Wikipedia

Niemcy sudeccy: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
→Symbole Niemców sudeckich: 2 x ta sama flaga
Osman&Saud (dyskusja | edycje)
604 edycje
To ważne żeby doprecyzować - w końcu samo słowo Śląsk określa też ziemie wchodzące w skład Polski i Niemiec
 
(Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez 9 użytkowników)
Linia 2:
[[Plik:Sudetendeutsche.png|thumb|upright=1.2|Procentowy udział Niemców wśród mieszkańców w powiatach sądowych według spisu z 1930 na terenie dzisiejszych Czech]]
[[Plik:Czechs Slovakians1880.png|thumb|upright=1.2|Języki używane na terenie Czech, Moraw, Śląska i terytoriów ościennych na mapie z 1880 roku. Zasięg języka niemieckiego zaznaczony jest na różowo]]
'''Niemcy sudeccy''' lub '''Sudetoniemcy''' ([[język niemiecki|niem.]] ''Sudetendeutsche'', [[język czeski|cz.]] ''sudetští Němci'', ''Sudetoněmci'', ''Sudeťáci'') – [[mniejszość narodowa]] zamieszkała na terytorium [[Czechy|Czech]], [[Morawy|Moraw]] i [[Śląsk Czeski|Śląska Czeskiego]], które pod koniec okresu międzywojennego przekształcono w [[Kraj Sudetów]], po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] (lata 1945–1950) przesiedlona do [[Niemcy|Niemiec]] i [[Austria|Austrii]]. Liczebność grupy wynosiła 3,2 mln w 1930 (22,3% mieszkańców Czechosłowacji). Termin Niemcy sudeccy wprowadził niemiecki działacz polityczny Franz Jesser w początku XX wieku<ref>Piotr Majewski „Niemcy sudeccy 1848-1948. Historia pewnego nacjonalizmu”, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2007, s. 299.</ref>.
 
== Kolonizacja średniowieczna ==
Linia 17:
Po oderwaniu się [[Czechosłowacja|Czechosłowacji]] od Austrii 28 października 1918 i proklamowaniu przez nią niepodległości, czescy, morawscy i śląscy Niemcy postanowili również korzystać z prawa narodów do samookreślenia. W tym celu proklamowano powstanie prowincji ''[[Niemieckie Czechy|Deutsch Böhmen]]'', ''[[Kraj Sudetów (1918)|Sudetenland]]'' (dawny zachodni [[Śląsk Austriacki]], Morawy północne i wschodnie Czechy), ''Böhmerwaldgau'' (przylegający do [[Górna Austria|Górnej Austrii]] i mający być do niej przyłączony Okręg Szumawski) oraz ''Deutschsüdmähren'' (Niemieckie Morawy Południowe, które miały być przyłączone do prowincji [[Dolna Austria]])<ref name="nassmer.blogspot.cz">[http://nassmer.blogspot.cz/2009/08/memorandum-zastupcu-nemeckych.html Memorandum zástupců německých sudetských zemí jako odpověď na podmínky k uzavření míru spojeneckých mocností a jejich spojenců].</ref>, które jako pierwsze złożyły akces do proklamowanej 12 listopada w [[Wiedeń|Wiedniu]] [[Republika Niemieckiej Austrii|Republiki Austrii Niemieckiej]]. Rozwiązanie takie miałoby geograficzny sens jedynie w wypadku późniejszego połączenia Austrii z Niemcami, jednakże państwa Ententy, obawiając się wzmocnienia pokonanych Niemiec, wykluczyły taki scenariusz. Przez pewien czas rozważano możliwości wyłączenia z historycznych granic państwa czeskiego zamieszkałych przez ludność niemiecką i sąsiadujących z Austrią terytoriów południowych Moraw i południowych Czech, ponadto wrzynających się w terytorium niemieckie tzw. worków w rejonie miejscowości [[Aš]], [[Frýdlant|Frydlant]] i [[Rumburk]], a także rejonu [[Cheb]]u<ref>Andrzej Kastory [http://rcin.org.pl/Content/47756/WA303_63900_A507-DN-R-5-2_Kastory.pdf Problem granicy czechosłowacko-niemieckiej na konferencji pokojowej w Paryżu 1919 r.], Dzieje Najnowsze z. 2, 1973.</ref>, jednakże w obliczu powstania [[Węgierska Republika Rad|Węgierskiej Republiki Rad]], mocarstwa zachodnie postanowiły nie zmieniać granic historycznych (będących w większości naturalnymi granicami górskimi) i w podpisanym 10 września 1919 [[Traktat w Saint-Germain-en-Laye (1919)|traktacie w Saint-Germain-en-Laye]] zadecydowały o pozostaniu spornych rejonów w granicach Czechosłowacji. Państwo to kontrolowało zresztą sporne obszary już od końca listopada 1918 r., kiedy wojska czechosłowackie zaczęły wkraczać na obszar zbuntowanych prowincji. Niemcy nie pogodzili się z tą sytuacją i wielokrotnie demonstrowali chęć oddzielenia się od Czechosłowacji, np. 4 marca 1919 roku, tj. w dniu wyborów parlamentarnych w Austrii, których przeprowadzenia na terenach spornych zabronił rząd czechosłowacki, w czasie demonstracji w 11 miejscowościach Czech i Moraw doszło do starć z armią czechosłowacką<ref>[http://www.cas.umn.edu/assets/pdf/wp061.pdf Austrians, Czechs, and Sudeten Germans as a Community of Conflict in the Twentieth Century].</ref>, w których zginęło lub zmarło z ran 58 zabitych<ref>Piotr Majewski „Niemcy sudeccy 1848-1948. Historia pewnego nacjonalizmu”, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2007.</ref>.
 
Wrogość między [[Czesi|Czechami]] i Niemcami sudeckimi datowała się od bardzo dawna, bo już od XIV w.wieku, a nasiliła się w wiekach następnych, gdy [[Habsburgowie]] faworyzowali Niemców jako grupę rządzącą w Czechach i prowadzili politykę przymusowej [[Germanizacja|germanizacji]]. Antagonizm narodowościowy zwiększały także podziały wyznaniowe i polityczne: Czesi byli na ogół niechętni [[katolicyzm]]owi i [[Austro-Węgry|monarchii austro-węgierskiej]], podczas gdy Niemcy zaliczali się do gorliwych zwolenników tej religii i państwa<ref>[http://www.ue.krakow.pl/index.php?TYPE=ART&ART_ID=5706 www.ue.krakow.pl].</ref>. Pogłębiały się też różnice ekonomiczne między Krajem Sudetów, którego gospodarka oparta na przemyśle szklarskim i włókienniczym podupadała, a pozostałym terenem Czech, gdzie szybko rozwijały się nowe gałęzie przemysłu m.in. samochodowego i zbrojeniowego. Chociaż [[Czechosłowacja]] gwarantowała Niemcom sudeckim szeroki katalog praw obywatelskich, to nie czuli się oni obywatelami tego państwa o zdecydowanym charakterze słowiańskim. Na terenie Kraju Sudetów, szczególnie od 1935, działały [[narodowy socjalizm|pro-nazistowskie]] i [[faszyzm|pro-faszystowskie]] organizacje (m.in. [[Partia Sudeckoniemiecka]]), które popierały [[rozbiór Czechosłowacji]] i przyłączenie części jej terytorium do Niemiec.
 
[[Plik:Bundesarchiv Bild 183-H13160, Beim Einmarsch deutscher Truppen in Eger.jpg|thumb|upright=1.2|Niemcy sudeccy witają wkraczający Wehrmacht, 1938]]
Na [[Układ monachijski|konferencji w Monachium]] [[Adolf Hitler]] zażądał przyłączenia Kraju Sudetów do [[III Rzesza|Rzeszy]], co stało się zaraz po Konferencji. Ziemie sudeckoniemieckie zostały zajęte przez Niemcy w październiku 1938. Z ich północnej części utworzono [[Okręg Rzeszy Kraj Sudetów]], zaś tereny południa Czech przyłączono do [[Bawaria|Bawarii]] (okręg Bawarska Marchia Wschodnia) i do okręgów utworzonych w miejscu [[Anschluss|zaanektowanej Austrii]] Marchii Wschodniej (okręg [[Górna Austria|Górny Dunaj]] i Okręgokręg [[Dolna Austria|Dolny Dunaj]]). [[Ziemia hulczyńska|Kraik hulczyński]] wrócił do [[Śląsk (prowincja)|prowincji śląskiej]] (od 1941 r. [[Górny Śląsk (prowincja)|górnośląskiej]]).
 
Po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] na mocy tzw. [[Dekrety Beneša|Dekretów Beneša]] niemal wszystkich Niemców sudeckich wysiedlono do Niemiec i Austrii. [[Bawaria]] przejęła nad nimi patronat, rząd bawarski uważa Niemców sudeckich za jedną z czterech grup etnicznych Bawarii<ref name="baystaatsreg">{{Cytuj stronę |url = http://bayern.de/unser-bayern/menschen-in-bayern-tradition-und-zukunft/ |tytuł = Menschen in Bayern |opublikowany = Bayerische Staatsregierung |język = de |data dostępu = 2015-06-16 |archiwum = https://web.archive.org/web/20150612230959/http://www.bayern.de/unser-bayern/menschen-in-bayern-tradition-und-zukunft/ |zarchiwizowano = 2015-06-12 }}</ref>.
 
== Symbole Niemców sudeckich ==
[[Plik:Flag of Province Sudetenland.svg|thumb|upright|Flaga Niemców sudeckich]]
[[Plik:SudetenlandWappen wappender Sudetendeutschen.gifpng|thumb|upright|Herb Niemców sudeckich]]
[[Plik:Reichsgau Sudetenland Coat of Arms.svg|thumb|upright|Herb [[Okręg Rzeszy Kraj Sudetów|Okręgu Sudeckiego]] (1938-19451938–1945) z lat 1940–1945]]
Flaga Niemców sudeckich jest prostokątem podzielonym na trzy poziome pasy ([[barwa czarna|czarny]], [[barwa czerwona|czerwony]] i czarny) jednakowej wielkości lub pasy o proporcjach 1:2:1. Na znak żałoby upamiętniając zabitych Niemców sudeckich 4 marca 1919 r. złoty pasek z [[Flaga Niemiec|flagi Związku Niemieckiego]] został zastąpiony przez kolor czarny. Flaga sudeckoniemiecka istnieje od 1927 roku. Istnieje również wariant flagi sudeckoniemieckiej z herbem sudeckoniemieckim<ref>[{{Cytuj stronę | url = http://sudeten.at/de/index.shtml | tytuł = Sudetendeutsche Landsmannschaft in Österreich | opublikowany = sudeten.at | archiwum = https://web.archive.org/web/20120311022220/http://sudeten.at:80/de/index.shtml Sudetendeutsche| Landsmannschaftzarchiwizowano in= Österreich]2012-03-11}}.</ref><ref>[https://flagspot.net/flags/de%7Dlm_bm.html Territorial Association of the Sudeten Germans (Germany)].</ref>.▼
 
Współczesny herb Niemców sudeckich powstał 30 lipca 1950 r. W polu prawym (heraldycznie) znajduje się czarny orzeł Rzeszy w czerwonym polu jako symbol „wielowiekowej przynależności do [[Święte Cesarstwo Rzymskie|Rzeszy]]” (do 1806 r.), jak i „połączenia z jej losemlosem”.” W lewym polu (heraldycznie) znajduje się połowa czerwonego krzyża w czarnym polu, odnosząca się do [[Zakon krzyżacki|zakonu niemieckiego]], którego największym [[Baliwat (zakony)|baliwatem]] (niem. „Ballei”) był baliwat [[Czechy (kraina)|Czech]], [[Morawy|Moraw]] i [[Śląsk Austriacki|Śląska Sudeckiego]] z siedzibą w [[Chomutov|Chomutowie]], jako głównego czynnika kolonizacji niemieckich terenów wschodnich. Na piersiach orła widnieje fragment herbu Wolnego Miasta Rzeszy – [[Cheb]]u (Eger), srebrna krata na czerwonym tle, nad którą znajduje się czarno-czerwono-czarna flaga sudeckoniemiecka<ref>[http://www.kohoutikriz.org/data/w_hollk.php Černočervenočerný znak sudetských Němců].</ref><ref>[http://www.schoenhengstgau.de/Geschichte_Sudetenland/Kapitel_29.htm Die Farben und das Wappen der Sudetendeutschen Landsmannschaft].</ref>.▼
▲Flaga Niemców sudeckich jest prostokątem podzielonym na trzy poziome pasy ([[barwa czarna|czarny]], [[barwa czerwona|czerwony]] i czarny) jednakowej wielkości lub pasy o proporcjach 1:2:1. Na znak żałoby upamiętniając zabitych Niemców sudeckich 4 marca 1919 r. złoty pasek z [[Flaga Niemiec|flagi Związku Niemieckiego]] został zastąpiony przez kolor czarny. Flaga sudeckoniemiecka istnieje od 1927 roku. Istnieje również wariant flagi sudeckoniemieckiej z herbem sudeckoniemieckim<ref>[http://web.archive.org/web/20120311022220/http://sudeten.at:80/de/index.shtml Sudetendeutsche Landsmannschaft in Österreich].</ref><ref>[https://flagspot.net/flags/de%7Dlm_bm.html Territorial Association of the Sudeten Germans (Germany)].</ref>.
 
▲Współczesny herb Niemców sudeckich powstał 30 lipca 1950 r. W polu prawym (heraldycznie) znajduje się czarny orzeł Rzeszy w czerwonym polu jako symbol „wielowiekowej przynależności do [[Święte Cesarstwo Rzymskie|Rzeszy]]” (do 1806 r.), jak i „połączenia z jej losem.” W lewym polu (heraldycznie) znajduje się połowa czerwonego krzyża w czarnym polu, odnosząca się do [[Zakon krzyżacki|zakonu niemieckiego]], którego największym [[Baliwat (zakony)|baliwatem]] (niem. „Ballei”) był baliwat [[Czechy (kraina)|Czech]], [[Morawy|Moraw]] i [[Śląsk Austriacki|Śląska Sudeckiego]] z siedzibą w [[Chomutov|Chomutowie]], jako głównego czynnika kolonizacji niemieckich terenów wschodnich. Na piersiach orła widnieje fragment herbu Wolnego Miasta Rzeszy – [[Cheb]]u (Eger), srebrna krata na czerwonym tle, nad którą znajduje się czarno-czerwono-czarna flaga sudeckoniemiecka<ref>[http://www.kohoutikriz.org/data/w_hollk.php Černočervenočerný znak sudetských Němců].</ref><ref>[http://www.schoenhengstgau.de/Geschichte_Sudetenland/Kapitel_29.htm Die Farben und das Wappen der Sudetendeutschen Landsmannschaft].</ref>.
 
Projektowany w 1919 roku wielki herb [[Republika Niemieckiej Austrii|Republiki Niemieckiej Austrii]] zawierał m.in. symbole prowincji [[Niemieckie Czechy]] (lew czeski z listkiem dębowym w rękach) i [[Kraj Sudetów (1918)|Kraj Sudetów]] (głowy [[Herb Czech|lwa czeskiego]], [[Herb Moraw|orła morawskiego]] i [[Herb Śląska|orła śląskiego]]), a także herby 3 niemieckich wysp językowych na Morawach wewnętrznych (miasta [[Brno]], [[Igława (miasto)|Igława]] i [[Ołomuniec]])<ref name="nassmer.blogspot.cz" /><ref>[http://www.mitteleuropa.de/chochol03.htm Das Große Wappen Deutschösterreichs vom 8. März 1919 und das Gebiet der Böhmischen Krone].</ref>.
 
W latach 1940–1945 funkcjonował herb [[Okręg Rzeszy Kraj Sudetów|Okręgu Rzeszy Kraj Sudetów]]. W polu pierwszym znajdowałaznajdował się na czerwonym tle czarny orzeł przemyślidzki (orzeł [[Wacław I Święty|świętowacławski]] – dawny herb [[Czechy (kraina)|Czech]] aż do połowy XIII wieku), w polu drugim dwudzielnym w słup orzeł morawsko-śląski, z prawej (heraldycznie) na srebrnym tle połowa orła czarnego z białą przepaską w kształcie półksiężyca (herb [[Śląsk Austriacki|Śląska Sudeckiego]]), z lewej na czarnym tle połowa orła w szachownicę srebrno-czerwoną (herb [[Morawy|Moraw]]). W polu dolnym znajdowała się na czerwonym tle krata srebrna – fragment herbu [[Wolne miasta Rzeszy|wolnego miasta Rzeszy]] – [[Cheb]]u (Eger) jako symbol ziemi chebskiej (Egerlandu)<ref>[http://nassmer.blogspot.cz/2011/07/symboly-sudet-jako-risske-zupy.html Symboly Sudet jako říšské župy].</ref>.
 
Stowarzyszenie Genealogów Sudeckoniemieckich założone w 1926 r. ma w herbie głowy orła morawskiego, orła śląskiego i lwa czeskiego<ref>[{{Cytuj stronę | url = http://www.genealogienetz.de/vereine/VSFF/ | tytuł = Die Vereinigung Sudetendeutscher Familienforscher e.V. (VSFF)] | opublikowany = genealogienetz.de | archiwum = https://web.archive.org/web/20160506235512/http://www.genealogienetz.de/vereine/VSFF/ | zarchiwizowano = 2016-05-06}}.</ref>.
 
Ziomkostwo Sudeckoniemieckie w Argentynie (niem. '''''S'''udeten'''d'''eutsche '''L'''andsmannschaft in Argentinien'', [[język hiszpański|hiszp.]] ''Asociación de Sudete-Alemanes en la Argentina''), ustanowione w kwietniu 1936 r.roku<ref>[http://geneal.lemmel.at/Rbg-40nh.html Anton Erwin Lammel (1896-1943), Gründer und Präsident der Sudetendeutschen Landsmannschaft in Argentinien].</ref><ref>[http://www.sudeten-bw.de/?Sudetendeutsche_in_aller_Welt Sudetendeutsche in aller Welt].</ref>, ma w emblemacie stylizowane litery ''SdL'' oraz krzyż i emblemat jest podobnypodobne do emblematu nazistowskiej [[Partia Sudeckoniemiecka|Partii Sudeckoniemieckiej]] (niem. '''''S'''udeten'''d'''eutsche '''P'''artei'') ze stylizowanymi literami ''SdP''<ref>[{{Cytuj stronę | url = http://sudeten.com.ar/ | tytuł = Asociación Sudetes Alemanes en la Argentina | opublikowany = sudeten.com.ar | archiwum = https://web.archive.org/web/20040610195205/http://sudeten.com.ar/ Asociación| Sudeteszarchiwizowano Alemanes= en la Argentina]2004-06-10}}.</ref><ref>[http://eisberg.blogsport.de/2008/01/27/braune-kontinuitaeten-bei-den-sudetendeutschen/ Braune Kontinuitäten bei den Sudetendeutschen?]</ref>.
 
Hymnem sudeckoniemieckim jest pieśń Roberta Junga ''Kraj Sudetów, mój kraj ojczysty'' (niem. ''Sudetenland, mein Heimatland'') z 1997 r.roku<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=A9nqwf4s9Dw Robert Jung – Sudetenland, mein Heimatland (1997)].</ref><ref>[https://theses.cz/id/9q6ubk/ Romana Horáková (2014): Pod podlahou].</ref>.
 
== Zobacz też ==
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Niemcy_sudeccy”