Visent
- For andre tydingar av oppslagsordet, sjå Steppevisent.
| Visent | |
_male_Bia%C5%82owieza.jpg) Visenthann | |
| Utbreiing og status | |
Status i verda:  Nær truga Utbreiinga av Visent | |
| Systematikk | |
| Rike: | Dyr Animalia |
| Rekkje: | Ryggstrengdyr Chordata |
| Underrekkje: | Virveldyr Vertebrata |
| Klasse: | Pattedyr Mammalia |
| Orden: | Klauvdyr Artiodactyla |
| Familie: | Kvegdyr Bovidae |
| Slekt: | Bison |
| Art: | Visent B. bonasus |
| Vitskapleg namn | |
| Bison bonasus | |
Visent eller europeisk bison (Bison bonasus) er oksedyr i slekta Bison, og er det tyngste landdyret i Europa. Ein fullvaksen visentokse kan verta 2,9 meter lang og nær 2 meter høg, og vega opptil 900 kg. Visentar er flokkdyr som lever av urter, gras og kvistar. Dei finst i dag i naturreservat i Polen (Białowieżaskogen), Kviterussland, Russland (Vest-Kaukasus) og Baltikum. Arten er truga av utrydjing, og er rekna som sårbar av IUCN.
Europeisk bison er til vanleg mindre enn den amerikanske bisonen som han er nærskyld med; han har mindre pels på nakken, hovudet og overkroppen, men lengre hale og horn. Han er også som regel einsfarga brun i pelsen, medan amerikansk bison kan ha eit svartleg framparti.
Historisk utbreiing
[endre | endre wikiteksten]
For 2 000 år sidan levde visentane i mesteparten av Europa – frå England i vest til Sibir i aust, og frå Spania i sør til Sverige i nord. I Vest-Europa vart visenten utrydda på 1000-talet, unntatt i Ardennane, der han overlevde fram til 1300-talet. Den siste visenten i Transilvania døydde i 1790. I aust høyrte visentane etter lova til dei polske kongane, litauiske storhertugane eller dei russiske tsarane. På 1500-talet innførte kong Sigismund I av Polen dødsstraff for drap på visentar. Trass i dette og andre vernetiltak minka visentpopulasjonen i hundreåra som følgde. Særleg under og rett etter første verdskrigen lei bestanden store tap, sidan soldatar og krypskyttarar utrydda visenten på dei tidlegare polske områda. I 1927 vart verdas siste viltlevande visent skoten i Vest-Kaukasus. Då fanst berre 54 visentar i dyrehagane rundt om i verda. Desse nedstamma frå 12 dyr.
I dag vert det drive eit stort avlsarbeid for å trygge arten. Polen har vore leiande i lang tid gjennom nasjonalparken Białowieża, der dei i 1929 med utgangspunkt i fire visentar starta eit planmessig avlsarbeid. I dag finst 350 visentar i den polske delen av skogen, og om lag 3 000 over heile verda (60 % frittlevande) – alle stammar frå Białowieżaskogen.
Klassifikasjon
[endre | endre wikiteksten]Det er identifisertt tre underartar av visent:
- Låglandsvisent – Bison bonasus bonasus (frå Białowieżaskogen)
- Ungarsk (karpatisk) visent – Bison bonasus hungarorum – utrydda
- Kaukasisk visent – Bison bonasus caucasicus – utrydda. Eitt av dei 12 dyra som gav opphav til den moderne bestanden var av denne underarten
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- Olech, W. (IUCN SSC Bison Specialist Group), «Bison bonasus» (2008) i IUCN 2012. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2012.2. <www.iucnredlist.org>. Henta 24. januar 2013.
- «bison – europeisk» i Store norske leksikon.
- «kaukasusvisent» i Store norske leksikon.
Bakgrunnsstoff
[endre | endre wikiteksten]
Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Visent