Kimon: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Pawelekj76 (dyskusja | edycje) m modyf. kategorii |
poprawa przek., drobne redakcyjne, lit., WP:SK+ToS+mSK+Bn |
||
| (Nie pokazano 73 wersji utworzonych przez 52 użytkowników) | |||
Linia 1:
{{inne znaczenia|dowódcy Kimona}}
[[Plik:KimonSculpture.jpg|thumb|200px|Pomnik Kimona w [[Larnaka|Larnace]] na [[Cypr]]ze]]
'''Kimon''' ([[język grecki|gr.]] {{grc|Κίμων}}, [[Łacina|łac.]] Cimon; ur. ok. [[510 p.n.e.|510]], zm. [[449 p.n.e.]]) – wódz i polityk [[Ateny|ateński]].
== Pochodzenie ==
Kimon pochodził z zamożnego, znanego rodu Filaidów. Był synem (z drugiego małżeństwa) wodza ateńskiego [[Miltiades]]a. Matką Kimona była Hegesipylla, córka Orolusa, króla [[Tracja|Tracji]]. Miltiades, ojciec Kimona, zmarł w więzieniu, ponieważ nie był w stanie zapłacić grzywny, którą mu wymierzono. Po jego śmierci dług spłacił Kimon. Przyrodnią siostrą Kimona była [[Elpinika]].
== Działalność polityczna ==
Kimon był arystokratą, należącym do najbogatszych ludzi w Atenach. We wczesnej młodości zyskał opinię birbanta i człowieka zdeprawowanego, lecz wkrótce odznaczył się nakłaniając Ateńczyków do pomysłu Temistoklesa, by bitwę pod Salaminą stoczyć na morzu. Dążył do sojuszu wszystkich ''[[polis]]'' [[Starożytna Grecja|greckich]] i wspólnej walki z [[Starożytny Iran|Persją]]. Protestował przeciw antyspartańskiej polityce [[Temistokles]]a i jego następców. Miał przekonania umiarkowanie [[demokracja ateńska|demokratyczne]]. Słynący z łaskawości, cieszący się dobrymi koneksjami (jego żona, Isodyke, wywodziła się z potężnego rodu [[Alkmeonidzi|Alkmeonidów]]), stanął na czele [[konserwatyzm|konserwatywnej opozycji]], przeciwstawnej do radykalnych demokratów [[Efialtes z Aten|Efialtesa]] i [[Perykles]]a. Kimon blokował radykalne reformy i opowiadał się za dawną polityką wrogości wobec [[Persowie|Persów]] i przyjaźni ze [[Sparta|Spartą]]. Nadał nawet jednemu z synów prowokujące imię Lacedemonios (gr. „Spartanin”). Ten kierunek jego polityki przez długi czas znajdował poparcie Ateńczyków, wyrażone m.in. wygnaniem rzecznika polityki antyspartańskiej Temistoklesa. Po wygnaniu Temistoklesa stał się najbardziej wpływowym politykiem Aten.
== Działalność wojskowa ==
Od lat siedemdziesiątych V w. p.n.e. regularnie wybierano Kimona na stanowisko wodza. W 477 p.n.e. był jednym z wodzów wyprawy [[Pauzaniasz (wódz spartański)|Pauzaniasza]] na [[Cypr]] i [[Dardanele|Hellespont]]. Wraz z [[Arystydes Sprawiedliwy|Arystydesem]] utworzył [[Ateński Związek Morski]]. Jako organizator Związku doprowadził do tego, że sprzymierzeńcy dostarczali swoje okręty i płacili wyższe podatki, w zamian za co Ateny zobowiązywały się do ich obrony przed każdym atakiem. W [[476 p.n.e.|476]]–[[462 p.n.e.]] był naczelnym wodzem i stał na czele wypraw Związku przeciw Persom. Stał się znany szczególnie jako dowódca floty. Sukcesy Kimona na morzu umocniły pozycję Aten jako [[hegemonia|hegemona]] Ateńskiego Związku Morskiego. Około 476 p.n.e. oblegał i zdobył miasto Eion, położone na wybrzeżu trackim, wypierając stamtąd Persów. Około 473 p.n.e. spustoszył wyspę [[Skiros]] i sprowadził stamtąd szczątki uchodzące za szczątki [[Tezeusz]]a. By utrwalić pamięć tego wydarzenia, Ateńczycy ustanowili zawody ([[agonistyka|agon]]). Właśnie wtedy [[Sofokles]] wystawił pierwsze swoje dzieło odnosząc zwycięstwo nad [[Ajschylos]]em (niezachowana tragedia ''Triptolemos'', 468 p.n.e.), zaś sędziami wyznaczonymi z ramienia [[archont]]a był Kimon wraz z innymi [[Strateg (Grecja)|strategami]], zastępujący wylosowanych sędziów, co zostało wymuszone wzburzeniem widowni.
Szczyt powodzenia Kimon osiągnął ok. [[467 p.n.e.]], kiedy rozbił perską flotę i armię [[Bitwa nad Eurymedonem|nad rzeką Eurymedon]]<ref>Data tej bitwy oraz chronologia operacji Kimona w basenie Morza Egejskiego są niepewne.</ref>, na południowym wybrzeżu Azji Mniejszej. Z czysto wojskowego punktu widzenia było to największe greckie zwycięstwo nad Persją przed kampanią [[Aleksander Macedoński|Aleksandra Wielkiego]], w wyniku którego Persowie musieli zaakceptować samodzielność państw greckich w [[Anatolia|Azji Mniejszej]] i zrezygnować z obecności swojej floty na wodach tego regionu. Zwycięstwo to ugruntowało pozycję polityczną Kimona w jego ojczyźnie. W [[465 p.n.e.]] flota ateńska pod dowództwem Kimona zaatakowała i pokonała [[Tasos]], najbogatszą wyspę północnej części [[Morze Egejskie|Morza Egejskiego]], która wystąpiła z symmachii ateńskiej (oblężenie miasta Tasos zakończyło się w 462 p.n.e. zburzeniem murów, konfiskatą floty i zamknięciem [[mennica|mennicy]]). Surowe potraktowanie Tasos miało być przestrogą dla innych sprzymierzeńców. W 465 lub 464 p.n.e. Kimon podjął próbę założenia kolonii nad brzegami [[Struma|Strymonu]] w [[Tracja|Tracji]], gdzie miało się osiedlić 10 tysięcy Ateńczyków i ich sprzymierzeńców, jednak armia ateńska została pokonana przez [[Trakowie|Traków]] [[bitwa pod Drebesos|pod Drebesos]].
== Odbudowa Aten ==
Czasy Kimona były okresem intensywnej odbudowy Aten na miarę mocarstwowej pozycji zasłużonego w wojnie z Persami państwa. Dzięki zdobyczom ze swych wypraw wojennych Kimon upiększył Ateny, kazał zbudować kanalizację, kontynuował budowę [[Długie Mury|Długich Murów]] i cytadeli zapoczątkowaną przez Temistoklesa, obsadził Akademię drzewami i ozdobił ją posągami. Był inicjatorem budowy [[Portyk Malowany|Stoa Poikile]] na [[Agora ateńska|Agorze ateńskiej]] oraz [[Hefajstejon|Tezejonu]]. Prawdopodobnie też w epoce Kimona wzniesiono na Akropolu ateńskim nową świątynię [[Atena|Ateny]], poprzedniczkę [[Partenon]]u z czasów [[Perykles]]a.
== Upadek ==
W [[463 p.n.e.|463]] lub [[462 p.n.e.]] Kimon został oskarżony o przyjęcie łapówek od króla [[Aleksander I Macedoński|Aleksandra I Macedońskiego]] w związku z niepodjęciem po opanowaniu Tasos działań przeciw [[starożytna Macedonia|Macedonii]] i wytoczono mu sprawę na drodze ''[[eisangelia]]''. Według [[Plutarch|Plutarcha z Cheronei]] skargę przed zgromadzenie wnieśli politycy demokratyczni dążący do skompromitowania Kimona, wśród których znalazł się, rozpoczynający swą wielką karierę, Perykles. Kimon jednak został uniewinniony.
[[Plik:AGMA Ostrakon Cimon.jpg|thumb|Ostrakon z imieniem Kimona]]
Upadek przyniosła mu wyprawa w 462 p.n.e., w której oddziały piechoty ateńskiej miały wspomóc Spartę w walce ze zbuntowanymi helotami, głównie z [[Mesenia|Mesenii]] ([[III wojna meseńska]]). Kimon przekonał Zgromadzenie do tej akcji, jesienią wyruszył do Mesenii na czele 4 tysięcy [[hoplici|hoplitów]]. Ekspedycja zakończyła się jednak fiaskiem, ponieważ Spartanie nieoczekiwanie doszli do wniosku, że prodemokratyczne nastroje wśród żołnierzy ateńskich mogą być niebezpieczne, i odesłali ich do domu, co wywołało oburzenie Ateńczyków. W czasie jego nieobecności [[Efialtes z Aten|Efialtes]] przeprowadził w Atenach reformę ustrojową, doprowadzając do pozbawienia konserwatywnego, popierającego Kimona [[Areopag]]u, znaczenia politycznego; radykalnie demokratyczne zmiany w Atenach wpłynęły też na postawę Spartan. Usiłowania Kimona, by cofnąć te reformy, okazały się daremne. Wskutek poczucia doznania zniewagi ze strony Sparty Ateny zerwały przymierze z nią zawarte w czasie wojen perskich i zawiązały sojusz z nieprzyjaciółmi Sparty (m.in. z [[Argos (Grecja)|Argos]]), a w [[461 p.n.e.]] Ateńczycy przegłosowali wygnanie Kimona (uznanego za winnego dopuszczenia do zniewagi) zgodnie z prawem [[ostracyzm]]u. Chociaż prawo ostracyzmu pozwalało skazanemu na powrót po 10 latach, wygnanie Kimona położyło kres jego wpływom i koncepcjom politycznym. Wkrótce Ateny rozpoczęły regularną wojnę ze Spartą i jej sprzymierzeńcami. W [[457 p.n.e.]], tuż przed [[bitwa pod Tanagrą|bitwą pod Tanagrą]] w [[Beocja|Beocji]], Kimon przybył z wygnania do Aten, prosząc o pozwolenie na walkę u boku swych rodaków. Nie zgodzono się, ale, jak mówi jeden z przekazów, wkrótce potem wezwano go do powrotu do Aten. Po powrocie z wygnania w [[451 p.n.e.]] udało mu się przynajmniej częściowo odzyskać wpływy – prowadził negocjacje ze Spartą zakończone podpisaniem rozejmu pięcioletniego (451–[[446 p.n.e.]]). Stale myśląc o zniszczeniu potęgi perskiej, wydał dekret o poborze w celu zorganizowania kampanii przeciw [[starożytny Egipt|Egiptowi]], podlegającemu Persom, i przeciw wyspie [[Cypr]], a w [[450 p.n.e.]] otrzymał dowództwo wielkiej floty (200 [[triera|trier]]), na czele której podjął kolejną ofensywę przeciw Persji. Odniósł zwycięstwo nad flotą nieprzyjaciela w pobliżu Cypru i obległ [[Fenicja]]n w [[Larnaka|Kition]] na Cyprze. Tam też zmarł w czasie walki albo na skutek choroby. Podobno fakt jego śmierci przez pewien czas utrzymywano w tajemnicy. Flota powróciła do Aten ze zwłokami wielkiego wodza.
== Ocena ==
Kimon był ostatnim w Atenach nieprzejednanym wrogiem Persji, a jego śmierć zapoczątkowała grecko-perskie rokowania pokojowe, które położyły kres wojnom perskim. Upamiętnił się dzięki swej szlachetności i męstwu. Bardzo bogaty i żyjący wystawnie, był postrzegany także jako hojny dla ludu; jego dom był zawsze otwarty, zawsze czekało w nim pożywienie dla biednych, miał też jakoby gościć stale u siebie uboższych współobywateli, zapewniając im w praktyce utrzymanie.
''„Nikomu nie odmówił opieki, pomocy ani wsparcia. Wielu ludzi hojnie wyposażył, wielu biedaków, którzy nie zostawili pieniędzy na pogrzeb, pochował na własny koszt. Jeżeli więc tak postępował, nie można się dziwić, że życie jego płynęło spokojnie, a śmierć jego była bolesnym ciosem dla Ateńczyków”'' ([[Korneliusz Nepos|Nepos]], „Żywoty wybitnych mężów”). Według [[Plutarch]]a, o Kimonie mówiło się, że był „odważny jak Miltiades, inteligentny jak [[Temistokles]] i był więcej niż zwykłym człowiekiem”.
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
== Bibliografia ==
* {{Cytuj |autor = Piotr Iwaszkiewicz; Wiesław Łoś; Marek Stępień |tytuł = Władcy i wodzowie starożytności. Słownik |data = 1998 |isbn = 83-02-06971-X |miejsce = Warszawa |wydawca = WSiP |s = 216–217 |oclc = 69568159}}
* [[Aleksander Krawczuk|Krawczuk A.]] (red.), ''Wielka Historia Świata Tom 3 Świat okresu cywilizacji klasycznych'', Oficyna Wydawnicza Fogra, Warszawa 2005, s. 98, 102, 123–124, 127, {{ISBN|83-85719-84-9}}.
* {{Cytuj |autor = Włodzimierz Lengauer |tytuł = Starożytna Grecja okresu archaicznego i klasycznego |data = 1999 |isbn = 83-7181-083-0 |miejsce = Warszawa |wydawca = Wydawnictwo DiG |s = 116, 119–120, 131, 135, 154, 173 |oclc = 749800661}}
* {{Cytuj |autor = Guy Rachet |tytuł = Słownik cywilizacji greckiej |data = 2006 |isbn = 83-7132-919-9 978-83-7132-919-7 |inni = Ewdoksia Papuci-Władyka (tłum.) |miejsce = Katowice |wydawca = Wydawnictwo „Książnica” |s = 191 |oclc = 749560502}}
* {{Cytuj |autor = David Sacks |tytuł = Encyklopedia świata starożytnych Greków |data = 2001 |isbn = 83-05-13169-6 |inni = Oswyn Murray (red.); Dorota Mickiewicz-Morawska (tłum.) |miejsce = Warszawa |wydawca = Książka i Wiedza |s = 206–207 |oclc = 749281065}}
{{Kontrola autorytatywna}}
[[Kategoria:Wodzowie starożytnej Grecji]]
[[Kategoria:Politycy starożytnej Grecji]]
[[Kategoria:Starożytni Ateńczycy]]
[[Kategoria:Urodzeni w VI wieku p.n.e.]]
[[Kategoria:Zmarli w V wieku p.n.e.]]
| |||