Sègle de las Luses : Diferéncia entre lei versions
Contengut suprimit Contengut apondut
Bòt: A remplaçat Imatge:Kant_gemaelde_3.jpg per Imatge:Immanuel_Kant_-_Gemaelde_1.jpg (File renamed: Criterion 4 (harmonizing names of file set)) |
|||
| (12 revisions intermediàrias per un autre utilizaire pas afichadas) | |||
Linha 1 :
<!--Article redigit en provençau-->
{{1000 fondamentals}}
{{Dialècte Provençau}}
[[Fichièr:Encyclopedie frontispice section 256px.jpg|thumb|right|Frontispici de l’''[[Encyclopédie]]'' de [[Denis Diderot]] representant la Vertat, la Rason e la Filosofia, tres valors fondamentalas dau movement dei Lutz.]]
Lo '''Sègle de las Luses ''' (var. '''Sègle de las Lutz''', '''Sègle deras Lutz''', '''Sègle dei Lutz''') designa un movement filosofic e scientific relativament important que venguèt dominant en Euròpa durant la segonda mitat dau sègle XVIII. Aguèt una influéncia fòrça importanta en [[Alemanha]], au [[Reialme Unit|Reiaume Unit]] e, subretot, en [[França]]. ▼
▲Lo '''Sègle de las Luses ''' (var. '''Sègle de las Lutz''', '''Sègle deras Lutz''', '''Sègle dei Lutz''') designa un movement filosofic e scientific relativament important que venguèt dominant en Euròpa durant la segonda mitat dau sègle XVIII. Aguèt una influéncia fòrça importanta en [[Alemanha]], au [[Reialme Unit|Reiaume Unit]] e, subretot, en [[França]].
Eissit dau progrès [[sciéncia|scientific]] e [[tecnologia|tecnologic]] realizat durant lei sègles XVII e XVIII, foguèt principalament portat per la [[borgesiá]] qu'aviá aprofichat lei transformacions de la societat per venir una importanta poissança economica. Lei partisans dei Lutz foguèron donc lei promotors d'una [[filosofia]] en rompedura amb la societat [[feudalisme|feudala]]. Partisans d'una [[filosofia|filosofica]] [[empirisme|empirica]] e [[umanisme|umanista]], desvolopèron ansin d'idèas en favor de la [[libertat]] e dau progrès sociau e imaginèron de principis politics novèus coma la [[separacion dei poders]] a l'origina dei revolucions [[Guèrra d'Independéncia deis Estats Units|estatsunidenca]] e [[Revolucion Francesa|francesa]].
== Originas ==
Linha 129 ⟶ 134:
==== Immanuel Kant ====
[[Fichièr:Immanuel Kant - Gemaelde 1.jpg|thumb|right|Retrach d'[[Immanuel Kant]].]]
{{veire|Immanuel Kant}}
Linha 139 ⟶ 146:
==== Beaumarchais ====
{{veire|Pierre-Augustin Caron de Beaumarchais}}
[[Pierre-Augustin Caron de Beaumarchais]] ([[1732]]-[[1799]]) es un autor, un [[espionatge|espion]] e un marchand d'armas au servici de la [[monarquia]] [[França|francesa]]. Pasmens, sei pèças de [[teatre]] (''[[lo Barbier de Sevilha]]'', ''[[lo Maridatge de Figaro]]'') contenguèron d'idèas avançadas sus la [[libertat]] e, per aquela rason, son sovent presentadas coma de signes anonciant la [[Revolucion Francesa]]. [[Pierre-Augustin Caron de Beaumarchais|Beaumarchais]] foguèt tanben l'editor de [[Voltaire]] e participèt a la mesa en plaça de la premiera lèi pertocant lo [[drech d'autor]].
==== Thomas Jefferson ====
{{veire|Thomas Jefferson}}
[[Thomas Jefferson]] ([[1743]]-[[1826]]), tresen president deis [[USA|Estats Units d'America]], es una autra personalitat majora dei Lutz en [[America]]. Participèt activament a l'[[independéncia]] deis [[USA|Estats Units]] e foguèt un deis autors de sa [[constitucion]]. Coma president, negocièt la crompa de [[Loisiana]] amb [[Napoleon Bonaparte]], decision que permetèt ais Estatsunidencs d'establir sa dominacion sus la màger part dei tèrras drudas d'[[America dau Nòrd]]. S'engatjèt tanben fòrça en favor de la [[libertat religiosa]]. En revènge, au sègle XX, foguèt criticat per sa posicion sus l'[[esclavatge]].
En fòra de sa carriera [[politica]], [[Thomas Jefferson|Jefferson]] s'interessèt a mai d'una disciplina scientifica ([[matematicas]], [[mecanica]], [[orticultura]]...). Estudièt tanben l'[[arquitectura]], la [[religion]] e la [[filosofia]] entretenguèt una correspondéncia amb mai d'un intellectuau dau periòde. Vèrs la fin de sa vida politica, fondèt l'[[Universitat de Virgínia]].
== Difusion ==
| |||
