Hôtel Lambert (obóz polityczny): Różnice pomiędzy wersjami

{{Inne znaczenia|obozu na emigracji|[[HotelHôtel Lambert (budynek)|rezydencja Czartoryskich w Paryżu]]}}

[[Plik:Kwiatkowski Chopin's Polonaise.jpg|thumb|364x364px|„[[Polonez„Polonez (taniec)|Polonez]] [[Fryderyk Chopin|Chopina]] – Bal w HôteluHôtel Lambert”Lambert w Paryżu”. Akwarela, [[Teofil Kwiatkowski]], 1849–1860, [[1849]]–1860, Muzeum Narodowe [[Poznańw Poznaniu]]]]

[[Plik:Banner of the Polish SultanSultan’s Cossacks Division duringwith the emblem of Turkey Crimeanand WarPoland.PNGpng|thumbalt=|uprightmały|Sztandar Dywizji Kozaków Sułtańskich, tworzonej pod auspicjami HotelHôtel Lambert]]

'''HotelHôtel Lambert'''<ref name="SOPWN">{{Cytuj | tytuł = Hôtel Lambert | url = https://sjp.pwn.pl/so/Hotel-Lambert;5586033.html | opublikowany = Wielki słownik ortograficzny PWN | data dostępu = 2023-08-21}}</ref> – powstały w 1833 roku w [[1833Paryż|Paryżu]] roku [[monarchizm|monarchistyczny]] obóz [[konserwatyzmkonserwatywny liberalizm|konserwatywno]]-[[liberalizm|liberalny]], działający na emigracji po [[powstanie listopadowe|powstaniu listopadowym]],<ref name="turcja">{{cytuj | tytuł = Książę Adam Jerzy Czartoryski|data=27.05.2021| data dostępu = 2023-11-17 | opublikowany = Polska w Turcji | url = https://www.gov.pl/web/turcja/ksiaze-adam-jerzy-czartoryski }}</ref>. skupiałSkupiał głównie bogate kręgi społeczeństwa [[Wielka Emigracja|Wielkiej Emigracji]]. Politycznie opierał się na postanowieniach [[Konstytucja 3 maja|Konstytucji 3 Maja]]. Liczył na interwencję państw zachodnich w sprawie polskiej. KierowałZałożył go i kierował nim ks. [[Adam Jerzy Czartoryski]]<ref name="turcja" />, a po jego śmierci jego syn, [[Władysław Czartoryski]]. Nazwa wzięła„Hôtel sięLambert” zaczęła być używana od 1843 r., gdy Czartoryski nabył pałac ''[[HotelHôtel Lambert (budynek)|siedziby]]Hôtel księcia w [[ParyżLambert]]u, pałacu znajdującego się'' na [[Wyspa Świętego Ludwika|Wyspie św. Ludwika]] i stał się on miejscem działania obozu<ref name="turcja" /><ref name = EPWN>{{Encyklopedia PWN | tytuł = Hotel Lambert| id = 3912852| data dostępu = 2023-11-17}}</ref><ref name="Kalembka ">{{Cytuj | autor = Slawomir R. Kalembka | tytuł = "Great" Polish political Emigration (1831 - 1870) | redaktor = James Chastain | data = 1997 | język = en | praca = Encyclopedia of Revolutions of 1848 | archiwum = https://web.archive.org/web/20071217161237/http://www.ohiou.edu/~Chastain/dh/emigpol.htm}}</ref>.

Zrzeszał cywilne i wojskowe kierownictwo [[powstanie listopadowe|powstania listopadowego]] oraz część inteligencji. [[konserwatyzm|Konserwatyści]] uważali, że Polska może odzyskać [[niepodległość]] tylko dzięki wielkiej wojnie mocarstw europejskich. Działalność ich polegała przede wszystkim na prowadzeniu działań [[dyplomacja|dyplomatycznych]]. Próbowali przekonać [[Francja|Francję]] i [[Wielka Brytania|Wielką Brytanię]], że [[Rosja]] złamała jedną z zasad [[kongres wiedeński|kongresu wiedeńskiego]] – równowagę sił. Książę [[Adam Jerzy Czartoryski]] rozesłał rządom europejskim memoriał informujący o przebiegu wydarzeń w [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwie Polskim]] w latach 1830–1831. Poprzez swoich agentów podsycał ruchy narodowowyzwoleńcze na [[BałkanyPółwysep Bałkański|Bałkanach]]. Zwolennicy obozu [[konserwatyzm|konserwatywno]]-[[liberalizm|liberalnego]] uważali, że Polska odrodzona w granicach [[Rozbiory Polski|przedrozbiorowych]] powinna się stać [[Monarchia konstytucyjna|monarchią konstytucyjną]], opartą na [[Konstytucja 3 maja|Konstytucji 3 Maja]]. W [[1833]] roku powstał tajny [[Związek Jedności Narodowej]], który występował z wyraźnym programem [[monarchia|monarchicznym]], sugerując powołanie na tron księcia Adama Czartoryskiego. Próbowano nawet ogłosić go [[król]]em ''de facto''. O uzyskanie poparcia dla tych tendencji monarchicznych zabiegało też jawne [[Towarzystwo Monarchiczne Trzeciego Maja]].

Pozytywne skutki działania HoteluHôtel Lambert przejawiły się w pozyskaniu sympatyków dla sprawy polskiej i w zainteresowaniu nią polityków, zwłaszcza [[Francja|Francji]] i [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]]. W [[Londyn]]ie doszło do powstania ''Towarzystwa Literackiego Przyjaciół Polski'', które przez kilkadziesiąt lat propagowało sprawę polską w opinii brytyjskiej i udzielało pomocy emigrantom. Czartoryski próbował sięgać na terenie angielskim także do [[parlament]]u – jednak zgłoszony tam wniosek o nieuznawanie stanu stworzonego przez [[Mikołaj I Romanow|Mikołaja I]] w [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwie]] po powstaniu upadł z obawy przed zatargiem z [[Rosja|Rosją]]. Poruszano też sprawę polską we francuskiej Izbie Deputowanych. Główne swe nadzieje wiązał wszakże HotelHôtel Lambert z narastającym konfliktem na [[Bliski Wschód|Bliskim Wschodzie]] i na [[BałkanyPółwysep Bałkański|Bałkanach]]. Spodziewał się bowiem, że rywalizacja państw zachodnich z [[Rosja|Rosją]] i [[Austria|Austrią]] na tym terenie doprowadzi do wojny, która jego zdaniem była nieodzownym warunkiem powodzenia wszelkiej akcji powstańczej na ziemiach polskich.

Na czele organizacji stał Sekretariat Generalny pod kierownictwem [[Władysław Zamoyski (generał)|Władysława Zamoyskiego]]. W jego skład wchodzili: [[Ludwik Bystrzonowski]], [[Janusz Woronicz]], [[Teodor Morawski]], [[Michał Budzyński]]. W [[1838]] powołano przy księciu Adamie Jerzym Czartoryskim Biuro Dyplomatyczne, do zadań którego należała koordynacja działań ugrupowania na arenie międzynarodowej<ref>Joanna Nowak, Władysław Zamoyski, o sprawę polską w Europie (1848-1868), [[Poznań]] 2002, s. 33.</ref>.

HotelHôtel Lambert zorganizował całą sieć polskich agentów dyplomatycznych, którzy działali zarówno na terenie [[Stambuł]]u, czy w [[BałkanyPółwysep Bałkański|krajach bałkańskich]] zależnych od [[Turcja|Turcji]], jak i w [[Afganistan]]ie, [[Iran|Persji]] i na [[Kaukaz (kraina historycznaregion)|Kaukazie]], gdzie Polacy zwłaszcza starali się pomagać [[Gruzja|Gruzinom]] walczącym z [[Imperium Rosyjskie|Imperium Rosyjskim]]. Agenci HoteluHôtel Lambert współdziałali z dyplomacją francuską i angielską, szczególnie w zwalczaniu wpływów rosyjskich. Przedstawiciele obozu konserwatywnego odegrali poważną rolę w rozwoju obozu liberalnego w [[Rumunia|Rumunii]] i [[Serbia|Serbii]] oraz przyczynili się do pobudzenia świadomości narodowej w [[Bułgaria|Bułgarii]]. O ile też zawiodły nadzieje HoteluHôtel Lambert na wykorzystanie konfliktu na [[Bliski Wschód|Bliskim Wschodzie]] w interesie polskim, o tyle rozbudzanie dążeń narodowowyzwoleńczych na [[BałkanyPółwysep Bałkański|Bałkanach]] tworzyło korzystniejsze warunki do zasadniczej zmiany układu sił międzynarodowych w [[Europa Wschodnia|Europie Wschodniej]].

Deklarując swe przywiązanie do [[katolicyzm]]u, obóz HoteluHôtel Lambert starał się także o pozyskanie przychylności [[Kuria Rzymska|kurii rzymskiej]]. Gdy demokraci potępiali stanowisko [[papież]]a [[Grzegorz XVI|Grzegorza XVI]], który w [[encyklika|encyklice]] ''[[Cum primum]]'' uznał [[powstanie listopadowe]] za dzieło wichrzycieli i zdradę prawowitego [[monarcha|monarchy]], [[Adam Jerzy Czartoryski|Czartoryski]] usiłował wykorzystać niesnaski, do jakich doszło między [[papież]]em a [[car]]em na tle nacisków [[Mikołaj I Romanow|Mikołaja I]] na [[Kościół (teologia)|Kościół katolicki]] na ziemiach [[Polska|polskich]] i [[Litwa|litewskich]]. Okazało się z czasem, że to [[Watykan]] wyzyskał stosunki z Polakami w celu wzmocnienia swej pozycji wobec [[Petersburg]]a i w [[1847]] roku papież podpisał [[konkordat]] (nietrwały co prawda) z caratem.

Pożyteczną rolę odegrał obóz HoteluHôtel Lambert przy organizowaniu opieki materialnej nad [[Wielka Emigracja|emigrantami]], a także przez popieranie działalności naukowej i oświaty. Patronował również dokształcaniu młodych oficerów i sztabowców. Podjęto próby organizowania legionów polskich; podejmowane przez obóz Czartoryskiego starania o stworzenie takich legionów w [[Hiszpania|Hiszpanii]], [[Portugalia|Portugalii]] czy nawet [[Egipt|Egipcie]] nie dały poważniejszych rezultatów. HotelHôtel Lambert przyczynił się do wytworzenia stanu stałej obecności sprawy polskiej w [[Europa|europejskiej]] [[Dyplomacja|dyplomacji]]. Działał jednak w bardzo niesprzyjającej sytuacji międzynarodowej, tak iż w ostatecznym efekcie jego dyplomacja bez listów uwierzytelniających (jak ją nazwał [[Niemcy|niemiecki]] historyk {{link-interwiki|Q=Q1580175|Hans H. Hahn}}) nie mogła przynieść głównego rezultatu – zmiany warunków politycznych bytu narodu, a tym bardziej [[niepodległość|niepodległości]].

W [[1860]] przy HoteluHôtel Lambert powołano [[Biuro Paryskie Spraw Polskich]], organ koordynujący działalność ugrupowań umiarkowanych na emigracji i we wszystkich [[PolskaZiemie Rzeczypospolitej pod zaborami|trzech zaborach]]<ref>Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, przewodnik po zasobie, t. II, Epoka porozbiorowa, t. II, s. 397-398.</ref>.

Po upadku Powstania Styczniowego działalność HoteluHôtel Lambert skupiła się na ratowaniu i propagowaniu dorobku kultury polskiej. Służyły temu założone jeszcze w r. [[1832]] [[Towarzystwo Historyczno-Literackie w Paryżu|Towarzystwo Literackie]] i [[Biblioteka Polska w Paryżu|Biblioteka Polska]].

== Organizacje powstałe w ramach HoteluHôtel Lambert ==

* [[Piotr Żurek (historyk)|Piotr Żurek]]: ''Hotel Lambert i Chorwaci – 1843–1850'', Wyd. Bellona, Warszawa 2005, {{ISBN|83-11-10228-7}}.

* Hans Henning Hahn: ''Außenpolitik in der Emigration. Die Exildiplomatik Adam Jerzy Czartoryskis 1830–1840'', Oldenbourg Verlag, München 1978, {{ISBN|9783486842104}} {{lang|de}}.

* {{Cytuj|autor = Mikołaj Rysiewicz, ''|tytuł = Monarchia. Lud. Religia. Monarchizm konserwatywnych środowisk politycznych wielkiej emigracji w latach 1831-1848'', |data Księgarnia Akademicka, Kraków= 2015, {{ISBN|isbn = 978-83-7638-568-6 978-83-7638-605-8 |miejsce = Kraków |wydawca = Księgarnia Akademicka |oclc = 932212798}}.

* {{Cytuj | autor = Hans Henning Hahn: ''| tytuł = Die Diplomatie des HotelHôtel Lambert 1831-1847'',1831–1847 „Jahrbücher| czasopismo = Jahrbücher für Geschichte Osteuropas”,Osteuropas Bd.| wolumin = 21, 1973,| s.numer 345–374,= 3 {{ISSN|0021 s = 345-4019374 | język = de | jstor= 41047624|dostęp=r}}.

* {{cytuj | tytuł = Eastern Europe and the West | autor r= Hans Henning Hahn: ''| rozdział= Possibilities and limitationsLimitations of foreignForeign policyPolicy, in exileExile: Adam Jerzy Czartoryski’s Hotel Lambert in Western Europe, 1831–40''. [W:]| Johns Morison= (ed.):3–25| ''Easterndata Europe= and1992 the| West.isbn Selected= Papers978-1-349-22301-5 from| themiejsce 4th= WorldLondon Congress| forwydawca Soviet= andPalgrave EastMacmillan EuropeanUK Studies'',| doi = St10.1007/978-1-349-22299-5_1 Martin’s| Press,język New= Yorken 1992,| s.dostęp 3–25,= {{ISBN|0-312-08040-9z}}.

* {{Cytuj | autor = "Дмитро Білий: ''[Dmytro Biłyj]" | tytuł = Чорноморське козацьке військо в планах польського національно-визвольного руху середини ХІХ ст.'', „Схід”,[Czornomorśke nrkozaćke wijśko w płanach polśkoho nacionalno-wyzwolnoho ruchu seredyny XIX st.] | czasopismo = Схід [Schid] | wolumin = 6 (| numer = 90), | data = 2008. | s = 61–65 | język = uk}}

* [[Eugène Sue]]: ''Paula Monti''. [W:] ''Œuvres complètes'', t. 43-4543–45, Slatkine Reproductions, Geneva 1992, {{ISBN|2-05-101215-6}} {{lang|fr}}.

* [[Józef Andrzej Gierowski|Józef A. Gierowski]]: ''Historia Polski 1764 – 18641764–1864'', Wyd. PWN, Warszawa 1986, {{ISBN|83-01-03732-6}}.