen er å auke interessa for språket og litteraturen i grannelanda, og å fremje det nordiske kulturfellesskapet. Ved opprettinga var prissummen 50 000 danske kroner. Sidan 1995 har prisen vore på 350 000 danske kroner.

Nominasjonsprosessen

endre

Kvart av landa Danmark, Finland, Island, Noreg og Sverige har ein komité som kan nominere opptil to verk innan 1. desember kvart år. I tillegg kan det nominerast eitt verk kvar frå Færøyane, Åland, Grønland og det samiske språkområdet.

I utgangspunktet er det verk skrivne innan dei to siste åra som kan nominerast, men sidan verk skrivne på finsk, færøysk, grønlandsk, islandsk eller samisk må finnast i omsett utgåve på anten dansk, norsk eller svensk for å kunne vurderast, kan dei vere komne ut i løpet av dei fire siste åra.

Tildelingar

endre

Land og språkområde

endre

Frå starten vart det nominert opp til to verk kvar frå Danmark, Finland, Island, Noreg og Sverige. Frå og med 1985 vert det også nominert opp til eitt verk kvar frå Færøyane, Grønland og det samiske språkområdet når det er høvelege kandidatar. Det vart utvida til å gjelde Åland òg frå 2011. Færøyingen William Heinesen fekk likevel prisen allereie i 1965, men han var då nominert frå Danmark.

Nils-Aslak Valkeapää som fekk prisen i 1991, var nominert frå det samiske språkområdet, og Rói Patursson frå Færøyane fekk prisen i 1986. Som den første frå Grønland vann Niviaq Korneliussen prisen i 2021. Elles er alle tildelingane gått til forfattarar frå dei fem store landa, med seksten prisar til Sverige, tretten til Danmark, ti til Noreg, ti til Finland og åtte til Island.

Kjønnsfordeling

endre

Sara Lidman fekk prisen som fyrste kvinne i 1980, etter 18 strake tildelingar til mannlege forfattarar. Femten av dei femtini som har motteke prisen til og med 2019 er kvinner. Det gjev ei fordeling på 25 % prosent til kvinner og 75 % til menn, men om ein ser berre på dei siste tretti åra, så er tildelingane jamnare fordelte mellom kjønna.

Prisvinnarar

endre
 
Kim Leine, 2013
 
Per Petterson, 2009
 
Sjón, 2005
 
Tua Forsström, 1998
 
Kjartan Fløgstad, 1978
 
William Heinesen, 1965
År Forfattar Verk Nominert frå Språk
2022 Solvej Balle Om udregning af rumfang I, II og III[1] Grønland  Danmark Dansk
2021 Niviaq Korneliussen Naasuliardarpi (Blomsterdalen) Grønland  Grønland Grønlandsk
2020 Monika Fagerholm Vem dödade bambi? Finland   Finland Svensk
2019 Jonas Eika Efter solen Danmark   Danmark Dansk
2018 Auður Ava Ólafsdóttir Ör Island   Island Islandsk
2017 Thorup Kirsten Thorup Erindring om kærligheden Danmark   Danmark Dansk
2016 Frostenson Katarina Frostenson Sånger og formler Sverige   Sverige Svensk
2015 Fosse Jon Fosse Andvake-trilogien Noreg   Noreg Norsk (nynorsk)
2014 Westö Kjell Westö Hägring 38 (Svik 1938) Finland   Finland Svensk
2013 Leine Kim Leine Profeterne i Evighedsfjorden Danmark   Danmark Dansk
2012 Lindstrøm Merethe Lindstrøm Dager i stillhetens historie Noreg   Noreg Norsk (bokmål)
2011 Elíasson Gyrðir Elíasson Milli trjánna Island   Island Islandsk
2010 Oksanen Sofi Oksanen Puhdistus Finland   Finland Finsk
2009 Petterson Per Petterson Jeg forbanner tidens elv Noreg   Noreg Norsk (bokmål)
2008 Aidt Naja Marie Aidt Bavian Danmark   Danmark Dansk
2007 Stridsberg Sara Stridsberg Drömfakulteten Sverige   Sverige Svensk
2006 Sonnevi Göran Sonnevi Oceanen Sverige   Sverige Svensk
2005 Sjón (Sigurjón Birgir Sigurðsson) Skugga-Baldur Island   Island Islandsk
2004 Hotakainen Kari Hotakainen Juoksuhaudantie Finland   Finland Finsk
2003 Ström Eva Ström Revbensstäderna Sverige   Sverige Svensk
2002 Christensen Lars Saabye Christensen Halvbroren Noreg   Noreg Norsk (bokmål)
2001 Kjærstad Jan Kjærstad Oppdageren Noreg   Noreg Norsk (bokmål)
2000 Nordbrandt Henrik Nordbrandt Drømmebroer Danmark   Danmark Dansk
1999 Tafdrup Pia Tafdrup Dronningeporten Danmark   Danmark Dansk
1998 Fosström Tua Forsström Efter att ha tillbringat en natt bland hästar Finland   Finland Svensk
1997 Willumsen Dorrit Willumsen Bang. En roman om Herman Bang Danmark   Danmark Dansk
1996 Lønn Øystein Lønn Hva skal vi gjøre i dag og andre noveller Noreg   Noreg Norsk (bokmål)
1995 Einar Már Guðmundsson Englar alheimsins Island   Island Islandsk
1994 Ekman Kerstin Ekman Händelser vid vatten Sverige   Sverige Svensk
1993 Hultberg Peer Hultberg Byen og Verden Danmark   Danmark Dansk
1992 Fríða Á. Sigurðardóttir Meðan nóttin liður Island   Island Islandsk
1991 Valkeapää Nils-Aslak Valkeapää Beaivi, áhčážan Island   Det samiske språkområdet Nordsamisk
1990 Tranströmer Tomas Tranströmer För levande och döda Sverige   Sverige Svensk
1989 Solstad Dag Solstad Roman 1987 Noreg   Noreg Norsk (bokmål)
1988 Thor Vilhjálmsson Grámosinn Glóir Island   Island Islandsk
1987 Wassmo Herbjørg Wassmo Hudløs himmel Noreg   Noreg Norsk (bokmål)
1986 Patursson Rói Patursson Likasum Færøyane   Færøyane Færøysk
1985 Tuuri Antti Tuuri Pohjanmaa Finland   Finland Finsk
1984 Tunström Göran Tunström Juloratoriet Sverige   Sverige Svensk
1983 Seeberg Peter Seeberg Om fjorten dage Danmark   Danmark Dansk
1982 Delblanc Sven Delblanc Samuels bok Sverige   Sverige Svensk
1981 Snorri Hjartarson Hauströkkrið yfir mér Island   Island Islandsk
1980 Lidman Sara Lidman Vredens barn Sverige   Sverige Svensk
1979 Lo-Johansson Ivar Lo-Johansson Pubertet Sverige   Sverige Svensk
1978 Fløgstad Kjartan Fløgstad Dalen Portland Noreg   Noreg Norsk (nynorsk)
1977 Carpelan Bo Carpelan I de mörka rummen, i de ljusa Finland   Finland Svensk
1976 Olafur Ólafur Jóhann Sigurðsson Að laufferjum og Að brunnum Island   Island Islandsk
1975 Salama Hannu Salama Siinä näkijä missä tekijä Finland   Finland Finsk
1974 Sørensen Villy Sørensen Uden mål - og med Danmark   Danmark Dansk
1973 Meri Veijo Meri Kersantin poika Finland   Finland Finsk
1972 Vennberg Karl Vennberg Sju ord på tunnelbanan Sverige   Sverige Svensk
1971 Hansen Thorkild Hansen Slavernes øer Danmark   Danmark Dansk
1970 Rifbjerg Klaus Rifbjerg Anna, jeg, Anna Danmark   Danmark Dansk
1969 Enquist Per Olov Enquist Legionärerna Sverige   Sverige Svensk
1968 Sundman Per Olof Sundman Ingenjör Andrées luftfärd Sverige   Sverige Svensk
1967 Borgen Johan Borgen Nye noveller Noreg   Noreg Norsk (bokmål)
1966 Ekelöf Gunnar Ekelöf Diwán över Fursten av Emgión Sverige   Sverige Svensk
1965 Heinesen Deld pris:William Heinesen Det gode Håb Danmark   Danmark Dansk
1965 Lagercrantz Deld pris: Olof Lagercrantz Från Helvetet till Paradiset Sverige   Sverige Svensk
1964 Vesaas Tarjei Vesaas Is-slottet Noreg   Noreg Norsk (nynorsk)
1963 Linna Väinö Linna Täällä Pohjantähden alla III Finland   Finland Finsk
1962 Johnson Eyvind Johnson Hans nådes tid Sverige   Sverige Svensk

Kjelder

endre
  1. «Solvej Balle vant Nordisk råds litteraturpris 2022». www.norden.org (på norsk bokmål). Henta 1. november 2022.