Wikipedia

Mała Czantoria: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
MBi (dyskusja | edycje)
31 859 edycji
uzupełnienie dot. pasterstwa
 
(Nie pokazano 15 wersji utworzonych przez 9 użytkowników)
Linia 1:
{{Góra infobox
|nazwa = Mała Czantoria
|nazwa oryginalna =
|grafika = POL Beskid Śląski Mała Czantoria spod Tuła 2.JPG
|opis grafiki = Mała Czantoria spod [[Tuł]]u
|państwo = POL
|położenie =
|pasmo = [[Beskid Śląski]], [[Karpaty]]
|wysokość = 864
|kod mapy = Beskid Śląski
|wybitność =
|współrzędne = 49°41′39″N 18°46′37″E
|commons = category:Mała = Czantoria
}}
[[Plik:Mała Czantoria BŚ3 (2).jpg|mały|240px|Widok z Czantorii Wielkiej]]
'''Mała Czantoria''' (866 m n.p.m.) – szczyt w głównym grzbiecie [[Pasmo Stożka i Czantorii|Pasma Stożka i Czantorii]] w [[Beskid Śląski|Beskidzie Śląskim]], niecałe 3&nbsp;km na północny zachód od [[Wielka Czantoria|Wielkiej Wielka|Czantorii Wielkiej]]. Pierwszy, licząc od północy, "beskidzki"„beskidzki” szczyt w [[Dział wód|wododziale]] [[Wisła|Wisły]] i [[Odra|Odry]]<ref name=geo2 />. Znajduje się w granicach miasta [[Ustroń]] w [[województwo śląskie|województwie śląskim]], [[powiat cieszyński|powiecie cieszyńskim]]<ref name=geo />.
 
== Opis ==
GóraPółnocno-wschodni grzbiet Małej Czantorii opada na [[Pogórze Śląskie]]. znajdują się na nim wzniesienia [[Polenica (Ustroń)|Polenica]] i [[Jelenica]]. Południowo-wschodni stok tego grzbietu opada do [[Potok Roztoki|Potoku Roztoki]] spływającego dnem doliny między Czantornią Małą a [[Gronik (720 m)|Gronikiem]]<ref name=geo />. Mała Czantoria to góra o stromych stokach, zbudowana jest z gruboławicowych, krzemienistych [[Piaskowiec|piaskowców]] należących do tzw. [[Płaszczowina|płaszczowiny]] godulskiej. Pokryta jest w większości [[bukBuk zwyczajny|bukowo]]-[[Świerk pospolity|świerkowymi]] lasami, jedynie w partiach przyszczytowych istnieje kilka większych polan. Polany te, wraz z polanami na [[Wielka Czantoria|Wielkiej Czantorii]], były niegdyś żywym ośrodkiem [[Szałaśnictwo|szałaśnictwa]]. [[Ludomir Sawicki]], prowadząc w 1913 r. badania nad pasterstwem na Śląsku Cieszyńskim, stwierdził funkcjonowanie pod szczytem Małej Czantorii szałasu, w którym 7 wspólników z Ustronia wypasało 200 owiec<ref name="sawsc" />. Obecnie jedynie okazjonalnie wypasane są tu latem niewielkie stadka owiec<ref name=bar />.
 
Nazwa ''Mała Czantoria'' w niemieckiej formie ''Kleine Czantorie Berg'' pojawia się na mapach katastralnych [[Śląsk Cieszyński|Śląska Cieszyńskiego]] w 1836 r.<ref name=mroz />
Z polany okrywającej spłaszczenie szczytowe roztacza się piękny widok ku zachodowi i północy. Widoczne jest [[Pogórze Śląskie|Pogórze Cieszyńskie]] od [[Cieszyn]]a po [[Skoczów]], a przy dobrej pogodzie na północy lśni tafla [[Jezioro Goczałkowickie|Zbiornika Goczałkowickiego]], odległego stąd w linii prostej o 24&nbsp;km.▼
 
▲Na szczycie znajduje się [[wieża triangulacyjna]]<ref name=rad />. Z polany okrywającej spłaszczenie szczytowe roztacza się piękny widok ku zachodowi i północy. Widoczne jest [[Pogórze Śląskie|Pogórze Cieszyńskie]] od [[Cieszyn]]a po [[Skoczów]], a przy dobrej pogodzie na północy lśni tafla– [[Jezioro Goczałkowickie|Zbiornika Goczałkowickiego]], odległegoodległe stąd w linii prostej o 24&nbsp; km. Na południowo-zachodnich zboczach Małej Czantorii znajduje się pomnik w miejscu śmierci polskich partyzantów z [[Oddział partyzancki „Czantoria”|oddziału „Czantoria”]] z czasów [[II wojna światowa|II wojny światowej]]<ref name=bar />.
== Pomnik partyzantów ==
Na południowo-zachodnich zboczach Małej Czantorii znajduje się pomnik w miejscu śmierci polskich partyzantów z czasów [[II wojna światowa|II wojny światowej]] z oddziału „Czantoria”.
 
Oddział partyzancki „Czantoria” powstał wiosną 1941 r., a w 1942 r. został włączony do [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]] jako pluton „Ustroń” i podlegał Inspektoratowi Rybnickiemu. W połowie 1943 r. liczył 23 żołnierzy pod dowództwem [[Klemens Starzyk|Klemensa Starzyka]] pseudonim „Szpak”. Działał głównie na terenie pasma Stożka i Czantorii oraz okolicznych miejscowości: [[Ustroń|Ustronia]], [[Cisownica|Cisownicy]], [[Trzyniec|Trzyńca]], [[Wędrynia (Śląsk Cieszyński)|Wędryni]] i [[Nydek|Nydku]], rozbrajając niemieckich żołnierzy i policjantów, likwidując konfidentów i szerząc popłoch wśród niemieckich osadników, członków [[Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników|NSDAP]]. 30 listopada 1943 r. hitlerowcy osaczyli 10 partyzantów z oddziału w zdekonspirowanej ziemiance na stokach Małej Czantorii. Czterem partyzantom udało się przebić przez pierścień obławy. Pozostali, wraz z dowódcą oddziału, zginęli po krótkiej walce. Ich prochy spoczywają na cmentarzu ewangelickim w Nydku.
 
== Turystyka ==
Tuż pod szczytem, od strony zachodniej, przebiegają [[Szlak turystyczny|szlaki turystyczne]]:
*: {{szlak|czarnyzielony}} – czarnyzielony do [[Goleszów (województwo śląskie)|Goleszowa]] PKP (2.:30 h) przez [[Tuł]] (1h1 h)
*: {{szlak|czarnyzielony}} – czarnyzielony na Wielką Czantorię (1h1 h)
*: {{szlak|żółty}} – żółty do [[Ustroń|Ustronia Zdroju]] PKP (1:30 h)<ref name=comp />.
 
Południowymi stokami Małej Czantorii, dość nisko, biegną czeskie znaki z [[Trzyniec|Trzyńca]] do rozdroża pod Wielką Czantorią.
 
Do nazwy szczytu nawiązywało [[Schronisko turystyczne pod Małą Czantorią|schronisko turystyczne pod Małą Czantorią]], istniejące od lat 20. XX wieku do 1984 na północno-wschodnich stokach<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko name=schro Biesik | imię = Tomasz | tytuł = Schroniska górskie dawniej i dziś. Beskid Mały i Beskid Śląski | wydawca = Wyd. „Logos” Agnieszka Korzec-Biesik | miejsce = [[Bielsko-Biała]] | rok = 2013 | strony = 210–213 | isbn = 978-83-925599-3-1}}</ref>.
 
== Przypisy ==
<references>
{{Przypisy}}
<ref name=bar>{{Cytuj |autor = Mirosław Barański |tytuł = Beskid Śląski |miejsce = Pruszków |wydawca = Oficyna Wydawnicza „Rewasz” |data = 2007 |s = 328–330 |isbn = 978-83-89188-71-7}}</ref>
<ref name=comp>{{Cytuj |tytuł = Beskid Śląski i Żywiecki. Mapa 1:50&nbsp;000 |miejsce = Kraków |wydawca = Compass |data = 2011 |s = 2 |isbn = 978-83-7605-084-3}}</ref>
<ref name=geo>{{cytuj |url = https://mapy.geoportal.gov.pl/imap/Imgp_2.html?locale=pl&gui=new&sessionID=7427390 |tytuł = Geoportal. Mapa lotnicza |data dostępu = 2023-06-06}}</ref>
<ref name=geo2>{{cytuj |url = http://mapy.geoportal.gov.pl/imap/?locale=pl&gui=new&sessionID=3570723 |tytuł = Geoportal. Mapa topograficzna |data dostępu = 2023-05-22}}</ref>
<ref name=mroz>{{cytuj |autor = Robert Mrózek |tytuł = Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego |wydawca = [[Uniwersytet Śląski w Katowicach]] |miejsce = Katowice |data = 1984 |s = 54 |isbn = 82-00-00622-2}}</ref>
<ref name=rad>{{Cytuj |autor = Radosław Szczepanek |tytuł = Mała Czantoria pętlą z Ustronia – wycieczka górska Beskid Śląski |data = 2020-08-31 |data dostępu = 2023-01-15 |opublikowany = Trasy na Wczasy |url = https://trasynawczasy.pl/29-mala-czantoria-petla-z-ustronia |język = pl}}</ref>
 
<ref name="sawsc">{{cytuj |autor = [[Ludomir Sawicki]] |tytuł = Szałaśnictwo na Śląsku Cieszyńskim (Wędrówki pasterskie w Karpatach III) |czasopismo = Materiały antropologiczno-archeologiczne i etnograficzne |wolumin = 14 |rozdział = 3 |miejsce = Kraków |data = 1919 |s = 179}}</ref>
 
<ref name=schro>{{Cytuj |autor = Tomasz Biesik |tytuł = Schroniska górskie dawniej i dziś. Beskid Mały i Beskid Śląski |wydawca = Wyd. „Logos” Agnieszka Korzec-Biesik |miejsce = [[Bielsko-Biała]] |data = 2013 |s = 210–213 |isbn = 978-83-925599-3-1}}</ref>
</references>
 
[[Kategoria:Geografia Ustronia]]
[[Kategoria:Polskie szczyty Beskidu Śląskiego]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Mała_Czantoria”