Pałac Popielów w Krakowie: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Wersja z 05:48, 27 cze 2019 edytuj Grzegorz B. (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 19 660 edycji m drobne merytoryczne ← poprzednia edycja		Aktualna wersja na dzień 20:27, 2 wrz 2024 edytuj anuluj edycję Grzegorz B. (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 19 660 edycji m W bibliografii wymieniamy pozycje wykorzystane przy tworzeniu artykułu, a tu wykorzystano wcześniejsze wydanie. Przy okazji zepsuto odnośniki...
(Nie pokazano 14 wersji utworzonych przez 9 użytkowników)
Linia 2: \|nazwa = Pałac Popielów<br />(Pałac Opatów Jędrzejowskich, kamienica Cystersów Jędrzejowskich, kamienica Kołłątajowska) \|nazwa oryginalna = \|zabytek = A-52 z dnia 7~~.10.~~ października 1965 \|zdjęcie = PałacPopielów-~~UlicaŚwiętegoJana20~~UlicaŚw.Jana20-POL, Kraków.jpg \|opis zdjęcia = \|~~państwo~~ alt zdjęcia = ~~Polska~~ \|państwo = PL-MA \|miejscowość = [[Kraków]] \|adres = [[~~ulica~~Ulica św. Jana w Krakowie\|ul. św. Jana]] 20<br />[[~~ulica~~Ulica św. Marka w Krakowie\|ul. św. Marka]] 15 \|typ budynku = [[Kamienica (architektura)\|kamienica]] \|styl architektoniczny = \|architekt = Linia 25 ⟶ 26: \|właściciel = \|plan budynku = \|opis planu budynku = \|kod mapy = Kraków (stare miasto) \|współrzędne = 50°3′50.1″N 19°56′20.2″E Linia 30 ⟶ 32: \|www = }} '''Pałac Popielów w Krakowie'''{{odn\|Zespoły i obiekty...}}{{odn\|Pałac Popielów...}}{{Odn\|Dettloff\|Nestorow\|Włodarek\|2015\|s=80}} (inne nazwy: '''Pałac Opatów Jędrzejowskich'''{{Odn\|Dettloff\|Nestorow\|Włodarek\|2015\|s=80}}, '''Kamienica Cystersów Jędrzejowskich''', '''Kamienica Kołłątajowska'''{{odn\|Pałac Popielów...}}) – zabytkowa [[Kamienica (architektura)\|kamienica]] w [[Kraków\|Krakowie]], na rogu ulic [[~~ulica~~Ulica św. Jana w Krakowie\|św. Jana]] i [[~~ulica~~Ulica św. Marka w Krakowie\|św. Marka]], o charakterze pałacowym, powstała w wyniku przebudowy dwóch średniowiecznych kamienic, stanowiąca w przeszłości własność m.in. [[Archiopactwo Cystersów w Jędrzejowie\|opactwa cystersów w Jędrzejowie]], [[Hugo Kołłątaj\|Hugona Kołłątaja]], rodzin [[Popielowie herbu Sulima\|Popielów]] i [[Rostworowscy herbu Nałęcz\|Rostworowskich]]. == Historia == Linia 37 ⟶ 39: Do ich połączenia i przebudowy doszło na początku lat 40. XVIII w. (prace wzmiankowane są pod datą 1744{{Odn\|Dettloff\|Nestorow\|Włodarek\|2015\|s=81}}{{odn\|Chmiel\|1924\|s=209–214}}) na potrzeby [[Archiopactwo Cystersów w Jędrzejowie\|opactwa cystersów w Jędrzejowie]]{{odn\|Pałac Popielów...}}{{odn\|Chmiel\|1924\|s=214–215}}. Zakonnicy byli właścicielami znajdujących się tu wcześniej zrujnowanych kamienic od 1732{{Odn\|Dettloff\|Nestorow\|Włodarek\|2015\|s=80–81}}. Projekt przebudowy niesłusznie przypisywano [[Franciszek Placidi\|Franciszkowi Placidiemu]], faktycznie jednak prowadzili ją architekci zatrudnieni przy przebudowie kościoła w Jędrzejowie{{Odn\|Dettloff\|Nestorow\|Włodarek\|2015\|s=81}}. W wyniku przebudowy powstał jednolity, dwupiętrowy budynek z zachowaną do dziś główną fasadą z portalem oraz klatką schodową ze stylowymi balustradami. W 1784 właścicielem kamienicy został [[Hugo Kołłątaj]], dla którego prawdopodobnie [[Dominik Oesterreicher]] wykonał malowidła ścienne na pierwszym piętrze{{Odn\|Dettloff\|Nestorow\|Włodarek\|2015\|s=81}}{{odn\|Pałac Popielów...}}. W 1791 dom przeszedł w ręce rodziny Benoë, a później stał się własnością Wielogłowskich. Wykonano nowy wystrój części wnętrz pierwszego piętra. W 1814 przekształcono pomieszczenia drugiego piętra skrzydła północnego na cele mieszkalne{{Odn\|Dettloff\|Nestorow\|Włodarek\|2015\|s=81}}{{odn\|Pałac Popielów...}}{{odn\|Chmiel\|1924\|s=215–216}}. W 1817 kamienica została kupiona przez rodzinę [[Popielowie herbu Sulima\|Popielów]]{{Odn\|Dettloff\|Nestorow\|Włodarek\|2015\|s=81}}{{odn\|Pałac Popielów...}}{{odn\|Chmiel\|1924\|s=216}}. W ich czasach wykonano restaurację budynku, który odtąd zaczęto nazywać Pałacem Popielów{{Odn\|Dettloff\|Nestorow\|Włodarek\|2015\|s=81–82}}{{odn\|Pałac Popielów...}}. [[Paweł Popiel (1807–1892)\|Paweł Popiel]] (właściciel kamienicy od 1835 do 1892{{odn\|Chmiel\|1924\|s=216–217}}) zorganizował tu [[Salon literacki\|salon]] będący jednym z głównych ośrodków życia towarzyskiego i kulturalnego Krakowa – odbywały się tu wówczas popularne spotkania czwartkowe{{Odn\|Dettloff\|Nestorow\|Włodarek\|2015\|s=82}}{{odn\|Pałac Popielów...}}{{odn\|Chmiel\|1924\|s=216–217, 221}}. W pałacu znajdowała się wówczas bogata biblioteka, galeria obrazów i archiwum Popielów, a w latach 1858–1873 przechowywano tu zbiory [[Towarzystwo Naukowe Krakowskie\|Towarzystwa Naukowego Krakowskiego]]{{Odn\|Dettloff\|Nestorow\|Włodarek\|2015\|s=82}}{{odn\|Pałac Popielów...}}{{odn\|Chmiel\|1924\|s=217}}. Po śmierci Pawła Popiela większość jego zbiorów przeniesiono w inne miejsca{{odn\|Chmiel\|1924\|s=217–218}}. W latach międzywojennych współwłaścicielami, a następnie właścicielami pałacu stali się członkowie rodziny [[Rostworowscy herbu Nałęcz\|Rostworowskich]]{{Odn\|Dettloff\|Nestorow\|Włodarek\|2015\|s=82}}{{odn\|Pałac Popielów...}} (w latach 20. XX w. na parterze pałacu mieszkał [[~~Karol Rostworowski\|~~Karol Hubert Rostworowski]]{{odn\|Chmiel\|1924\|s=220}}). W 1965 pałac został wpisany do [[~~rejestr~~Rejestr zabytków\|rejestru zabytków]]{{odn\|Zespoły i obiekty...}}. W latach 90. XX w. przeprowadzono jego remont konserwatorski{{Odn\|Dettloff\|Nestorow\|Włodarek\|2015\|s=82}}{{odn\|Pałac Popielów...}}, kolejne prace remontowe prowadzono w XXI w.{{Odn\|Dettloff\|Nestorow\|Włodarek\|2015\|s=82}} == Architektura i wystrój == [[Plik:Krakow kamienica sw Jana 20 portal.jpg\|mały\|Główny portal wejściowy]] Pałac wznosi się u zbiegu ulic [[~~ulica~~Ulica św. Jana w Krakowie\|św. Jana]] i [[~~ulica~~Ulica św. Marka w Krakowie\|św. Marka]], z węższą [[Elewacja\|elewacją]] frontową zwróconą w stronę ul. św. Jana, ma ponadto dwie [[Oficyna\|oficyny]]. Główny budynek jest dwupiętrowy, nakryty dachem dwu- i trzyspadowym{{Odn\|Dettloff\|Nestorow\|Włodarek\|2015\|s=82}}. [[Fasada]] pałacu z ok. 1744 jest [[Barok\|późnobarokowa]], sześcioosiowa, niesymetryczna, zwieńczona uproszczonym [[Belkowanie (architektura)\|belkowaniem]]. W osi południowej znajduje się późnobarokowy [[portal]] z ok. 1744 o bogato profilowanym obramieniu, z ukośnie ustawionymi [[Pilaster\|pilastrami]] i rzeźbami [[atlant]]ów. W części środkowej portalu, pod gzymsem znajduje się [[Kartusz (ozdoba)\|kartusz]] z herbem [[Sulima (herb szlachecki)\|Sulima]], umieszczony tutaj po 1817. Ozdobne obramienia mają także okna pierwszego i drugiego piętra{{Odn\|Dettloff\|Nestorow\|Włodarek\|2015\|s=85–86}}. W układzie piwnic wyraźnie widać plan dwóch kamienic istniejących tu do XVIII w. W ościeżach okienek kilku piwnic zachowały się fragmenty kamieniarki [[Gotyk\|gotyckiej]] z XV w., a w jednej z izb parteru międzyokienna kolumna z XVII w. Wnętrza reprezentacyjnego pierwszego piętra zachowały wystrój z XVIII i XIX w., m.in. narożny Salon Kołłątajowski z wystrojem klasycystycznym, częściowo zrekonstruowanym w końcu XX w., w tym stylową [[Boazeria\|boazerią]] i kominkiem, malowidłami (być może [[Dominik Oesterreicher\|Dominika Oesterreichera]]) oraz [[Rozeta (architektura)\|rozetą]] na suficie. Reprezentacyjna klatka schodowa z dwubiegowymi schodami wyposażona jest m.in. w metalową balustradę w [[Styl regencji\|stylu regencji]], której ozdobne słupki pochodzą zapewne z ok. 1744{{Odn\|Dettloff\|Nestorow\|Włodarek\|2015\|s=82–85}}. Linia 51 ⟶ 53: == Bibliografia == * {{Cytuj książkę\| nazwisko = Dettloff\| imię = Paweł\| nazwisko2 = Nestorow\| imię2 = Rafał\| nazwisko3 = Włodarek\| imię3 = Andrzej\| tytuł = Katalog zabytków sztuki w Polsce\| wydawca = [[Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk]]\| miejsce = Warszawa\| rok = 2015\| tom = IV\| tytuł tomu = Miasto Kraków\| część = XII\| tytuł części = Śródmieście: Ulica Świętego Jana\| isbn = 978-83-63877-82-8\| odn = tak}} * {{Cytuj książkę\| tytuł = Encyklopedia Krakowa\| wydawca = [[Wydawnictwo Naukowe PWN]]\| miejsce = Warszawa – Kraków\| rok = 2000\| strony = 742\| rozdział = Pałac Popielów\| isbn = 83-01-13325-2\| odn = {{Odn/id\|Pałac Popielów...}} }} * {{Cytuj książkę\| nazwisko = Chmiel\| imię = Adam\| autor link = Adam Chmiel\| tytuł = Domy krakowskie: Ulica św. Jana\| wydawca = \| miejsce = Kraków\| rok = 1924\| część = 2\| url = http://mbc.malopolska.pl/dlibra/doccontent?id=12499\| seria = Biblioteka Krakowska\| id = 62\| odn = tak}} * {{Cytuj stronę\| url = https://www.wuoz.malopolska.pl/~~images~~wp-content/~~file~~uploads/~~2019~~2021/~~rejestrkrakowski2019~~07/Rejestr-powiaty-lipiec-2021.pdf\| tytuł = ~~Zespoły~~Wykaz iobiektów ~~obiekty~~wpisanych zdo ~~terenu~~rejestru ~~miasta~~zabytków ~~Krakowa~~nieruchomych ~~wpisane~~województwa domałopolskiego ~~rejestru~~z ~~zabytków~~uwzględnieniem ~~(Stan~~podziału ~~marzec~~na ~~2019~~powiaty ~~r.)~~i gminy\| data = lipiec 2021\| opublikowany = Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Krakowie\| data dostępu = ~~2019~~2021-0508-3017\| odn = {{Odn/id\|Zespoły i obiekty...}} }} {{Ulica św. Jana w Krakowie}} {{Cystersi w Polsce}} [[Kategoria:Architektura I Rzeczypospolitej (województwo krakowskie)\|Kraków]] [[Kategoria:Dzielnica I Stare Miasto]] [[Kategoria:Pałace w Krakowie]] [[Kategoria:Zabytkowe kamienice przy ulicy św. Marka w Krakowie]] [[Kategoria:Cystersi]] [[Kategoria:Archiopactwo Cystersów w Jędrzejowie]]