John Rawls

Fichièr:03-rawls-225.jpg

John Rawls

Rawls (1971)

John Rawls, nascut lo 21 de febrièr de 1921 a Baltimore e mòrt lo 24 de novembre de 2002 a Lewiston, es un dels filosòfs politics dels mai estudiats al sègle XX. Professor dins las universitats de Princeton, Oxford, Cornell e Harvard fins a 1995, venguèt celèbre per son òbra majora, que i trabalhèt dempuèi los ans 1960 e que sortiguèt jol titre A Theory of Justice (Teoria de la Justícia) en 1971.

Rawls elabòra sa teoria dins un periòde marcat per la Guèrra de Vietnam e la luta pels dreches civils, quand los Estats Units d'America èran traversats per de movements culturals e socials prigonds. Axada sus de nocions d'etica e de Justícia, son òbra torna amb una tradicion contractualista daissada, e prolonguèt la reflexion liberala en cercant de nosar racionalament libertat individuala e solidaritat sociala. Sa pensada es fòrça comentada e criticada dins lo mond anglosaxon.

Biografia

John Borden (Bordley) Rawls es d'una familha aisida de Baltimore, Maryland. E es lo segond dels cinc enfants de William Lee Rawls e d'Anna Abell Stump. Dintra en 1939 a l'Universitat de Princeton, que comencèt a s'interessar a la filosofia, mas foguèt apelat a servir dins l'armada americana dins lo Pacific e en Nòva Guinèa pendent la Segonda Guèrra Mondiala. Al Japon, foguèt testimòni dels ravatges provocats per la bomba a Hiroshima. Aprèp aquela experiéncia, renoncièt a venir oficièr e daissèt l'armada. Tornèt a Princeton en 1946 e acabèt son doctorat de filosofia morala en 1949, e i ensenhèt fins a 1952, a partir de que foguèt influenciat per las idèas del teorician de la politica liberala e istorian de las idèas Isaiah Berlin, de l'Universitat d'Oxford. Se maridèt lo meteis an amb Margaret Fox, diplomada de l'Universitat de Brown. Passèron lor primièr estiu ensems a partejar un interès comun, aquel d'indexar los libres, repertorièron lo vocabulari de Nietzsche, per un de sos libres; Rawls creèt el meteis l'indèx de son libre: Teoria de la Justícia. Aprèp Oxford, tornèt als Estats Units d'America, comencèt per èsser assistent puèi professor associat à l'Universitat Cornell. Ensenhèt apuèi al Massachusetts Institute of Technology (MIT). En 1964, venguèt professor a Harvard, e i demorèt pendent gaireben quaranta ans.

Dempuèi 1995, patiguèt de crisis cardiacas, çò que penalizèt son trabalh d'escritura. Pasmens, acabèt son libre The Law of Peoples (La lei dels pòbles), dins que cerquèt a espandre sas analisis a la Justícia internacionala.

John Rawls moriguèt en 2002 a 81 ans.

Filosofia

La critica de l’utilitarisme

John Rawls es pas un pur produch de la tradicion analitica anglosaxona. Es subretot influenciat pel contractualisme dels liberals classics, es a dire de Locke a Kant.

Segon John Rawls, cada individú tend conscientament a optar per de decisions collectivas que maximizan l’interès general. L’homo oeconomicus singular e egoïsta a pas vertadièrament sa plaça per Rawls; en efèit considèra l'òme coma un èsser se realizant personalament tot en pensant a l'interès collectiu. D'aquel biais, l'argumentacion teorica rawlsiana divergís del concèpte de la "man invisibla" de Smith, per qui aquela tòca collectiva èra naturala.

Pasmens, per Rawls, dins la morala utilitarista, una accion pòt èsser considerada coma « bona » se, e sonque se, permet d'aumentar « lo mai grand bonaür pel mai grand nombre » e aquò quitament al pretz del sacrifici del ben èsser de qualques uns. Abans de venir lo celèbre teorician d'una concepcion deontologica que de la Justícia, Rawls foguèt fòrça marcat per l'utilitarisme qu'es, dins lo monde angloamerican, la doctrina morala que se referís mai sovent. Dins son article Two concepts of rule (Dos concèptes de règla), defend una version originala d'un « utilitarisme de la règla ».

Selon Francisco Vergara, Rawls - fòrça influenciat pel vocabulari e de formas de rasonament eissida de las teorias economicas neoclassicas - auriá pas vertadièrament entedit l'utilitarisme, a la teoria que Rawls criticariá pus tard jol nom d'utilitarisme deuriá jamai èsser nomenada atal perque los autors utilitaristas jamai empleguèron l’argument del sacrifici.

L'idèa de Justícia

«La Justícia es la primièra vertut de las institucions socialas coma la vertat es aquela dels sistèmas de pensada». En comparant explicitament lo principe essencial de la pensada especulativa a aquel del politic, Rawls bastiguèt una teoria politica fondada sud la cèrca de règlas de Justícia. Cèrca de rendre compatible lo mai naut nivèl de libertat amb la realizacion d'una egalitat efectiva de las escasenças. Alexis de Tocqueville aviá ja soslinhat las tensions que podián nàisser aquel doblet (libertat/egalitat).

Atal fa de la Justícia lo principi del politic, coma la vertat es la clau de vòlta dels sistèmas de pensada. La cèrca de la Justícia constituís doncas per el un axiòma absoludament inevitable. En efèit, coma seriá impossible d'especular racionalament sens aver coma postulat fondamental lo principi de veritat, la Justícia deuriá èsser tanben a la basa de tota reflexion politica, precedissent tota decision: «essent las vertuts primièras del comportament uman, la Justícia e la veritat sofrisson de cap de compromés.»
En consequéncia, poirem transformar nòstras concepcions de la Justícia sens borrolar tota l'estructura del sistèma politicosocial.

Los dos principis de la Justícia

Article detalhat: Teoria de la Justícia.

Sa teoria de la Justícia es bastida a partir d'une experiéncia de pensada segon que l'ignorància de nòstra situacion reala, a l'encòp biologica e sociala, seriá la condicion sine qua non d'una neutralitat necessària a l'adopcion de règlas equitablas (fair), per l'organizacion de las estructuras de basa de la societat. Jos aquel vel d'ignorància, un consensus sortiriá per adoptar dos principis racionalament aplicats segon un òrdre de prioritat (lo principi n°1 prima sul n°2.1 qu'el meteis prima sul n°2.2). En 1993, dins Liberalisme Politic (p347), Rawls enoncièt atal sos dos primièrs principis de Justícia:

1. « Cada persona a drech a un sistèma plan ajustat a las libertats de basa egalas per totes, compatible amb un meteis sistèma de libertat per totes. »
2. « Las inegalitats socialas e economicas devon satisfar a doas condicions:
   1. Devon en primièr èsser ligadas a de foncions e a de posicions dubèrtas a totes, dins de condicions de justa egalitat de las escasenças.
   2. Devon procurar un pus grand benefici als membres mai desavantatjats de la societat. »

Aprèp la publicacion de son obratge Teoria de la Justícia, Rawls venguèt lèu una lectura indefugibla dins l'ensenhament de la filosofia morala, sociala e politica.

Una teoria liberala de la Justícia

Lo segond principi es ligat a l'egalitat de las escasenças: aquela deu permetre a totes, a capacitats egalas, un meteis accès a las divèrsas foncions de la societat. Rawls se limita pas a la vision liberala de l'egalitat: s'es pas juste de nàisser dins tala o mai categoria sociala, es nimai juste d'èsser nascut amb un flac quocient intellectual o amb de capacitats fisicas desfavorablas (malautiás, invaliditat...). Cal doncas pas sonque prendre en compte los factors socials, mas tanben los factors naturals.

Las inegalitats pòdon èsser justificadas pas que se los membres mai desavantatjats de la societat ne prenon eles meteisses un pus grand avantatge. Una persona engenhosa aurà doncas drech legitimament als revenguts mai nauts que li « val » son engenh se l'ensems de la collectivitat ne profita tanben; e en particular que las mens astradas prenon partit indirectament de la dinamica iniciada pels pus avantatjats.

Aquel principi de diferéncia indica que deu assegurar aquela egalitat d'escasença ne suprimissent pas totas las inegalitats, mas sonque aquelas que serián pas, al mens al minimal, favorablas als mens astrats. J. Rawls torna prendre doncas atal lo principi de la Declaracion dels Dreches de l'Òme e del Ciutadan de 1789 pensant que de distincions son acceptablas quand son justificadas per l'utilitat comuna}.

Amartya Sen critiquèt fòrça John Rawls. Aqueste, inspirat de las analisis de Montesquieu, se limitava pas a pausar de principis generals de justícia, lo drech deu rebastir lo movement de las mors. Çò que lo portèt a afirmar sa nocion de capabilitat e criticar en meteis temps los critèris de la libertat reala rawlsiana que dependon d'un simple critèri financièr en oblidant totas las coercicions culturalas (o superestructuralas).

Liberalisme politic

Rawls apuèi se consacrèt a la question de l'estabilitat possibla (o non) de societats partejadas entre las doas concepcions de la justícia. Desvolopèt atal l'idèa d'un « consensus general », o un acòrdi implicit entre ciutadans sus una justícia « equitabla » entre diferents ciutadans que possedisson de vistas filosoficas (o religiosas) diferentas. Introduguèt atal lo concèpte de « rason publica », o una rason fasent critica dins lo quadre d'un espaci public de discussion.

La concepcion politica de la justícia que desvolopèt Rawls dins Lo Liberalisme politic mostrèt que d'individús amb d'opinions conflictualas, mai rasonablas e conciliablas per compromés, se meton d'acòrdi per regular las estructuras de basa de la societat. Atal, la concepcion politica de la justícia seriá pas mai qu'un consensus « per superposicion » (overlapping consensus).

Rawls modifiquèt atal los principis de justícia del biais seguent, lo primièr avent prioritat sul segond:

1. Cada persona pòt invocar la possession d'un ensemble ajustat dels dreches e libertats fondamentalas, que son los meteisses per totes. E dins aquel ensemble, solas las libertats politicas son garantidas d'un biais general.
2. Las inegalitats economicas e socialas devon satisfar doas condicions per èsser acceptablas; en primièr, devon pas empachar una escasença egala de mobilitat sociala. Puèi, devon se far al pus grand benefici de l'ensems de la societat.

Confirmèt e completèt atal sa teoria liberala de la justícia.

Exemples

• « La libertat pòt èsser limitada sonque al nom de la libertéat. » (Teoria de la justícia, § 46)

Segon J. Rawls, ven d'aquel principi qu'una restriccion de la libertat es justificada dins dos cases solament:

1. se permet de renforçar lo sistèma total de las libertats partejadas per totes: « se la libertat es mens espandida, lo ciutadan representatiu i deu trobar fin finala un ganh per sa libertat » (§ 39) ;
2. s'una inegalitat de las libertats es acceptabla per aqueles qu'an una libertat mendre: « se la libertat es inegala, la libertat d'aqueles qu'an lo mens de libertat deu èsser melhor aparada » (§ 39).

Pel primièr cas, Rawls menciona los exemples d’una limitacion de la libertat de consciéncia e de pensada de biais compatible amb l’òrdre public, la limitacion del poder del govèrn per la majoritat, la limitacion de las libertats dels intolerants e la repression de la violéncia de las sèctas concurrentas.

Pel segond cas, J. Rawls menciona l’exemple d’une inegalitat de las libertats civilas: « se qualques uns an mai de vòte que d’autres, la libertat politica es inegala; es la meteissa causa se los vòtes de qualques uns pesan fòrça mai que los autres, o s'una partida de la societat es totalament desprovesida del drech de vòte. Dins fòrça situacions istoricas, una libertat politica mens granda deguèt, benlèu, èsser justificada ».

Vejatz tanben

Libres

• A Theory of Justice. (Una teoria de la justícia) Cambridge, Massachusetts: Belknap Press of Harvard University Press, 1971.
• The Law of Peoples: with "The Idea of Public Reason Revisited." (La Lei dels pòbles: amb "l'idèa de la rason publica revisitada)". Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 1999.
• Collected Papers. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 1999. (Colleccion d'articles).
• Lectures on the History of Moral Philosophy. (Leisson sus l'istòria de la filosofia morala) Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press, 2000.
• Justice as Fairness: A Restatement.(justícia coma equitat: una reformulacion) Cambridge, Massachusetts: Belknap Press, 2001. Una reformulacion de teoria de la justícia
• Lectures on the History of Political Philosophy. (Leisson sus l'istòria de la filosofia polotica) Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 2007.

Ligams extèrnes

• (en)John Rawls