Kraj Sudetów: Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:Sudetendeutsche gebiete.svg|thumb|KrajObszary Sudetówzamieszkałe w większości przez ludność niemieckojęzyczną przed 1945 r. w dzisiejszych granicach Czech]]

[[Plik:Sudetendeutsche.png|thumb|LiczbaOdsetek Niemcówludności niemieckiej w 1930 r., w okręgach sądowych w dzisiejszych granicach Czech]]

[[Plik:GermanAustriaMap.png|thumb|Na mapie Austrii i Czech prowincja Kraj Sudetów (1918 r.) zaznaczonozaznaczona na żółto i prowincja Niemieckie Czechy zaznaczonozaznaczona na brązowo]]

[[Plik:Sudetenland.png|thumb|[[Okręg Rzeszy Kraj Sudetów|Okręg Rzeszy ''Sudetenland]]'']] (1938-1945)]]

[[Plik:Reichsgaue.png|thumb|[[Okręg Rzeszy Kraj Sudetów]] w [[RzeszaIII NiemieckaRzesza|RzeszyIII NiemieckiejRzeszy]]]]

[[Plik:SudetenlandWappen wappender Sudetendeutschen.gifpng|thumb|Herb Niemców sudeckich]]

[[Plik:Flag of Province Sudetenland.Svgsvg|thumb|200px|Flaga [[Niemcy sudeccy|Niemców sudeckich]]]]

'''Kraj Sudetów''' (t. '''Kraj Sudecki''', [[język{{w niemieckijęzyku|de|niem.]] '''Sudetenland'''}}, ''{{k|de|Sudetengebiet''}}, ''{{k|de|Sudetengebiete''}}, ''{{k|de|Sudetenraum''}}, [[język{{w czeskijęzyku|cs|cz.]] ''Sudety}}, {{k|cs|Sudetsko''}}) – region Czechosłowacji obejmujący pogranicze [[Czechy|czesko]]-[[Niemcy|niemieckie]] i [[Czechy|czesko]]-[[austria]]ckie w [[Sudety|Sudetach]], [[Rudawy|Rudawach]], [[Smreczany|Smreczanach]], [[Las Czeski|Lesie Czeskim]], [[Szumawa|Szumawie]] i [[Morawy południowe|Morawach południowych]] zamieszkany od dawna przez [[Niemcy sudeccy|Niemców sudeckich]] (niem. ''Sudetendeutsche''). W skład Kraju Sudetów wchodziły ziemie [[Czechy (kraina)|Czech]], [[Morawy|Moraw]] i [[Śląsk Czeski|Śląska Czeskiego]].

* "„[[Kraj Sudetów (1918)|Kraj Sudetów]]"” (niem. ''Sudetenland'', cz. ''Sudety'', ''Sudetsko'') ze stolicą w [[Opawa|Opawie]],

* "„[[Niemieckie Czechy]]"” (niem. ''Deutschböhmen'', cz. ''Německé Čechy'') ze stolicą w [[Liberec|Libercu]],

* "„[[Okręg Szumawski]]"” (niem. ''Böhmerwaldgau'', cz. ''Šumavská župa'', też "Deutsch„Deutsch-Südböhmen"Südböhmen”) ze stolicą w [[Vimperk]]u i,

* "„[[Niemieckie Morawy Południowe]]"” (niem. ''Deutschsüdmähren'', cz. ''Německá jižní Morava'') ze stolicą w [[Znojmo|Znojmie]].

Tereny te były obiektem [[irredenta|irredenty]] ze strony Austrii. 28 października 1918 r. w [[Praga|Pradze]] proklamowano powstanie niepodległej [[Czechosłowacja|Czechosłowacji]]. 11 listopada [[cesarz]] [[Austro-Węgry|austriacki]] [[Karol I Habsburg]] zrzekł się udziału w rządach, dzień później w [[Wiedeń|Wiedniu]] została proklamowana [[Republika Niemieckiej Austrii]], która obejmowała zamieszkałe przez ludność niemiecką terytoria dawnych Austro-Węgier. Między tymnią miały byćistnieć prowincja [[Niemieckie Czechy]] i prowincja [[Kraj Sudetów (1918)|Kraj Sudetów]] (dawny [[Śląsk Austriacki]] i okolice północnomorawskie i wschodnioczeskie). Okręg Szumawski miał być przyłączony do prowincji [[Górna Austria]], a Niemieckie Morawy Południowe miały być przyłączone do prowincji [[Dolna Austria]]<ref>[http://nassmer.blogspot.cz/2009/08/memorandum-zastupcu-nemeckych.html Memorandum zástupců německých sudetských zemí jako odpověď na podmínky k uzavření míru spojeneckých mocností a jejich spojenců].</ref>. W końcu listopada 1918 r. wojska czechosłowackie zaczęły wkraczać na obszar zbuntowanych prowincji. Formalnie przestały istnieć 10 września 1919 roku, po zawarciu [[Traktat wersalski|traktatu wersalskiego]] i [[Traktat pokojowyw z AustriąSaint-Germain-en-Laye (1919)|traktatu w Saint-Germain-en-Laye]], które potwierdziły przynależność tych obszarów do Czechosłowacji.

W sprzyjającej atmosferze politycznej – na mocy [[układ monachijski|układu monachijskiego]] – ziemie sudeckoniemieckie zostały zbrojnie zajęte przez Niemcy w październiku [[1938]]. Z ich północnej części utworzono [[Okręg Rzeszy Kraj Sudetów]] w skrócie ''Okręg Sudecki'' (niem. ''Reichsgau Sudetenland'', krócej ''Sudetengau'', cz. ''Říšská župa Sudety'', krócej ''Sudetská župa''), zaś tereny południa Czech przyłączono do okręgów [[Bawaria|Bawarii]] (Okręgokręg Bawarska Marchia Wschodnia) i do okręgów utworzonych w miejscu [[Anschluss|zaanektowanej Austrii]]/Marchii Wschodniej (Okręgokręg [[Górna Austria|Górny Dunaj]] i Okręg [[Dolna Austria|Dolny Dunaj]]). [[Ziemia hulczyńska|Kraik hulczyński]] był połączonyprzyłączony do [[Śląsk (prowincja)|Okręgu Śląsk]] (od 1941 r. do [[Górny Śląsk (prowincja)|Okręgu Górny Śląsk]]).

* [[rejencja uściańska]] (niem. ''Regierungsbezirk Aussig'', cz. ''vládní obvod Ústí nad Labem'') ze stolicą w [[Uście nad Łabą|w Uściu nad Łabą]],

[[Pierwsza Republika Czechosłowacka|Czechosłowacja]], oddając Niemcom Kraj Sudetów, pozbawiła się większości swoich [[Czechosłowackie fortyfikacje|umocnień granicznych]] i osłabiła swoje szanse na obronę. Inwazja i aneksja zostałazostały dokonanadokonane przez III Rzeszę [[15 marca]] [[1939]] niemal bez przeszkód. Po ostatecznym zagarnięciu Czech z ich pozostałej (nie zaanektowanejniezaanektowanej wcześniej) części utworzono [[Protektorat Czech i Moraw]].

Po klęsce III Rzeszy w [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] tereny te zostały włączone z powrotem do odnowionej [[Trzecia Republika Czechosłowacka|Czechosłowacji]] (przywrócono granicę z lat [[1920]]-[[1937]]1920–1937). W celu uniknięcia ponownej fali irredenty [[Niemcy sudeccy]] zamieszkujący te tereny zostali pod przymusem wysiedleni do Niemiec (tzw. [[Dekrety Beneša]]). Czesi określali ten region od 1945 r. jako '''pohraniční území''' albo '''české pohraničí''' (''[[Pogranicze (obszar)|pogranicze]] czeskie'').

* [http://www.sudeten.de Ziomkostwo Sudeckoniemieckie (SL)] (po niemiecku){{lang|de}}

* [http://www.sudeten.at Ziomkostwo Sudeckoniemieckie w Austrii (SLÖ)] (po niemiecku){{lang|de}}

* [http://www.bund-der-vertriebenen.de Związek Wypędzonych (BdV)] (po niemiecku){{lang|de}}

* [http://www.vloe.at Związek Ziomkostw Folksdojczów Austrii (VLÖ)] (po niemiecku){{lang|de}}

* [http://bruntal.net/view.php?cisloclanku=2004030802 Informacje o słowach "Sudetenland"„Sudetenland” (Kraj Sudetów), sudeckoniemiecki, sudetoniemiecki, Sudeciok, Polska Sudecka, ...] (po czesku){{lang|cs}}

* [http://www.bruntal.net/view.php?cisloclanku=2005090902 Słowo "Sudety"„Sudety” w encyklopediach czeskich] (po czesku){{lang|cs}}

* [{{Cytuj stronę | url = http://www.trojmezi.cz/main.php?CID=73&CUser=34&TID=78&TUser=1&Apli=1 | tytuł = Wysiedlenie Niemców z Czech] (po| opublikowany = trojmezi.cz | archiwum = https://web.archive.org/web/20071215045701/http://www.trojmezi.cz/main.php?CID=73&CUser=34&TID=78&TUser=1&Apli=1 | zarchiwizowano = 2007-12-15}} czesku){{lang|cs}}